×

نشست علمی ابعاد نظری حریم خصوصی با نگاهی به اندیشه امام خمینی

نشست علمی ابعاد نظری حریم خصوصی با نگاهی به اندیشه امام خمینی

ششمین نشست اندیشه‌ورزی از سلسله نشست‌های تخصصی ماقبل همایش بین‌المللی حقوق مردم و حکومت دینی در اندیشه امام خمینی با ارائه بحث دکتر ناصر قربان‌نیا و مشارکت جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه پیرامون ابعاد نظری حریم خصوصی با نگاهی به اندیشه امام خمینی(ره) در محل دفتر مرکزی کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران برگزار شد

نشست-علمی-ابعاد-نظری-حریم-خصوصی-با-نگاهی-به-اندیشه-امام-خمینی

ششمین نشست اندیشه‌ورزی از سلسله نشست‌های تخصصی ماقبل همایش بین‌المللی حقوق مردم و حکومت دینی در اندیشه امام خمینی با ارائه بحث دکتر ناصر قربان‌نیا و مشارکت جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه پیرامون ابعاد نظری حریم خصوصی با نگاهی به اندیشه امام خمینی(ره) در محل دفتر مرکزی کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران برگزار شد.

تعریف حریم خصوصی و شمول آن به خودرو اشخاص - نقض حریم خصوصی در فضای مجازی  - ابعاد حقوقی حریم خصوصی 

در این نشست دکتر قربان‌نیا ابعاد مختلف موضوع حریم خصوصی را از منظر مبانی فقهی، حقوق بین‌الملل و نظام حقوقی ایران و رویکرد امام(ره) در این زمینه ارائه کرد. سپس هر یک از اساتید حاضر در جلسه به نقد و بررسی موضوع و طرح دیدگاههای خود در این زمینه پرداختند.

دکتر قربان‌نیا در مقدمه بحث خود به اهمیت آرامش انسان اشاره کرد و اینکه بدون آرامش، بهره‌مندی از حقوق و آزادی‌های انسانی از جمله حریم خصوصی معنای واقعی خود را پیدا نمی‌کند، تأکید کرد که در زمانه فعلی عوامل مختلفی می‌توانند این آرامش را مختل کنند، چنانچه باتوجه به ابزارهای فناوری جدید ورود به حریم خصوصی مردم نیز راحت‌تر شده و همین امر نگرانی‌های متعددی را دامن می‌زند که لازم است حقوقدانان به عنوان یک اولویت به این بحث بپردازند.

دکتر قربان‌نیا در مقدمه بحث خود به این مهم اشاره کرد که در سطح جهانی علیرغم طرح گسترده بحث حریم خصوصی و عمومی هنوز گروه‌هایی هستند که به لحاظ نظری مخالفت‌هایی را با حریم خصوصی مطرح می‌کنند از جمله برخی از فمینیست‌ها یا فعالان حقوق کودک که معتقدند تأکید زیاد بر حریم خصوصی می‌تواند زمینه‌ساز نقض حقوق زنان و کودکان شود. حال آنکه برداشت این افراد درست نیست و در خلال بحث موردنقد و ارزیابی قرار خواهد گرفت.

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید به عنوان مقدمه سوم به این موضوع اشاره کرد که در سطح مطالعات نظری حریم خصوصی این مهم هم مطرح می‌شود که آیا حریم خصوصی خود یک هنجار حقوقی مستقل است یا می‌توان آنرا ضمن دیگر هنجارهای حقوق بشری مطرح کرد؟

دکتر قربان‌نیا پس از طرح مباحث مقدماتی وارد اصل موضوع شد و ضمن بیان چکیده دیدگاه خود مبنی بر اینکه در دیدگاههای امام به ویژه آثار علمی ایشان مانند سایر فقهای اسلامی بحث مستقلی در مورد حریم خصوصی و ابعاد نظری آن مطرح نشده است ولی این مهم به عنوان یک حق اشتقاقی که از کنار هم گذاشتن مباحث مختلف فقهی و حقوقی قابل استنباط است، به طور جدی موردتأکید قرار گرفته و احکام حقوقی متعددی در این زمینه ارائه شده است.

مفهوم حریم خصوصی و تقسیمات آن - جایگاه حریم خصوصی از منظر قانون 

دکتر قربان‌نیا به تفصیل دلائل فقهی و حقوقی توجه به حریم خصوصی در اندیشه اسلامی و از جمله آثار بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی را تشریح کرد. مباحث فقهی مربوط به حرمت تجسس و عدم جواز ورود به خانه مردم بدون اذن و اینکه در فقه اسلامی در چه ابوابی به مقوله حریم اشاره شده است و فقهای مختلف از جمله امام در این زمینه چه گفته‌اند محورهایی از بحث ایشان بود.

دکتر قربان‌نیا پس از توضیحات اولیه به این مهم اشاره کرد که جهت شناخت ابعاد دیدگاه‌های امام در مورد حریم خصوصی به چند طریق می‌توان عمل کرد.

1ـ از طریق قانون اساسی جمهوری اسلامی به ویژه باتوجه به اینکه در اصول 22 و 23 قانون اساسی به طور صریح به مباحث حریم خصوصی اشاره شده و متن قانون اساسی نیز مورد تائید بنیانگذار انقلاب اسلامی قرار گرفته است.

2ـ از طریق ادله فقهی که عموم فقها از جمله حضرت امام در موضوعات مرتبط با حریم خصوصی مطرح کرده‌اند و هم چنین از طریق بررسی فتواهای صریح حضرت امام در این زمینه.

3ـ از طریق سیره عملی امام از جمله موارد مهمی مثل فرمان 8 ماده‌ای که ایشان در ابتدای انقلاب و در بحبوحة بی‌نظمی‌های متنوع مطرح کرده و به دقت نکات مهمی را در مورد حریم خصوصی در فرمان یاد شده بیان داشته‌اند.

دکتر قربان‌نیا آنگاه به تفصیل دلائل فقهی و حقوقی توجه به حریم خصوصی در اندیشه اسلامی و از جمله آثار بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی را تشریح کرد. مباحث فقهی مربوط به حرمت تجسس و عدم جواز ورود به خانه مردم بدون اذن و اینکه در فقه اسلامی در چه ابوابی به مقوله حریم اشاره شده است و فقهای مختلف از جمله حضرت امام در این زمینه چه نظراتی دارند و بیان مصادیق مرتبط دیگری از احکام فقهی از جمله در مورد کودکان، بحث رازداری، مقوله شناسایی توبه به عنوان مسقط مجازات شرعی که در خلوت انجام شده است، حرمت نگاه‌کردن به برخی اشیاء یا وضعیت‌ها، مقوله قتل در فراش و ارتباط آن با حریم خصوصی، قاعده لاضرر و تفسیر علامه طباطبایی در این زمینه، اینکه حریم خصوصی آیا اختصاص به مسلمان دارد یا غیرمسلمان را نیز شامل می‌شود، تفاوت فنی بحث ممنوعیت تجسس با عدم اباحه و اینکه مردم در خلوت نیز در رابطه با خداوند مرتکب گناه نشوند، از محورهای بحث دکتر قربان‌نیا بود.

ایشان در بحث خود موضوع این پرسش را بررسی کرد که آیا حریم خصوصی جزو حق‌های مطلق و غیرقابل تعلیق و محدودیت ناپذیر است یا خیر؟ وی در پاسخ به این پرسش با تببین موازین بین‌المللی که به عنوان محدودیت و قید برحق‌ها و آزادی ها وارد می‌شود از جمله ملاحظات عالی اخلاقی یا منافع عامه یا منع اضرار به غیر، تاکید کرد که با قید ملاحظات اخلاقی نمی‌توان حریم خصوصی را محدود کرد چرا که خلوت هر فرد به خود او مربوط می‌شود و دولت نمی‌تواند به نمایندگی از جامعه در آن ورود کند اما با قیود دیگر طبیعتاً می‌توان ملاحظاتی را بموجب قانون و با رعایت سایر معیارهای اعمال محدودیتها از جمله تناسب و هدف مشروع، بر حریم خصوصی وارد کرد.

دکتر قربان‌نیا به عنوان پایان بخش کلام خود بخش‌هایی از فرمان 8 ماده‌ای حضرت امام را قرائت کرد که به صراحت نکات بسیار مهمی را در مورد حریم خصوصی بیان داشته‌اند و تاکید کرد که ایکاش این موارد در قوانین و مقررات کشور کاربردی می‌شد و تصریح می‌شد که به هیچ عنوان دلایلی که با نقض حریم خصوصی فرد بدست آید اعتبار اثباتی در فرآیندهای رسیدگی قضایی ندارد. وی اظهار تاسف کرد از اینکه پس از سالها که لایحه‌ای در دولت آقای خاتمی در زمینه حریم خصوصی تدوین شد در دولت بعدی از مجلس پس گرفته شد و طرح نمایندگان مجلس نیز در این زمینه به سرانجامی نرسید. فلذا ناچار است به قواعدی در حد آنچه در قانون آئین دادرسی کیفری جدید با آنچه در قانون جرایم رایانه‌ای منعکس شده بسنده کند.

پس از ارائه بحث دکتر قربان‌نیا به ترتیب حجت‌الاسلام و المسلمین محمد سروش‌محلاتی استاد سطح خارج حوزه علمیه، دکتر سید‌محمدهاشمی استاد حقوق اساسی، دکتر سیمایی استاد حقوق خصوصی، دکتر قاری سیدفاطمی استاد رشته حقوق بشر، حجت‌الاسلام نورالهیان از قرآن پژوهان حوزه، دکتر باقر انصاری مولف کتاب حریم خصوصی، حجت‌الاسلام بهمن اکبری پژوهشگر ارشد مطالعات اسلام و حقوق بشر هر یک به نقد و بررسی موضوع و طرح دیدگاههای خود در این زمینه پرداختند و پیشنهادهایی را برای توجه علمی در همایش آتی حقوق مردم در اندیشه امام خمینی مطرح کردند.

ضیایی فر دبیر کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران در پایان جلسه با تشکر از مشارکت جدی جامعه حقوقی کشور در روند علمی مربوط به همایش حقوق مردم در اندیشه امام خمینی(ره)، اظهار امیدواری کرد که هر یک از پیشنهادهای علمی مطرح شده در این جلسات به طور جدی مورد پیگیری نظری و کاربردی قرار گیرد.

حریم خصوصی ، از مفاهیم شرعی تا موازین حقوقی - رسانه ها و الزامات حریم خصوصی 

بخشــهای قرائت شـده از فرمان 8 مـاده‌ای امام خمینی عبارت بودند از:

«… هیچ کس حق ندارد به خانه یا مغازه و یا محل کار شخصی کسی بدون اذن صاحب آنها وارد شود یا کسی را جلب کند، یا به نام کشف جرم یا ارتکاب گناه تعقیب و مراقبت نماید، و یا نسبت به فردی اهانت نموده و اعمال غیرانسانی… اسلامی مرتکب شود، یا به تلفن یا نوار ضبط صوت دیگری به نام کشف جرم یا کشف مرکز گناه گوش کند، و یا برای کشف گناه و جرم هر چند گناه بزرگ باشد، شنود بگذارد و یا دنبال اسرار مردم باشد، و تجسس از گناهان غیرنماید یا اسراری که از غیر به او رسیده و لو برای یک نفر فاش کند. تمام اینها جرم[و] گناه است و بعضی از آنها چون اشاعه فحشا و گناهان از کبایر بسیار بزرگ است، و مرتکبین هر یک از امور فوق مجرم و مستحق تعزیر شرعی هستند و بعضی از آنها موجب حد شرعی می‌باشد

و مؤکداً تذکر داده می‌شود که اگر برای کشف خانه‌های تیمی و مراکز جاسوسی و افساد علیه نظام جمهوری اسلامی از روی خطا و اشتباه به منزل شخصی یا محل کار کسی وارد شدند و در آنجا با آلت لهو یا آلات قمار و فحشا و سایر جهات انحرافی مثل مواد مخدر برخورد کردند، حق ندارند آن را پیش دیگران افشا کنند، چرا که اشاعه فحشا از بزرگترین گناهان کبیره است و هیچ کس حق ندارد هتک حرمت مسلمان و تعدی از ضوابط شرعیه نماید. فقط باید به وظیفه نهی از منکر به نحوی که در اسلام مقرر است عمل نمایند و حق جلب با بازداشت با ضرب و شتم صاحبان خانه و ساکنان آن را ندارند، و تعدّی از حدود الهی ظلم است و موجب تعزیر و گاهی تقاص می‌باشد. و اما کسانی که معلوم می‌شد شغل آنان جمع مواد مخدره و پخش بین مردم است، در حکم مفسد فی‌الارض و مصداق ساعی در ارض برای فساد و هلاک حرث و نسل است و باید علاوه بر ضبط آنچه از این قبیل موجود است آنان را به مقامات قضایی معرفی کنند. و همچنین هیچ یک از قضات حق ندارند. ابتدا، حکمی صادر نمایند که به وسیله آن مأموران اجرا اجازه داشته باشند به منازل یا محل‌های کار افراد وارد شوند که نه خانه امن و تیمی است و نه محل توطئه‌های دیگر علیه نظام جمهوری اسلامی، که صادر کننده و اجرا کننده چنین حکمی مورد تعقیب قانونی و شرعی است…».

روابط عمومی کارگروه حقوقی همایش حقوق مردم و حکومت دینی در اندیشه امام خمینی

منبع : اطلاعات

    

پست های مرتبط

افزودن نظر

مشترک شدن در خبرنامه!

برای دریافت آخرین به روز رسانی ها و اطلاعات ، مشترک شوید.