حقوقدانان کسی که به حقوق مردم باور داشته باشند اصلح کیست؟
تا هفتم اسفند زمانی باقی نمانده و شور و شوق انتخاباتی تمام کشور را در بر گرفته است
تا هفتم اسفند زمانی باقی نمانده و شور و شوق انتخاباتی تمام کشور را در بر گرفته است.
این روزها بحث داغ انتخابات نقل محافل است و نحوه تشخیص و انتخاب نامزد اصلح موضوع چالش برانگیز میتینگ های انتخاباتی.حال و هوای انتخابات به کافه قانون ما هم رسیده و در و دیوار کافه قانون نیز مملو از پوسترهای تبلیغی است.
با توجه به فضای حقوقی حاکم بر کافه ما، بحث ها و صحبتهای مهمانانمان حول محور وظایف نمایندگان مجلس و اهمیت حضور حقوقدانان و افراد متخصص در مجلس بوده است. بههرحال نباید فراموش کرد که انتقادات بسیاری به مجلس نهم وارد بوده و تلاش برای ساخت مجلسی قوی،مدبر و وظیفه شناس در سر لوحه رای دهندگان قرار گرفته که نشان از بلوغ انتخاباتی در جامعه دارد. امروز تصمیم گرفتیم ما هم از این فضا استفاده کنیم و در محضر اساتید و حقوقدانان روند انتخابات را زیر ذره بین برده و نحوه انتخاب افراد اصلح را مورد بررسی قرار هیم. مهمانان ما با دعوت از مردم برای شرکت در انتخابات بر معیارهای انتخاب درست تاکیدکردند و معتقد بودند بلوغ انتخاباتی ایجاد شده در جامعه سبب شده است که مردم دیگر به دنبال تبلیغات پر زرق افراد نروند و رای به تمامی افراد یک لیست میتواند نقش مهمی در تشکیل مجلسی قدرتمند که معتقد به فلسفه قانونگذاری باشد، داشته باشد.ما هم همانند مهمانانمان امیدواریم این شور و شوق انتخاباتی که در کشور حاکم شده به مجلسی قوی و تاثیر گذار تبدیل شود و نمایندگانی شایسته به مجلس راه یابند. اجازه دهید به جمع مهمانان برویم و صحبتهای آنها را بشنویم.
پیشگیری از وضع قوانین مضر به حال امنیت قضایی
جناب دکتر علی اکبر گرجی ازندریانی خوش آمدید به کافه ما ، شما یکی از حقوقدانان شناخته شده کشور هستید، به نظر شما ضرورت حضور حقوقدانان در مجلس احساس می شود یا خیر؟
با تشکر از دعوت شما، معتقدم حقوق یعنی دانش مربوط به قواعد الزام آوری که چارچوب های رفتاری دولت و شهروند را در عرصه های گوناگون معین می کند. کیست که انکار کند امروزه دولت و ساختار آن در ایران با گرفتاری هایی روبهرو است .وی ادامه داد: طبیعتا حقوقدان هم به کسی می گویند که درباره کمو کیف، مبنا و منشأ، حدود و ثغور، چگونگی وضع و تغییر و تحول قواعد حقوقی به درجه اجتهاد رسیده باشد. بر این اساس، حقوقدان کسی است که به درجه عالی از اندیشه ورزی حقوقی و تحقیق و پژوهش در این زمینه رسیده باشد. چنین شخصی از توانایی های لازم برای ارزیابی گذشته، حال و آینده نظام های حقوقی در چشم انداز تطبیقی برخوردار است. از این رو رسانه ها باید در کاربرد این واژه دست و دلبازی به خرج ندهند. به خاطر می آورم که برخی استادان بزرگ ما خودشان را حقوقدان نمی دانستند و می گفتند ما حقوقخوان هستیم. هرچند ظاهرا ما ایرانیها استاد تقلیل و تخفیف و تنزل مفاهیم هستیم. گرجی تصریح کرد: از سوی دیگر، مجلس شورای اسلامی به صورت کلی نهادی است که حداقل دو کارکرد اصیل دارد. کارکرد قانونگذاری و کارکرد نظارت. ماموریت نماینده حقوقدانان در مجلس شورای اسلامی هم دقیقا باید در همین چهارچوب دیده شود.
در زمینه قانونگذاری طبیعی است نمایندگانی که در حوزه حقوق به درجه اجتهاد رسیده اند بهتر می توانند در آسیبشناسی و ارتقای نظام حقوقی تاثیرگذار باشند. بی شک بسیاری از مشکلات و بعضا بحرانهایی که در کشور ایجاد میشود ناشی از بیتوجهی و عدم درک مراتب کیفیت قانونگذاری است. ارتقای کیفیت قانونگذاری جز با حضور متخصصین امر و قانونشناسان ممکن نیست. قانون بیکیفیت قانونی است که توانایی ساماندهی به اقتصاد غیررسمی، فرهنگ غیر رسمی و... را ندارد. حداقل فایده حقوقدان در مجلس پیشگیری از تصویب قوانین فاقد شفافیت و ثبات و هنجار شکن است. به طور خلاصه حداقل فایده حضور حقوقدان نماینده در مجلس این است تا از وضع قوانین نامناسب و مضر به حال امنیت قضایی پیشگیری کند. گرچه معتقدم اگر حقوقدانان برجسته در مجلس حضور داشته باشند می توانند به صورت ایجابی هم در تحول و تقویت نظام قانونگذاری موثر باشند. امیدوارم وضعیت انتخابات به گونه ای باشد که حداقل در هرکدام از کمیسیون های مجلس یک حقوقدان دردآشنا و متبحر حضور داشته باشد. کارکرد دوم حقوقدان ها حضور موثر در سازوکارهای نظارتی است. نظارت بر حسن اجرای قوانین یکی از جدی ترین ماموریت های مجلس است. حقوقدانی که به کم و کیف قواعد حقوقی آشنا باشد بهتر از دیگران می تواند شکافهای بین هنجارها و واقعیت های اجرایی را تشخیص دهد و با آنها مقابله کند. در دنیای کنونی بسیارند حکومت هایی که بهنام قانون حکمرانی می کنند. نقش حقوقدان واقعی و دردآگاه این است که از صورتگرایی حقوقی دراعمال قدرت جلوگیری کند. راهبردیترین نقش حقوقدان ها جلوگیری از اعمال بولهواسانه قدرت و سوء استفاده از قانون است. البته برای مجلس کارکردهای دیگری مانند مشروعیت آفرینی، نمایندگی (با تکیه بر خرد مستقل اما متکی بر نیازهای واقعی مردم) و پرورش و تربیت نیروی انسانی (مدیران سیاسی آینده) هم برشمرده اند. حقوقدان نماینده می تواند در همه این زمینه ها نیز به ایفای نقش بپردازد.متاسفانه پس از انقلاب اسلامی حقوقدانان برجسته کشور، به گونه ای ناگفته و نانوشته، نهادهای سیاسی و حقوقی را تحریم کردند و همین امر باعث افت کیفیت قانونگذاری شده است. پارلمانتاریسم ایرانی در سال های پس از انقلاب تا حد نگران کننده ای پتانسیل حقوقی خود را از دست داده است و ما اخلاقا مکلف به جبران آن هستیم.
کمک به جامعه با انتخاب اصلح
دیگر مهمان عزیز امروز ما دکتر محمد جندقی، حقوقدان عزیز کشورمان هستند. جناب جندقی نظر شما در رابطه با ضرورت حضور حقوقدان در مجلس چیست؟
با نزدیک شدن به عرصه مهم انتخابات امیدواریم کسانی که به قانون نویسی اشراف دارند یا قوانین را مطالعه کردهاند صلاحیتشان تایید شده باشد تا بتوانند طرحها و لوایحی را که از طرف دولت به مجلس ارسال میشود با دقت زیاد مطالعه کنند و تمام جوانب مثبت و منفی را بسنجند تا قانونی تصویب شود که بلافاصله نیاز به اصلاح نداشته باشد.همانطور که میدانیم در میان نامزدهای انتخاباتی وکلای دادگستری حضور دارند و ما هم به آنها رای میدهیم و امیدواریم وارد شوند ومجلس و اعضای کمیسیون قضایی را تشکیل دهند.
این وکلا اگر وارد مجلس شدند باید بدانند در کمیسیون قضایی لوایح و طرح هایی که داده میشود را باید به دقت مطالعه کنند که نه مغایر با قوانین تصویب شده قبلی باشد و نه به نحوی تنظیم شود که نیاز به اصلاح داشته باشد.وی در پایان خاطر نشان کرد: با توجه به حضور همیشگی مردم در انتخابات، باید تمامی افراد بدانند که با حضورشان و انتخاب افراد اصلح میتوانند به جامعه و کشور خود کمک کنند. البته شناخت افراد اصلح و آشنا به قوانین مستلزم این است که نامزدها در تبلیغاتشان خود را به خوبی معرفی کنند چون در مواردی که نامزد انتخاباتی خود را دکتر معرفی میکند مشخص نمیشود که دکتری چه رشتهای است اگر مشخص شود بهطور مثال مهندس معمار است باید گفت که برای کمیسیون قضایی نیاز به مهندس نیست بلکه باید حقوقدانان در آنجا حضور داشته که انشاا... این حقوقدان وارد مجلس شوند. پس باید این حقوقدانان خود را به نحوی معرفی کنند که مردم آنها را بشناسند تا افرادی که به قانون آشنایی دارند وارد مجلس شوند.
تخصصهای افراد باید با کمیسیون ها تناسب داشته باشد
کافه قانون ما امروز مهمان عزیز بسیار دارد از جمله جناب بهمن کشاورز، رئیس محترم اتحادیه سراسری کانون های وکلای دادگستری ایران ( اسکودا) که امید جامعه حقوقی هستند. جناب کشاورز، به نظر شما برای انتخاب نمایندگانی اصلح برای داشتن مجلسی قوی چه باید کرد؟
بیش از هر چیز به نظر بنده کسانی باید داوطلب ورود به مجلس شوند که در خود آمادگی قانونگذاری را ببینند و به مسائل مختلف مملکت و مردم به طور کلی اشراف داشته باشند. بعد از اینکه این افراد رای آورند باید در زمان تعیین کمیسیون های مجلس افرادی داوطلب حضور در کمیسیون شوند که با دانستهها و تحصیلات و تخصصشان تناسب داشته باشد.تمامی افرادی که وارد مجلس شدند باید بدانند که در هر مورد هر چند آگاهی اجمالی داشته باشند اما از نظر کارشناسان و خبرگان استفاده کنند و در هر مورد که لایحه و طرحی مطرح میشود پس از تکثیر و نشرآن ، آن را به دقت بخوانند در صورت امکان با اهل فن آن مذاکره کنند و وقتی در کمیسیون یا صحن مطرح میشود راسا و شخصا به اظهار نظر بپردازند و به اینکه فرد مورد اعتماد آنان رای موافق و مخالف میدهد اکتفا نکنند. به طور کلی از تنظیم و تقدیم طرح جز در موارد بسیار فوری و حیاتی خودداری کنند زیرا معمولا طرح ها کارشناسی نمیشود و به طور اخص سعی کنند در تقدیم طرح ها - اگر به تنظیم و تقدیم طرح معتقد هستند - اولویت ها را رعایت کنند و از دادن طرح هایی که تأثیر خاص چندانی ندارد و فقط باعث اتلاف وقت مجلس میشود پرهیز کنند.
جامعه حقوقی عملکرد نمایندگان را رصد خواهد کرد
اجازه دهید عرض ادبی داشته باشم به جناب دکترعلی نجفیتوانا، رئیس محترم هیات مدیره کانون وکلای مرکز که همیشه با لطف ویژه خود به «قانون» ما را شرمنده خود کرده اند.جناب دکتر شما استاد دانشگاه هم هستید و از نزدیک جریانات فکری جامعه را زیر نظر دارید به نظر شما برای داشتن مجلسی که بتواند قوانین مورد نیاز کشور را تصویب کند،چه باید کرد؟
قانونگذاری یعنی ابتدا نیازهای جامعه و نهادهای عمومی و اداری کشور شناسایی شود و سپس قوانینی مناسب و پاسخگو تصویب و برای اجرا به قوهقضاییه و قوهمجریه ابلاغ شود. برای نیازسنجی ابتدا باید توان آسیب شناسی، فرصت سنجی، ظرفیت سنجی و آینده نگری را داشت و سپس با جمع این ویژگیها باید قدرت تصویب قوانینی جامع و مانع را به عنوان نماینده ملت از لحاظ استعداد فردی و تخصصی داشته باشد. این امر زمانی محقق خواهد شد که مجلس شورای اسلامی جامع تخصصهای مختلف باشد. عدم وجود پزشکان، مهندسان،اساتید دانشگاه و تمام اقشار در این مجلس، مانع نگاهی جامع و کامل نسبت به مشکلات کشور خواهد بود، که طبیعتا نظر به اینکه هنر تقنین مستلزم داشتن فکری سیار، آشنایی به قوانین گذشته، توان آسیب شناسی و تسلط به ادبیات تقنینی دارد حضور حقوقدانان میتواند بسیاری از مشکلاتی را که در قوانین دو، سه دهه گذشته بروز کرد برطرف کند. به عبارت روشن تر ما با حضور حقوقدانان در مجلس شورای اسلامی با قوانینی شفاف، ادبیاتی مختصر ولی جامع و مفید مواجه خواهیم شد. ادبیاتی که کمتر تفسیر قضایی و قانونی را برمیتابد.
البته مراد ما آن نیست که مثلا تمام نمایندگان مجلس از میان حقوقدانان، وکلا و قضات شریف انتخاب شوند بلکه برای اینکه قوانین از قابلیت ادبی و معنایی برخوردار باشند باید اکثریت قابل توجهی از حقوقدانان در خانه ملت حضور داشته باشند. به همین دلیل از چندین سال قبل به این طرف، جامعه حقوقی کشور با استفاده از حقوقدانانی که در دستگاه قضا ، وکالت، مشاور حقوقی یا کارشناسی در نهادهای حقوقی و خصوصی فعال بوده اند سعی در حضور موثری در نظام تقنینی کشور داشته است.
خوشبختانه در این دوره این تعداد از لحاظ کمی و کیفی گسترش بیشتری یافته و تعداد زیادی از وکلای پایه یک دادگستری با درجات مختلف تحصیلی آمادگی خدمتگذاری در خانه ملت را اعلام کردهاند. برخی قضات هم اعلام آمادگی کردهاند که انشا... امیدواریم ملت شریف در استان های مختلف با اقبالی که به عزیزان خواهند داشت افرادی را به مجلس بفرستند که ضمن تعهد سلامت از تخصص حقوقی برخوردار باشند. ضمن اینکه این عزیزان قطعا عازم خدمت به مردم خواهند بود و از استفاده از رانت و ارتباطات نمایندگی برای منافع شخصی قطعا خودداری خواهند کرد زیرا در غیر اینصورت جامعه حقوقی کشور با رصد عملکرد این عزیزان در دوره وکالت مجلس برخورد درخور رفتار غیر شأن وکالت خواهند داشت.رفتاری که متضمن قضاوت و ارزیابی رفتار این عزیزان در دوره وکالت در مجلس شورای اسلامی بوده و میتواند بعدها در خانه حقوقدانان مورد ارزیابی و اظهار نظر نسبت به رفتار آنان شود. فراموش نکنیم وکالت مجلس امانت ملی است و وکیل مجلس، امین ملت است.
وکیل مجلس تنها وکیل استان شهر یا بخش خاصی نیست وکیل کل کشور است لذا باید نشان دهد با قسمی که برای ورود به وکالت یا قضاوت خورده هم اکنون قسم مضاعفی برای ملت خواهد خورد.وی از لحاظ رفتاری متمایز بوده و نشان میدهد وکلا قضات و حقوقدان وکلای مجلس از جنس دیگر بوده و بار امانت را به سر منزل مقصود خواهند رساند قطعا وکلا و حقوقدانان کشور در این زمینه با انتخاب اصلح سعی خواهند کرد که در این مسیر مجلسی با توان حقوقی بالا و وکلای مستقل داشته باشیم.
حضور حداکثری مردم در برگزیده شدن افراد متخصص بسیار موثر است
جناب حمید جنتی عزیز هم به جمع ما پیوستند. آقای جنتی شما هم نظرتان را در رابطه با حضور حقوقدانان در مجلس می فرمایید؟ متشکرم از دعوت شما. امیدوارم شاهد حضور حداکثری مردم در روز هفتم اسفند باشیم. همان طور که می دانیم وضعیت انتخابات ما مانند برخی کشورها حزبی نیست.
به طور کلی از لحاظ قانونی کسی که دارای شرایط قانونی باشد و صلاحیتش توسط شورای نگهبان احراز شود میتواند نامزد انتخابات شود و این جزو حقوق قانونی او محسوب میشود. مردم هم به لحاظ اینکه حزبی نیستند افراد را نمیشناسند. برای بهترین انتخاب تنها راهش این است که سوابق نامزدها را بررسی کنند تا ببینند که رشتهتحصیلی و سوابقشان چیست؟ مردم باید افراد متخصص را انتخاب کنند تا تصویب قوانین یا مسائل اقتصادی را به دست متخصصین آن رشتهها بسپارند.
همان طور که میدانیم حقوقدانان میتوانند کمک بزرگی در تصویب قوانین مناسب و کارآمد کنند. این قوانین و مقررات مهم نیست در امور اجتماعی، اقتصادی باشد یا قضایی ، در همه موارد حقوقدانان میتوانند بسیار مثمرثمر باشند. حضور حداکثری مردم در برگزیدهشدن افراد متخصص بسیار موثر است چون مشروعیت یک نظام به میزان مشارکت مردم بر میگردد. به نظر بنده رسانه ها در شناختن نامزدها باید بسیار کمک کنند چون با یک هفته و 10 روز نمی توان افراد را شناخت.
این روزها که سراسر کشور در شور و شوق انتخابات است امیدواریم شاهد یک بلوغ انتخاباتی در جامعه باشیم تا مردم با انتخاب هایی درست و دقیق و مبتنی بر شناخت و انتظارات اصولی نمایندگان خود را انتخاب کنند. ما رای خواهیم داد، امید واریم شما هم رای بدهید تا ایرانی آباد، شاد و بهدور از کینه و نفرت داشته باشیم. این روزها فراتر از اهمیت غیرقابل انکار حضور پای صندوق های رای نیاز است تا انتخابی درست انجام شود. انتخاب درست هم مشکل نیست. تحقیق و نگاهی به گذشته افراد به خصوص امزدهایی که تجربه نمایندگی مجلس را نیز داشته اند در این مسیر کمک کننده است برای نمونه نباید فراموش کنیم که تعدادی ازخانم های نماینده مجلس نهم بارها علیه حقوق زنان رای دادند و در این بین نه فقط زنان که مردان بسیاری نیز به رفتار آنان اعتراض کردند. امیدواریم شاهد حضور زنان و مردانی در مجلس باشیم که دغدغه اصلی آنها اعتلای ایران اسلامی باشد نه منافع شخصی و حزبی.
منبع : روزنامه قانون
حجتی تعریف نشدن جرم سیاسی از بد تعریف شدن آن بهتر است نظریه های مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه