شرایط پرداخت نفقه اقارب
نفقه اقارب عبارت از مسکن، البسه، غذا و اثاثالبیت به قدر رفع حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت انفاقکننده است
نفقه اقارب عبارت از مسکن، البسه، غذا و اثاثالبیت به قدر رفع حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت انفاقکننده است.
نفقه اقارب در قانون مدنی تعریف نشده است و فقط ماده ۱۲۰۴ این قانون، مصادیقی از آن را به عنوان مثال ذکر کرده است. بر اساس این ماده، «نفقه اقارب عبارت است از مسکن، البسه، غذا و اثاثالبیت به قدر رفع حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت منفق». منظور اقارب، بستگان نسبی در خط عمودی هستند.
از ماده مذکور استنباط می‌شود که کیفیت نفقه با توجه به استطاعت مالی انفاقکننده مشخص می‌شود لذا اگر انفاقکننده وضع مالی خوبی داشته باشد، باید نفقه اقارب را متناسب با وضعیت مالی خود پرداخت کند.
در خصوص شرایط پرداخت نفقه اقارب باید گفت که لازم است بین اقارب (بستگان) رابطه نسبی باشد لذا این موضوع شامل خویشاوندان رضاعی و نسبی نمیشود.
بستگان نسبی نیز باید در خط عمودی باشند. مثل پدر، مادر، فرزند و نوه. بنابراین الزام به پرداخت نفقه مشمول بستگان نسبی در خط افقی مثل خواهر، برادر، عمو و عمه نمیشود.
طبق ماده ۱۱۹۶ قانون مدنی، «در روابط بین اقارب فقط اقارب نسبی در خط عمودی اعم از صعودی یا نزولی ملزم به انفاق یکدیگرند».
همچنین کسی که ملزم به پرداخت نفقه می‌شود، باید استطاعت مالی داشته باشد. بر این اساس، در ماده ۱۱۹۸ قانون مدنی آمده است «کسی ملزم به انفاق است که متمکن از دادن نفقه باشد. یعنی بتواند نفقه بدهد، بدون اینکه از این حیث در وضع معیشت خود دچار مضیقه شود. برای تشخیص تمکن باید کلیه تعهدات و وضع زندگانی شخصی او در جامعه در نظر گرفته شود».
بر اساس ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی نیز «کسی مستحق نفقه است که ندار بوده و نتواند به وسیله اشتغال به شغلی، وسایل معیشت خود را فراهم سازد». نکته بعدی این است که اگر تعداد افراد واجبالنفقه زیاد باشند و انفاقکننده استطاعت مالی داشته باشد، باید نفقه همه آنها را بر طبق شرایط مذکور پرداخت کند. در غیر این صورت اولویت با پرداخت نفقه زوجه است. طبق ماده ۱۲۰۳ قانون مدنی، «در صورت بودن زوجه و یک یا چند نفر واجبالنفقه دیگر، زوجه مقدم بر سایرین خواهد بود». نکته دیگر این است که بستگان خط عمودی نزولی مثل فرزند و نوه بر بستگان خط عمودی صعودی مثل پدر و مادر اولویت دارند. نفقه فرزند نیز بر عهده پدر است و در صورت استطاعت نداشتن پدر نوبت به جد پدری میرسد و در صورت عدم استطاعت او نوبت به مادر فرزند میرسد.
بر اساس ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی «نفقه اولاد بر عهده پدر است. پس از فوت پدر یا عدم قدرت او به انفاق به عهده اجداد پدری است با رعایت الاقرب فالاقرب؛ در صورت نبودن پدر و اجداد پدری یا عدم قدرت آنها نفقه بر عهده مادر است. هرگاه مادر هم زنده یا قادر به انفاق نباشد، با رعایت الاقرب فالاقرب، بر عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری واجبالنفقه است و اگر چند نفر از اجداد و جدات مزبور از حیث درجه اقربیت مساوی باشند، نفقه را باید به حصه متساوی تادیه کنند».
ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه اقارب
طبق ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده «هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجبالنفقه امتناع کند، به حبس تعزیری درجه 6 محکوم می‌شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و درصورت گذشت وی از شکایت در هر زمان، تعقیب جزایی یا اجرای مجازات موقوف می‌شود».
همچنین با مطالبه نفقه از سوی افراد واجبالنفقه، در صورت محکومیت شخص و عدم پرداخت، میتوان اموال او را توقیف یا او را طبق شرایط قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی، جلب کرد.
نکته آخر این است که مطالبه نفقه گذشته اقارب، وجاهت قانونی ندارد و فقط زوجه میتواند نفقه معوقه گذشته را مطالبه کند.
منبع : روزنامه حمایت
شرایط مطالبه وجه چک از دادگاه چگونه است ؟ نکات طلایی قوانین آپارتمان نشینی
