قانون خدمت نظام اجباری
فصل اول
کلیات
ماده اول - از تاریخ تصویب این قانون کلیه اتباع ذکور دولت ایران اعم
از سکنه شهرها و قصبات و قرا و ایالات و متوقفین در خارج از ایران از اول
سن بیست و یک سالگی مکلف به خدمت سربازی می باشند مگر در مواردی که بر طبق
این قانون مستثنی شده باشند.
ماده دوم - مدت خدمت سربازی مذکور در ماده فوق که مجموعا بیست و پنج
سال می باشد به سه دوره تقسیم می شود:
الف - دوره خدمت نظامی و مدت آن شش سال است که دو سال اول مدت
تحت السلاح و چهار سال بعد احتیاطی است .
ب - دوره ذخیره و مدت آن سیزده سال است که شش سال اول ذخیره مقدم و
هفت سال بعد ذخیره تالی است .
ج - دوره پاسبانی و مدت آن شش سال است .
ماده سوم - ترتیب احضار هر یک از دوره های سه گانه مذکور در ماده (2)
مطابق نظامنامه تجهیزات عمومی وزارت جنگ معین خواهد شد و در مواقعی که
تجهیز جزو و احضار قسمتی از قشون را ضرورت ایجاب نماید از دوره احتیاط
شروع و به پاسبانی ختم خواهد شد.
ماده چهارم - مملکت ایران مطابق تشکیلات قشونی به نواحی سربازگیری
منقسم شده و افراد قشونی در مراکز حوزه های سربازگیری خود گرفته خواهند
شد.
ماده پنجم - در تمام نواحی سربازگیری به موجب پیشنهاد وزارت جنگ و
تصویب هیات وزرا و صدور فرمان همایونی از پانزدهم مهر ماه هر سال تا آخر
آبان ماه همان سال عمل سربازگیری شروع و خاتمه خواهد یافت .
ماده ششم - در اول هر سال تا آخر فروردین شعبه سربازگیری هر ناحیه
قشونی صورتی از کلیه افرادی که در آن سالن به سن سربازی می رسند و در ثبت
حوزه های جز می باشند از دفتر سجل نفوس آن ناحیه استخراج نموده و به وسیله
روسای مافوق خود به وزارت جنگ ارسال می دارد.
ماده هفتم - وزارت جنگ پس از وصول صورتهای مزبوره عده نفراتی را که در
آن سال لازم خواهند داشت با تعیین تقسیم آن عده به نواحی به اضافه صدی
بیست برای کسور احتمالی معین کرده برای روسای حوزه های قشونی ارسال خواهد
نمود.
ماده هشتم - مادام که احتیاجات قشونی کمتر از میزان افرادی است که
باید برای خدمت نظامی احضار شوند افراد لازم برای احتیاجات وزارت جنگ به
ترتیب قرعه از بین اشخاص واجد شرائط خدمت نظامی معین خواهند شد و اشخاص
مزبور به سه طبقه تقسیم می شوند:
1 - اشخاص غیر متاهل .
2 - اشخاص متاهل ولی بدون اولاد.
3 - اشخاص متاهل با اولاد.
برای تامین احتیاجات قشونی افراد طبقه اول مقدم بر طبقه ثانی و طبقه ثانی
مقدم بر طبقه ثالث برای قرعه دعوت می شوند.
ماده نهم - اشخاصی که واجد شرائط نظامی بوده ولی قرعه به نامشان اصابت
ننماید باید در سال بعد هم جز اشخاصی که برای قرعه دعوت می شوند حاضر
گردند ولی در صورتی که در آن سال هم قرعه به نام آنها اصابت ننماید جز
دوره پاسبانی محسوب خواهند شد و تا سن چهل و پنج سالگی در جز پاسبانها
خواهند ماند.
ماده دهم - افراد ذخیره مقدم هر دو سال یک مرتبه و افراد ذخیره تالی
هر سه سال یک مرتبه در حوزه خود برای مدت یک ماه مشق نظامی باید حاضر
شوند.
موعد و ترتیب آن مطابق نظامنامه ای که وزارت جنگ تهیه خواهد کرد معین
خواهد شد.
ماده یازدهم - پس از اجرا شدن قانون نظام اجباری در مملکت اشخاصی که
در سن سربازی و یا بعد از آن بخواهند داخل خدمت دولتی یا اجتماعی یا
مشاغل آزادی که مستلزم اجازه رسمی دولت است بشوند باید تصدیق انجام خدمت
تحت السلاح یا عدم اصابت قرعه و یا معافیت از خدمت نظامی را در دست داشته
باشند.
ماده دوازدهم - اشخاصی که بخواهند داخل خدمت در صف نظمیه یا امنیه
بشوند باید خدمت دوره کامل تحت السلاح (دو سال ) را تمام کرده و تصدیقنامه
حسن اخلاق و صحت عمل را در دست داشته باشند.
ماده سیزدهم - اشخاصی که قبل از رسیدن به سن سربازی داوطلبانه دو سال
تحت سلاح خدمت نموده باشند از شرکت در قرعه معاف و جزو ذخیره محسوب
می گردند.
ماده چهاردهم - کسانی که خدمت تحت السلاح خود را به انجام رسانده باشند
و بخواهند به خدمت خود ادامه دهند در صورت احتیاج وزارت جنگ پذیرفته
خواهند شد.
فصل دوم
در معافیت و مهلت و تقلیل مدت خدمت نظامی
ماده پانزدهم - کسانی که از خدمت نظامی اجباری به واسطه علل مزاجی
معاف می باشند:
1 - نابینای از یک یا دو چشم .
2 - قوزی .
3 - کر.
4 - لال .
5 - شل و چلاق .
6 - یکدست .
7 - فاقدین شست و یا سبابه دست راست .
8 - اشخاص قصیرالقامه که قد آنها را یک گز و نیم کوتاه تر باشد.
9 - اشخاص مسلول و مبتلای به امراض مسریه به تصدیق دو نفر طبیب نظامی
یا صحی .
10 - اشخاص ضعیف البنیه و مریض و نزدیک بین و معیوبین از چشم به تصدیق
دو نفر از اطبا نظام که عدم استعداد آن ها را برای خدمت نظامی تصدیق
نمایند.
تبصره - اشخاص ضعیف البنیه یا مرضای قابل معالجه جز قرعه محسوب شده و
در صورتی که قرعه به نام آن ها اصابت نماید داخل خدمت شده ولی قبل از رفتن
تحت سلاح به خرج دولت معالجه خواهند شد.
ماده شانزدهم - کسانی که به واسطه موقعیت خود از خدمت نظامی معاف
می باشند:
1 - حاکم شرع مجاز به اجتهاد یا فتوی از مراجع تقلید یا فتوی و علما
درجه اول مذاهب زرتشتی و کلیمی و مسیحی و مدرسین علوم معقول و منقول .
2 - دارندگان تصدیقنامه (دیپلم ) از مدارس عالیه داخله یا خارجه .
3 - طلاب علوم دینیه که در مدارس قدیمه تحصیل می نمایند اعم از این که
در مدارس مزبوره ساکن باشند یا نباشند در صورت اصابت قرعه به نام آنان و
واجد بودن شرائط ذیل در مدت تحصیل و داشتن تصدیق اجتهاد یا فتوی پس از
تحصیلات از خدمت نظام معاف می باشند.
الف - نداشتن اشتغالی جز به تحصیل و داشتن تصدیقنامه طلبه گی از مدرس
و متولی مدرسه که فقط اشتغال به تحصیل دارند.
ب - دادن امتحان سالیانه مطابق درجاتی که طلاب تحصیل می کنند از مقدمات
به بالا.
تبصره - هیات ممتحنه را دولت از بین متخصصین معین خواهد کرد.
4 - یگانه پسر هر مرد یا زنی که سنش به شصت رسیده یا به واسطه علت
مزاج از اداره امر معاش خود عاجز باشد و کفالت بر عهده آن پسر باشد در
تمام مدت کفالت .
5 - پسر دوم هر مرد یا زنی که پسر اول او در تحت سلاح بوده و در صورت
داشتن پسر سوم آن پسر به سن هیجده سال نرسیده باشد.
6 - پسر هر مرد یا زنی که یک پسرش در خدمت نظامی وفات کرده باشد در
صورتی که آن مرد یا زن پسر دیگری هم داشته باشد این معافیت تا زمان رسیدن
پسر دیگر به سن هیجده سالگی خواهد بود.
7 - پسر هر بیوه زنی که غیر از آن پسر کسی دیگر تکفل امور مشارالیها
را ننماید در تمام مدت کفالت .
8 - هر جوانی که مدیر یا نفقه ده یا خانواده بوده و در محل پدر یا
برادر یا پدر زن یا برادر زنی که کفالت امور خانواده او را بنماید نداشته
باشد مادام که این وضعیت باقی باشد.
9 - هر جوانی که وصی یا قیم یتیمی باشد که به غیر از او برای اداره
کردن امور آن یتیم شخص دیگری نباشد مادام که حال بدین منوال باشد.
10 - هر جوانی که منحصرا کفیل معیشت جد یا جده پیر یا علیل از کار
افتاده او باشد مادام که حال بدین منوال است .
11 - دو نفری که مشترکا کفیل یک یا چند خانواده باشند و در یک سال
قرعه به نام هر دو اصابت نماید آن که اول قرعه به نامش اصابت نموده است
به خدمت نظامی داخل و دیگری مادام که این وضعیت باقی است از خدمت معاف
خواهد بود.
12 - یکی از دو پسر پدری که قرعه به نام هر دو اصابت نماید به انتخاب
پدر برای مدت دو سال معاف خواهد بود.
13 - پسران دیگر هر شخصی که به واسطه قرعه یک یا دو پسر او داخل خدمت
نظامی می شوند برای مدت دو سال .
ماده هفدهم - محصلینی که در مدارس عالیه و یا متوسطه داخله یا خارجه
مشغول تحصیل باشند و به سن سربازی برسند و قرعه به نام آن ها اصابت نماید
تا موقع اکمال و اتمام تحصیلات خود از خدمت نظامی معاف هستند.
ماده هیجدهم - مدت خدمت تحت السلاح دارندگان تصدیقنامه رسمی "دیپلم " از
مدارس متوسطه داخله یا خارجه فقط یک سال خواهد بود و پس از آن جز ذخیره
محسوب می شوند.
ماده نوزدهم - شاگردان فارغ التحصیل مدارس متوسطه که دارای تصدیقنامه
رسمی (دیپلم ) باشند در صورتی که به سن هیجده بالغ بشوند می توانند بدون
قرعه داوطلبانه داخل خدمت نظامی بشوند و پس از یک سال خدمت تحت السلاح جز
ذخیره محسوب خواهند شد.
فصل سوم
قرعه و وظایف مجلس سربازگیری
ماده بیستم - پس از صدور اوامر وزارت جنگ در باب احضار افراد به خدمت
نظامی مامورین سربازگیر یا صاحب منصبان ساخلو که برای هر حوزه معین شده اند
با دفاتر مذکوره در ماده (6) به مراکز خود رفته به اطلاع مامورین کشوری
اسامی کلیه افراد ساکن آن حوزه را که واجد سن سربازی شده و یا مشمول ماده
(9) می باشند و یا معافیت موقت آنها خاتمه یافته است اعم از مقیم یا مسافر
با دفتر نفوس تطبیق می نمایند که در روز معین به محل سربازگیری و مجلس
قرعه دعوت شوند.
ماده بیست و یکم - کلیه افراد مذکور در ماده فوق مکلف می باشند که در
موعد معین در مجلس قرعه حضور به هم رسانند و در عوض مسافرین و اشخاص علیل
غیر قادر به حرکت باید پدر یا برادر یا یکی از اقوام ذکور یا شخص دیگری
را که به نمایندگی معین نماید حاضر شوند.
ماده بیست و دوم - برای اجرای عمل قرعه در مرکز هر حوزه سربازگیری
مجلسی مرکب از اعضا مفصله ذیل تشکیل می شود:
1 - حاکم و روسای مالیه و بلدیه و نظمیه و امنیه و مدعی العموم محل در
صورت بودن روسای مزبوره در محل .
2 - پنج نفر صاحب منصب و یک یا دو نفر طبیب نظامی به انتخاب فرمانده
ناحیه سربازگیری
3 - پنج نفر از معاریف و معتمدین اهل محل که یکی از آنها از طبقه
علما خواهد بود به تعیین حاکم محل .
تبصره - در صورتی که انجمن ایالتی یا ولایتی در محل باشد دو نفر از
پنج نفر مزبور از اعضا انجمن به انتخاب خود انجمن خواهد بود.
ماده بیست و سوم - ریاست مجلس سربازگیری به عهده حاکم محل و نظارت آن
با نماینده ارشد نظام و مسئولیت مشترکه متوجه کلیه اعضا آن خواهد بود.
ماده بیست و چهارم - از روزی که برای سربازگیری معین شده مجلس مزبور
در محل معین شده رسما افتتاح خواهد شد و مجلس مزبور علنی بوده مردم
می توانند به عنوان تماشاچی حضور به هم رسانند بدون این که حق شرکت در
مذاکرات مجلس را داشته باشند.
ماده بیست و پنجم - وظایف مجلس سربازگیری از قرار ذیل است :
1 - امر دولت در احضار افراد به خدمت نظامی و عده سربازی که در آن
حوزه باید گرفته شود و مواردی که مطابق این قانون از خدمت نظامی دائما یا
موقتا معاف می باشند برای حاضرین قرائت می شود.
2 - اسامی اشخاصی که در آن سال برای خدمت نظامی دعوت شوند مطابق
دفاتر مستخرجه ارسالی وزارت جنگ و دفاتر نفوس محلی یک یک به صدای بلند
خوانده و حاضر و غائب معین شده و اشخاص حاضر معاینه گردیده آنهایی که
قابلیت سربازی ندارند خارج و سند معافیت به آنها داده می شود.
3 - به اسناد اشخاصی که بر طبق فصل دوم این قانون معاف می شوند رسیدگی
کرده پس از تصدیق حقانیت آنها در مقابل اسامی آنان در دفتر سربازگیر ذکر
علل را نموده و سند معافیت به آنها می دهند.
4 - اشخاصی که در دفتر اسامی نامشان ذکر شده ولی به واسطه مسافرت یا
مرض نتوانند حاضر شوند و نماینده فرستاده باشند از نماینده آنها تحقیقات
لازمه به عمل آمده علل عدم حضور و لیاقت و عدم لیاقت و معافیت و عدم
معافیت آن ها در مقابل اسمشان قید و سند مقتضی به نماینده آنها داده خواهد
شد.
5 - دفاتر ارسالی وزارت جنگ با دفاتر نفوس محلی تطبیق شده در صورت
اختلاف علل و موجبات آن تحقیق و بر طبق آن تحقیقات عمل می شود و پس از
اتمام عملیات دفاتر مذکوره بسته شده و به امضا تمام اعضا مجلس خواهد
رسید.
6 - پس از موضوع کردن معافین از خدمت نظامی از مجموع عده بقیه افراد
قابل قرعه به طبقات سه گانه مذکوره در ماده (8) تقسیم می شوند و پس از آن
عده لازمه از میان آنها به قرعه تعیین می شود.
ماده بیست و ششم - قرعه باید علنی و در حضور حاضرین در مجلس سربازگیری
کشیده شده و به اسم هر کسی اصابت نماید به آواز بلند اعلام شده و در مقابل
اسم آن شخص در دفتر ثبت و به امضا رییس دفاتر و منشی مجلس سربازگیری
برسد.
ماده بیست و هفتم - به کسانی قرعه به نام آنها اصابت ننماید سند عدم
اصابت قرعه به امضا رییس و ناظر و منشی محل سربازگیری در روی ورقه مخصوص
چاپی داده خواهد شد و در دفتر نیز در مقابل اسامی آنان عدم اصابت قرعه
درج می شود.
ماده بیست و هشتم - اشخاصی که به زیاده از دو سال حبس جزایی محکوم شده
یا از حقوق مدنی موقتا محروم گردیده و قرعه به اسمشان اصابت نماید در مدت
خدمت تحت السلاح از شرافت حمل اسلحه محروم و به خدمات عمله گی نظام گماشته
می شوند.
ماده بیست و نهم - در صورت حصول اختلاف عقیده مابین اعضای مجلس
سربازگیری رای اکثریت قاطع خواهد بود.
ماده سی ام - پس از ختم عملیات مجلس سربازگیری صورت مجلس در چهار نسخه
نوشته شده و پس از امضا اعضا مجلس مزبور دو نسخه برای وزارتین جنگ و
داخله ارسال شده و دو نسخه دیگر در دفتر حوزه سربازگیری و دفتر حکومتی
ضبط خواهد شد.
فصل چهارم
در مجازات مستنکفین از خدمت نظامی و فراریان از قرعه و مساعدین با
آنها
ماده سی و یکم - کلیه اشخاصی که محض فرار از دخول در خدمت نظامی یکی
از اعضا خود را که مستلزم معافیت از خدمت نظامی است ناقص نمایند در صورت
ثبوت در محکمه نظامی بدون قرعه برای تمام مدت خدمت نظامی جلب می شوند.
ماده سی و دوم - اشخاصی که بدون عذر موجه در مجلس سربازگیری حاضر
نشوند و یا نماینده نفرستند برای استنکاف از حضور در مجلس قرعه و یا فرار
پس از ثبوت تقصیر آن ها در محکمه نظامی با عضویت یک نفر نماینده از طرف
حکومت محل جلب به خدمت سربازی شده و در عوض دو سال سه سال تحت السلاح
خواهند ماند.
ماده سی و سوم - هر یک از افراد ذخیره که در مواقع احضار برای مشق
نظامی بدون عذر موجه حاضر نشود پس از ثبوت تقصیر آنها در محکمه نظامی از
یک ماه تا سه ماه محکوم به حبس می شوند.
ماده سی و چهارم - کسانی که در عملیات اشخاص مذکوره در مواد 31 - 32 -
33 شرکت یا امداد نمایند پس از ثبوت از یک ماه تا سه ماه محکوم به حبس
می شوند چنانچه امدادکنندگان در عملیات مزبوره از مامورین دولتی باشند
علاوه بر مجازات مزبوره از خدمت نیز از شش ماه تا دو سال منفصل می شوند.
فصل پنجم
ماده سی و پنجم - در هر ناحیه سربازگیری که قانون سجل احوال اجرا شود
قانون خدمت نظام اجباری اجرا خواهد گردید و پس از اجرای این قانون اصول
بنیچه نسبت به آن قسمت ملغی خواهد بود.
ماده سی و ششم - نظامنامه اجرا این قانون را وزارتین جنگ و داخله با
توافق نظر تدوین کرده و پس از تصویب هیات وزرا به وسیله وزارت جنگ به
موقع اجرا گذارده خواهد شد.
این قانون که مشتمل بر سی و شش ماده است در جلسه شانزدهم خرداد ماه یک
هزار و سیصد و چهار شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رییس مجلس شورای ملی - حسین پیرنیا
نوع : قانون
شماره انتشار :
تاریخ تصویب : 1304/03/16
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
قانون سجل احوال تصویبنامه درخصوص الحاق بند ( 25 ) به ماده ( 3 ) آئین نامه تشکیل شورای اجتماعی کشور
