روند بررسی و اعلام جواب در آزمایشگاه های پزشکی قانونی-آزمایشگاه سم شناسی
مجموعه آزمایشگاه‌های پزشکی قانونی مستقر در سازمان از نظر تشکیلاتی تحت نظارت معاونت پزشکی و آزمایشگاهی فعالیت می کنند و بخش قابل توجهی از درخواست‌های ارائه شده به سازمان را دربرمی‌گیرند
مجموعه آزمایشگاه‌های پزشکی قانونی ( مقالات مرتبط با پزشکی قانونی - سوالات مرتبط با پزشکی قانونی ) مستقر در سازمان از نظر تشکیلاتی تحت نظارت معاونت پزشکی و آزمایشگاهی فعالیت می کنند و بخش قابل توجهی از درخواست‌های ارائه شده به سازمان را دربرمی‌گیرند؛ ضمن آنکه در بسیاری از موارد تعیین علت فوت بدون همکاری بخش‌های آزمایشگاهی میسر نمی‌شود.
طول درمان در پزشکی قانونی تعیین نمی شود - برق گرفتگی شهری از دیدگاه پزشکی قانونی - جنون در پزشکی قانونی - آئین نامه تعرفه های خدمات خاص پزشکی قانونی
در حال حاضر در مراکز تمامی استان‌ها آزمایشگاه‌های پزشکی قانونی در سطوح مختلف در حال ارائه خدمت به مردم هستند (31 استان). این آزمایشگاه‌ها از نظر استاندارد خدمات و تجهیزات در پنج سطح طبقه‌بندی شده‌اند که معیارهای سطح‌بندی آزمایشگاه‌ها مواردی همچون فضای فیزیکی، پرسنل، تجهیزات و نوع خدمات است؛ بر این اساس بخش قابل توجهی از آزمایشگاه‌های سازمان بین سطح دو تا 4 قرار می گیرند و آزمایشگاه مرکز تشخیصی آزمایشگاهی استان تهران نیز تنها آزمایشگاه مرجع سطح یک سازمان است.
آزمایشگاه‌های پزشکی قانونی از نظر ساختاری نیز در سه بخش آسیب‌شناسی یا پاتولوژی قانونی، سم‌شناسی قانونی و سرولوژی و ژنتیک قانونی فعالیت می کنند که در ادامه نوع فعالیت و روند ارائه خدمت در هر یک از آن‌ها را توضیح می دهیم. در بخش اول این گزارش روال کار در آزمایشگاه سم‌شناسی تشریح می شود:
آزمایشگاه سم‌شناسی قانونی
بررسی مواد بیولوژیک و غیربیولوژیک از نظر وجود مواد شیمیایی مانند داروها، سموم، مواد مخدر، الکل و ... در آزمایشگاه سم‌شناسی قانونی انجام می شود. مواد بیولوژیک مانند خون، ادرار، نسوج و ... از بدن موجود زنده نشأت می گیرند و مواد غیربیولوژیک شامل داروها، مواد مخدر، الکل، انواع نوشیدنی و .... هستند. آزمایشگاه‌های سم‌شناسی سازمان به پیشرفته‌ترین تجهیزات روز دنیا مجهز است و پاسخدهی به نمونه ها را در کمترین زمان ممکن انجام می دهد. در این آزمایشگاه در مورد تمام نمونه ها تست‌های غربالگری انجام می شود که در این مرحله وجود یک دارو یا ماده سمی در نمونه مورد بررسی قرار می گیرد. در صورت منفی بودن نمونه، جواب به مرجع مربوطه ارسال شده و درصورت مثبت بودن پس از انجام تست های تأییدی نتیجه نهایی گزارش خواهد شد.
پزشکان تمایلی به خدمت درپزشکی قانونی ندارند - تعرفه های خدمات خاص پزشکی قانونی در سال 1394 ابلاغ شد
روند پذیرش و پاسخدهی
آزمایشگاه های سم شناسی به طور کلی در بخش اجساد و افراد زنده پاسخگوی استعلامات است. که هر یک از این دو بخش مراحل خاص خود را دارد.
بررسی نمونه های اجساد
پذیرش نمونه
در بخش اجساد، آزمایشگاه سم‌شناسی ورودی از خارج سازمان ندارد و نمونه ها از سالن تشریح (مرکز تشخیصی – آزمایشگاهی و تالارهای تشریح سراسر کشور) برای کمک به تعیین علت فوت و بررسی دقیق‌تر به این آزمایشگاه ارجاع می شوند. در این بخش اولین مرحله پذیرش نمونه‌ها است که از سالن تشریح به واحد پذیرش آزمایشگاه فرستاده می شود. نمونه ها ابتدا با فرم‌های درخواستی سالن تشریح تطبیق داده شده و سیس شماره آزمایشگاهی می گیرند. پس از آن برگه های درخواستی آزمایشگاه در اختیار متصدی پذیرش قرار گرفته و در فرم‌های مربوطه ثبت می شود. سپس فرم‌های تکمیل شده به همراه نمونه ها به آزمایشگاه سم‌شناسی فرستاده می شود.
آزمایش نمونه ها
در این مرحله مسئول نمونه گیری، نمونه ها را از واحد پذیرش دریافت کرده و پس از بررسی و نظارت کلی آن ها را به بخش‌های عملیاتی انتقال می دهد. گاه ممکن است برای یک جسد چندین نوع درخواست آزمایشگاهی وجود داشته باشد که بر اساس نوع درخواست، نمونه به یکی از 7 بخش آزمایشگاه‌های سم شناسی فرستاده می شود. در آزمایشگاه‌های سم‌شناسی با پیشرفته‌ترین تجهیزات پاسخدهی به درخواست سالن تشریح صورت می گیرد و پاسخ به واسطه واحد پذیرش برای آنان ارجاع می شود.
زمان پاسخدهی به درخواست‌های سالن تشریح
زمان پاسخدهی در این بخش از سه روز کاری تا سه هفته متغییر است. اگر نمونه ها نیاز به بررسی دستگاهی نداشته باشند ظرف 3 تا 5 روز کاری پاسخ مربوطه در اختیار همکاران سالن تشریح قرار داده می شود. در غیر این صورت با توجه به گستردگی کار و تعداد پرسنل ممکن است بررسی آزمایشگاهی تا سه هفته نیز به طول بیانجامد.
ارسال پاسخ برای سالن تشریح
پس از انجام مراحل آزمایش پاسخ نهایی آزمایشگاه سم شناسی به صورت تایپ شده برای پذیرش آزمایشگاه فرستاده می شود در این بخش متصدی ثبت کننده درخواست اولیه، پاسخ آزمایشگاه به همراه فرم‌های مربوطه را برای سالن تشریح ارسال می کند. پزشک معاینه کننده جسد بر اساس پاسخ ارسالی از آزمایشگاه علت فوت را تعیین و در اختیار مراجع قضایی قرار می دهد.
یادآور می شود در بخش آزمایش نمونه های اجساد اخذ تعرفه در آزمایشگاه وجود ندارد و تعرفه همان مبلغ پرداختی در پذیرش سالن تشریح است.
کار در پزشکی قانونی در ردیف کارهای سخت و زیان آور قرار گیرد
مراجعات سرپایی
بخشی دیگری از خدمات آزمایشگاه سم‌شناسی مربوط به افراد زنده (مراجعات سرپایی) است. در این نوع از خدمات افراد با نامه مرجع قضایی و انتظامی یا خود حضورا برای نمونه گیری به پزشکی قانونی مراجعه می کنند و یا آنکه نمونه مورد نظر اعم از بیولوژیک یا غیربیولوژیک برای انجام آزمایش به پزشکی قانونی ارجاع می شود. این نمونه یا از بخش‌های داخلی سازمان پزشکی قانونی ( مقالات مرتبط با پزشکی قانونی - سوالات مرتبط با پزشکی قانونی ) کشور (الکل و اعتیاد) و یا از دانشگاه های علوم پزشکی، بیمارستان‌ها و مراجع قضایی و انتظامی به آزمایشگاه سم‌شناسی ارجاع می شود.
تحویل گرفتن نامه، مدارک مورد نیاز و پذیرش
در این بخش از آزمایش‌های سم‌شناسی تنها مدرک مورد نیاز نامه معتبر مرجع قضایی، انتظامی و یا دانشگاه متقاضی درخواست کننده است. فرد مراجعه کننده در ابتدای ورود باید نامه درخواست را به واحد پذیرش آزمایشگاه تحویل دهد تا درخواست او ثبت و برای مراحل بعدی به بخش‌های مربوط ارجاع شود.
در واحد پذیرش نامه درخواست آزمایش به طور دقیق بررسی، کنترل و تعرفه مربوط به انجام آزمایش از فرد اخذ می شود، پس از تشکیل پرونده فرد مراجعه کننده برای آزمایش و یا نمونه ارسالی به بخش مربوطه فرستاده می شود.
دو نوع مراجعه در بخش مراجعات سرپایی
در این بخش دو نوع مراجعه برای آزمایشگاه سم‌شناسی وجود دارد نخست آنکه ممکن است فردی برای انجام آزمایش و نمونه گیری به آزمایشگاه پزشکی قانونی فرستاده شده باشد. در مورد این شخص باید به طور مستقیم در آزمایشگاه سم‌شناسی نمونه‌گیری (خون یا ادرار)انجام شود که با توجه به حجم کاری ممکن است فرد در این بخش حدود 30 دقیقه معطل شود.
نوع دیگر ارجاعات آزمایشگاه سم‌شناسی ارسال نمونه های بیولوژیک یا غیربیولوژیک به آزمایشگاه است. در این بخش ممکن است بیمارستان‌ها و یا مراکز درمانی نمونه هایی از فرد مشکوک به مسمومیت را در حالی که خود شخص در بیمارستان بستری است به پزشکی قانونی ارجاع دهند. گاهی نیز ارجاعات آزمایشگاه سم‌شناسی داخلی و از واحدهای معاینات سازمان است که در این نوع ارجاع اخذ تعرفه در آزمایشگاه وجود ندارد.
در مواردی نیز ممکن است از سوی مراجع قضایی، انتظامی و یا دانشگاهی نمونه‌هایی غیربیولوژیک مانند مشروبات الکلی، قرص‌ها، مخدرها، اشیا و ابزار یافت شده در کنار اجساد (سرنگ و ...) برای انجام آزمایش سم‌شناسی و تأیید یا رد مسمومیت ناشی از آن به آزمایشگاه ارجاع شود که پس از طی مرحله پذیرش، اخذ تعرفه و تشکیل پرونده به بخش‌های عملیاتی آزمایشگاه فرستاده می شود.
مراحل مختلف آزمایش
پس از تشکیل پرونده و ارجاع درخواست به آزمایشگاه‌ها مراحل فنی و کارشناسی در مورد نمونه ها آغاز می شود. مراحل آزمایش برای هر نمونه به توجه به بخش ارجاعی متفاوت است. اگر فرد زنده‌ای که مدعی است مسموم شده به آزمایشگاه ارجاع شده باشد ابتدا شرح حال کلی از او گرفته و سپس اقدام به نمونه گیری از فرد می شود پس از آن نمونه برای مراحل فنی به بخش‌های عملیاتی فرستاده خواهد شد. در موارد ارجاع نمونه به آزمایشگاه نیز از همان ابتدا بررسی فنی و کارشناسی نمونه آغاز می شود.
بررسی‌های تکمیلی(در صورت نیاز)، درخواست مشاوره، استفاده از روش‌های تأییدی، بررسی پرونده های بالینی(در صورت وجود)، کنترل نهایی و ... همگی جزئی از مراحل آزمایش در آزمایشگاه سم‌شناسی است که برای حصول نتیجه و پاسخ نهایی درخواست انجام می شود.
آزمایشگاه سم‌شناسی قانونی به طور کلی شامل 7 بخش تخصصی است که یکی از این بخش های هفتگانه بخش دستگاهی و سایر قسمت‌ها به شکل تخصصی مربوط به بررسی ارجاعات مختلف آزمایشگاه با موضوعات مواد مخدر، الکل، دارو و ... است.
طول زمان پاسخدهی در آزمایشگاه سم‌شناسی
پاسخ به استعلامات در آزمایشگاه سم‌شناسی اگر نیازی به بررسی در بخش دستگاهی نباشد به طور متوسط سه تا پنج روز کاری زمان می برد. در غیر این صورت و با ارجاع نمونه به بخش دستگاهی به زمان اعلام شده باید سه روز کاری دیگر اضافه کرد.
تعیین نتایج و ارجاع آن به دبیرخانه آزمایشگاه
پس از آنکه نتیجه آزمایش مشخص و توسط کارشناس مربوطه تبیین شد پاسخ نهایی آزمایش به دبیرخانه (پذیرش) آزمایشگاه فرستاده و ضمن ثبت نتیجه در بایگانی مرکز نسخه‌ای از جواب برای مرجع درخواست کننده فرستاده خواهد شد.
منبع : سازمان پزشکی قانونی
بیانیه مشترک روسای جمهوری ایران و قرقیزستان منتشر شد بازداشت سوء استفاده کننده از مهر جعلی سازمان قضایی نیروهای مسلح
