تبرئه به چه معناست؟
تبرئه شدن به معنای پاک شدن از هرگونه اتهام است و اگر قاضی به بی گناهی متهم مطمئن شود، حکم برائت او را صادر خواهد کرد این موضوع آثاری برای متهم و شاکی به همراه خواهد داشت
تبرئه شدن به معنای پاک شدن از هرگونه اتهام است و اگر قاضی به بی گناهی متهم مطمئن شود، حکم برائت او را صادر خواهد کرد. این موضوع آثاری برای متهم و شاکی به همراه خواهد داشت.
تبرئه شدن، به معنای منزه شدن از هرنوع گناه و اتهام است. اگر قاضی به بی گناهی متهم دست پیدا کند، حکم برائت وی را صادر می کند که این موضوع، آثار زیادی برای متهم و شاکی، به همراه خواهد داشت. به موجب قانون آیین دادرسی کیفری، در صورتی که بی گناهی متهم به اثبات برسد، در هر مرحله ای که باشد، چه در مرحله دادسرا و چه در دادگاه، قرار منع تعقیب و حکم برائت او صادر خواهد شد. به دنبال صدور حکم برائت متهم، آثاری برای طرفین اصحاب دعوا ایجاد خواهد شد. اولا مطابق قانون آیین دادرسی کیفری، امکان جبران خسارات برای متهم فراهم می شود. ثانیا به موجب قانون مجازات اسلامی او می تواند به دلیل اتهام خلاف واقعی که به او نسبت شده بود، علیه شاکی به علت جرم افترا شکایت کرده و اعاده حیثیت خود را درخواست کند.
شرایط تبرئه شدن
تبرئه شدن متهم، می تواند در محضر دادسرا یا دادگاه باشد. اگر بازپرس در انجام تحقیقات مقدماتی خود، متوجه بی گناهی متهم شد یا دلیل کافی برای نسبت اتهام به او پیدا نکرد، قرار منع تعقیب صادر خواهد کرد، که رسیدگی در همین مرحله متوقف می شود. اما اگر قاضی در روند دادگاه و بررسی پرونده و تحقیقات صادره از دادسرا متوجه بی گناهی متهم شد، حکم برائت او را ابلاغ خواهد کرد.باید چند شرط وجود داشته باشد تا قاضی بتواند برای فرد، حکم برائت صادر کند:
1- عمل مورد انتساب جرم نباشد. مثلا، شرایط جرم شهادت دروغ ، حضور در محضر دادگاه است و اگر کسی در کلانتری شهادت دروغ بدهد، این عمل، جرم نیست.
2- غیر قابل انتساب بودن جرم به متهم؛ به عنوان مثال سرقت از منزل شخصی را به یک نفر اتهام می زنند و این در حالی است که حضور وی در منزل ایشان ممکن نبوده و متهم در زمان سرقت در مغازه خود بوده است و علاوه بر او چند نفر دیگر در مغازه حضور داشته اند.
3- عدم کفایت ادله و مدارک در جهت مجرم بودن متهم؛ یعنی بر اساس ادله ای که شاکی ارائه داده است و تحقیقات صورت گرفته توسط دادسرا و دادگاه، مدارک کافی دال بر اتهام وی وجود ندارد.
آثار تبرئه شدن
اگر پرونده ای در دادسرا، در حال رسیدگی باشد و بازپرس، بعد از انجام تحقیقات مقدماتی، به جرم نبودن عمل ارتکابی یا فقدان ادله کافی برای انتساب جرم به متهم دست یابد، به موجب ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری، قرار منع تعقیب صادر می کند. در این حالت رسیدگی به پرونده در همین مرحله متوقف می شود. اما اگر قاضی در مرحله دادگاه، بعد از بررسی پرونده به این نتیجه برسد که فعل صورت گرفته توسط متهم جرم نیست یا ادله کافی برای انتساب جرم به او وجود ندارد، حکم برائت متهم را ابلاغ می کند. زمانی که حکم برائت متهم صادر شود، چون از جهاتی به متهم پرونده، خساراتی وارد شده و آبرو و حیثت وی مورد آسیب قرار گرفته است، به موجب ماده 512 قانون آیین دادرسی کیفری، «شخصی که به موجب حکم قطعی، برائت حاصل کند، می تواند حداکثر ظرف 6 ماه از تاریخ ابلاغ رای، از دادگاه صادر کننده حکم نخستین درخواست کند که حکم برائت از محل اعتبارات مربوط به قوه قضاییه در یکی از روزنامه های کثیر الانتشار منتشر شود.» بنابراین یکی از آثار حکم برائت متهم، اعلام عمومی از طریق انتشار در روزنامه کثیرالانتشار است.
ماده 255 قانون آیین دادرسی کیفری مقرر می کند: «اشخاصی که در جریان تحقیقات مقدماتی و دادرسی به هر علت بازداشت می شوند و از سوی مراجع قضایی، حکم برائت یا قرار منع تعقیب در مورد آنان صادر شود، می توانند با رعایت ماده (۱۴) این قانون خسارت ایام بازداشت را از دولت مطالبه کنند.» بنابراین، متهم نیز به دلیل خساراتی که از اتهام شاکی وارد شده است، می تواند به موجب ماده 255 قانون آیین دادرسی کیفری، خسارت وارده را مطالبه کند.بر اساس ماده 698 قانون مجازات اسلامی، اگر فردی به اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت عملی خلاف واقع را بدهد، علاوه بر اعاده حیثیت باید به حبس دو ماه تا دو سال یا شلاق تا 74 ضربه محکوم شود. بنابراین در اینجا نیز متهم به علت انتساب جرمی که به او شده است، می تواند با استناد به این ماده قانونی، علاوه بر جبران خسارات، علیه شاکی به علت وقوع جرم افترا شکایت کند. همچنین به موجب ماده یک قانون مسئولیت مدنی، هرکس که عمدا یا در نتیجه بی احتیاطی به حیثیت یا هر حق شخص دیگری لطمه بزند، باید خسارت وارده را جبران کند. در اینجا نیز شاکی به علت اتهام غیرواقع خود باید خسارات معنوی یا مادی وارده به متهم که بر اثر اتهام وی بوده است را جبران کند.
منبع : روزنامه حمایت
جوابیه دیوان عدالت اداری برای دریافت مالیات از حق عائله مندی بررسی تعارض ظاهری بین مواد 355 قانون مدنی و 149 قانون ثبت
