رای وحدت رویه شماره 791 مورخ 1398 04 18 هیات عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع: تعلق مستمری ورثه اناث متوفی از تاریخ فوت مورث است
تاریخ دادنامه: 18/4/1398 شماره دادنامه: 791 کلاسه پرونده:97/1981
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
اعلام‌کننده تعارض: خانم مریم عنایت راد
موضوع: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش‌کار: شاکیان پرونده‌های مورد تعارض، همگی افرادی هستند که مورث آنها کارگر و بیمه شده تأمین اجتماعی بوده و بازماندگان به دلیل فوت همسرانشان به شعب آن سازمان مراجعه تا مستمری دریافت نمایند لیکن به دلیل عدم پرداخت کامل حق بیمه توسط کارفرما سازمان تأمین اجتماعی نسبت به برقراری مستمری اقدام ننموده است. شاکیان ناگزیر بدواً به هیأتهای موضوع ماده 157 قانون کار مراجعه و هیأتهای مذکور رأی به محکومیت کارفرما به پرداخت حق بیمه در وجه صندوق تأمین اجتماعی صادر نموده‌اند. سپس با تقدیم دادخواست در دیوان عدالت اداری به طرفیت سازمان تأمین اجتماعی دعوایی به خواسته الزام به وصول بیمه و برقراری مستمری مطرح و شعب دیوان حکم به ورود شکایت صادر کرده‌اند. در همین راستا سازمان تأمین اجتماعی از تاریخ وصول حق بیمه اقدام به برقراری مستمری نموده ولی شکات مجدداً با تقدیم دادخواست در دیوان عدالت اداری تقاضای برقراری مستمری از تاریخ فوت همسرانشان را نموده‌اند. بر این اساس بعضی از شعب حکم بـه ورود شکایت و برقراری مستمری از زمان فوت و بعضی دیگر با استدلال متفاوت حکم به ورود شکایت از تاریخ شکایت و در واقع حکم به رد شکایت از تاریخ فوت نموده‌اند.
گردش‌کار پرونده‌ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعبـه 12 بـدوی دیـوان عـدالت اداری در رسیـدگی بـه پـرونـده شمـاره 9109980900022299 با موضوع دادخواست خانم سودابه امینی باغبادرانی به طرفیت سازمان تأمین اجتماعی و به خواسته عدم قبول کارکرد از تاریخ 1/7/1385 تا 30/8/1385 و 1/12/1385 تا 18/12/1385 به مدت 87 روز با توجه به پذیرش و احراز کارکرد در اداره کار زنجان به موجب دادنامه شماره 9109970901202228 ـ 30/7/1391 به شرح زیر رأی صادر کرده است:
نظر به اینکه به موجب دادنامه شماره 344 ـ 30/6/1387 هیأت تشخیص اداره کار و امور اجتماعی زنجان ضمن احراز رابطه کارگری و کارفرمایی فی مابین شاکی و کارفرمایش رستوران پامچال کارفرما به تجویز ماده 148 قانون کار به پرداخت حق بیمه ایام اشتغال از تاریخ 1/7/1385 تا 30/8/1385 و 1/12/1385 تا 18/12/1385 به سازمان تأمین اجتماعی محکومیت حاصل نموده و مشتکی عنه نیز دفاع موجه و مؤثری به عمل نیاورده لذا شکایت مطروح وارد و ثابث تشخیص مستنداً به ماده 14 قانون دیوان عدالت اداری و رأی وحدت رویه شماره 853 ـ 11/12/1387 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت صادر و اعلام می‌گردد. رأی صادره مستنداً به ماده 7 قانون دیوان عدالت اداری قطعی است.
رأی مذکور به علت عدم تجدیدنظرخواهی قطعیت یافته است.
ب: شعبـه 17 بـدوی دیـوان عـدالت اداری در رسیـدگی بـه پـرونـده شمـاره 9109980900034348 با موضوع دادخـواست خانم مریم عنایت راد بـه طرفیت سازمان تأمین اجتماعی و بـه خواسته الزام سازمان به وصول حق بیمه به استناد رأی اداره کار مبنی بر اشتغال به کار از 1/1/1377 تا 11/2/1378 و برقراری مستمری جهت بازماندگان از تاریخ 11/2/1378 (تاریخ فوت) به موجب دادنامه شماره 9109970901703275 ـ 14/11/1391 به شرح زیر رأی صادر کرده است:
اولاً: درخصوص شکایت و خواسته خانم مریم عنایت راد به طرفیت سازمان تأمین اجتماعی شعبه 3 اصفهان دائر بر اخذ و وصول حق بیمه معوقه مورث نامبرده از کارفرمای کارگاه صحافی پیمان آقای خرمیان فرد اگر چه در ماده 39 قانون تأمین اجتماعی قید گردیده کارفرما مکلف است حق بیمه مربوط به هرماه را حداکثر تا آخرین روز ماه بعد به سازمان بپردازد ولیکن حقیقت امر این است که مکلف کردن کارفرما به پرداخت حق بیمه در مدت فوق در جهت تأمین حقوق کارگر است بنابراین اهمال کارفرما در پرداخت حق بیمه کارگر در موعد مقرر نمی‌تواند موجب تضییع حقوق کارگر و عدم قبولی با مطالبه سازمان در مراحل بعدی باشد از آنجا سابقه اشتغال شاکی در کارگاه صحافی پیمان در فاصله زمانی مورد نظر در رأی هیأت تشخیص اداره کار مطرح پس از احراز رابطه کارگری و کارفرمایی منتهی به صدور رأی شماره 8347 ـ 20/7/1388 مبنی بر الزام کارفرما به اجرای ماده 148 قانون کار و تکلیف مقرر در آن نسبت به بیمه نمودن کارگر فوق و پرداخت حق بیمه گردیده است و رأی از یک مرجع قانونی شبه قضایی بوده دلیلی هم بر بطلان آن اقامه نگردیده به علاوه اینکه متوفی از تاریخ 1/1/1377 تا 10/2/1378 وارد تشخیص و به استناد رأی شماره 29ـ30 مورخ 26/1/1386 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت و الزام سازمان طرف شکایت به مطالبه وصول حق بیمه معوقه مورث شاکی با رعایت مفاد و مقررات مواد 30 الی 42 قانون تأمین اجتماعی بر اساس رأی اداره کار فوق الاشعار و احتساب آن به عنوان سابقه پرداخت حق بیمه متوفی صادر و اعلام می‌گردد.
ثانیاً: در مورد برقراری مستمری نظر به اینکه با تجمیع سوابق قبلی متوفی و ایام درج شده در رأی هیأت تشخیص به متوفی واجد شرایط موضوع بند 3 ماده 80 قانون تأمین اجتماعی گردیده است بنابراین شکایت در این قسمت نیز وارد تشخیص گردید و رأی به ورود شکایت و برقراری مستمری جهت بازماندگان از تاریخ طرح شکایت در اداره کار (شهریور سال 1388) صادر و اعلام می‌گردد و خواسته شاکی نسبت به ایام قبل از آن غیرثابت تشخیص گردید و محکوم به رد است. رأی اصداری به استناد ماده 7 قانون دیوان قطعی است.
ج: شعبـه 66 بـدوی دیـوان عدالت اداری در رسیـدگی بـه پـرونده شمـاره 9409980901602657 با موضوع دادخواست خانم عالیه یارعلی به طرفیت سازمان تأمین اجتماعی و به خواسته درخواست وقوع تخلف سازمانی و پرداخت مستمری معوقه بازماندگان از تاریخ فوت 14/8/1390 تا 26/5/1394 به موجب دادنامه شماره 9509970901600263 ـ 24/1/1395 به شرح زیر رأی صادر کرده است:
نظر به اینکه آراء هیأتهای تشخیص و حل اختلاف در خصوص اعمال ماده 148 قانون کار و آراء قطعی دیوان عدالت اداری در مورد احتساب سابقه و برقراری مستمری جنبه کاشفیت از واقعیت داشته و عدم پرداخت حق بیمه از ناحیه کارفرما در زمان مقرر نمی‌تواند سبب تضییع حقوق کارگر و بازماندگان وی گردد لذا شکایت مطروحه وارد تشخیص و به استناد مواد 10، 11 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت و پرداخت مستمری بازماندگان از تاریخ فوت صادر و اعلام می‌گردد. رأی صادره به استناد ماده 65 قانون مرقوم ظرف مهلت 20 روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان می‌باش د.
رأی مذکور به موجب رأی شماره 9609970955600036 ـ 16/1/1396 شعبه 15 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تأیید شده است.
د: شعبـه 66 دیـوان عـدالت اداری در رسیـدگی بـه پـرونـده شمـاره 9409980901601904 با موضوع دادخواست خانم بتول عابدی مدیسه بـه طرفیت سازمان تأمین اجتماعی و به خواسته احتساب سابقه بیمه‌ای 30/3/1388 تا 31/6/1389 طبق دادنامه شماره 455 ـ 15/4/1394 هیأت تشخیص و برقراری مستمری از تاریخ فوت و احراز وقوع تخلف به موجب دادنامه شماره 9409970901603903 ـ 3/11/1394 به شرح زیر رأی صادر کرده است:
با عنایت به ماده 148 قانون کار مبنی بر الزام کارفرمایان کارگاههای مشمول قانون مزبور به بیمه کردن کارگران خود و توجهاً به اینکه احراز رابطه کارگری و کارفرمایی بین اشخاص بر اساس مادتین 2 و 3 قانون مذکور و احراز مدت رابطه کارگزینی بین طرفین به حکم قانون در صلاحیت مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما است و آراء مزبور به موجب مفاد دادنامه شماره 30ـ29 مورخ 26/1/1386 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری برای سازمان تأمین اجتماعی لازم‌الاجرا بوده و با عنایت به وظایف و مسئولیتهای اصولی سازمان تأمین اجتماعی در باب تعمیم و گسترش انواع بیمه‌های اجتماعی و استقرار نظام هماهنگ و تناسب با برنامه‌های تأمین اجتماعی و شمول قانون تأمین اجتماعی به افرادی که به هر عنوان در مقابل دریافت مزایا حقوق کار می‌کنند و توجهاً به اینکه شمول مقررات قانون تأمین اجتماعی در باب کارکنان مشمول از بدو ورود به خدمت است و با التفات به اینکه به موجب رأی شماره 455 ـ 15/4/1394 هیأت تشخیص اداره کل کار و امور اجتماعی اشتغال آن مرحوم در نزد کارفرمایش از تاریخه 30/3/1388 تا 31/6/1389 و عدم پرداخت حق بیمه این مدت به سازمان تأمین اجتماعی احراز گردیده و با وصف اشتغال همسر شاکی طی این مدت و عدم پرداخت حق بیمه و عدم احتساب آن در سنوات پرداخت حق بیمه خلاف مقررات آمره تأمین اجتماعی بوده و موجب تضییع حق مشارالیه است و ایضاً با احتساب این مدت در سنوات پرداخت حق بیمه شرایط مقرر در بند 3 ماده 80 قانون تأمین اجتماعی نیز محقق می‌گردد لذا با توجه به مراتب به تجویز بند الف ماده 4 قانون تأمین اجتماعی و آراء 518 و 517 ـ 15/7/1386 و 678 ـ 8/8/1386 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری حکم بر الزام اداره کل تأمین اجتماعی استان اصفهان نسبت به احتساب این مدت در سنوات پرداخت حق بیمه وی و برقراری مستمری بازماندگان از تاریخ فوت صادر و اعلام می‌گردد. این رای ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می‌باش د.
رأی مذکور به موجب رأی شماره 9509970955701732 ـ 24/7/1395 شعبه 3 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تأیید شده است.
هـ : شعبـه 52 دیـوان عـدالت اداری در رسیـدگـی بـه پـرونـده شمـاره 9409980901201340 با موضوع دادخواست خانم فاطمه شاهرضایی زفره به طرفیت سازمان تأمین اجتماعی و به خواسته الزام خوانده به پرداخت معوقه مستمری از تاریخ 16/9/1384 تا 17/5/1394 به موجب دادنامه شماره 9509970901201463 ـ 23/11/1395 به شرح زیر رأی صادر کرده است:
در خصوص شکایت خانم فاطمه شاهرضائی به طرفیت سازمان تأمین اجتماعی اصفهان ـ کوهپایه به خواسته الزام خوانده به پرداخت مستمری شوهر از مورخ فوت تا زمان دریافت مستمری (16/9/1384 تا 17/5/1394) با توجه به مفاد دادخواست تقدیمی و ضمائم آن نظر به اینکه خوانده علی‌رغم ابلاغ نسخه ثانی دادخواست لایحه دفاعیه ارسال ننموده است و شکایت شاکی بدون ایراد باقی مانده و با توجه به اینکه برابر دادنامه شماره 2228 ـ 30/7/1391 شعبه 12 دیوان سازمان محکوم به پرداخت مستمری در حق شاکی شده لیکن از زمان قطعیت دادنامه فوق‌الاشعار مستمری برقرار گردیده که می‌بایست از زمان فوت متوفی مستمی [مستمری] پرداخت می‌شد زیرا رأی دیوان جنبه کاشفیت از حق شاکی از زمان فوت مورث داشته لذا خواسته شاکی وارد است مستنداً به مواد 10، 11 و 65 قانون دیوان و ماده 80 قانون تأمین اجتماعی حکم به ورود شکایت و الزام خوانده به اجابت خواسته مشارالیه صادر و اعلام می‌گردد. این رأی ظرف 20 روز پس ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی درشعب دیوان عدالت اداری می‌باشد.
رأی مذکور به موجب رأی شماره 9609970956900363 ـ 22/5/1396 شعبه 20 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تأیید شده است.
و: شعبـه 58 دیـوان عـدالت اداری در رسیـدگـی بـه پـرونـده شمـاره 9309980957400230 با موضوع دادخواست خانم مهری عالی‌پور به طرفیت سازمان تأمین اجتماعی و به خواسته الزام تأمین اجتماعی به پرداخت مستمری معوقه بازماندگان از تاریخ فوت و احراز وقوع تخلف به موجب دادنامه شماره 9409970957401996 ـ 1/9/1394 به شرح زیر رأی صادر کرده است:
در خصوص شکایت خانم مهری عالی‌پور به شرح دادخواست تقدیمی، با توجه به اوراق پرونده نظر به اینکه مطابق اظهارات شاکیه پرداخت حق بیمه به سازمان طرف شکایت با 14 ماه تأخیر انجام گردید و قبل از پرداخت حق بیمه متوفی همسر شاکی مرحوم حسین ساعدی سازمان تأمین اجتماعی تکلیفی در محاسبه و پرداخت مستمری نداشت بنابراین وقوع تخلف ادعایی شاکی محرز نمی‌باشد حکم به رد شکایت صادر و اعلام می‌گردد. رأی صادره ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.
در اثر تجدیدنظرخواهی از رأی مذکور شعبه 15 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره 9609970955601964 ـ 10/7/1396 با استدلال زیر چنین رأیی صادر کرده است:
با عنایت به محتویات پرونده نظر به اینکه دادنامه 1996 ـ 1/9/1394 صادره از شعبه 49 بدوی دیوان طی دادنامه 895 ـ 8/3/1395 صادره از شعبه 5 تجدیدنظر سابق اظهار نظر گردیده و به لحاظ اینکه خارج از مهلت مقرر قانونی نسبت به دادنامه معترض‌عنه اعتراض گردیده است به استناد [ماده] 68 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 قرار رد دادخواست صادر گردیده است که متعاقب آن درخواست اعمال ماده 79 قانون مذکور به عمل آمده است نظر به اینکه رأی شعبه تجدیدنظر دیوان به صورت صحیح انشاء گردیده (ابلاغ دادنامه بدوی مورخ 5/10/1394 و تجدیدنظرخواه 1/1/1394 خارج از مهلت 20 روزه بوده است) و شاکی نیز دلیل و مدرکی که حاکی از داخل مهلت بودن دادخواست تقدیمی را ارائه و اعلام ننموده است صرف اعلام اشتباه در دادنامه مذکور به لحاظ عدم ارائه دلیل و مدرک موجبات رسیدگی را فراهم نمی‌نماید.
بنا به مراتب مذکور به لحاظ عدم پذیرش درخواست اعمال ماده 79 قرار رد صادر و اعلام می‌نماید. این رأی قطعی است.
ز: شعبـه 58 دیـوان عـدالت اداری در رسیـدگـی بـه پـرونـده شمـاره 9409980957400951 با موضوع دادخواست خانم زهرا جهانگیری سربیشه به طرفیت سازمان تأمین اجتماعی و به خواسته اجرای رأی هیأت تشخیص اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی مبنی بر دریافت حق بیمه متوفی و برقراری مستمری وراث قانونی از تاریخ 10/12/1389 به موجب دادنامه شماره 9509970957400981 ـ 7/7/1395 به شرح زیر رأی صادر کرده است:
در خواسته خواهان (شاکی) خانم زهرا جهانگیری سربیشه به شرح دادخواست تقدیمی الزام سازمان به اخذ حق بیمه از کارفرما و احتساب سابقه متوفی در مدت اعلام می‌باشد که با عنایت به محتوای پرونده اظهارات اصحاب دعوی و مستندات ابرازی اولاً: هیأت تشخیص اداره کار به عنوان یک مرجع قانونی و متولی امور کارگری طی رأی شماره 10/1 هیأت تشخیص اداره کار 23/1/1394 اشتغال به کار مورث شاکی را در مدت ذکر شده احراز نمود ثانیاً: هر شخصی حقی دارد از مزایای ایام اشتغال خود بهره‌مند گردد. ثالثاً: تأخیر یا عدم پرداخت حق بیمه رافع مسئولیت سازمان در قبال بیمه شده (کارگر) نمی‌باشد به علاوه اینکه اظهارات سازمان جهت رد تقاضای شاکی کافی نمی‌باشد بنابراین با احراز حقانیت شاکی و مستنداً به رأی شماره 29ـ30 مورخ 26/1/1386 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و مواد 148 قانون کار و 36 و 39 قانون تأمین اجتماعی و 10 و 65 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری رأی به ورود شکایت و الزام سازمان به اخذ حق بیمه از کارفرما و احتساب سابقه متوفی صادر و اعلام می‌گردد. 2ـ در مورد برقراری مستمری جهت بازماندگان متوفی نظر به اینکه با تجمیع سوابق درج شده در رأی اداره کار و لیست پرداخت حق بیمه، شاکی واجد شرایط دریافت مستمری می‌باشد بنابراین مستنداً به بند 3 ماده 80 قانون تأمین اجتماعی و 10 و 65 قانون مذکور رأی به ورود شکایت و برقراری مستمری جهت بازماندگان متوفی صادر و اعلام می‌گردد. رأی اصداری ظرف مدت20 روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می‌باشد.
رأی مذکور به موجب رأی شماره 9509970955603564 ـ 23/11/1395 شعبه 15 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تأیید شده است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 18/4/1398 با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
الف ـ تعارض در آراء محرز است.
ب ـ بر اساس مواد 2، 36، 49 و 50 قانون تأمین اجتماعی، پرداخت حق بیمه از مطالبات ممتاز سازمان تأمین اجتماعی است و کارفرما مسئول پرداخت حق بیمه است و تأخیر در پرداخت حق بیمه موجب تضییع حقوق بازماندگان نخواهد شد. ضمناً ماده 50 قانون مذکور و آرای صادر شده از هیأتهای حل اختلاف کار لازم‌الاتباع بوده و کاشف از تعلق مستمری به شاکی از تاریخ فوت مورث می‌باشد، اعم از اینکه حق بیمه در گذشته یا حال حاضر یا در آینده پرداخت شود. بنا به مراتب آراء صادر شده به وارد دانستن شکایت و تعلق مستمری به بازماندگان از تاریخ فوت به شرح مندرج در گردش کار صحیح و موافق مقررات تشخیص شد. این رأی به استناد بند 2 ماده 12 و ماده 89 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ مرتضی علی اشراقی
منبع : پایگاه خبری اختبار
رای شماره 580 مورخ 1398 03 28 هیات عمومی دیوان عدالت اداری جرم محال در کلاهبرداری
