قلمرو ماده 1130 قانون مدنی؟
قلمرو ماده 1130 قانون مدنی؟
قلمرو ماده 1130 قانون مدنی ؟
سئوال : آیا نفس اینکه ادامه زندگی باعث عسر و حرج شود ، بدون اینکه الزاماً به رفتار شوهر برگردد ، این مورد نیز مستند ماده 1130 قانون مدنی قرار می گیرد یا خیر؟ توضیح اینکه : مرد حقوق واجبه زن را ادا می کند ، اما زن از او خوشش نمی آید، در این صورت کما اینکه اگر مرد از زن خوشش نیآید، می تواند وی را طلاق دهد آیا زن نیز می تواند به استناد قاعده «عسر و حرج» و این توجیه که به خاطر کراهت از وی در عسر و حرج است ، تقاضای طلاق از دادگاه کند؟
پاسخ : مطالعه تاریخ حقوق و فقه، نشان می دهد که «خُلع» فقط به ارادۀ زن واقع می شده و ارادۀ مرد در آن شرط نبوده. به بیانی دیگر، زنی که از شوهرِ خود کراهت دارد می تواند با دادن مالی هموزنِ مهر به شوهر، خود را رها کند. ماجرای تاریخی خلع به دست پیامبر نیز بر همین امر دلالت می کند و پیامبر با ردّ مهریه شوهر، زنی را از شوهرش تفریق کردند که از او کراهت داشت. بدینسان خلع، بر خلاف تفسیر متداول، از اقسام «طلاق» نیست بلکه قسیم آن است. به دیگر سخن، اگر طلاق، حربه ای است به دست مرد تا هر وقت که خواست، زن را طلاق دهد، خلع، وسیله ای است در دست زن تا هنگام کراهت، با ردّ مهر، از شوهر جدا شود. دقیقا به همین دلیل است که در آثار فقیهانی همچون شیخ طوسی، کتاب خلع از کتاب طلاق، جداست. اگر گاه فقیهان از «طلاق خلع» سخن گفته اند از «طلاق»، معنای عام آن را (= مفارقت) اراده کرده اند نه معنای خاصّ آن را (= طلاق به دست مرد). پس لازم نیست که پس از خلع، مرد، زن را طلاق دهد و اتفاقا درقانون مدنی نیز سخنی صریح در ضرورت ارادۀ مرد برای تحقق خلع نمی توان یافت. حقیقت آن است که وقتی زن به دلیل کراهت، ارادۀ خلع کند مرد چاره ای جز تن دادن به آن ندارد. معنای کراهت در تحقق خلع بسیار مهم است و نباید آن را با عسر و حرج، اشتباه گرفت. کراهت، احساس سادۀ زن در مواجهه با شوهر است و بسیار کمتر از سختی در عسر و حرج است؛ پیامبر در داستان مشهور خلع (همسر ثابت بن قیس) به صرف بیزاری سادۀ زن از شوهر، به مفارقت حکم کردند. پس در طلاق، کراهت از سوی مرد است و در خلع، از سوی زن و در مبارات، از هر دو سو.
( نظر دکتر حسن جعفری تبار - منبع : وبسایت دکتر حسن جعفری تبار )
قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی تهدید و تطمیع قربانیان تجاوز
