شاخص های حکومت قانون
حکومت قانون مهمترین دستاورد بشر در نظام اجتماعی برای برقراری جامعه باز و آزاد و در واقع مبنای مشروعیت حاکمیت است در مجموع مفهوم حکومت قانون، همانند بسیاری مفاهیم دیگر، مستعد تفاسیر گوناگون است و همین امر خطر بزرگی برای عدم تحقق این خواسته بزرگ بشر است ، با این حال در مجامع علمی و نهادهای بین المللی ذیربط، تلاش هایی برای تدوین شاخص های عینی اندازه گیری میزان پایبندی جوامع و حکومت ها به این مفهوم ، صورت گرفته است
دکتر مرتضی شهبازی نیا- وکیل دادگستری
حکومت قانون مهمترین دستاورد بشر در نظام اجتماعی برای برقراری جامعه باز و آزاد و در واقع مبنای مشروعیت حاکمیت است. در مجموع مفهوم حکومت قانون، همانند بسیاری مفاهیم دیگر، مستعد تفاسیر گوناگون است و همین امر خطر بزرگی برای عدم تحقق این خواسته بزرگ بشر است.، با این حال در مجامع علمی و نهادهای بین المللی ذیربط، تلاش هایی برای تدوین شاخص های عینی اندازه گیری میزان پایبندی جوامع و حکومت ها به این مفهوم ، صورت گرفته است . یکی از مهمترین و مقبول ترین این شاخص ها ذیلا ارایه می شود:
شاخص حکومت قانون
عامل 1- قدرت محدود حکومت
1-1- اختیارات حکومت در قانون اساسی مشخص است
1-2- اختیارات حکومت به نحو موثر توسط قوه قانونگذاری محدود شده است
1-3- اختیارات حکومت به نحو موثر توسط قوه قضایی محدود شده است
1-4- اختیارات حکومت به نحو موثر موضوع حسابرسی و نظارت مستقل است
1-5- مقامات حکومت در صورت سوء رفتار با ضمانت اجرا مواجه اند
1-6- اختیارات حکومت به نحو موثر مقید به نظارت غیر دولتی است
1-7- انتقال قدرت مطابق قانون انجام می شود
عامل 2- نبودن فساد
2-1- مقامات حکومت در قوه مجریه از موقعیت عمومی برای نفع خصوصی استفاده نمی کنند
2-2- مقامات حکومت در قوه قضاییه از موقعیت عمومی برای نفع خصوصی استفاده نمی کنند
2-3- مقامات حکومت در پلیس و نیروهای مسلح از موقعیت عمومی برای نفع خصوصی استفاده نمی کنند
2-4- مقامات حکومت در قوه مقننه از موقعیت عمومی برای نفع خصوصی استفاده نمی کنند
عامل 3- نظم و امنیت
3-1- جرم به نحو موثر کنترل می شود
3-2- مخاصمات مدنی به نحو موثر محدود می شوند
3-3- مردم برای حل اختلافات شخصی به خشونت متوسل نمی شوند
عامل 4- حقوق بنیادین
4-1- رفتار یکسان و عدم تبعیض به نحو موثر تضمین شده اند
4-2- حق حیات و امنیت شخصی به نحو موثر تضمین شده اند
4-3- دادرسی عادلانه و حقوق متهم به نحو موثر تضمین شده اند
4-4- آزادی اظهار نظر و بیان به نحو موثر تضمین شده است
4-5- آزادی عقیده و مذهب به نحو موثر تضمین شده است
4-6- حق حریم خصوصی به نحو موثر تضمین شده است
4-7- آزادی تشکل و اتحادیه به نحو موثر تضمین شده است
4-8- حقوق بنیادین کار به نحو موثر تضمین شده اند
عامل 5- حکومت باز
5-1- قوانین برای عموم قابل فهم هستند
5-2- قوانین انتشار عمومی می یابند و به نحو گسترده در دسترس هستند
5-3- قوانین از ثبات برخوردارند
5-4- حق مطالبه از حکومت و مشارکت عمومی به نحو موثر تضمین شده است
5-5- پیش نویس رسمی قوانین در دسترس عموم قرار می گیرد
5-6- اطلاعات رسمی در دسترس عموم است
عامل 6- اعمال موثر مقررات (مصوبات دولت )
6-1- مقررات حکومت به نحو کارآمد اجرا می شوند
6-2- مقررات حکومت بدون اعمال نفوذ ناروا اجرا می شوند
6-3- آیین های اداری بدون تاخیر نا متعارف جاری می شوند
6-4- دادرسی منصفانه و اجرای صحیح قوانین در دادرسی های اداری مورد احترام است
6-5- حاکمیت بدون غرامت منصفانه، اموال را مصادره نمی کند
عامل 7- دسترسی به دادرسی عادلانه مدنی
7-1- مردم از راه های جبران خسارت موجود آگاهند
7-2- مردم به مشاوره حقوقی و وکیل دسترسی دارند و می توانند از آن بهره مند شوند
7-3- مردم به دادگاه های حقوقی دسترسی دارند و می توانند از آن بهره گیرند
7-4- دادرسی مدنی از تبعیض مبراست
7-5- دادرسی مدنی عاری از فساد است
7-6- دادرسی مدنی از اعمال نفوذ ناروای حکومت مصون است
7-7- دادرسی مدنی با تاخیر نا متعارف مواجه نیست
7-8- نتیجه دادرسی مدنی به نحو موثر اعمال می شود
7-9- نظام های جایگزین حل و فصل اختلافات(داوری، میانجیگری، سازش و ...) در دسترس، بیطرفانه و کارآمد هستند
عامل 8- دادرسی کیفری موثر
8-1- جرایم به نحو موثر مورد تحقیق قرار می گیرند
8-2- جرایم به نحو موثر و به موقع مورد رسیدگی و قضاوت قرار می گیرند
8-3- نظام پیشگیری و اصلاح، در کاهش رفتار مجرمانه موثر است
8-4- نظام عدالت کیفری بی طرف است
8-5- نظام عدالت کیفری عاری از فساد است
8-6- نظام عدالت کیفری از اعمال فشار حکومت مصون است
8-7- نظام عدالت کیفری، دادرسی منصفانه و اجرای صحیح قانون را به متهم اعطا می کند
عامل 9- دادرسی غیر رسمی( روش های غیر رسمی حل اختلافات حقوقی و کیفری)
9-1- دادرسی غیر رسمی به موقع و موثر است
9-2- دادرسی غیر رسمی، بیطرفانه و عاری از فشار نارواست
9-3- دادرسی غیر رسمی، حقوق اساسی را محترم می شمارد و حمایت می کند
برگرفته از سایت وکلای ملت
فالگیری، حرفه‌ای در یک قدمی کلاهبرداری آنگاه که در تشخیص صلاحیت دادگاه ها اختلاف ایجاد می شود
