آئین نامه و مقررات ایمنی و حفاظت در معادن
شماره 60888 - 26/8/1354
وزارت کار و امور اجتماعی
فصل اول ـ کلیات
قسمت اول ـ مقررات عمومی
ماده 1- منظور از عملیات اکتشاف و بهرهبرداری دراین آئیننامه کلیه عملیاتی است که در آئیننامههای اکتشاف و بهرهبرداری معادن پیشبینی شده است.
ماده 2- کلیه عملیات اکتشاف و بهرهبرداری از معادن باید تحت نظر یکنفر مسئول حفاظت و ایمنی که صلاحیت او بتأیید وزارت کار و امور اجتماعی رسیده باشد انجام گیرد.
ماده 3- مسئول ایمنی معدن باید مقیم معدن باشد. چنانچه مسئول معدن بخواهد بعللی محل کار را موقتأ ترک نماید باید بمسئولیت یک نفر جانشین تعیین نماید.
ماده 4- مسئول ایمنی معدن موظف است کلیه مواد این آئیننامه را به استادکاران و مسئولین مربوطه تفهیم نماید.
ماده 5- وزارت صنایع و معادن رونوشت پروانههای اکتشاف و بهرهبرداری و همچنین اجازه بهرهبرداری را بوزارت کار و اموراجتماعی ارسال مینماید و دارنده پروانه و دارنده اجازه بهرهبرداری مکلف است تاریخ شروع عملایت خود با بوزارتخانههای صنایع و معادن و کارو اموراجتماعی اطلاع دهد.
ماده 6- اکتشاف کننده یا بهرهبردار باید مدارک مشروحه زیر را در سر معدن نگاهداری کرده و برای ارائه به مهندسین ناظر وزارت صنایع و معادن و بازرسان کارآماده داشته باشد:
الف ـ پروانه اکتشاف اجازه یا پروانه بهرهبرداری و یا رونوشت مصدق و یا فتوکپی آنها.
ب ـ نقشه حدود ناحیه مورد اکتشاف به مقیاس و نقشه بهرهبرداری به مقیاس و برای معادنی که عملیات زیر زمینی دارند نقشه به مقیاس حداقل ازقسمت درون معدن و همچنین یک نقشه از کارگاهها و تأسیسات خارج معدن بمقیاس حداقل
ج ـ دفتر حاوی مشخصات کارکنان معدن و استخراج روزانه طبق نمونهایکه وزارت کار و اموراجتماعی تعیین خواهد کرد.
د ـ دفتر مخصوصی جهت ثبت نظرات و تذکرات و دستوراتی که دراجرای آئیننامههای مربوط نسبت بطرز کار و رعایت اصول فنی و حفاظت و بهداشت کار و سایر موارد که ازطرف مهندسین ناظر وزارت صنایع و معادن و بازرسان کار داده میشود.
ه ـ دفتر مخصوص ثبت حوادث و گزارش اقدامات معموله طبق نمونهای که ازطرف وزارت کار و امور اجتماعی تعیین میشود.
و ـ دفاتری برای ثبت کلیه اقدامات ایمنی که دراین آئیننامه بآنها اشاره شده است.
ماده 7- مسئول معدن موظف است جزوه یا سفارشنامه حاوی نکات احتیاطی و ایمنی که در مورد لوازم و کالاهای مصرفی و یا تجهیزات معدن همراه با این کالاها بوسیله سازندگان یا فروشندگان تهیه گردیده است هنگام خرید ازآنان مطالبه نموده و مفاد آنرا دقیقأ بمورد اجرا بگذارد.
قسمت دوم : ورود و خروج
ماده 8- محل یا محلهای عملیات معدنی باید بوسیله سیم خاردار یا هر وسیله دیگر از زمینهای مجاور باشد بطوریکه مانع عبور اشخاص متفرقه و حیوانات گردد.
ماده 9- معادن زیرزمینی (باستثنای موارد حفره چاه فرعی با اکتشافی و پیشروی گالری و میله و دوپل) باید بوسیله حداقل دوراه با شرایط زیر بخارج ارتباط داشته باشد:
الف ـ راههای مذکور درداخل معدن بهم ارتباط داشته باشد.
ب ـ عبور افراد از هریک از آنها بآسانی میسر باشد.
ج ـ فاصله بین آنها بیش از 15 متر بوده و دهانه آنها زیر پوشش یک ساختمان واحد و مدخل آنها در نقاط سیلگیر و یا بهمنگیر و مانند آن نباشد.
ماده 10- کلیه راههای عبورومرور معدن که دارای شیب بیش از 45 درجه هستند باید مجهز به نردبانهائی با مشخصات زیر باشند:
الف ـ بصورت قطعات جداگانه هریک بطول حداکثر 10 متر و بطریق مطمئنی نصب شده باشد و حداقل هفتهای یکبار مورد بازدید قرارگرفته و نواقص آن برطرف و نتیجه دردفتر ایمنی ثبت گردد.
ب ـ زاویه شیب آنها از 80 درجه بیشتر نباشد.
ج ـ در انتهای هر نردبان پاگردی بمنظور استراحت و پیشگیری از خطرات ناشی از سقوط ساخته شده باشد.
د ـ نردبان باید حداقل تا یک متر بالای پاگرد ادامه یابد و درغیر این صورت به دستگیرههای ثابتی که امکان بالا و پائین آمدن افراد رافراهم نماید مجهز گردد.
ماده 11- موتورها و سایر ماشینهای ثابت مربوط به عملیات معدنی در روی زمین باید در فضای سرپوشیده نصب شده باشد و بوسیله تابلوئی عبور اشخاص غیر مسئول بداخل جایگاه آنها منع شده باشد.
ماده 12- کلیه محلهای خطرناک مانند پرتگاهها و غیره باید با سیم خاردار یا وسیله مناسب دیگر حفاظ گذاری شود.
فصل دوم ـ نگاهداری
ماده 13- شبکه راهها و همچنین تأسیسات و ابزارکار معدن باید همیشه با استفاده از وسایل مناسب در برابر هرگونه خطرات و عوارض از جمله ریزش حفظ شود.
تبصره ـ در قسمتهائی از شبکه معدن که به تجربه ثابت شده باشد بعلت جنس و استحکام سنگنیازی به وسایل نگاهداری ندارد میتوان از بکاربردن این وسایل خودداری کرد ولی همواره باید از قسمتها را از نظر بروز خطر بازرسی نمود.
ماده 14- کلیه قسمتهای سست شده (لقیها) درجبهه کار و دیوارهها و سقفها باید با دقت پائین ریخته شده و یا بطور مطمئنی از ریزش آنها جلوگیری بعمل آید.
ماده 15- کلیه وسایل نگاهداری نصب شده در معدن باید دارای قدرت و استحکام لازم باشد.
ماده 16- درصورتیکه پشت وسائل نگاهداری نصب شده حفرههائی در سقف یا دیوارهها پیدا شود باید آنها را پر کرد.
ماده 17- درموقع نصب و یا تعویض و یا تعمیر وسایل نگاهداری باید احتیاطهای لازم برای جلوگیری از ریزش بعمل آید.
ماده 18- استادکار هرقسمت موظف است در هر نوبت کار اقلا یک بار سقف و دیوارها راهروها و جبهه کار خود را کاملا بازدید و درصورت مشاهده عیب و نقص فورأ نسبت برفع آن اقدام نماید بعلاوه در پایان هر نوبت کار قبل از حصول اطمینان از استحکام کارگاه نباید محل کار را ترک کند.
ماده 19- وسیله نگاهداری باید بشکلی کارگذارده شودکه بین آن با سقف و دیوارهها اتکای کامل حاصل شود (تنگ اندازی).
ماده 20- درموارد ضروری باید بین قابها و یا ردیفهای وسائل نگاهداری باندازه کافی وسائل پوششی از قبیل لارده و یا تورسیمی قرار داده شود.
ماده 21- درمورد فضای خالی شده در عملیات استخراج باید امکان نشست زمین و احتمال خطراتی را در بیرون و یا درون معدن پیشبینی کرده و یا تدابیری نظیر پرکدن محل استخراج و یا مانند آن از بروز خطر جلوگیری نمود.
ماده 22- تونلها و گالریهای متروکه و همچنین کارگاههائی که استخراج آنها تمام شده باید مسدود گردد.
درمورد معادن ذغال این عمل باید طوری انجام گیرد که هیچگونه اختلالی درتهویه معدن بوجود نیاید.
فصل سوم ـ هوای معدن
تعاریف:
1- آتش بند:
آتش بند عبارتست از صفحاتی که روی آنها خاک نرم ریخته شده و یا ظرفهائی که ازآب پر شده و زیر سقف تونل در نقاط مناسب نصب گردیده است. این صفحات و ظرفها در اثر تغییرات فشار هوای حاصل از انفجار خودبخود واژگون شده و مواد آن سدی در مقابل انتشار آتش بوجود میآورد.
2- خاک:
خاک عبارتست از مواد غیر سوختنی و نرم که جاذبالرطوبه نباشد.
الف ـ تهویه عمومی
ماده 23- تمام قسمتهای درونی معدن که کارگران درآنجا کار میکنند یا ازآنجا عبور مینمایند باید بوسیله گردش منظم هوای سالم تهویه شود بطوریکه جریان هوا محسوس باشد تهویه باید طوری باشد که هوای معدن ازنظر گرما و رطوبت قابل تحمل بوده و هرنوع گاز مضر را خارج سازد.
ماده 24- سرعت جریان هوا باید در راهروهای درونی ـ جاهها و کارگاههای استخراج بین 1 و 8 متر در ثانیه باشد. در راهروهائی که ازآنها برای تهویه استفاده میشود ممکن است سرعت هوا از 8 متر درثانیه تجاوز نماید.
ماده 25- کارکردن در محلهائی که هوای آن کمتر از 19% اکسیژن داشته و یا تشعشع مواد رادیواکتیوآن از 300 میکرومیکروکوری در لیتر تجاوز نماید و یا میزان گازهای مضر از حد مجاز زیادتر باشد ممنوع است.
تبصره ـ میزان گازهای مضر در هوای معدن نباید از مقادیر زیر تجاوز نماید:
1- اکسیددوکربن ـ نیم درهزار
2- گازگریزو ـ یک درصد
3- گاز ئیدروژن سولفوره ـ دوصدم درهزار
4- گاز انیدرید سولفورو ـ یک درده هزار
5- گاز انیدرید کربنیک ـ 25/1 درصد
ماده 26- هوائی که اکسیژن خود را از دست داده باشد و یا با گازهای مضر و قابل اشتعال مخلوط و یا بیش از حد گرم شده باشد باید با کوتاهترین راه ممکن بخارج از معدن هدایت شود احتیاطهای لازم نیز باید به عمل آید تا هوای خروجی در دهانه تونلها و یا چاههای خروج هوا ایجاد خطر ننماید.
ماده 27- راهروهای مخصوص گردش هوا باید مرتبأ بازدید شده و همیشه تمیز و بدون مانع بوده و درصورت ریزش فورأ تعمیر شود.
ماده 28- در مواردیکه تهویه طبیعی کافی نباشد باید از وسایل تهویه مصنوعی استفاده شود. گردش هوائی که توسط این وسایل ایجاد میشود تا آنجا که ممکن است باید با گردش طبیعی هوا دریک جهت باشد.
ماده 29- درمواقعی که تهویه معدن بطور طبیعی انجام میشود باید در فصولی که جهت جریان هوا تغییر میکند ترتیبی داده شود که از اختلال در تهویه معدن جلوگیری شود.
ماده 30- بادزنهای اصلی تهویه باید در محفظه غیرقابل اشتعالی نصب شود ودرمحل مناسبی مجاور دهانه چاه یا دهانه تونل قرار گیرد و در مواقع لزوم تعویض جهت جریان هوا امکان پذیر باشد.
ماده 31- بادزنها باید هرهفته بوسیله مسئول مربوطه معاینه گردد.
ماده 32- بادزنهای اصلی معدن باید دارای دستگاه تعیین اختلاف فشار باشد و همچنین مجهز بوسیلهای باشد که توقف بادزنها را اعلام نماید.
ماده 33- طرز تهویه باید طوری باشد که احتیاج به نصب درهای متعدد نباشد. در راهروهائی که احتیاج به نصب درهای تهویه است حتیالمقدور باید دو در و رد راهروهای پرعبور و مرور دو یا سه در با فاصله لااقل 5 متر از یکدیگر کار گذاشته شود و درموقع عبورومرور همیشه یک در بسته باشد. ساختمان درها باید طوری باشد که خود به خود بسته شود هرکس از دریکه عبور میکند باید مراقت بسته شدن آن باشد و اگر بسته نشود مسئول قسمت را برای تعمیر آن خبر کند.
تبصره ـ استفاده از پردههای پارچهای از قبیل برزنت و غیره بجای درهای تهویه ممنوع است.
ماده 34- درجائیکه راههای ورودی و خروجی اصلی تهویه به یکدیگر نزدیک باشند دیوارهها و درهای بین آن دو باید طوری ساخته شوند که در مواقع انفجار یا آتش سوزی بآسانی خراب نگردد.
ماده 35- هرموقع درعمل تهویه قسمتی از معدن خللی حاصل شود آن قسمت باید تا برقراری مجدد تهویه تعطیل گردد.
ماده 36- راههای متروک باید به ترتیبی مسدود گردد که کارگران نتوانند ازآنها عبور نمایند.
ماده 37- درمعادنی که تعدا کارگران درونی آن درهر نوبت کار از 100 نفر تجاوز کند و همچنین در معادن ذغال بطورکلی و در معادنی که احتمال وجود گازهای مضر و خطرناک درآنها میرود مسئولیت امر تهویه معدن باید به عهده یک فرد صلاحیتدار گذاشته شود.
ماده 38- هرگونه تغییر در سیستم تهویه معدن باید فقط بدستور مسئول تهویه انجام گیرد.
ماده 39- تغییر کلی در دستگاه تهویه معدن هنگامی باید صورت گیرد که کلیه کارکنان معدن باستثنای متخصص و کارکنانی که انجام تغییرات به عهده آنها است از درون معدن خارج شده باشند.
ماده 40- لااقل هرسه ماه یکبار باید مشخصات جریان تهویه کارگاهها و محلهای حساس معدن تعیین و دردفتر مخصوص ثبت گردد.
ماده 41- معادن گریزودار باید مجهز بدو دستگاه بادزن اصلی باشد که هریک بتواند به تنهائی تهویه کامل معدن را تأمین نماید. هریک از بادزنها باید بدو منبع نیروی جداگانه که یکی از آنهها موتور با احتراق داخلی باشد مستقیمأ متصل گردد.
ماده 42- اگر وقفهای در کار بادزنها ایجاد شود باید فورأ مسئول تهویه را مطلع نمود تا اقدامات لازم برای حفاظت نفرات بعمل آورد و درصورت لزوم معدن یا قسمتهائی که به تهویه آن لطمه وارد آمده از کارگران تخلیه گردد، شروع مجدد کار باید با اجازه مسئول معدن باشد.
تبصره ـ در روزهای بعد از تعطیل و یا پس از هرگونه وقفه طولانی درکار بادزنهای اصلی مسئول تهویه موظف است کلیه بادزنها را بکار اندازد و مسئول معدن پس از حصول اطمینان ازاینکه تهویه کافی صورت گرفته بکارگران اجازه ورد به معدن رابدهد.
ماده 43- مواقعی که در سیستم تهویه تغییراتی بوجود آید مسئول تهویه معدن باید مشخصات جریان هوای نقاطی را که معین شده اندازهگیری کرده و نتایج حاصله را در دفتری ثبت کند.
ب ـ تهویه در معادن گرددار و گریزودار
ماده 44- در معادنی که ول یک بار و دریک نقطه حتی بمقدار کم گاز گریزو مشاهده شود آن معدن گریزودار شناخته میشود. دراین گونه معادن و معادن دارای گرد ذغال علاوه بر لازمالاجرا بودن کلیه مواد مربوط به قسمت الف موارد زیر نیز لازمالاجرا میباشد:
ماده 45- در معادن گریزودار در هر نوبت کارقبل از شروع بکار باید کارگاهها و نقاط مشکوک بوسیله مشئول تهویه معدن بازدید شده و بوسیله دستگاه گریزوسنج عیارگریزوی آن تعیین گردد. تا در صورتیکه عیار گریزودر محلی بیش از حد مجاز باشد از ورود کارگران بآنجا جلوگیری شود.
تبصره ـ عیار گریزو در کارگاههای استخراج نباید بیش از یک درصد و در راهروهای خروج هوا بیش از یکونیم درصد باشد.
ماده 46- برای جلوگیری از تراکم گریزو باید محلهای خالی روی چوب بست تا سقف تونل کاملا پر شود.
ماده 47- استخراج در معادن گریزودار باید بطریقه طبقههای اصلی یا فرعی پائینروصورت گیرد محل استخراج را باید بطریقه خاکریزی و یا بطریق دیگر پر کنند و همچنین ترتیبی داده شود که هوا باندازه لازم به جبهه کار برسد.
ماده 48- در محلهائی که عملیات معدنی بطرف کارگاههای متروک که در آنجا امکان تمرکز گریزو میباشد پیش میرود و یا در معادنی که احتمال تصاد آنی گریزو میرود برای اطلاع از وجود گاز جلوی جبهه کار چالی حفر کرد که همیشه حداقل داری 5 متر طول باشد هرگاه گازگریزو ازاین چال متصاعد شود استادکار موظف است کارگران را از محل خارج نموده و راه ورود به کارگاه رامسدود کرده و مسئول تهویه را مطلع سازد.
ماده 49- کار کردن و عبورومرور و ماندن در هر قسمت از معدن که شعله چراغ شاخص یا وسیله دیگر کشف کننده گاز، عیار بیش ازحد مجاز رانشان دهد ممنوع است مگر در مواقع نجات کارگران.
ماده 50- هرقسمت ازمعدن که بعلت وجد گاز یا عیار بیش ازحد مجاز تعطیل شده است باید دیوارکشی یا بطور مؤثری از ورود افراد جلوگیری شود. ورود به چنین محلهائی فقط با اجازه کتبی مسئول تهویه مجاز میباشد.
ماده 51- مشخصات جریان هوا (موضوع ماده 57) در معادن گریزودار و معادنی که خطر اشتعال گرد وجود دارد باید لااقل هرماه یکبار بررسی شود. اگر عیار گاز گریزو در راهروهای خروج هوا بیش ازیک درصد باشد باید این بررسی روزانه انجام گیرد.
ماده 52- هرگاه در محلی عیار گریزو ازحد مجاز تجاوز نماید باید تحت نظر مسئول مربوطه و با احتیاط کافی نسبت به تهویه بیشتر بمنظور پائین آوردن عیار گریزو تا حد مجاز اقدام نمود.
ماده 53- برای رقیق کردن گاز نباید منحصرأ از هوای فشرده استفاده نمود.
ماده 54- در معادن گریزودار هرنوع عملی که ایجاد جرقه ممتد نماید ممنوع است.
ماده 55- در معادن گریزودار باید به تعداد کافی چراغ اطمینان موجود و مورد استفاده قرار گیرد درصورت استفاده از چراغ اطمینان برقی باید چراغ اطمینان شعلهای یاوسیله مشابه دیگری در بالاترین نقطه هر کارگاه بعنوان شاخص در تمام مدت کار مورد استفاده قرار گیرد.
ماده 56- تهویه باید صعودی بوده و در هربخش بصورت مجزا و مستقل از دیگری انجام گیرد.
ماده 57- هر معدن باید نقشه تهویه داشته باشدکه مشخصات تهویه از قبیل جهت جریان و گذرهوا و فشار و طرز توزیع آن و همچنین وضع درهای اصلی و نقاط اندازهگیری مشخص شده باشد. هرنوع تغییری که در وضع تهویه داده میشود باید درآن نقشه منعکس گردد.
ماده 58- در سینه کار ومناطقی که درآن خطر انفجار گرد ذغال وجود دارد باید بوسیله پاشیدن خاک نرم یا آب و یا با وسایل دیگر از خطر انفجار جلوگیری شود قبل از پاشیدن خاک باید گرد ذغال موجود روی سقف و زمین و دیوارهها ووسایل نگهداری را جمعآوری و خارج نمود.
ماده 59- واگنتهائی که برای حمل ذغال در معادن گرد زغال دار بکار میرود باید طوری ساخته و نگهداری شوند که در موقع حمل و نقل گرد ذغال پخش نشود.
ماده 60- ذغالهائی که تولید گرد میکند باید باندازه کافی با آب مرطوب شود.
ماده 61- معادنی که در آنها خاک پاشی معمول است باید دارای دفتر مخصوصی باشد که درآن خصوصیات محل و تاریخ خاک پاشی و نمونهبرداری از مخلوط خاک و گرد ذغال موجود درمحل و همچنین نتیجه آزمایشات در مورد قابلیت اشتعال نمونه گرفته شده ثبت شود.
ماده 62- چنانچه در نمونههای گرفته شده طبق ماده قبل عیار مواد سوختنی از 35% تجاوز کرده باشد باید بلافاصله با خاکپاشی مجدد عیار آنرا پائین آورد.
ماده 63- برای محدود کردن انفجار و جلوگیری از گسترش آتشسوزی ناشی از آن به مناطق دیگر باید در راههای ارتباط نزدیک کارگاهها آتشبندهائی با شرایط زیر تعبیه گردد:
1- درقسمت آزاد و بلامانع راه قرار گیرند.
2- صفحه های آنها نزدیک سقف طوری قرار گیرند که بین سطح خاک و سقف فاصله کافی موجود باشد.
3- طوری نگهداری شوند که همیشه مقدار کافی خاک درآنها موجود باشد.
تبصره ـ محل آتشبندها باید درنقشه تهویه نشان داده شود و همچنین تاریخی که آتشبندها تصب شده و آخرین تاریخی که خاک آن تجدید شده در دفتر مخصوص موضوع ماده 61 ثبت گردد.
ماده 64- درمحلهای حساس معدن ازقبیل درهای تهویه ـ پمپها تأسیسات اصلی برق و محلهای بارگیری ذغال، باید حداقل نیم تن خاک مخصوص خاکپاشی بعنوان ذخیره نگهداری شود.
فصل چهارم ـ روشنائی
تعاریف:
چراغ اطمینان وسیله روشنائی است که استفاده از آن در معادن دارای گریزویا گرد ذغال بدون خطر بوده و ازاین روی بکاربردن آنرا دراین گونه معادن مجاز دانستهاند.
ماده 65- در معادن دارای گریزو یا گرد ذغال باید منحصرأ از چراغ اطمینان استفاده شود.
ماده 66- در معادن زیرزمینی هر کارگر باید دارای یک پلاک با شماره اختصاصی و همچنین یک چراغ بهمان شماره باشد که تحویل و تحول چراغ با پلاک شمارهدار کارگر انجام گیرد.
ماده 67- در معادن ذغال سنگ بدون گرد ذغال و گریزو که استفاده از چراغها و اطمینان الزامی نیست باید فقط از چراغهائی که شعله آنها محفوظ باشد استفاده شود.
ماده 68- چراغهای اطمینان باید دائمأ در وضع سالم و بدن نقصی نگهداری شده و هنگام تحویل بکارگران سالم و آماده بکار باشد.
ماده 69- چراغها باید درمحلی تنظیم و سوختگیری شوند که ازمحل انبار سوخت فاصله کافی داشته و از ساختمانهای مجاور و تأسیسات و دهانه معدن حداقل 10 متر فاصله داشته باشند.
تبصره ـ در مخزن سوخت چراغهای اطمینان شعلهای باید الیاف مخصوص قرار داده شود که سوخت چراغ را در خود جذب نموده و مانع از تراوش آن بخارج شود.
ماده 70- مسئول معدن باید شخصی را که واجد صلاحیت باشد بتصدی چراغ خانه بگمارد.
ماده 71- درمعادن دارای گریزو یا گرد ذغال باید چراغها قبل از ورود بداخل معدن از لحاظ سالم بودن بوسیله شخص مسئولی بازدید و بررسی گردد.
تبصره 1- بکار بردن قطعات یدکی غیراز آنچه که کارخانجات سازنده مربوط تعیین نمودهاند ممنوع است.
تبصره 2- هر شخص که چراغ دریافت مینماید موظف است از سالم بودن چراغ، اطمینان حاصل کند.
تبصره 3- ساختمان چراغ اطمینان باید طوری باشد که فقط در چراغخانه بتوان با وسائل بخصوص آنرا باز کرد.
ماده 72- اگر چراغ اطمینان شعلهای در معادن دارای گریزو یا گرد ذغال خاموش شود باید از روشن کردن مجدد آن در داخل معدن خودداری کرد.
ماده 73- چراغهای اطمینانی که در موقع کار دچار نقص گردد باید فورأ خاموش وبه چراغخانه برگردانده شود.
ماده 74- چراغهای اطمینان شعلهای را نباید جلوی لولههای تهویه قرار داد.
ماده 75- کارگران باید پس از خروج از درون معدن چراغ خود را بلافاصله تحویل چراغخانه دهند و بردن چراغ به منازل و یا محل دیگر ممنوع است.
ماده 76- شخصی که چراغ را تحویل گرفته است اگر مجددأ آنرا به چراغخانه برنگرداند و یا چراغ دیگری بجای آن تحویل دهد باید علت آنرا به چراغدار گزارش نماید. چراغدار باید علت عدم تحویل و یا تعویض را رسیدگی و درصورت لزوم بمسئول معدن گزارش نماید.
ماده 77- چراغخانه باید از مصالح غیرقابل اشتعال ساخته شده و خوب تهویه شود.
ماده 78- ساختمان چراغخانه باید طوری باشد که در مواقع خطر کارکنان آن بتوانند محل کار را فورأ ترک نمایند.
ماده 79- استفاده از بخاری و شعله آزاد و همچنین استعمال دخانیات در چراغخانه ممنوع است.
ماده 80- دستگاههای آتش نشانی و مقدار شن کافی باید درهر محلی که چراغها سوختگیری و سرویس میگردند موجود باشد.
فصل پنجم ـ پیشگیری و مبارزه با آتشسوزی در معادن ذغال سنگ
ماده 81- ساختمانهای سرچاه و راههای زیر زمینی باید همیشه خالی از مواد قابل اشتعال از قبیل مواد نفتی و گرد ذغال و امثال آن باشند.
ماده 82- بازدیدهای مخصوص ازنظر پیشگیری از آتشسوزی یا گرمشدن ذغال باید قبل ازهر نوبت کار انجام گیرد.
ماده 83- دیوار چاهها باید با مصالح غیرسوختنی ساخته شود.
ماده 84- برج بالای چاه مورد بهرهبرداری و ساختمانهای اطراف آن نباید از چوب ساخته شوند.
ماده 85- آسانسورها و همچنین موتورخانهها و تعمیرگاههای زیرزمینی و ابزار وآلات آنها باید از مواد غیر سوختنی ساخته شوند.
ماده 86- در نقاط زیر باد وسائل آتشنشانی و سطلهای محتوی شن بتعداد و با مقدار کافی موجود باشد:
1- درتمام قسمتهای معدن که درآنها مواد سوختنی نگاهداری میشود.
2- درتمام راههای ورود هوا که درآنهاوسیله نگاهداری چوبی بکار رفته است.
3- در تمام نقاطی که لوکوموتیوها سوخت گیری میکنند.
4- درسایر قسمتهائی که به تشخیص مسئول معدن احتمال آتشسوزی میرود.
ماده 87- درهرجائی که شن و یا شیرآب وجود دارد باید وسائلی برای انتقال و حمل شن و استفاده فوری از آب جهت آتشنشانی آماده شده باشد.
ماده 88- دستگاههای آتشنشانی باید بطور منظم آزمایش شده و طوری نگاهداری شوند تا اطمینان حاصل گردد که خوب کار میکنند تاریخ آزمایش باید بوسیله مسئول مربوط در دفتر مخصوص ثبت گردد.
ماده 89- دستگاههای آتشنشانی که در معدن بکار میرود باید از انواع مجاز و متناسب با نوع آتشسوزی احتمالی باشد.
ماده 90- تعدا کافی از کارگران باید برای بکار بردن دستگاههای آتشنشانی آموزش لازم دیده باشند.
ماده 91- در ماشین خانههای زیرزمینی فضولات روغنی و نفتی باید در محفظه های فلزی دربسته جمعآوری و منظمأ از معدن خارج گردد.
ماده 92- مسئول معدن موظف است آموزش لازم را در مورد آتشنشانی بکارگران خود بدهد تا هر فردی که اولین دفعه متوجه آتشسوزی شود درصورت امکان اقدام بخاموش کردن آن کند و هرچه زودتر بمسئول مافوق خود اطلاع دهد.
ماده 93- افرادیکه در خاموش کردن آتش وظیفهای ندارند باید فورأ از محلی که آتشسوزی رخ داده دور شوند و تا خاموش شدن آتش بطور کامل و دستور مجدد مسئول مربوطه بآن محل نزدیک نشوند.
ماده 94- مسئول معدن باید ماسک تنفسی و چراغ اطمینان بتعداد کافی در طر معدن برای آتش نشانی آماده کرده باشد.
ماده 95- برای برطرف کردن و یا بیخطر ساختن گرد ذغال در نقاط نزدیک بمحل آتشسوزی باید خاک پاشی یا اقدامات کافی دیگر بعمل آید.
ماده 96- آن قسمت از داخل معدن که احتمال آتشسوزی دراثر گرمشدن ذغال میرود باید بلافاصله بوسیله دیوارها یا سدهائی از سایر قسمتهای معدن مجزا گردد.
ماده 97- ساختمان یا نصب دیواره سد کننده باید با حضوریک مأمور مسئول انجام گیرد.
ماده 98- کارگران ساختمان دیوارهها در محل خروج هوا باید مجهز بدستگاه تنفسی انفرادی باشند.
ماده 99- دیواره سد کننده از لحاظ نفوذ ناپذیربودن هوا و درجه حرارت آن و همچنین هوای پشت سد روزانه باید بازرسی و نتایج بازرسیها در دفتر ثبت و هروضع غیر عادی فورأ بمتصدیان مربوطه اطلاع داده شود.
ماده 100- قبل از خراب کردن دیواره سد باید اطمینان حاصل شود که هوای پشت آن سالم و بیخطر خراب کردن دیواره سد باید با حضور مسئول مربوطه انجام گیرد.
ماده 101- هنگام خراب کردن دیوارهها باید یک گروه نجات مجهز بدستگاههای تنفسی در نزدیکی محل مستقر و آماده باشد.
ماده 102- هنگام آتشنشانی باید علاوه بر سایر مراقبتها احتیاط لازم ازنظر وجود اکسید دوکرن نیز بعمل آید.
ماده 103- اگر بمنظور آتشنشانی تمام یا قسمتی از معدن را با آب پرکده باشند باید آزمایشهای لازم از جهت وجود گاز هیدروژن سولفوره بعمل آید و درصورت وجود این گاز باید اقدامات لازم انجام گیرد تخلیه آب و شروع مجدد کار باید با حضور مسئول مربوطه انجام پذیرد.
فصل ششم ـ باربری در معادن
تعاریف:
1- منظور از راهافقی دراین آئیننامه کلیه تونلها ـ گالریها و میان برهائی است که شیب آنها از 3% کمتر باشد.
2- راه مورب: راه شیبداری است که شیب آن بیش از 3% باشد.
3- پذیرگاه: پذیرگاه محلی است که درآنجا بارگیری و باراندازی درچاه و یا راه مورب انجام میشود.
ماده 104- باربری در معادن بوسیله سطل دستی و کولهبار وامثال آن ممنوع است باستثناءمواردیکه بازرس کار انجام آنرا مجاز بداند.
الف ـ باربری در راههای افقی
ماده 105- راههای افقی باربری با راهاهن باید دارای شیب مناسبی باشد که حرکت واگنت خود بخود انجام نگیرد.
ماده 106- حداقل فاصله بین دیواره راهها با بدنه وسیله نقلیه نباید در یک طرف راهرو از 40 سانتیمتر کمتر باشد و چنانچه این فاصله از 60 سانتیمتر کمتر باشد باید در فواصل هر یکصدمتر جان پناههای با ابعاد و باظرفیت حداثل چهارنفر احداث گردد و محل این جان پناهها باید بترتیبی علامتگذاری شود که از دور مشخص باشند.
ماده 107- راههای باربری باید تمیز و خالی از قطعات سنگ و موانع دیگر باشد.
ماده 108- سوارشدن روی وسیله نقلیه باستثنای وسیلهای که برای رفت وآمد کارگران اختصاص دارد ممنوع است.
ماده 109- برای کنترل حرکت واگنتها و همچنین متوقف کردن آنها در مواقعی که آنها را به یکدیگر جدا میکنند باید کفش ترمز و همچنین بستها یا وسایل مناسب دیگر باندازه کافی تهیه و بکار برده شود.
ماده 110- وسایل اتصال واگنتها به یکدیگر باید از نوعی باشد که برای بستن یا بازکردن آنها کارگر مجبور به قرار گرفتن بین دوواگنت نباشد.
ماده 111- در جلوی وسیله نقلیه باید چراغ بانور کافی نصب گردد.
ماده 112- در پشت آخرین واگنت هر قطار باید چراغ قرمز نصب شود.
ماده 113- در مواقعی که از لکوموتیو دیزلی استفاده میشود باید لکوموتیو کاملا سالم بوده و بدون دود کار کند.
ماده 114- د مواردیکه باربری داخل معدن بوسیله ناو یا نوار انجام میگیرد باید نکات زیر رعایت گردد.
1- بمقدار کافی و متناسب با طول دستگاه وسایلی تهیه شود که در موارد اضطراری بتوان در هر لحظه دستگاه را متوقف ساخت. بکار انداختن دوباره آن باید فقط توسط مسئول مربوطه انجام گیرد:
2- پس از خاتمه کار باربری موتور آنها متوقف شود بطوریکه بکار انداختن مجدد آن تنها بوسیله متصدی مربوطه ممکن باشد.
3- درمحل تقاطع اینگونه وسایل نقلیه باراههای دیگر راه جداگانه برای عبور افراد وجود داشته باشد.
ب ـ بابری رد راه مورب :
ماده 115- باربری با واگنت در راه مورب باید حتمأ بوسیله کابل انجام شود. چرخ چاه دستگاه باربری باید بطور محکم و در محل مناسب در بالای راه مورب نصب شده باشد.
ماده 116- چرخ چاه باید دارای ترمزی باشد که درحال توقف بسته بماند و متصدی آن نباید به هیچ عنوان بدون اینکه چرخ چاه را از منبع انرژی مجزا کرده باشد محل خدمت راترک نماید.
ماده 117- هرگاه در راه مورب واگنتی از خط خارج شود باید پس از حصول اطمینان ازانیکه ترمز چرخ چاه بسته است از بالا وارد راه مورب شد و بکمک چرخ چاه واگنت را دوباره روی خط قرار داد. شروع مجدد کار باید پس از اطمینان ازاینکه افراد در محلهای امنی قرار گرفتهاند انجام گیرد.
ماده 118- پذیرگاه بالائی راه مورب باید دارای نرده مناسبی باشد که مانع از حرکت خودبخود واگنتها براه مورب گردد. بازکردن نرده باید بعداز حصول اطمینان ازاینکه واگنتها بکابل بسته شده انجام گیرد و همیشه پذیرگاه پائین راه مورب باید بوسیله دیواره مخصوصی محافظت شود.
ماده 119- بین پذیرگاهها باید وسیله تبادل علائم موجود باشد.
ج ـ باربری در چاه
ماده 120- دهانه چاه باید در تمام ساعات کار بقدر کافی روشن بوده و دارای نرده با درهای مناسب باشد.
ماده 121- اگر عمق چاه باندازهای باشد که ارتباط مستقیم بین متصدیان پذیرگاههای مختلف چاه بوسیله صدای افراد بطور واضح برقرار نشود باید این ارتباط بوسیله علائم صدادار برقرار گردد.
تبصره ـ در چاههائیکه از وسائل حمل و نقل برای رفت و آمد کارگران استفاده میشودعلاوه بر علائم ارتباطی صدادار باید بین متصدیان تمام پذیرگاهها و متصدی چرخ چاه ارتباط تلفنی نیز برقرار باشد.
ماده 123- در چاههائی که از چرخ چاه کلاجدار استفاده میشود هر موتور باید دارای ضامنی باشد که بازکردن ترمز و آزاد کردن کلاج توأمأ امکان نداشته باشد.
ماده 124- چرخ چاه باید مجهز به عمقنمائی باشدکه حین عبور وسیله حمل و نقل از طبقات مختلف معدن زنگ اخباری را بصدا درآورد.
ماده 125- عمقنما باید هر دفعه که برای عمقهای مختلف میزان میشود آزمایش گردد.
ماده 126- ساختمان ترمز باید طوری باشد که درصورت قطع شدن نیروی محرکه چرخ چاه را خود بخود متوقف سازد.
ماده 127- کلیه وسایل باربری چاهها باید بوسیله مسئول مربوطبه هر هفته بازدید و نتیجه دردفتر مخصوص ثبت گردد. درصورت مشاهده نقص مراتب به مسئول معدن کتبأ گزارش شود تا نسبت برفع آن اقدام گردد.
ماده 128- سرعت حرکت وسیله حمل و نقل هنگام حمل مسافر نباید از 5 متر در ثانیه تجاوز کند.
فصل هفتم ـ مواد ناریه
تعاریف:
1- مواد ناریه :
منظور از مواد ناریه دراین آئیننامه کلیه مواد قابل انفجاری است که در حفاریهای معادن بکار میرود. چاشنی و فتیله مشمول این تعریف نیست.
2- آتشبار :
آتشبار شخصی است که عملیات مربوط به استفاده از مواد ناریه و چاشنی و فتیله را از مرحله تحویل از انبار تا مرحله نهائی انفجار بعهده دارد.
3- آتشباری :
آتشباری عبارتست از مجموعه عملیاتی که درمحل انفجار بوسیله آتشبار انجام میگیرد.
4- خرج گذاری:
خرج گذاری عبارتست از قراردادن فشنگهای مواد ناریه در داخل چالهای حفر شده.
5- چاشنی گذاری :
چاشنی گذاری عبارتست از قراردادن چاشنی در فشنگ ماده ناریه.
6- پرکردن چال :
پرکردن چال عبارتست از عملیات مربوط به بستن چال باموارد مخصوص پرکردن.
الف ـ مقررات عمومی
ماده 129- حمل و نقل مواد ناریه باید برطبق آئیننامه مربوط انجام شود.
ماده 130- جابجا کردن مواد ناریه در داخل معدن و حمل آن از انبار به محل کار و موارد نظیر آن باید بوسیله مأموریکه قبلا تعلیمات لازم را اخذ نموده انجام گردد.
ماده 131- بکار بردن باروت در معادن زیر زمینی ممنوع است و فقط میتوان در معادن روباز ازآن استفاده نمود.
ماده 132- بکار بردن مواد ناریه یخ زده یا فاسد ممنوع است.
ماده 133- آتش بار باید مواد ناریه و چاشنی پیشبینی شده مصرف روز را با تسلیم رسید فقط در مقابل در انبارها دریافت نماید. ورود وی و سایر افراد باستثناء متصدی انبار به انبارهای مواد ناریه و چاشنی ممنوع است.
ماده 134- آتشبار نباید با همراه داشتن ماده ناریه وارد جایگاه موقت چاشنی و همچنین با همراه داشتن نباید وارد جایگاه موقت مواد ناریه گردد. بهرحال حمل ماده ناریه و چاشنی توأمأ بوسیله یک نفر ممنوع است.
ماده 135- در جعبههائی که آتشبار با آن مواد ناریه را حمل میکند نباید ابزار و ادوات دیگر گذارده شود.
ماده 136- بازکردن صندوق محتوی مواد ناریه و چاشنی باید با وسائل مخصوص انجام گیرد.
ب ـ انبارهای مواد ناریه
ماده 137- جایگاه موقت مواد ناریه محلی است که درآن حداکثر مصرف یک روز نگهداری میشود. جایگاه موقت فتیله و چاشنی باید مجزا از جایگاه موقت مواد ناریه بوده و فاصله بین آنها کمتر از 15 متر نباشد. محل این جایگاهها نباید در جاهای سرد و مرطوب و پر رفتوآمد و در معرض احتمالی آتشسوزی و انفجار باشد در و قفل و بست این جایگاهها کاملا محکم بوده و روی درآن با خط درشت عبارت (مواد ناریه) نوشته شود.
ماده 138- آن مقدار از مواد ناریه پیشبینی شده برای مصرف روزانه که به مصرف نرسیده است باید فقط در انبار و یا جایگاه موقت نگاهداری شود.
ماده 139- انبار باید حتیالامکان در زیر زمین ساخته شود.
ماده 140- انبار باید با هواکشهای متناسب با گنجایش آن بخوبی تهویه گردد.
ماده 141- انبار از نظر ظرفیت به چهاردسته تقسیم میشود:
دسته اول ـ انبار با ظرفیت کم (تا یکصد کیلوگرم)
دسته دوم ـ انبار با ظرفیت متوسط (تا پانصد کیلوگرم)
دسته سوم ـ انبار با ظرفیت زیاد (تا ده تن)
دسته چهارم ـ انبار با ظرفیت خیلی زیاد (از ده تن بیشتر)
ماده 142- نگهداری چاشنی با مواد ناریه توأمأ دریک انبار ممنوع است و برای هریک باید انبار جداگانهای بفاصله حداقل (ذکر شده در ماده 145) درنظر گرفته شود.
انبارهای دسته سوم و چهارم باید از سلولهای جداگانهای که حداقل فاصله آنها از یکدیگر 5 متر باشد ساخته شود. نگهداری بیش از 2500 کیلو گرم موادناریه درهر سلول مجاز نمیباشد برای انبارهای دسته سوم و چهارم اجازه و نقشه مخصوصی ازطرف سازمان صنایع نظامی لازم میباشد.
ماده 143- حداقل فاصله بین انبار موادناریه و معابر عمومی و همچنین فاصله بین این انبارها و نقاط مسکونی و فاصله بین انبارهای مواد ناریه و انبارهای چاشنی و فتیله طبق جدول زیر است:
تبصره ـ اختلاف قابل گذشت در ارقام جدول بالا تا میزان ده درصد میباشد.
ماده 144- انبار باروت را میتوان روی زمین بناکرد و کلفتی دیوارهای این انبار نباید از 35 سانتیمتر کمتر باشد این انبار باید حجرهدار بوده و در هر حجره نباید بیش ازصد کیلوگرم باروت انبار شود و حجرهها باید از یکدیگر توسط دیوارهای مقاوم که به سقف اتصال دارد (بتونی و امثال آن) جدا شوند بقسمی که آتش ازیک حجره به حجره دیگر سرایت ننماید و از بکاربردن هرنوع مواد فلزی درداخل حجرهها خودداری گردد. کف انبار باید از سطح زمین بالاتر بوده و از بتون ساخته شده باشد و مصالحی که برای ساختن سقف انبار بکار میرود باید سبکتر از مصالح دیوارها انتخاب گردد.
ماده 145- انبارهای سطح الارضی مواد ناریه و چاشنی باید حداقل بوسیله حفاظی از سیمخاردار که ارتفاع آن کمتر از دو متر نباشد محصور گردد. ضمنأ باید در چهارطرف حفاظ علائم خطر نصب گردد.
ماده 146- انبار مواد ناریه و چاشنی باید از مصالح ساختمانی مقاوم ساخته شده و ترتیبی اتخاذ شود که از نفوذ آب درآن جلوگیری بعلم آید.
ماده 147- داخل انبار مواد ناریه و همچنین محوطه اطراف آن تا فاصله 5 متر باید از وجودکلیه مواد سریعالاحتراق مانند مواد نفتی، کهنه کاغذ، خار، بته و غیره پاکیزه نگهداری شود.
ماده 148- مقدار مواد ناریه وادره و صادره انبار باید با ذکر تاریخ در دفتر مخصوص ثبت گردد.
ماده 149- درانبارها باید نکات زیر رعایت شود:
1- صندوق حاوی مواد ناریه طوری قرارداده شود که فشنگها بصورت قائم قرار نگیرند.
2- صندوق مواد ناریه و چاشنی در انبار باز نشود.
3- صندوق مواد ناریه و چاشنی باید بملایمت جابجا گردد و از پرتاب کردن و بالغزاندن آن خودداری شود.
4- باکفش میخدار نباید وارد انبار موادناریه و چاشنی شد.
5- صندوقهای محتوی مواد ناریه و چاشنی باید طوری در انبار رویهم چیده شود که ارتفاع آنها از 2 متر بیشتر نبوده و بین هر ردیف فضای کافی برای تهویه مناسب وجود داشته باشد ضمنأ فاصله ردیف صندوقهای مجاور دیوارهای انبار با دیوار باید حداقل 20 سانتیمتر باشد صندوقهای زیرین باید روی الوارهای مناسب چیده شود.
6- انبار باید بوسائل مناسب آتشنشانی مجهز باشد.
ماده 150- بردن کبریت و یا فندک و هر وسیله که بتواند تولید جرقه و شعله نماید درانبار ممنوع است.
ماده 151- ساختمان انبار سطحالارضی باید مجهز به برقگیر باشد.
ماده 152- در انبار باید چوبی و دارای چفت وبست محکم بوده و بطرف بیرون باز شود.
ماده 153- کف انبار باید از بتون ساخته شده باشد.
ماده 154- در انبارهای موادناریه و چاشنی باید فقط از چراغ اطمینان برای روشنائی استفاده کرد و از بکاربردن هر نوع چراغ دیگر و سیمکشی برق خودداری نمود.
ماده 155- درجه حرارت انبار نباید از 30 درجه سانتیگراد بالاتر و از 10 درجه سانتیگراد کمتر باشد.
ماده 156- انبارداران مواد ناریه و چاشنی باید دارای صلاحیت کافی بوده و صلاحیت آنان به تأیید مسئول معدن رسیده باشد.
ج ـ آتشباری
ماده 157- آتشباری در معدن باید بوسیله آتشبار صلاحیتداری که ازطرف مسئول معدن باین سمت گمارده شده است انجام گیرد.
ماده 158- آتشبار قبل از خرجگذاری باید چالها را خوب تمیز کند.
ماده 159- بکاربردن سنبههای فلزی ممنوع است.
ماده 160- درمعادن ذغال چالها باید پس از خرج گذاری با مواد غیرسوختنی و غیرسیلیسی پرشود طول قسمت پرشده برای یکصدگرم موادناریه لااقل 20 سانتیمتر و بعلاوه برای هر یکصد گرم اضافی 5 سانتیمتر درنظر گرفته شود بهرحال برای هرمقدار خرج گذاری طول قسمت پرشده 50 سانتیمتر کافی میباشد.
تبصره ـ طول خرج گذاری نباید از طول چال تجاوز کند.
ماده 161- چاشنی گذاری باید فقط درمحل کار بلافاصله قبل از خرجگذاری صورت گیرد.
ماده 162- فشنگ چاشنیدار باید بآرامی درچال گذاشته شده و از وارد کردن هرگونه فشار به فشنگ مذکور خودداری گردد.
ماده 163- در نزدیکی سینه کار باید محل مطمئنی که درمعرض ریزش سنگ نباشد برای چاشنی گذاری انخاب شود.
ماده 164- اتصال چاشنیبه فتیله اطمینان باید منحصرأ توسط انبردست مخصوص انجام گیرد.
ماده 165- فشنگ چاشنی دار متصل به فتیله اطمینان باید بعد از سایر فشنگها درچال قرار گیرد در آتشباری برقی با چاشنیهای فوری میتوان فشنگ را در ابتدا یا انتهای چال قرار داد و اگر چاشنی تأخیری به مصرف برسد باید آنرا فقط در ته چال قرار داد.
ماده 166- در عملیات خرجگذاری باید دقت شود فشنگها بهم بچسبند و فضای خالی بین آنها باقی نماند ولی در چالهای عمیق معادن روباز خرج گذاری را میتوان بطور منقطع انجام داد.
ماده 167- آتشبار موظف است:
1- قبل از آتشباری در داخل معدن راههای ورود به محل انفجار را تا فاصله 80 متری با وسایل مطمئن مسدود نمید در صورتیکه آتشبار جهت حفاظت از پناهگاه خاصی استفاده کند فاصله پناهگاه تا محل آتشباری باید حداقل 80 متر و درصورت نبودن پناهگاه فاصله آتشبار تا محل آتشباری در تونلهای مستقیم حداقل 200 متر باشد.
2- چند لحظه قبل از انفجار با صدای بلند یا هروسیله دیگر شروع انفجار را بسایرین خبر دهد همچنین پس از انفجار با همان وسیله خاتمه عملیات را اعلام نماید.
3- آخر از همه محل کار را ترک کند.
ماده 168- آتشبار باید پس از حصول اطمینان از انفجار کلیه چالها و سپری شدن مدت کافی (حداقل 15 دقیقه) باتفاق استادکار محل را بازدید و در صورتیکه خطری از نظر گازهای مضر و سمی موجود نباشد و کارگاه را ایمن تشخیص دهد اجازه ادامه کار را بدهد.
ماده 169- در مورد آتشباری با فتیله اطمینان آتشبار باید تعداد انفجارها را با دقت بشمارد و اگر چالی آتش نگرفت بمدت لااقل نیم ساعت ورود بمحل را ممنوع نماید و در مورد آتشباری برقی مدت ممنوعیت ورود بمحل لااقل 15 دقیقه خواهد بود.
ماده 170- بکاربردن فتیلهای که حتی یکبار رطوبت بآن نفوذ کرده و با تحت تأثیر حرارت و برودت و یا بنحو دیگری مشخصات فنی خود را از دست داده باشد ممنوع است.
ماده 171- طول فتیله اطمینان باید باندازهای باشد که آتشبار بتواند پس از آتشکردن خود را بمحل امنی برساند و در هرصورت طول فتیله اطمینان نباید از یک متر کمتر و مقداری از فتیله ک از چال بیرون میماند از 20 سانتیمتر کمتر باشد.
ماده 172- در مواردیکه آتشباری بوسیله فتیله اطمینان انجام میشود انفجار بیش از 10 چال دریک نوبت ممنوع است بهرصورت باید طول فتیلهها را باندازهای انتخاب کنند که پس از آتش زدن آخرین چال آتشبار وقت کافی برای رسیدن به پناهگاه محل امن داشته باشد.
ماده 173- برای از بین بردن خطرات ناشی از چال آتش نگرفته باید بطریق زیر عمل شود:
1- از نقطهای بفاصله حداقل 40 سانتیمتر از دهانه چال آتش نگرفته و بموازات آن چال جدیدی حفر و آنرا خرج گذاری نموده و سپس آتش کنند.
2- بارگیری سنگهائی که در انفجار اخیر فرو ریخته میشود باید با حضور استادکار انجام گیرد تا درصورتیکه فشنگهای منفجر نشدهای باقی مانده باشد بجایگاه موقت تحویل گردد.
ماده 174- آتشبار را نباید بصورت کارمزدی بکار گمارد.
ماده 175- پیدا شدن یا مفقود شدن مواد ناریه و دستگاه آتشکن در داخل و یا خارج معدن باید فورأ به مسئول ایمنی معدن گزارش شود.
ماده 176- آتشبار باید مقدار مواد ناریهایکه از انبار تحویل میگیرد و همچنین مقداری را که بکار میبرد در دفترچه آتشباری خود با ذکر تاریخ یادداشت نماید.
ماده 177- مواد ناریه و چاشنی باید توسط آتشبار و کمک و بطور جداگانه در صندوقهای مخصوص حمل گردد حداکثر ظرفیت این صندوق 25 کیلوگرم و حمل بیش از یک صندوق بوسیله یکنفر ممنوع است.
ماده 178- قبل از شروع آتشباری هرگونه مواد قابل اشتعال باید از محل آتشباری دور شود.
ماده 179- وسایلی که ممکنست دراثر آتشباری آسیبی بآنها برسد باید بنحو شایستهای محفوظ گردد.
ماده 180- آتشبار باید دقت نماید درموقع قطع فتیله برای آتشباری طرفی را که به چاشنی متصل میشود بطور عمودی و طرفی را که برای روشن کردن درنظر گرفته میشود بصورت مروب قطع کند.
ماده 181- آتشبار نباید غیر از وسایلی که مسئول معدن اجازه استفاده از آنرا داده است برای انجام عملیات آتشباری از وسایل دیگری استفاده نماید.
ماده 182- اگر بعللی یک یا چند فشنگ چاشنی گذاری شده مورد استفاده قرار نگیرد آتشبار موظف است بلافاصله قبل از آتش کردن چالها چاشنی این فشنگها را خارج کرده و در جایگاه موقت موضوع ماده 137 قرار دهد.
ماده 183- خالی کردن چال پرشده بهرعلت ممنوع است.
ماده 184- درمعادن زیرزمینی استفاده از مواد ناریه فقط باید بصورت فشنگ بعمل آید.
ماده 185- چنانچه حمل مواد ناریه بوسیله لکوموتیو درداخل معدن انجام گیرد باید قطار مربوطه دارای واگنت مخصوص حمل مواد ناریه بوده و در روی آن علائم خطر نصب شود ضمنأ با قطار حامل مواد ناریه نباید چاشنی حمل شود هنگام حمل مواد ناریه جز راننده و آتشبار و کمک او نباید اشخاص دیگری از قطار مذکور استفاده نمایند.
تبصره ـ قطار حامل موادناریه با قطارهای حامل کارگر باید اقلا 5 دقیقه فاصله زمانی داشته باشد.
ماده 186- چنانچه مواد ناریه با وسیله حمل و نقل درچاه حمل گردد باید نکات زیر رعایت شود:
1- کلیه مقررات مربوط به حمل مسافر در چاه.
2- حمل مواد ناریه و چاشنی توأمأ ممنوع است.
3- از وسایل حمل و نقل حامل مواد ناریه نباید اشخاص دیگری غیراز مسئولین مربوطه استفاده نمایند.
ماده 187- درموقع حمل مواد ناریه متصدی چرخ چاه باید قبلا مأموران پذیرگاهی را که محموله درآنجا تخلیه میوشد مطلع نماید.
ماده 188- دستگاههای آتش کن برقی و همچنین مدار آتشباری باید قبل از هرنوبت آتش کاری آزمایش و نتیجه در دفتر مخصوص ثبت گردد.
ماده 189- بمنظور اطلاع از سالم بودن فتیله و همچنین سرعت اشتعال آن قبل از استفاده از هر صندوق باید از آن نمونهبرداری و آزمایش گردد.
ماده 190- حفر چاه در باقیمانده چال قبلی ممنوع است استادکار موظف است این قبیل چالها را وسیله قطعه چوبی مسدود نماید.
ماده 191- آتشبار قبل از آتشباری نباید چالهای پرشده را رها نموده و بکار دیگر مشغول گردد. کلیه چالهای پرشده را باید دریک نوبت منفجر کرد.
د ـ آتشباری در معادن دارای گرد ذغال و گریزو
ماده 192- استفاده از فتیله معمولی و فتیله انفجاری در معادنی که در آنها گریزو و یا گرد ذغال وجود دارد ممنوع است و آتشباری باید فقط با چاشنی برقی صورت گیرد. همچنین دراین معادن استفاده از چاشنی تأخیری معمولی در کارگاههای استخراج ممنوع میباشد.
ماده 193- دراین گونه معادن باید منحصرأ دستگاههای آتشکن اطمینان بکار برده شود.
ماده 194- درموارد زیر آتشزدن چال ممنوع است.
1- وقتیکه غلظت گازگریزو درمحل انفجار از 1% بیشتر باشد.
2- موقعیکه خطر سرایت انفجار به محلهای متروکه و حفریات و شکستگیهائی که درآنها گازگریزو جمع شده موجود باشد.
ماده 195- سیم هدایت کننده جریان برق برای آتشباری باید دارای روپوش عایق باشد.
ماده 196- آتشبار قبل از خرج گذاری باید هوای اطراف چال را ازنظر وجد گازگریزو تا شعاع 30 متری آزمایش نماید تا درصورتیکه عیارگاز از 1% تجاوز کند از خرج گذاری خودداری نمیاد و مراتب را به مسئول ایمنی معدن اطلاع دهد.
ماده 197- میزان مصرف مواد ناریه برای هرچال نباید از مقداریکه کارخانه سازنده تعیین کرده است تجاوز نماید.
ماده 198- در معادن گرد ذغالدار قبل از آتشزدن چالها باید محوطه را باندازه کافی آب پاشی نمود.
ماده 199- آتشبار باید فقط کارگاه یا سینهکاری را که مسئول معدن باو دستور داده است آتشباری کند.
فصل هشتم ـ تأسیسات برق
ماده 200- در معادنی که از نیروی برق استفاده میشود علاوه بر رعایت مقررات ایمنی این فصل کلیه آئیننامهها و مقررات حفاظتی مربوط به برق نیز لازمالاجرا است.
ماده 201- درهریک از مدارهای جریان برق باید کلیدهای قطع و وصل روی تمام سیمهای مربوط به وسایل مصرف کننده برق تعبیه شود. باستثنای مدار روشنائی د رمحلهای خشک که دراین مورد میتوان کلی قطع ووصل را فقط روی سم فاز قرار داد کلیدهای مذکور را باید در محلی قرار دهند که بخوبی دیده شده و در دسترس باشند.
ماده 202- تأسیسات برق باید دارای وسیله محدود کننده فشار ورلههای ایمنی باشد تا درصورت تجاوز فشار از حدیکه برای دستگاهها تعیین شده است جریان خودبخود قطع شود.
ماده 203- استفاده از مقاومتهای الکتریکی برای بدست آوردن جریان کمتر از 30 ولت ممنوع است و مدارهای این قبیل جریان باید از سایز مدارهای برقی بکلی جدا باشد باستثنای سیمهای فرمان (پیلوت) و روپوش محافظ (اکران) که در کابلهای مخصوص جریان برق مستقیم 30 تا 600 ولت و با برق متناوب 30 تا 400 ولت قرار دارد.
ماده 204- استفاده از زمین بعنوان قسمتی از شبکه ممنوع است باستثنای سیمی که برای اتصال زمین قسمتهای خنثی و یا برای رله اتصال بزمین بکار میرود.
ماده 205- از دو رشته ریل راهاهن بعنوان برگشت جریان برق میتوان استفاده کرد دراینصورت باید تکههای هررشته ریل ازنظر عبور جریان برق بهم متصل باشند ولااقل درهر یکصدمتر بین دورشته ریل نیز این ارتباط برقرار شود.
تبصره ـ اختلاف فشار برق بین ریل و زمین نباید از 15 ولت تجاوز کند.
ماده 206- درشبکه سه فاز ستارهای اگر فشار جریان برق بین فارونول از 150 ولت بیشتر نباشد و نقطه خنثی و سیم نول وجود داشته باشد نقطه خنثی باید بطور دائم بزمین متصل شده و یا اینکه وسیلهای بکار برده شود که اگر فشار جریان برق هریک از فازها نسبت بزمین ازحد فشار ستاره تجاوز کند نقطه خنثی ازطریق سیم نول بزمین متصل شود.
ماده 207- در تأسیساتی که جریان برق متناوب از 150 ولت و مستقیم از 600 ولت به بالا باشد قسمتهای زیر باید بزمین متصل گردد:
الف ـ بدنه و قسمتهای هادی ماشین آلات و ترانسفورماتورها که درحال عادی کار فاقد جریان برق است.
ب ـ آرماتر و روپوش فلزی کابلها باستثنای روپوش محافظ (اکران)
ج ـ دستگیره و توری و سرپیچ چراغها اگر کاملا عایق نباشند.
د ـ پایههای فلزی و یا بتون مسلح و بطورکلی هروسیله غیرعایقی که احتمال اتصال به برق داشته باشد.
ماده 208- هر ساختمان باید بطور جداگانه دارای سیم اتصال بزمین باشد که تمام قسمتهای نامبرده در ماده فوق بآن متصل شود.
ماده 209- سیمهای اتصال بزمین باید بطریقی نصب شود که پوسیده نشده و اتصالیهای آنها باز نشود.
ماده 210- شبکههای مختلف اتصال بزمین باید از نظر عبور جریان برق از یکدیگر مجزا بوده و بدون فیوز و کلید قطع کننده باشد.
ماده 211- مقاومت الکتریکی واحد طول سیمهای اتصال بدنه بزمین باید از کمترین مقاومت واحد طول در سیمهای شبکه اصلی کمتر باشد.
ماده 212- درصورتیکه قسمتهائی از تأسیسات برق مستقیم کمتر از 600 ولت و متناوب کمتر از 250 ولت بدون روپوش عایق درمحل عمومی نصب شده باشد باید بوسیله نرده یا توری و یا وسایل مشابه محفوظ و با علامت واضحی مشخص گردد.
ماده 213- در تأسیسات برق مستقیم بیش از 600 ولت و متناوب بیش از 250 ولت باید قسمتهای بدون عایق شبکه را خارج از دسترس و روی مقرههای مناسب قرارداد بطوریکه سیمها با اشیاء دیگر فلزی تماس حاصل نکند و سیمهای هوائی مخصوص لکوموتویهای الکتریکی نیز روی مقرههای مناسب نصب گردد.
ماده 214- برای منفجرکردن مواد ناریه بطریق الکتریکی نباید از سیمهای بدون روپوش استفاده کرد. هرگاه برای انفجار از برق معدن استفاده شود فشار جریان برق نباید درمورد برق مستقیم از 600 ولت و برق متناوب از 250 ولت تجاوز نمیاد ضمنأ دوسر سیمهای هدایت جریان برق به چالها که در پناهگاه واقع شده تا آخرین لحظه بیکدیگر متصل باشد.
ماده 215- فاصله سیمهای لخت تأسیسات برق مستقیم بیش از 600 ولت و متناوب بیش از 250 ولت با زمین نباید کمتر از 5/2 متر باشد. در غیراینصورت مسیر شبکه باید بوسیله حایلی مناسب از محل عبور افراد مجزا شود.
ماده 216- کابلها باید دور از لولههای آب و هوای فشرده و گاز در محل خشک قرار گیرند. ضمنأ کابلهای زیرزمین باید دارای روپوش سربی و بدون درز باشد.
ماده 217- تابلوهای تقسیم با ولتاژهای مختلف مذکور در ماده 215 و نیز تابلوهای دارای جریان کمتر باید بوسیله رنگهای مختلف مشخص و متمایز گردد.
ماده 218- ماشینها ـ ترانسفورماتورها ـ تابلوها و سایر وسائل مروبط به شبکه برق مستقیم بیش از 600 ولت و متناوب بیش از 300 ولت باید بطور کامل محفوظ و بوسیله حایلهای مناسب مجزا شده باشد راه ورود بمحل این قبیل وسایل باید لااقل 5/2 متر ارتفاع و 2 متر عرض داشته باشد و محل ورود به محوطه پشت تابلوها باید دارای دری به ارتفاع حداقل 5/2 متر باشد.
ماده 219- هرگاه تابلوهای شبکههای مذکور در ماده 217 دارای قسمتهای فلزی باشد (باید زمین قسمت جلوی تابلوها با فرش عایق مفروش گردد) و فواصل اجسام هادی متصل بزمین با تابلو باندازهای باشد که تماس با اجسام هادی و تابلو درآن واحد مقدور نباشد.
ماده 220- قراردادن و یا نزدیک کردن اشیائی که ممکن است اتصالی و یا جرقه تولید کند بسیمهای برق ممنوع است.
ماده 221- درمحلهائی که تأسیسات الکتریکی مذکور در ماده 215 وجود دارد باید چنگال بلند دسته عایقی برای نجات آسیبدیده در دسترس باشد.
ماده 222- درمحل پستهای ترانسفورماتور و مولد برق و بطورکلی در محلهائی که درصورت خاموشی برق احتمال بروز خطر موجود است باید منبع روشنائی جداگانه وجود داشته باشد.
ماده 223- دستگاهها و وسایل برقی (حتی چراغهای دورهگرد) که توسط اشخاص حمل و نقل میوشد باید فقط با جریان مستقیم کمتر از 600 ولت و متناوب تا 250 ولت کار کند باستثنای پرفراتورهای الکتریکی پایهدار که میتوان آنها را با جریان متناوب با 400 ولت بکار انداخت مشروط براینکه درمقابل خطر برق گرفتگی افراد نکات ایمنی در آنها مراعات شده باشد بهرحال رعایت ماده 207 درمورد این قبیل دستگاهها الزامی است.
ماده 224- برای تغذیه وسایل و ماشینهای برقی موضوع ماده 223 باید کابلهای نرمی که دارای روپوش لاستیکی و یا مواد مشابه آن باشد بکار برده شود.
ماده 225- شبکههای تلفنی و تلگراف و یا شبکههای مخصوص علامت دادن باید با شبکه برق موضوع ماده 215 فاصله کافی داشته باشد.
ماده 226- ترانسفورماتورها و مولدهای برق و وسایل مربوط را باید در مکانهائی که با مصالح غیرقابل اشتعال ساخته شده قرارداد و دراین مکانها نباید اشیاء قابل اشتعال وجود داشته باشد.
ماده 227- در محلهای مذکور در ماده 226 باید وسایل آتش نشانی مناسب وجود داشته و در صورت استفاده از وسائیلی که در داخل روغنکار میکنند کیسه یا سطلهای پر از ماسه نیز میبایستی در دسترس باشد.
ماده 228- زیر دستگاههای برقی که داخل روغن کار میکنند باید مقدار کافی ماسه ریخته شود تا درموقع بروز نقص تمام روغن ریخته شده از دستگاه جذب شود.
ماده 229- ترانسفورماتورهای کوچک و وسایل راهاندازی و امثال آنها که در داخل روغن کار میکند باید مجهز بوسیلهای باشد که هرگاه حرارت روغن از حدی تجاوز کند قبلا آژیر دهد و درصورت ادامه ازدیاد درجة حرارت جریان برق را قطع کند.
ماده 230- درمحلهائی که برای نگاهداری و شارژ آکومولاتور اختصاص داده شده باید:
الف ـ لامپهای روشنائی دارای حبابهای مضاعف باشد و از استفاده از هر شیئی که بحرارت قرمز برده شده و یا دارای شعله آزاد باشد خودداری شود.
ب ـ آکومولاتور نسبت به بدنه قفسههای شارژ و خود قفسهها نسبت بزمین عایقبندی شده باشد.
ج ـ دستگاهها طوری نصب شوند هک درآن واحد دست زدن بدومحل که اختلاف فشارشان از 150 ولت بیشتر است امکانپذیر نباشد. درمورد اکومولاتورهائی که اختلاف فشارشان بیش از 150 ولت باشد ماده 219 لازمالاجرا است.
د ـ گازهای حاصله دراین محلها بوسیله هواکشهای مناسب خارج شود.
ماده 231- درچراغخانههای مخصوص چراغهای الکتریکی باید بندهای ج و د ماده 230 رعایت شود.
ماده 232- در مناطقی که احتمال تولید گاز قابل اشتعال باشد باید تأسیسات برق مجهز بوسایل ایمنی در مقابل انفجار گاز باشد و درغیراینصورت این تأسیسات باید درمکان مجزائی مصون از نفوذ گاز نصب شود.
ماده 233- درداخل مخزنهای فلزی و یا در محلهائیکه کارگر با قطعات بزرگ فلزی تماس دارد چراغ دورهگرد باید با جریان کمتر از 30 ولت روشن شود.
ماده 234- برای انجام هرگونه تغییر و یا تعمیر و حتی تعویض لامپ باید جریان برق قسمت مربوط قطع شود.
تبصره ـ درشبکه برق مستقیم بیش از 600 ولت و متناوب بیش از 250 ولت عملیات فوقالذکر باید با اجازه مخصوص متصدی برق و تحت نظر مسئول تعمیرات با تجربه و با وسائل مخصوص انجام شود.
ماده 235- هرگاه عیب شبکه ناشی از بوجود آمدن اتصال کوتاه (اتصالی) و یا اتصال بزمین باشد باید برابر مفاد ماده 234 عمل شود.
ماده 236- برای انجام تعمیرات و یا تغییرات هرقسمت ازشبکه باید آن قسمت ازهر دوطرف قطع شود و تمام فازها با بیکدیگر و بزمین نیز اتصال دهند و متصدی مربوطه باید از قطع برق درآن قسمت اطمینان حاصل کرده و ترتیبی دهد که برقرار کردن جریان برق درقسمت تحت تعمیر و تغییر بوسیله اشخاص دیگر امکان پذیر نباشد. متصدی مذکور پس از اتمام کارهای مربوطبه و حصول اطمینان از اینکه خطری متوجه کسی نمیشود میتواند جریان برق را برقرار کند.
ماده 237- هنگام تعمیر کابل مخصوص تغذیه وسایل قابل حمل و نیمه ثابت باید ضمن قطع جریان برق فیشهای کابل را از پریزهای مربوطه نیز خارج نموده و اتصالهای نرو ماده را به طریق صحیح و مطمئن از یکدیگر جدا کرد.
ماده 238- متصدیان هریک از ماشینها وقسمتهای شبکه باید اتصالهای زمین و بدنه ماشینها و کابلهای نرم و دوشاخههای مربوط را بشرح زیر بازرسی کنند.
الف ـ درشبکه برق مستقیم 600 ولت ببالا و یا متناوب 30 ولت ببالا که نقطه نول آن به زمین متصل نباشد باید همه روزه بوسیله دستگاههای کنترل مخصوص اختلاف فشار بین هرفاز و زمین را اندازهگیری کرده و مطمئن شوند که اختلاف غیرعادی نباشد.
ب ـ باید لااقل هرسال یک مرتبه وضع سیمهای اتصال بزمین را بررسی کنند.
ج ـ باید میزان عایق بودن شبکه نسبت بزمین را لااقل هر ششماه یک مرتبه بررسی کنند.
د ـ باید نتیجه تمام بررسیها و بازدیدهای انجام شده در دفتر مخصوص ثبت گردد.
ماده 239- درهریک از نقاطی که تاسیسات برق وجود دارد باید یک نقشه اجمالی و دستورالعمل ایمنی مختصری درمحل دید افراد نصب گردد. دراین دستورالعمل باید بطور صریح نوشته شود که دخالت اشخاص غیراز متصدیان برق درامر و یا بکار بردن وسائل ممنوع است و در مورد تأسیسات برق ماده 219 باید قید شود که دست زدن بقسمتهای فلزی شبکه خطرناک و اکیدأ ممنوع است و همچنین دستورالعمل برای نجات اشخاص برق گرفته تهیه و بدیوار نصب کنند.
ماده 240- هریک از پذیرگاههای داخل معدن باید بوسیله تلفن و یا وسایل ارتباطی دیگر با مرکز نیرو یا پست مرکزی ترانسفورماتور خارج معدن در ارتباط باشد.
ماده 241- کابلهای مسلح و کابلهای باروپوش فلزی باید بطوری بدیواره گالریها نصب گردد که دراثر وزن خود پاره نشده و بوسائل دیگر برخورد نکند.
ماه 242- روپوش فلزی کابل باید بسیم اتصال بزمین وصل باشد مگر آنکه این روپوش بجای محافظ بکار رفته باشد که دراینصورت باید بیک رله اتصال زمین مربوط گردد.
ماده 243- تمام قسمتهای شبکه غیرثابت باید درآخر هرنوبت کار بطور مطمئنی از برق جدا گردد.
ماده 244- کلیه تعمیرات روی کابلها باید در خارج معدن انجام گیرد.
ماده 245- درچاهها و گالریهای خروج هواو محلهای مرطوب باید آرماتور کابل بوسیله روپوش نسوز و مقاوم درمقابل رطوبت محفوظ گردد.
ماده 246- تابلوهای تقسیم برق باید از مواد نسوز و مقاوم درمقابل رطوبت ساخته و بطریقی نصب شود که در معرض چکیدن آب نباشد.
ماده 247- لوکوموتیو و واگنهای حمل و نقل در معادن نمیتوانند از ولتاژ بیشتر از 600 ولت استفاده نمایند.
ماده 248- سیم یا سیمهای تغذیه الکتریکی به لوکوموتیوهای برقی باید بطریقی نصب شوند که احتمال پاره شدن و یا تولید حریق در چوب بستها و یا برق گرفتگی اشخاص وجود نداشته باشد.
ماده 249- کلیه لولهها و آرماتورها و مفتولهای فلزی ـ علائم مکانیکی باید از نظر ایمنی در فاصلههای مناسبی به ریلها اتصال الکتریکی داشته باشند.
ماده 250- هرگاه ارتفاع سیم برق رسانی به لکوموتیو از ریل کمتر از 20/2 متر باشد باید هنگام عبورومرور اشخاص جریان برق قطع گردد.
ماده 251- اطاقک راننده در لکوموتیوهای الکتریکی که از سیملخت برق میگیرد باید مسقف بوده و پایه شانه اتصال برق عایقبندی شده باشد تا احتمال برق گرفتگی راننده وجود نداشته باشد.
ماده 252- تمام قسمتهای لکوموتیو که جراین برق ازآن عبور میکند باید بوسیله پوشش محکم و عایقی محفوظ شده باشد.
ماده 253- برای انجام هرگونه تعمیر در شبکه انتقال برق به لکوموتیو و یا در لکوموتیو اعم از تعمیر قسمتهای الکتریکی و یا مکانیکی باید قبلا جریان برق قطع شود.
ماده 254- شبکه مخصوص علائم برقی باید با جریانبرق با ولتاژ کمتر از 20 ولت کار کند.
ماده 255- سیمهای شبکه علائم باید طوری نصب گردد که مدار کوتاه (اتصالی) ایجاد نشود در شبکه علائم فقط برای قسمتهای خنثی (نول) میتوان از سیمهای بدون روپوش استفاده کرد. ماده 256- کلیه تجهیزات الکتریکی واقع دریک بخش معدن بمنزله یک قسمت مستقل تلقی شده و برای اتصال بزمین باید برابر ماده 207 عمل شود.
ماده 257- برای استفاده از برق با فشار الکتریکی (ولتاژ) 30 تا 600 ولت در درون معدن باید کابلهای با پوشش لاستیکی و عایق و مقاوم بکار برده شود.
ماده 257- درچاه برای استفاده از برق با فشار الکتریکی بیش از 600 ولت و همچنین انتقال برق حتی با فشار الکتریکی کمتر از 600 ولت باید کابل مسلح و با مشخصات موضوع ماده 257 باشد (باستثنای سیمهای برق رسانی لکوموتیوهای برقی که تابع مقررات خاصی هستند).
ه ـ مواد اضافی در مورد استفاده برق در معادن دارای گریزو یا گردذغال
ماده 259- درمعادن دارای گریزو و یا گردذغال فقط تأسیسات زیر را میتوان بطور ثابت برقرار کرد:
الف ـ کابلهای مسلح در راههائیکه دارای وسیله نگاهداری مطمئن و سالم بوده و جریان کافی هوا برقرار و عیار گریزو درآنها از صدی یک تجاوز نکند.
ب ـ سیمهای ساده روپوشداریکه در لولههای فلزی با عایقی داخلی قرار داشته باشد مشروط برآنکه هوای کافی و منظم دراطراف لوله در جریان بوده و عیار گریزو بسیار کم باشد.
ج ـ دستگاهها و موتورهائی که در مقابل گریزو تشخیص داده شده مشروط براینکه رمحل استقرار آنها هوا بطور منظم عبور کرده و عیار گریزو کم باشد.
ماده 260 هوای معدن باید طوری جریان داشته باشد که تمام تأسیسات برق بخوبی تهویه گردد.
ماده 261- هرگاه تمام و یا قسمتی از تأسیسات برق در مسیر راههای عمومی واقع شده باشد باید همه روزه کیفیت هوای ورودی بآن راه را از حیث مقدار گریزو بررسی نمود بطوریکه عیار گریزو از نیم درصد (5 در هزار) تجاوز نکند و بعلاوه ترتیبی داده شود که ورود ناگهانی مقدار زیادی گریزو امکان پذیر نباشد.
ماده 262- باستثنای لکوموتیو برقی و وسائط نقلیهای که در ماده بعد گفته میوشد سایر وسایل برقی که در کارگاهها مورد استفاده قرار میگرند باید ضد گریزو باشند.
ماده 263- لکوموتیو و سایر وسائط نقلیه برقی باید ایمن در مقابل گریزو (ضدگریزو) باشد و تحت شرایط گفته شده در ماده 259 بکار برده شود و در استفاده از سایر انواع لکوموتویر و وسایل نقلیه برقی حتیت آنهائیکه از سیمهوائی بدون روپوش تغذیه میشوند علاوه بر رعایت ماده 259 رعیات ماده 261 نیز لازمالاجراء است.
ماده 264- در معادنی که دارای تصاعد آنی گریزو میباشند نصب و بکاربردن تأسیسات برق ممنوع است دراین قبیل معادن میتوان از چراغ اطمینان برقی و آتشباری با برق بوسیله آتش کن برقی ایمنی استفاده نمود.
ماده 265- متصدیان مربوط باید دستگاههای ضد گریزو برقی را حداقل روزی یکبار بازدید و بررسی کنند و هر هفته یکبار نیز متخصص برق آنها را بازدید و درصورت لزون تعمیر کند.
ماده 266- تعمیر و یا بازکردن روپوش وسائل برقی ضد گریزو باید فقط توسط متخصص مربوطه انجام گیرد. این وسایل باید بطریقی بسته شده باشد که بوسیله آچار و یا ابزار معمولی نتوان آنها را باز کرد.
ماده 267- هوای محلها و راهها و گالریها و کارگاههای استخراج که در آن تأسیسات برق وجود دارد باید لااقل در هر نوبت کار دوبار بازرسی شود و در موارد زیر باید فورأ جریان برق قطع گردد:
الف ـ هرگاه عیار گریزو یک درصد و یا بیشتر باشد.
ب ـ در ناحیهایکه در اثر ریزش (آوار) احتمال معیوب شدن تأسیسات برق و یا رسیدن گریزو بتأسیسات برق وجود داشته باشد.
ج ـ در هرقسمتی که یکی از شرایط استفاده از برق که دراین فصل ذکر شده ازبین رفته باشد.
ماده 268- برقرار کردن مجدد برق باید منحصرأ بوسیله متصدی مربوطه انجام گردد.
ماده 269- هرگونه تعمیرات و تغییرات در تأسیسات برق باید توسط مسئول مربوط در دفتر مخصوص ثبت گردد.
ماده 270- بهرهبردار موظف است نقشه تکمیل شده تأسیسات برق را همیشه در سر معدن نگاهداری نماید.
فصل نهم ـ آسانسورها و بالابرها
ماده 271- ساختمان آسانسورها و بالابرها و امثال آن باید:
1- هدایت شده باشند.
2- سقوط اشیاء از داخل آنها ممکن نباشد.
3- بارداخل آنها بیحرکت بماند.
تبصره ـ آسانسو باید طوری بارگیری شود که بار از دیوارههای جانبی آن بیرون نزند.
ماده 272- آسانسور و بالابرهائی که برای حمل اشخاص بکار برده میشود باید دارای سرپناه و ترمز و پاراشوت بوده و بعلاوه دستگاه محرکه آنها مجهز به وسیله خودکار تنظیم کننده سرعت باشد. ضمنأ پلاک نشان دهنده ظرفیت سرنشینهای این وسائل باید بطور آشکار درمحل مناسبی نصب گردد ظرفیت مذکور باید حداکثر برابر با ظرفیت باری باشد که بااین وسائل میتوان حمل کرد.
ماده 273- ماشینهای چرخ چاه باید دارای ترمزی باشد که درصورت لزوم بتواند کابل را بیحرکت کند و اگر چرخ چاه دستی باشد باید دارای وسیلهای باشد که آنرا از گردش در جهت مخالف بازدارد بعلاوه اگر چرخ چاه در ماشینهائی که برای حمل اشخاص بکار میرود قابل جداکردن از موتور باشد باید دارای ضامن مخصوصی باشد که از بروز هرگونه خطر جلوگیری کند.
ماده 274- ماشینهای چرخ چاه باید مجهز بدو دستگاه ترمز جداگانه باشد (ترمز عادی و ترمز ایمنی) بطوریکه هریک از این ترمزها قادر به توقف ماشین باشد. کفش این ترمزها ممکن است مشترک باشد ولی وسایل فرمانها باید کاملا مجزا و در دسترس متصدی ماشین قرار گیرد و باید حداقل یکی از ترمزها ازنوع وزنهای باشد و همچنین حداقل یکی از آنها درصورت قطع شدن نیروی محرکه چرخ چاه را متوقف کند.
ماده 275- در ماشینهائی که دارای جعبه دنده میباشد باید با یکی از ترمزها بتوان مستقیمأ چرخ چاه را متوقف کرد.
ماده 276- ترمز ایمنی باید بنحوی باشد که درهریک از موارد زیر بطور خودکار وارد عمل گردد:
الف ـ هرگاه اطاقک آسانسور از چاه خارج و به قرقرهها نزدیک شود.
ب ـ هرگاه سرعت حرکت در نزدیکی پذیرگاه مقصد از 5/1 متر در ثانیه کمتر نشود.
ماده 277- باید وسیلهای وجود داشته باشد که همزمان با بکارافتادن ترمز ایمنی برق ماشین را بطور خودکار قطع کند.
ماده 278- ماشینهای استخراج که سرعت آنها تا 6 متر در ثانیه است و آسانسور متصل بآن که برای حمل اشخاص هم بکار برده میشود باید مجهز به وسیله نشان دهنده موقعیت اطاقک آسانسور درچاه باشد و بعلاوه بتواند با علامت صدادار نزدیک شدن آنرا به پذیرگاه اعلام کند و ماشینهائیکه سرعت حرکت آنها از شش متر در ثانیه بیشتر است باید مجهز به وسایل زیر نیز باشد:
الف : وسیلهایکه ترمزها را بنرمی وارد عمل کند.
ب : وسیله محدود کردن سرعت به میزانیکه معمولا عمل میکند.
ج : دستگاه ثبت کننده سرعت.
هنگام حمل اشخاص باید علائم مخصوص در پذیرگاهها روشن شود و بطور واضح حمل مسافر را اعلام نماید.
ماده 279- جنس کابل باید مناسب با شرایط محیط کار باشد و در مقابل عواملی از قبیل اسید و غیره مقاوم باشد.
ماده 280- هنگام تحویل گرفتن هرکابل نو باید قطعهای بطول 4 متر از آنرا برید و برای آزمایشات مقایسهای درمحل خشکی نگاهداری کنند.
ماده 281- مقاومت کابل نو (درمقابل پارهشدن) را هنگام تحویل گرفتن از طریق آزمایش خود کابل و یا آزمایش تمام عنصرهای آن تعیین میکنندو درضمن اضافه شدن طول کابل قبل از پارهشدن را هم تعیین میکنند و درهرحال باید عهریک از عنصرهای کابل را از حیث کشش و خمش و پیچش نیز آزمایش کنند.
ماده 282- کابلهائی که علاوه بربارکشی برای حمل اشخاص نیز بکار برده میشود درسال اول کار هرسه ماه یکمرتبه ودرسال بعد هردوماه یک مرتبه باید به اندازه 2 متر از پائین آن بریده و آزمایش شود تمامی بار مفید و بار مرده و مجموعه وسیله باربری نباید ازیک ششم مقاومت کابل تجاوز کند ولی اگر عمق چاه بیش از 500 متر باشد برای هریکصد متر اضافی میتوان یکدهم ازاین پریب را کسر کرد و درهرحال وزن مذکور ازیک پنجم مقاومت کل کابل نبایستی تجاوز کند.
تبصره ـ کابلهای مخصوص قرقرههای کپ (نوع چرخچاه) از شمول این ماده مستثنی میگردد. ضریب اطمینان آنها باید برای عمق کمتر از 500 متر 7 و برای عمقهای بیش از 500 متر 6 درنظر گرفته شود و اگر این کابل برای حمل اشخاص هم بکار برده میشود مدت استفاده ازآن نباید از دوسال تجاوز کند.
ماده 283- کابل نو آسانسوریکه برای حمل افراد درنظر گرفته میشود بایستی قبل از استفاده حمل افراد حداقل بیست سرویس باربری با حداکثر ظرفیت بوسیله آن انجام شده باشد و همچننی پس از هر آزمایش سه ماهه یا دو ماهه باید حداقل 4 سرویس و قبل از شروع بکار روزانه حداقل یک سرویس باربری با آن با حداکثر ظرفیت انجام دهند.
ماده 284- بهرهبردار موظف است همواره یک کابل واجد شرایط بعنوان ذخیره درسر معدن آماده داشته باشد.
ماده 285- پستها و اتصالیهای مربوط به کابلها بایستی دارای مقاومت کافی که برای اینگونه وسایل لازم است باشد.
تبصره 1- بهرهبردار موظف است همواره یک سری پست مربوط به کابل در سر معدن آماده داشته باشد.
تبصره 2- مدت کار پستها و اتصالیها نباید از ده سال تجاوز کند.
ماده286- تمام قسمتهای مربوط به دستگاه باربری درچاه از قبیل کابل، ماشینها، ترمزها و پاراشوتها را باید همه روزه بازرسی کنند و هر هفته یک مرتبه دستگاههای ایمنی مربوطه (پاراشوت – ترمز) آزمایش کنند و همچنین هرماه یکمرتبه قسمتهای حساس ازقبیل اتصالیها و قرقرهها از وجود روغن اضافی پاک شود.
ماده 287- کلیه بازرسیها و آزمایشهای کابل و وسایل باربری مربوطه باید توسط اشخاص و سازمانهای صلاحیتدار و با روشهای فنی معتبر انجام گیرد.
ماده 288- هرگاه پس از هر آزمایش مشاهده شود که تقلیل قابل ملاحظهای در مقاومت کابل حاصل شده و یا بیش از ده درصد عنصرهای مشهود آن در طول سهگام پاره شده باشد و یا تغییر محسوسی در شکل ظاهری کابل ازنظر خوردگی یا سائیدگی یا تقلیل قطر و یا بازشدن پیچش آن حاصل شده باشد آن کابل باید تعویض گردد.
ماده 289- در هر معدن که باربری از طریق چاه با وسایل بالابر انجام میگیرد بهرهبردار موظف است دفتری برای ثبت موارد زیر در سر معدن اختصاص دهد:
الف : نام و نشانی کارخانه سازنده کابل و وسایل مربوطه.
ب :مشخصات کابل و نوع سیمهای بکاربرده شده در ساختمان آن و نتیجه آزمایشهای انجام شده درباره کابل نو و محاسبه مقاومت کل کابل و همچننی نتیجه آزمایشهائیکه برطبق مقررات مواد 280 و 281 و 282 انجام میشود.
ج : تاریخ شروع استفاده از کابل و نوع باربری آن.
د : وزن مرده کلیه وسائلی که کابل متحمل میشود بانضمام وزن خود کابل و همچنین حداکثر وزن باریکه حمل میشود.
ه : تاریخ و نوع تعمیرات و سروته کردن کابل.
و :تاریخ و علت خارج کردن کابل از سرویس.
ز : مقدار عملکرد کابل در حرکت بطرف پائین و در حرکت بالا و میزان تن کیلومتر انجام شده.
فصل دهم ـ ایمنی و نجات و کمکهای اولیه
ماده 290- درداخل و خارج هرمعدن باید به تعداد کافی وسایل آتشنشانی در نقاطیمه احتمال آتش سوزی میرود علاوه بر محلهائیکه دراین آئیننامه در فصول مختلف پیشبینی شده وجود داشته باشد.
ماده 291- درهر معدن باید حداقل وسایل نجات و کمکهای اولیه از قبیل برانکار ـ جعبه کمکهای اولیه با داروهای مورد نیاز درمحل مناسبی که دسترسی فوری کارگران در مواقع ضروری بآنها میسر باشد موجود باشد و برحسب اهمیت معدن و تعداد کارگران وسایل ضروری دیگری که برای کمک و نجات کارگران لازم است باید طبق نظر بازرس کار تعیین شود و بهرهبردار موظف است کلیه آنها را آماده و در معدن در محلهای مناسب آماده استفاده نگاهدارد.
تبصره ـ کلیه دستگاههای آتشنشانی معدن و همچنین کلیه وسایل نجات و کمکهای اولیه باید مرتبأ بازدید و مورد آزمایش قرارگیرد تا همیشه برای استفاده آماده باشد.
ماده 292- درهر معدن از هرگروه کارگر که با هم کار میکنند باید حداقل یکنفر طریقه استفاده از وسایل کمکهای اولیه را بداند.
ماده 293- در معادن ذغال که تعداد کل کارگران آن از 300 نفر بیشتر باشد و در سایر معادن که تعدا کل کارگران آن از 500 نفر بیشتر باشد بهرهبردار موظف است یک نفر شخص صلاحیتدار بعنوان مسئول ایمنی و نجات انتخاب نماید. وظیفه شخص مذکور منحصرأ رسیدگی بامور ایمنی و نجات میباشد.
ماده 294- در معادن گریزودار و گرد ذغالدار ومعادنیکه تعدا کارگران درهر نوبت کار بیش از 50 نفر باشد باید حداقل یک گروه نجات مرکب از پنج نفر وجود داشته باشد.
تبصره ـ علاوه بر پنج نفر افراد گروه نجات باید چند نفر از کارگران نیز تعلیمات لازم را دیده باشند تا درصورت لزوم جانشین افراد گروه نجات گردند.
ماده 295- افراد گروه نجات باید از بین کارگران شاغل مجرب که دارای استعداد جسمانی کافی بوده و دسترسی بآنها درهرموقع امکان پذیر باشد تعلیمات لازم را فراگرفته و لااقل ماهی یکبار تمرینهای لازم را بعمل آورند.
ماده 296- گروه نجات با نظر بازرس کار و برحسب ضرورت باید مجهز بدستگاههای تنفسی انفرادی و وسائل لازم دیگر از قبیل دستگاههای اندازهگیری گاز گریزو ـ اکسید دوکربن و برانکار و غیره باشند این دستگاهها باید مرتبأ و در فواصل مناسب بازدید و آزمایش شده بطوریکه همیشه برای استفاده آماده باشند.
ماده 297- افراد گروه نجات باید هرسال دوبار مورد معاینه پزشکی قرار گیرند تا در صورتیکه واجد شرایط نباشند از گروه نجات خارج شده و کسان دیگر بجای آنها انتخاب گردند.
ماده 298- مسئول معدن موظف است فرمهای مربوط به حوادث ناشی از کار و همچنین بیماریهای حرفهای را که ازطرف وزارت کار در اختیار آنها گذاشته میشود مرتبأ تکمیل نموده و دونسخه از آنرا به نزدیکترین اداره کار و امور اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی ناحیه مربوطه ارسال دارد.
این آئیننامه مشتمل بر 10 فصل و 298 ماده باستناد ماده 47 قانون کار در چهارصدو پنجاه و هشتمین جلسه شورایعالی حفاظت فنی مورخ 18/6/54 بتصویب نهائی رسیده و پس از نشر در روزنامه رسمی کشور در سراسر مملکت قابل اجرا است.
وزارت کار و امور اجتماعی
نوع : آیین نامه
شماره انتشار : 9058
تاریخ تصویب : 1354/06/18
تاریخ ابلاغ : 1354/11/15
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
آئین نامه استخدامی شهرداریهای کشور اصلاح ماده 18 آئین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی و الحاق دو تبصره به ماده 17 آئین نامه مذکور
