سفته سند کارآمد تجاری محسوب میشود
سفته سند کارآمد تجاری محسوب میشود
جایگزینی مناسب برای چک
گروه حقوقی - اسناد تجاری، بهترین جایگزینهای پول هستند. مقررات چک، سفته و برات در قانون تجارت ایران در بخش اسناد تجاری بیان شده است. مقررات مربوط به سفته نسبت به 2 سند دیگر مفصلتر است.
در مقابل در جامعه، این چک است که کاربرد بیشتری دارد. در این میان، سفته را باید مهجورترین سند تجاری دانست. این در حالی است که این سند تجاری، مزایای ویژهای دارد که به خوبی مورد استفاده قرار نمیگیرد.
اگر امضاکننده سندی با درج یک دستور پرداخت، تعهد کند که مبلغى وجه در زمان معین یا به محض مطالبه از سوى دارنده، در وجه حامل یا شخص معین یا به حواله کرد آن شخص کارسازى کند، در این صورت سفته صادر شده است. سفته سندی تجاری است که قائم به وجود 2 شخص است: یک طرف آن صادرکننده که مدیون و بدهکار محسوب میشود و شخص دیگر که ممکن است در هنگام صدور سفته، معین یا نامعلوم باشد.در صورتى که سفته براى شخص معینى صادر شود، نام و نام خانوادگى او در سفته آورده مى شود در غیر این صورت به جاى نام او نوشته مىشود در وجه حامل. در مورد اول، شخص معین و در مورد دوم، دارنده سفته در مقابل صادر کننده طلبکار مى شود و باید مبلغ سفته را در سررسید آن بپردازد.
اگر سفته عندالمطالبه باشد، صادرکننده باید به محض مطالبه، مبلغ آن را پرداخت کند. بدین ترتیب، سفته که یکی از مهم ترین اسناد تجاری است صادر میشود. حتما برای شما هم پیش آمده، گاهی برای ثبت نام دانشگاه یا برای اشتغال در جایی از شما سفته خواسته باشند و خیلی از ما چون تا به حال با این سند تجاری کار نکردهایم یا از اسم آن وحشت میکنیم یا بیآنکه بدانیم سفته چیست و دادن سفته به عنوان ضمانت درست است یا خیر؟ آن را امضا میکنیم. شاید حق داشته باشیم. چون آنقدر زندگی ما چکی شده که دیگر خیلی از ما درباره سفته چیز زیادی نمیدانیم، در حالی که هنوز هم با این سند پیر و فرسوده در ارتباط هستیم، برای تعهد دیگران و یا خودمان سفته میدهیم و یا پشت سفته دیگران را امضا میکنیم، بدون آنکه بدانیم با این امضا چه تعهدی داریم یا این که در صورتی که از دیگران سفتهای گرفتیم چطور میشود از مزایای قانونی آن بهعنوان یک سند تجاری استفاده کرد. اکنون شما را با این سند تجاری معتبر آشنا میکنیم.
تعریف سفته
طبق ماده 307 سفته یا فته، طلب سندی است که به موجب آن امضا کننده تعهد میکند مبلغی در موعد معین و یا هر وقت که حامل یا شخصی که سفته را در اختیار دارد، پولش را طلب کند بپردازد. اگر چه سفته حالا دیگر با ظهور چک، جایگاه اولیه خود را از دست داده است، اما هنوز دارای اعتبار و پشتوانه قانونی بالایی است و اگر مطابق قانون تنظیم شده باشد، دارنده آن از مزایای قانونی برخوردار است که اسناد عادی دارای چنان اعتباری نیستند. شاید تنها دلیل رواج بیشتر چک نسبت به سفته، سهولت در صدور و وصول چک است، چرا که خیلی راحت میشود با گرفتن یک دسته چک، هر مبلغی که دوست داشته باشید از یک تومان تا هر چند میلیارد تومان که میخواهید چک صادر کنید و به دست خلق الله بدهید، اما درباره سفته این طوری نیست و صادر کننده باید برابر با مبلغی که قرار است تعهد بدهد، اوراق سفته را از بانک یا مراکز فروش آن بخرد و روی آنها به تعهد اقدام کند.
سقفی برای یک سفته
هر برگ سفته سقف خاصی برای تعهدکردن دارد، به طور مثال اگر روی سفتهای نوشته شده باشد تا «یک میلیون ریال» یعنی آن سفته حداکثر برای تعهد 100 هزار تومان دارای اعتبار است و با آن نمیتوان به پرداخت مثلا 200 هزار تومان تعهد کرد.
سفته را چطوری تنظیم کنیم؟
طبق ماده 308، سفته علاوه بر امضا یا مهر، باید دارای تاریخ بوده و علاوه بر این، اطلاعات زیر هم روی آن ثبت شود: مبلغی که باید پرداخت شود، نام و نام خانوادگی گیرنده وجه، تاریخ پرداخت وجه، علاوه بر اینها نوشتن نام و نام خانوادگی صادرکننده، اقامتگاه وی و محل پرداخت سفته نیز ضروری است.در صورتی که سفته برای شخص معینی صادر شود، نام و نام خانوادگی او در سفته آورده میشود، در غیر این صورت به جای نام او نوشته میشود در «وجه حامل». در صورتی که نام خانوادگی یک شخص معین نوشته شود، این شخص طلبکار میشود و در غیر این صورت هر کسی که سفته را در اختیار داشته باشد، طلبکار محسوب میشود و میتواند در سر رسید سفته، مبلغ آن را طلب کند البته اگر سفته عندالمطالبه باشد، صادرکننده باید به محض مطالبه مبلغ آن را پرداخت کند.
سفته، بدون نام
در تنظیم سفته، این امکان وجود دارد که بدهکار، سفتهای را که صادر میکند، بدون ذکر نام طلبکار به وی بدهد که این طوری فرد میتواند یا خودش در سررسید برای گرفتن پول اقدام کند یا این که آن را به دیگری حواله بدهد، عبارت «حواله کرد» در سفته به شخص دارنده این اختیار را میدهد که بتواند سفته را به دیگری منتقل کند، ولی اگر «حواله کرد» خط زده شود، دارنده سفته نمیتواند آن را به دیگری انتقال دهد و تنها خود وی باید برای وصول آن اقدام کند، علاوه بر آن میتواند با پشتنویسی آن را به شخص دیگری انتقال دهد.
پشت نویسی سفته
پشتنویسی سفته مانند چک برای انتقال سفته به دیگری یا وصول وجه آن است، اگر پشت نویسی برای انتقال باشد، دارنده جدید سفته، دارای تمام حقوق و مزایایی میشود که به آن سند تعلق دارد. انتقال سفته با امضای دارنده آن به عمل میآید، دارنده سفته میتواند برای وصول وجه آن به دیگری وکالت دهد که در این صورت باید وکالت برای وصول قید شود.
راه هایی برای وصول سفته
برای آن که دارنده سفته بتواند از مزایای قانونی آن برخوردار شود، باید نکات زیر را رعایت کند: دارنده سفته باید در سررسید، سفته را مطالبه کند. اگر وجه سفته پرداخت شد که خب قضیه تمام است، ولی در صورت عدم پرداخت، دارنده سفته باید ظرف 10 روز از تاریخ سر رسید، سفته را واخواست کند. واخواست، اعتراض رسمی است به سفتهای که در سررسید آن پرداخت نشده و علیه صادرکننده سفته به عمل میآید. از آنجا که این اعتراض باید رسما به صادرکننده ابلاغ شود، واخواست در برگههای چاپی که از طرف وزارت دادگستری تهیه شده نوشته میشود. علاوه بر این، بانکها نیز واخواستنامه چاپی مخصوص دارند. در واخواست، رونوشت کامل سفته نوشته میشود و دستور پرداخت وجه سفته که به وسیله دادگاه انجام میگیرد، آورده میشود.
واخواستنامه با استفاده از کاغذ کاربن در 3 نسخه مشابه (1 نسخه اصل و 2 نسخه رونوشت) تنظیم شده و به وسیله واخواستکننده امضا میشود. پس از چسباندن تمبر که مبلغ آن را دادگاه مشخص میکند به دستور دادگاه، سفته به وسیله مامور اجرا (طبق مقررات مربوط به ابلاغ به صادرکننده سفته)ابلاغ میشود. البته باید توجه داشت که هیچ نوشتهای نمیتواند جایگزین واخواستنامه شود. نسخه اصلی واخواستنامه به واخواستکننده و نسخه سوم در دفتر واخواست دادگاه بایگانی میشود و مامور ابلاغ نسخه دوم واخواستنامه را به ابلاغ شونده یا محل اقامت او میدهد. برای استفاده از مسئولیت تضامنی پشتنویسها، دارنده سفته باید ظرف یک سال از تاریخ واخواست، دادخواست خود را به دادگاه تقدیم کند. اگر دارنده سفته به این وظیفه قانونی عمل نکند، دعوی او علیه پشتنویسها پذیرفته نمیشود.
دارنده سفتهای که واخواست شده و در موعد مقرر اقامه دعوی کرده، میتواند از دادگاه بخواهد که اموال طرف دعوی را پیش از رسیدگی و صدور حکم به نفع او توقیف کند. در این حالت پس از صدور حکم، دارنده سفته در وصول طلبش از مال توقیف شده، به دیگران تقدم دارد. دادگاه نیز به محض تقاضای دارنده سفته، ممکن است معادل وجه آن از اموال طرف مقابل به عنوان تامین توقیف کند. در صورت اقامه دعوی علیه صادر کننده و پشت نویس در برگه دادخواست در مقابل ستون مربوط به خوانده میتوان نام صادرکننده و پشت نویس یا پشتنویسان را ذکر کرد و در توضیح دادخواست در قسمت شرح دعوی از دادگاه محکومیت خوانده ردیف اول را به عنوان صادرکننده و خوانده ردیف دوم را به عنوان پشتنویس، به صورت تضامنی درخواست کرد.
از کی بگیرم؟
در صورتی که سفتهای چند بار پشتنویسی شود، یعنی افراد متعددی آن را گرفته و به فرد دیگری منتقل کرده باشند، دارنده آن میتواند به هر کدام از آنها مراجعه کند. کسی که سفته را امضا کرده و پشت نویسها همگی در مقابل دارنده آن مسئولیت تضامنی دارند، یعنی دارنده سفته در صورت عدم پرداخت، میتواند به هر کدام از آنها که بخواهد (به صورت منفرد) یا به 2 یا چند یا تمامی آنها (به صورت دسته جمعی) مراجعه کند.همین حق رجوع را هر یک از پشتنویسها نسبت به صادرکننده سفته و پشتنویسهای قبلی خود دارند. بنابراین صادرکننده به علاوه پشتنویسها، همگی مسئول پرداخت وجه سفته خواهند بود. به این ترتیب انبوهی از مسئولیتها برای پرداخت مبلغ مندرج در سفته ایجاد میشود. این مسئولیت در اصطلاح مسئولیت تضامنی نامیده میشود.
سفته با چک این تفاوت را دارد که وسیله کسب اعتبار و پرداخت در آینده است. چک برعکس سفته وسیله پرداخت حال است و باید تاریخ صدور و تادیه آن یکی باشد. اما متاسفانه در جامعه ما، از چک به جای سفته استفاده میشود. بدین ترتیب که در متن چک تاریخی موخر بر تاریخ تحریر آن درج میشود. تفاوت سفته و برات نیز این است که برات 3 طرف دارد. علاوه بر صادرکننده و گیرنده برات، برات دارای محالعلیه نیز هست. اما سفته دارای 2 طرف است و شخصی به عنوان محالعلیه در آن وجود ندارد.
بنابراین، این سند تجاری از 2 نوع دیگر اسناد تجاری، یعنی چک و برات متمایز است. قانون تجارت نیز همان حمایتهایی را که از برات و چک به عمل آورده، برای برات نیز پیشبینی کرده است.بنابراین انتظار میرود استفاده سفته در جامعه بیشتر باشد و مردم آشنایی بیشتری با این سند تجاری داشته باشند. البته به تدریج، سفته به جایگاه واقعی خود نزدیک شده است. به گونهای که امروز در بسیاری از ادارات از افراد تقاضای سفته میکنند اما به دلیل ناآشنایی، بسیاری از شهروندان با شنیدن نام این سند تجاری، برای آنها این سوال پیش میآید که مراد از سفته چیست و کاربرد آن کدام است ؟
منبع : روزنامه حمایت
نگرانی از تولد کودکان بد سرپرست پیامدهای ازدواج زنان ایرانی با افغانها