حضانت فرزند در صورت تغییر محل زندگی
پدر، مادر یا سایر اشخاص عهده دار حضانت نمی توانند بدون رضایت دیگری، کودک را از محل اقامت یا سکونت مقررشده بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق، به محل دیگری ببرند این تغییر محل سکونت به دلیل اینکه ممکن است سبب محرومیت از ملاقات دیگری شود، ممنوع است و ممکن است در شرایطی، حضانت فرزند در صورت تغییر محل زندگی توسط پدر یا مادر، از آنها سلب شده و به شخص دیگری سپرده شود
پدر، مادر یا سایر اشخاص عهده دار حضانت نمی توانند بدون رضایت دیگری، کودک را از محل اقامت یا سکونت مقررشده بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق، به محل دیگری ببرند. این تغییر محل سکونت به دلیل اینکه ممکن است سبب محرومیت از ملاقات دیگری شود، ممنوع است و ممکن است در شرایطی، حضانت فرزند در صورت تغییر محل زندگی توسط پدر یا مادر، از آنها سلب شده و به شخص دیگری سپرده شود.
بر اساس قانون مدنی، حضانت فرزندان حق و تکلیف والدین است و در صورتی هم که والدین بنا به دلایلی جدا از هم زندگی کنند، سن فرزند، تعیین کننده شخص عهده دار حضانت خواهد بود. به این صورت که حضانت فرزندان دختر و پسر تا هفت سالگی با مادر است و از آن پس تا رسیدن به سن بلوغ (در مورد دختران 9 سال و در مورد پسران 15 سال تمام قمری) بر عهده پدر خواهد بود.
البته بر اساس قانون، شخصی که حضانت را بر عهده ندارد، همواره حق ملاقات با فرزند خود را خواهد داشت. اما گاهی شخصی که به حکم قانون یا توافق طرفین حضانت را به عهده می گیرد، اقدام به تغییر محل زندگی یا محل سکونت و اقامت می کند و به این صورت، حق ملاقات با فرزند برای دیگری را تحت الشعاع قرار می دهد؛ چرا که گاهی تغییر محل زندگی، ملاقات توسط دیگری را عملا غیرممکن یا دشوار می کند.به همین دلیل پاسخ به این سوال مهم است که حکم تغییر محل سکونت توسط مادر یا پدر در زمان حضانت فرزند چیست و تغییر محل زندگی توسط مادر و پدر چه آثاری بر حضانت فرزندان دارد؟ همچنین حضانت فرزند در صورت تغییر دادن محل زندگی پدر و مادر به عهده چه کسی است؟
حضانت فرزند در صورت تغییر محل زندگی توسط مادر
همانطور که گفته شد، بر اساس حکم قانون مدنی، حضانت فرزند دختر و فرزند پسر تا رسیدن به سن هفت سالگی بر عهده مادر است. به این معنا که به دلیل نیاز جسمی و روانی خردسالان به مادر، قانونگذار حضانت مادر را بر پدر مقدم داشته و او را اولویت داده است که تا زمان رسیدن به هفت سالگی، مراقبت و حمایت جسمی و عاطفی از فرزند را بر عهده داشته باشد.البته قانونگذار، مسئول تربیت فرزندان یعنی کسی که حضانت فرزندان را به عهده دارد، ( مادر یا پدر) را مکلف کرده است که زمینه ملاقات فرزند با دیگری را فراهم کند یا لااقل مانعی جهت دیدار و ملاقات دیگری با فرزند به وجود نیاورند. به همین دلیل است که تغییر محل سکونت یا زندگی توسط شخص عهده دار حضانت (مادر و پدر یا حتی دیگرانی که عهده دار حضانت هستند ) ممنوع شده است. چرا که تغییر محل زندگی سبب محدودیت هایی می شود و این محدود شدن آثار مخرب عاطفی و روانی برای طفل به همراه خواهد داشت.
در همین راستا قانون حمایت خانواده احکامی را در خصوص حضانت فرزند پسر و دختر مقرر کرده است که به آنها اشاره می کنیم. البته حکم قانون، مربوط به هر دوی والدین یعنی مادر و پدر است و اختصاص به مادر ندارد.از جمله می توان به ماده 42 قانون حمایت خانواده اشاره کرد که چنین مقرر کرده است: «صغیر و مجنون را نمی توان بدون رضایت ولی، قیم، مادر یا شخصی که حضانت و نگهداری آنان به او واگذار شده است، از محل اقامت مقرر بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق، به محل دیگر یا خارج از کشور فرستاد، مگر اینکه دادگاه آن را به مصلحت صغیر و مجنون بداند و با در نظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذی حق، این امر را اجازه دهـد. دادگاه درصـورت موافقت با خـارج کردن صغیر و مجنون از کشور، بنابر درخواست ذی نفع برای تضمین بازگرداندن صغیر و مجنون، تامین مناسبی اخذ می کند».
همانگونه که از این ماده استنباط می شود، مادر نمی تواند طفل صغیر تحت حضانت خود را بدون کسب رضایت پدر از محل اقامت یا سکونت مقررشده بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق، به محل دیگری ببرد و باعث سلب حق ملاقات شود و فرقی هم ندارد که فرزند را به شهر دیگری ببرد، یا به استان دیگر یا وی را همراه خود به خارج از کشور ببرد.تنها در شرایطی تغییر محل سکونت شخص عهده دار حضانت یعنی مادر امکان پذیر است که دادگاه آن را به مصلحت فرزند بداند. در این صورت، دادگاه با مشخص کردن حق ملاقات دیگری، تغییر محل سکونت توسط مادر را اجازه می دهد.البته برای جلوگیری از سوءاستفاده از این موضوع و در نتیجه سلب حق ملاقات پدر، دادگاه می تواند به درخواست پدر تامین مناسبی از مادر بگیرد که بازگرداندن فرزند تضمین شود. لازم به ذکر است که این موضوع مختص مادر نیست؛ یعنی پدر نیز با استناد به همین ماده نمی تواند اقدام به تغییر محل سکونت حین حضانت کند.
حضانت فرزند در صورت تغییر محل زندگی توسط پدر
همان گونه که اشاره شد ، به استناد به ماده 42 قانون حمایت خانواده، هیچ شخصی (مادر، پدر یا سایرین) نمی توانند اقدام به تغییر محل زندگی فرزند کنند و مهمترین دلیلی که برای این ممنوعیت می توان بیان کرد، آن است که تغییر محل زندگی سبب جلوگیری از ملاقات با فرزند می شود و ممکن است در عمل، مصلحت فرزند با سوءاستفاده شخص عهده دار حضانت به خطر افتد.شاید تصور شود که پدر در طول مدتی که حضانت را بر عهده دارد (از سن هفت سالگی تا سن بلوغ دختران یعنی 9 سال تمام قمری و تا سن بلوغ پسران یعنی پانزده سال تمام قمری)، می تواند برخلاف مادر، فرزند را با خود به هر شهری که بخواهد ببرد و صرفا تغییر محل زندگی یا سکونت توسط مادر محدود یا ممنوع شده ؛ ولی این موضوع صحیح نیست. اگرچه پدر ولایت قهری بر فرزند خود دارد، اما به دلیل اینکه مادر نیز حق ملاقات با فرزند خود را دارد، نمی تواند هر کجا بخواهد زندگی کند و صرفا در محل اقامت مقرر بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق می تواند فرزند را با خود ببرد.
لذا مواردی همچون انتقالی گرفتن پدر به شهر دیگر و مسایلی از این قبیل نیز نمی تواند سبب تغییر محل سکونت یا زندگی توسط پدر شود و صرفا در شرایطی پدر می تواند اقدام به تغییر محل سکونت کند که دادگاه با رعایت مصلحت طفل، این امر را اجازه بدهد. متقابلا، مادر نیز می تواند از دادگاه، یکی از اقسام تامین خواسته متناسب جهت بازگرداندن طفل را تقاضا کند.حال که کلیات مربوط به حکم و آثار تغییر محل زندگی توسط پدر و مادر را بررسی کردیم، باید به این سوال پاسخ دهیم که آیا حضانت فرزند در صورت تغییر محل زندگی توسط پدر و یا مادر از وی سلب می شود ؟ پاسخ به این سوال را می توان با ملاحظه ماده 41 قانون حمایت خانواده مشاهده کرد که بر اساس آن «هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت فرزندان، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت اوست یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی حق شود، می تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش بینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت طفل تصمیم مقتضی اتخاذ کند».
همانطور که ملاحظه می شود، در صورتی که شخص عهده دار حضانت یعنی پدر یا مادر از انجام تکالیف مقرر خودداری کرده و به عنوان مثال با تغییر محل زندگی یا سکونت، مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی حق شود، دادگاه می تواند تصمیم مقتضی بر حسب مصلحت طفل اتخاذ کند.این تصمیم می تواند به این صورت باشد که حضانت به شخص دیگری سپرده شود یا اینکه دادگاه، شخصی به عنوان ناظر جهت مراقبت از اقدامات شخص عهده دار نظارت، تعیین کند که این حکم موضوعا شبیه لغو حضانت است؛ بنابراین حضانت فرزند در صورت تغییر محل زندگی توسط پدر یا مادر ممکن است از آنها سلب شده و دادگاه با درنظرگرفتن مصلحت فرزند، ناظر تعیین کرده یا حضانت وی را بر عهده دیگری قرار دهد.
منبع : روزنامه حمایت
دریافت شناسنامه برای افرادی که والدین آن ها اسناد سجلی ندارند، بلامانع شد نظریه مشورتی
