شهادت بی مزاحمت
شهادت یکى از ادله اثبات دعوى است قانون مدنى درماده 1258 دلایل اثبات دعوى را پنج مورد شمرده است که یکى از آنها شهادت است، در امور کیفرى و اثبات جرم نیز شهادت بهعنوان یک ادله بهشمار مىرود در قانون مجازات اسلامى در بحث مربوط به هر یک از حدود و نیز قصاص نحوه اثبات آنها بهوسیله شهادت بیان شده است
شهادت یکى از ادله اثبات دعوى است. قانون مدنى درماده 1258 دلایل اثبات دعوى را پنج مورد شمرده است که یکى از آنها شهادت است، در امور کیفرى و اثبات جرم نیز شهادت بهعنوان یک ادله بهشمار مىرود در قانون مجازات اسلامى در بحث مربوط به هر یک از حدود و نیز قصاص نحوه اثبات آنها بهوسیله شهادت بیان شده است. به طور کلی در مقررات مربوط به آیین دادرسى مدنى و کیفرى از شهادت بهعنوان دلیل اثبات حق یا اثبات جرم یاد شده و ضوابط و ترتیبات مربوط به آن ذکر شده است.
شهادت در صورتى معتبر و در اثبات دعوى موثر است که شرایط لازم در شاهد و نوع اداى شهادت موجود باشد. اما گاهی شهادتها موجب وارد شدن ضرر و زیان مالی، جانی و حیثیتی از سوی متهمان به افرادی که شهادت دادهاند وارد میشود. همان طور که میدانیم در چند روز گذشته آیت ا.. صادق آملی لاریجانی، رئیس قوه قضاییه در اجرای تبصره 1 ماده 214 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و اصلاحیه آن «آیین نامه اجرایی حمایت از شهود و مطلعان» را ابلاغ کرد. همچنین سیدجعفر کاظمپور، سرپرست اداره کل تدوین لوایح و مقررات معاونت حقوقی در رابطه با تبیین این آیین نامه گفت: با توجه به اینکه حامیان و مرتکبان برخی جرایم سازمان یافته و تروریستی یا جرایم علیه بشریت، برای جلوگیری از اثبات جرم خود با تهدید و اقدام مجرمانه مانع از همکاری شاهدان عینی با مقامات عدالت کیفری می شوند، این موضوع تحت عنوان «جرایم علیه عدالت قضایی» مشهور شده و فصل جدیدی را در شاخه علوم جنایی باز کرده است. وی خاطرنشان کرد: یکی از شرایط دادرسی منصفانه و عادلانه، رعایت اصل بی طرفی و دادرسی علنی و ترافعی است؛ اما از آنجایی که در برخی موارد وقوع جرایم به صورت سازمان یافته و تروریستی یا جرایم علیه بشریت ارتکاب می یابد اثبات آنها مستلزم همکاری و مشارکت مردمی و شاهدان عینی و مطلعین است. سرپرست اداره کل تدوین لوایح و مقررات ضمن اشاره به ماده 214 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 یادآور شد: موضوع ماده یاد شده تاکنون به صورت مستقیم سابقه تقنینی نداشته و در راستای اهداف مذکور و نیز سیاست جنایی مشارکتی پیش بینی شده است تا کارگزاران عدالت کیفری با آسودگی خاطر بیشتر و بدون اینکه خطری متوجه شاهدان عینی باشد در جهت اجرای عدالت گام بردارند.این حقوقدان با اشاره به آییننامه اجرایی ماده 214 و مفاد آن، اعلام کرد: بر اساس آیین نامه اخیرالتصویب تشکیل واحدی خاص تحت عنوان «واحد حمایت از مطلعان» در هر حوزه قضایی پیشبینی شده است. به طور کلی این آییننامه به نوعی برای حمایت از شاهدان تبیین شده است . اما آیا این حمایت علنی خواهد شد و دستگاههای اجرایی به آن عمل خواهند کرد؟
پیمان حاج محمد عطار در رابطه با آیین نامه حمایت از شهود و مطلعان به «قانون» گفت: با توجه به اینکه برابر قانون آیین دادرسی کیفری ادله اثبات دعوای کیفری عبارت است از اقرار، شهادت، سوگند، علم قاضی و به عبارت دیگر گواهی گواهان یکی از دلایل شرعی و قانونی اثبات یک جرم است.
شهادت دارای استحکام و بنیان محکمی در دلایل اثبات دعواست
وی ادامه داد: شهادت شهود میتواند دلیل اثبات بیگناهی یک متهم تلقی شود. لذا در فقه شیعه و قانون آیین دادرسی کیفری ایران که مقتبس از فقه شیعه است برای گواهی و شهادت شهود اعتبار خاصی قائل شده است. تا حدی که در فقه ما شهادت به عنوان بینه شرعیه دارای استحکام و بنیان محکمی در دلایل اثبات دعوا است. در همین رابطه بسیار اتفاق افتاده است که افرادی به خاطر ترس از اینکه اگر اطلاعات خود را در خصوص کشف حقیقت در قالب شهادت یا اطلاع رسانی به قاضی اعلام کنند یکی از اصحاب دعوا آنها را مورد تعرض یا تهدید مالی، جانی یا ناموسی یا حیثیتی قرارمی دهد لذا از ادای شهادت یا ارائه اطلاعات خود به عنوان مطلع به دادسرا یا دادگاه خودداری میکنند.
ضرورت حفاظت از مال و جان مطلع
این وکیل دادگستری عنوان کرد: در قانون آیین دادرسی کیفری بحث حمایت و پشتیبانی از شهود و مطلعان مطرح شده است . به گونهای که در جایی که شاهد از ادای شهادت خود به خاطر بیم جانی ، مالی یا حیثیتی خودداری میکند قانونگذار موظف شده است تامینات لازم را برای حفاظت از مال و جان مطلع به وی بدهد. در این رابطه میتوان به بحث عدم مطرح شدن هویت شهود و مطلعان در پرونده و عدم آگاهی شاکی یا متهم از هویت متهم یا شهود و تحقیقات پنهانی قاضی بازپرس در این رابطه اشاره کرد .
عطار در پایان خاطر نشان کرد: به طور کلی چنانچه شاهد و مطلع این نگرانی و دغدغه را داشته باشند که شهادت آنها موجب تهدید جانی یا مالی یا حیثیتی آنها شود قاعدتا از شهادت خودداری خواهند کرد. در حالی که شهادت این افراد به قاضی در کشف حقیقت و رسیدن به عدالت موثر خواهد بود. بنابراین یکی از وظایف دستگاه قضایی و عدالتی کشور حمایت همهجانبه از شهود و مطلعان است و آیین نامه مربوط به حمایت از شهود و مطلعان در همین راستا مورد تدوین مقامات ذی صلاح قرار گرفته است.
تبیین آیین نامه حمایت از شهود تکرار قانون آیین دادرسی کیفری است
همچنین دکترعباس تدین، استاد دانشگاه و حقوقدان در رابطه با تبیین آییننامه اجرایی حمایت از شهود و مطلعان به «قانون» گفت: بحث حمایت از شهود مختص به این آیین نامه نیست. در قانون آیین دادرسی کیفری جدید بحث حمایت از شهود و راهکارهای حمایت از شهود در فرآیند دادرسی کیفری پیش بینی شده است. البته این حمایت مختص به شهود نیست و قلمرو این حمایت گسترده تر است یعنی به کارشناسان، ، شکات یا متهم اختصاص پیدا کرده است.
وی ادامه داد: در آیین دادرسی کیفری بخشی به حمایت از شهود اختصاص داده شده است که در آنجا هم ضابطان دادگستری و هم مقامات قضایی به ویژه بازپرس موظفاند برخی اقدامات را در چارچوب حمایت از شهود اتخاذ کنند. جزییات این حمایت منوط به آیین نامه شده است. یعنی در این قانون گفته شده که آیین نامه نحوه حمایت از شهود و مطلعان تصویب خواهد شد.
این حقوقدان تصریح کرد: این آیین نامه اخیرالتصویب تلاش کرده است تا جزییات نحوه حمایت از شهود و مطلعان را برای ما تبیین کند. البته این آیین نامه نتوانسته وارد تمام جزییات شود. به نظر میرسد موضوع به یک سری عبارات و اقدامات کلی بسنده شده است. یعنی زمانی که ما آیین نامه را مطالعه میکنیم به نظر میرسد نوآوری جدیدی نسبت به قانون آیین دادرسی کیفری ندارد و به نوعی تکرار همان قانون است.
شهادت از راه دور
تدین عنوان کرد: در قانون آیین دادرسی کیفری از حمایتهای معنوی و مادی بعضا تعویق آدرس منزل شهود یا شغل شهود پیش بینی شده است. همان طور که گفته شد بحث حمایت از شهود در خود آیین دادرسی کیفری هم آمده است با این نکته که نباید حمایت از شهود باعث زیر سوال رفتن و تعرض در حقوق دفاعی متهم شود.
وی خاطر نشان کرد: در بحث حمایت از شهود تلاش کردهاند حقوق دفاعی متهم به نحوی تضمین شود و اگر شاهدی علیه کسی شهادت دهد متهم آن پرونده باید بداند که شاهد به چه چیزی شهادت داده است و مقررات مربوط به جرح یا تعدیل شهود را بتواند به کار بگیرد که این شهادت کذب است. این استاد دانشگاه تصریح کرد: گاهی ممکن است شهادت از راه دور یا گاهی هم اظهارات شاهد را وکیل متهم یا متهم بخواند. که در این جا هم بحث حمایت از شاهد مد نظر قرار گرفته شده است. به طور کلی باید گفت فرقی ندارد جرم، جرم عادی یا سازمان یافته باشد . ما در همه جرایم سعی کردیم بحث حمایت از شهود را تحت تاثیر قرار دهیم. حمایت از شاهدان مختص به جرایم سازمان یافته نیست هرچند در جرایم سازمان یافته بحث حمایت از شهود مهم تر است.حمایت از خود شاهد و خانواده او در جرایم سازمان یافته باید با دقت بیشتر دنبال شود . تدین در پایان خاطر نشان کرد: نکته دیگر که باید گفت این است که در این آیین نامه تشکیل واحدی خاص تحت عنوان حمایت از مطلعان در حوزه قضایی پیشبینی شده است . همان طور که گفته شد آیین نامه اخیر التصویب به صورت کلی است و باید در عمل ببینیم که چه جزییاتی وجود خواهد داشت و به آن عمل میشودیا خیر؟ بنابراین این کارها موکول شده به این که در عمل چه کارهایی میتوانند انجام دهند . پس باید بگذاریم اول واحد مورد نظر دایر و حدود و وظایفشان مشخص شود و بر اساس آن اقدامات اجرایی را به کار ببریم. بحث حمایت از شهود در قانون آیین دادرسی کیفری فرانسه هم بررسی شده است . شاید ما بتوانیم از مقررات آن کشور در خصوص چگونگی اقدامات بهره بگیریم. پس در پایان باید گفت که خود قانون آیین دادرسی کیفری و آیین نامه حاضر بیشتر به حمایت های کلی اختصاص دارد و باید دید در عمل چگونه اجرا میشود .
منبع : روزنامه قانون
قانون مربوط به همکاری دستگاه های مبارزه با فساد کشورهای عضو اکو ابلاغ شد برخورد با قضاتی که به ارباب رجوع اناث پیشنهاد نامشروع می دهند