×

مراقب انگ زنی های مجرمانه در بزه کودکان باشیم

مراقب انگ زنی های مجرمانه در بزه کودکان باشیم

در پی اصلاح قانون مجازات اسلامی در سال 1391 رویکرد سیاست جنایی ما در پاسخ اجتماعی به کودکان معارض با قانون بسیار متحول شده است

مراقب-انگ-زنی-های-مجرمانه-در-بزه-کودکان-باشیم وکیل 

در پی اصلاح قانون مجازات اسلامی در سال 1391 رویکرد سیاست جنایی ما در پاسخ اجتماعی به کودکان معارض با قانون بسیار متحول شده است.

 تعیین سن کودک، مجازات‌ها و مسئولیت‌های کیفری مباحث مهم جرم‌شناسی در برخورد با اطفال بزهکار است. به دلیل اهمیت سن کودکی و نوجوانی و تاثیری که این دوران درساخت شخصیت آینده کودک می‌گذارد و همچنین با توجه به اینکه کودک و نوجوان با بزرگسالان از نظر توان جسمی و روانی تفاوت‌هایی دارند، واکنش نظام کیفری به بزه این قشر اهمیت زیادی دارد. «قانون» در گفت‌وگو با عباس تدین وکیل پایه یک دادگستری و مدرس دانشگاه به بررسی برخورد با کودکان بزهکار پرداخته است.

 تعریف طفل در قوانین

عباس تدین در بیان تعریفی از کلمه کودک، تصریح کرد: رایج‌ترین کلمه‌ای که در گفتمان حقوقی ما وجود دارد واژه کودک و نوجوان است که معادل آن در ادبیات فارسی خردسال، صغیر، بچه و فرد نابالغ و در زبان عربی به معنای طفل است. از دید اسناد بین المللی در خصوص اینکه طفل به چه کسی گفته می‌شود این موضوع مورد توجه قرار گرفته شده است. این استاد دانشگاه ادامه داد: در میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی( 1966) قانونگذار در بند 5 ماده 6 بیان کرده است که اعدام افراد زیر 18 سال ممنوع است و با توجه به اینکه واژه کودک را تعریف نکرده اما ملاکی قرار داده است که کودک از نظر سند بین المللی، زیر سن 18 سال است. در مقررات پکن مصوب 1985 که به قواعد بیجینگ معروف است در بند الف ماده 2-2 نوجوان را به مفهوم کودک یا فرد کم سن‌و‌سالی تعریف کرده است که تحت یک نظام رفتاری متفاوت با افراد بزرگسال، به بزهکاری آن رسیدگی می‌شود. برای اولین بار سازمان ملل متحد برای حمایت از نوجوانان محروم از آزادی، مصوب 1985 در بند الف ماده 11 آمده است که منظور از نوجوان فردی است که سنش کمتر از 18 سال نیست که این اسناد ارشادی هستند و الزام آور نیستند.

وی خاطر نشان کرد: پیمان‌نامه حقوق کودک مصوب 1989 که سندی الزام آور بوده و ایران هم به آن پیوسته است. دراین پیمان‌نامه برای اولین بار گفته شده که کودک کسی است که زیر سن 18 سال باشد مگر اینکه طبق قوانین کشور خود، سن بلوغ کمتر 18 سال باشد که در این صورت آن ملاک قرار می‌گیرد. بنابر این از نظر اسناد بین المللی می‌توانیم بگوییم که کودک کسی است که زیر سن 18 سال باشد. البته این سوال مطرح است که اگر زیر 18 سال سن کودکی است آیا بعد از این بزرگسالی محسوب می‌شود؟ از چه سنی کودک وارد قلمرو حقوق جزا می‌شود از چه سنی می‌توانیم به رفتار‌هایی که با قانون کودک تعارض دارد پاسخ دهیم؟ در این مورد اتفاق نظر وجود ندارد یعنی در مطالعات کشورهای اروپایی آمده است که از سن 7 سال در کشور سوئیس، سن 10 سال در انگلستان، سن 12 سال در هلند، 14 سال در آلمان، 16 سال در پرتغال و اسپانیا که کودک وارد قلمرو حقوق جزا می‌شود. بنابراین از نظر اسناد بین المللی تعریف کودک بر‌مبنای سن بوده و مطمئنا این گفتمان و تعریف در حوزه جرم‌شناسی تاثیر دارد.

 در حوزه جرائم کودکان باید مراقب انگ‌زنی‌های مجرمانه بود

این کارشناس حقوقی ادامه داد: مطالعات در حوزه جرم شناسی نشان می‌دهد قبل از اینکه از واژه کودک بزهکار استفاده کنیم باید به اصطلاحات به کاربرده شده در این زمینه توجه داشته باشیم تا بار منفی و انگ زنی مجرمانه نداشته باشند. به همین دلیل ما در اسناد بین‌المللی به عنوان مثال توصیه‌ای که صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل یونیسف می‌گوید به جای واژه کودک بزهکار از کودک معارض با قانون را به کار ببریم که آن بار منفی وجود نداشته باشد.

 کودکان معارض با قانون در چهار دسته قرار دارند

این حقوقدان در توضیح واژه کودکان معارض با قانون تصریح کرد: این دسته از اشخاص را باید در حوزه مطالعات علوم جنایی و یا جرم شناسی مطالعه کرد. کودکان به طور کلی به 4دسته تقسیم می‌شوند که هر کدام یکی از علل و عواملی است که باعث بزه دیدگی و یا بزهکاری آنان می‌شود. اولین دسته کودکانی هستندکه درمعرض خطر بزه دیدگی و بزهکاری هستند مانند(کودکان والد معتاد)که به تبع زندگی در کنار چنین پدر و مادری می‌توانند در معرض خطر باشند. دسته دوم کودکان شاهد یا مطلع جرم هستند. افرادی که خود گاهی قربانی، بزه دیده یا بزهکار باشند اما در صحنه جرم شاهد وقوع جرم هستند که این افراد ممکن است بزه دیده و بزهکار باشند یا نباشند. دسته سوم کودکان قربانی جرم هستند. یعنی کودکان بزه دیده، کودکانی که بالفعل بزه دیده و قربانی یک جرم شده‌اند، مانند کودکی که مورد آزار واذیت جنسی یا مورد ضرب و جرح قرار گرفته است و دسته چهارم کودکان معارض با قانون یا همان کودکان بزهکار هستند.

 عوامل موثر بر کودکان بزهکار

این استاد دانشگاه عوامل موثر بر کودکان بزهکار را اینگونه توضیح داد: برای این دسته از اشخاص عوامل مختلفی وجود دارد که سمت این کار می‌روند. اولین مورد وابسته به محیطی است که کودک در آنجا زندگی کرده و بزرگ شده چه در محیط خانواده وچه در محیط همسالان. به این دلیل که کودکان الگو برداری می‌کنند و تحت تاثیر رفتارها و عملکرد همسالان خود هستند و ممکن است به سمت بزهکاری بروند. به طور مثال این کودکان پدر و مادری دارند که معتاد هستد و مجبور به تن فروشی می‌شوند و گاهی مرتکب جرائم مواد مخدر می‌شوند چون کودک در این محیط الگو می‌گیرد و این موضوع باعث می‌شود که به سمت بزهکاری رود.گاهی این بزهکاران قبلا خود بزه دیده و قربانی بوده‌اند. مثلا در پرونده غلامرضا خوشرو (خفاش شب) در دوران کودکی خود بزه دیده و قربانی جرم بوده است. کودک چون در آستانه رشد وتکامل و بالندگی است الگوپذیری از محیط و اطرافیان و همسالان نسبت به فردی که بزرگسال است بیشتر است.

 رویکرد سیاست جنایی بسیار متحول شده است

 تدین ادامه داد: در پی اصلاح قانون مجازات اسلامی در سال 1391 رویکرد سیاست جنایی ما در پاسخ اجتماعی به کودکان معارض با قانون بسیار متحول شده است. با این توضیح که در فصل 10 قانون مجازات اسلامی تحت عنوان مجازات و اقدامات تامینی و تربیتی اطفال و نوجوانان در بخش دوم قانون مجازات قانونگذار ما برای کودکان معارضه با قانون یا کودکان بزهکار با توجه به تقسیم‌بندی سنی آنها مجازات متناسبی را از طیف مجازات‌ها واقدامات تامینی و تربیتی در نظر گرفته است.

 شرایط سنی برای مجازات کودکان

 این وکیل پایه یک دادگستری بیان کرد : قانونگذار ما در مواد 88 تا 95 قانون مجازات اسلامی جدید کودکان معارضه با قانون را به 4 دسته تقسیم کرده و با توجه به طیف سنی آنها مجازات های متناسب را گفته است. کودکانی که سن آنها تا 9 سال تمام شمسی است که این دسته از اشخاص با توجه به ماده 88 فاقد مسئولیت کیفری هستند یعنی کودکی که زیر سن 9 سال تمام شمسی است مسئولیت کیفری و مجازات ندارد اما ممکن است به دلیل ارتکاب عملی که انجام داده والدین او مجبور به جبران ضرر و زیان باشند. گروه دوم گروه سنی 9 تا 12 سال تمام شمسی است که با توجه به ماده 88 قانون گذار برای آنها پاسخ‌های اجتماعی که جنبه تربیتی و اصلاحی دارند را در نظر گرفته و اگر ما به قانون توجه کنیم این دسته از اقدامات تربیتی و اصلاحی در نظر گرفته شده است بنابراین پاسخ‌ها تربیتی و اصلاحی است و مجازات و حبس نیست.دسته سوم گروه سنی 12 تا 15 سال تمام شمسی است که با توجه به تبصره 1 ماده 88 دارای پاسخ اجتماعی تربیتی و اصلاحی و حتی تنبیهی هستند. که در اینجا از اخطار و تذکر صحبت شده است یا اخذ تعهد کتبی عدم تکرار، نگهداری در کانون اصلاح و تربیت از 3 ماه تا 1 سال در جرائم تعزیری درجه 1 تا 5 که در اینجا مشخص می‌شود قانونگذار واکنش بیشتری نشان داده و گروه چهارم گروه 15 تا 18 سال تمام شمسی هستند که بر اساس ماده 89 دارای پاسخ اجتماعی از نوع تنبیهی تخفیف یافته‌اند که جایگزین مجازات است که این دسته از اشخاص در ماده 89 مجازات‌های سنگینی مانند نگهداری در کانون اصلاح وتربیت از 2 تا 5 سال 1 تا 3 سال از 3ماه تا 1 سال با پرداخت جزای نقدی و انجام خدمات عمومی که نشان می‌دهد این افراد به یک تکامل و رشدی رسیده‌اند و به تبع پاسخی که قانونگذار به رفتار آن‌ها می‌دهد سنگین است.

 کودکان قصاص نمی‌شوند

وی تصریح کرد: تحول عظیمی که در بزهکاری اطفال اتفاق افتاده در خصوص جرائمی است که مستوجب حد یا قصاص اند. برای اولین‌بار قانونگذار در ماده91 قانون مجازات اسلامی برای کودکان زیر سن 18 سال با ارائه راهکاری قصاص را برداشته است. تا قبل از اصلاح این قانون اگر دختر 9 ساله و یا پسر 15 ساله‌ای مرتکب جرم قتل می‌شد او را قصاص می‌کردند. در ماده91 قانون مجازات اسلامی آمده که در جرائم موجب حد یا قصاص هرگاه افراد بالغ کمتر از 18 سال ماهیت جرم انجام شده یا حرمت آن را درک نکند یا در رشد کمال عقل آنها شبهه وجود داشته باشد حسب مورد با توجه به سن آنها به مجازات‌های پیش بینی شده در این فصل محکوم می‌شود. تدین در بیان تقسیم‌بندی کانون اصلاح و تربیت،توضیح داد: زمانی که کودک معارض با قانون هنوز در وضعیت بزهکاری یا مجرمیت قرار نگرفته یعنی ثابت نشده که مرتکب جرم شده یا محکوم نشده است و پرونده آن در حال رسیدگی است این کودکان در قسمت موقت نگهداری می‌شوند واگر محکوم شوند به قسمتی که محلی برای نگهداری دائمی و جدا از افراد بزرگسال است، فرستاده می‌شوند.

منبع : پایگاه خبری رسانه قانون

    

پست های مرتبط

افزودن نظر

مشترک شدن در خبرنامه!

برای دریافت آخرین به روز رسانی ها و اطلاعات ، مشترک شوید.