باثبوت تخلف ، متخلف ملزم به تادیه وجه التزام است ونمی توان اورابه ایفای تعهد ملتزم نمود
پرونده کلاسه : 308
رای دیوان عالی کشور
"اعتراض وکیل تجدیدنظرخواه نسبت به دادنامه شماره 308-26/5/70 صادره ازشعبه ...دادگاه حقوقی یک ...واردواستدلال دادگاه مرقوم مبنی بر اینکه "آوردن وجه التزام درقولنامه وقراردادمانع خواستن تعهداصلی در باب انتقال ملک نیست ومنظورطرفین ازوجه التزام درواقع به منظورتحکیم قراردادوتاکیدوتضمین اجرای آن وانجام تعهدفروشنده باحضوردردفتراسناد رسمی وتنظیم سندانتقال است وبه دیگرعبارت متعاملین باقیدتضمین انجام معامله وشرط پرداخت خسارت حاصل ازسرپیچی درواقع به انجام اصل قراردادو تعهدموضوع آن اعتباروتحکیم بخشیده اند..."ناموجه است وبامصرحات سند عادی مورخ 27/12/68وقصدواراده طرفین ومقررات قانون مدنی مطابقت دارد، زیرابه طورکلی جعل وجه التزام درقراردادهابه دومنظورصورت می گیرد:
1- به عنوان خسارت تاخیردراجرای تعهدباعدم انجام تعهدونهایتا تحکیم اجرای تعهدکه دراین صورت متخلف ازاجرای تعهدعلاوه براینکه بایستی ایفای تعهدنمایددرصورت مطالبه ذینفع واثبات تخلف وجه التزام مقرررا هم بایستی بپردازد..
2- به عنوان خسارت عدم اجرای تعهدوشرط جزای آن وجانشین تعهداصلی که براین تقدیرباثبوت تخلف متخلف فقط ملزم به تادیه وجه التزام مقرر است ونمی توان اورابه ایفای تعهدملتزم نمودوضابطه درتشخیص نوع وجه التزام وکیفیت آثارآن قصدواراده طرفین قراردادوکاشف لفظی وکتبی است که درقراردادبکاررفته است که درموردمطروحه دربند3و4قراردادعادی مستنددعوی تصریح گردیده "عدم حضورخریداردرمحضردرموعدمقررپس ازاخطار رسمی برای انجام معامله حق دریافت مبلغ مذکورموردمعامله رانداردواین مبلغ متعلق به فروشنده است وهرگاه فروشنده درموعدمقرربرای عقدمعامله درمحضرحاضرنشده علاوه برردمبلغ دریافتی معامله معادل همان مبلغ نیزبه عنوان خسارت به خریدارنامبرده پرداخت نماید"وعبارات مزبورمفهم این معنی است که وجه التزام مقرره جانشین عدم ایفای تعهداست والامعنانداشت که فروشنده هم ملزم به ردمبلغ دریافتی بابت بیعانه باشدوهم معادل آن را بپردازد.لزوم استردادبیعانه درچنین صورتی برحسب جعل وتوافق طرفین بهترین دلیل است براینکه وجه التزام جانشین تعهداصلی است درغیراین صورت لازم می آیدعوضین نزدخریدارچمع شودکه خلاف اصل ومنطق حقوقی است . استنباط دادگاه ازقراردادموجب خواهدشدفروشنده هم بیعانه رابه خریدار مستردکندهم معادل آن وجه التزام وخسارت بپردازدوهم تعهداصلی راایفاکند که این امرباهیچ یک ازاصول شناخته شده حقوقی ولزوم تعادل اقتصادی متعاملین درعقدبیع سازگارنیست .بنابه مراتب وباعنایت به اینکه عقود ومعاملات علاوه برمصرحات متن عقدمتعاقدین رابه مقتضیات عرف عرف وعدل و انصاف وقانون درحدطببع ناشی ازعقدملزم ومتعهدمی نماید،لذادادنامه تجدیدنظرخواسته خلاف مصرحات متن عقدوقصدواراده طرفین ونهایتاخلاف موازین مقرردرمواد220و224و225قانون مدنی ومفهوم ماده 229قانون مزبور است وبه استنادبندب ماده 6قانون تعیین موادتجدیدنظراحکام دادگاههاو نحوه رسیدگی آنهانقض می شودورسیدگی مجددبه شعبه دیگردادگاه حقوقی یک .. ارجاع می گردد."
* سابقه *
دراین پرونده خواسته الزام به تنظیم سندرسمی درخصوص انتقال شش دانگ خانه پلاک ...می باشد.دادگاه پس ازجری تشریفات قانونی ،به طورخلاصه دعوی خواهان راثابت تشخیص وبه الزام خوانده به حضوردردفتراسنادرسمی .. درقبال دریافت مبلغ ...وبقیه معامله وپرداخت مبلغ ...بابت خسارت هزینه دادرسی وخسارت حق الوکاله وکیل که به نظریه اعتراض وشعبه دیوان نظریه دادگاه راتاییدنکرده وسرانجام دادگاه چنین رای داده است :
"صحت واصالت قراردادوحصول بیع ونفوذولزوم آن احرازمی شودوقرارداد 27/12/68برای خواهان متضمن حق عینی نسبت به موردمعامله وخانه متعلق خواهان است وقولنامه مستنددعوی من حدذاته ناقل ومملک وکاشف ازوقوع بیع است وطرفین به رعایت آثارآن ماخوذه ومکلف هستنددرتحلیل منطقی و عادلانه ازموضوع آنچه که مبین قصدواقعی طرفین واراده باطنی متعاملین است انتقال شش دانگ خانه موردبحث می باشدونظربه اینکه وجه التزام در حقیقت چیزی جزخسارت عدم انجام تعهدنیست که طرفین درباره میزان آن توافق کرده اندوباتوجه به ماده 230قانون مدنی به نظرنمی رسداصولااجباری در مطالبه خسارت عدم انجام تعهدوجودداشته باشدونمی توان ذینفع راملزم و مجبورنمودکه تنهابه گرفتن خسارت اکتفاکندواصل تعهدرانخواهدکمااینکه هیات عمومی دیوان عالی کشوردررای اصراری شماره 111-3/3/52 به پیروی از قصدمشترک طرفین الزام متعهدرابه انجام معامله باوجودوجه التزام پذیرفته است وقیدوجه التزام درقولنامه مانع خواستن تعهداصل درباب انتقال ملک نیست ومنظورطرفین ازقیدوجه التزام درواقع تحکیم قرارداد وتاکیدوتضمین اجرای آن است .بنابه مراتب وباتوجه به به قواعدصحت عقود ومعاملات ولزوم اجرای تعهدات ورای اصراری شماره 28-16/8/63هیات عمومی دیوان عالی کشورکه این نوع قراردادرامبایعه نامه تلقی کرده است ومستندا به مواد190و191و219و220و223و239و362قانون مدنی رای برالزام خوانده به حضوردریکی ازدفاتراسنادرسمی وتنظیم سندانتقال رمس وقطعی قطعه 66... به انضمام کلیه متعلقات وملحقات آن درقبال دریافت مبلغ ...باقیمانده ثمن معامله به نام خواهان ونیزرای به محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ ... بابت خسارات دادرسی ازباب تسبیب وقاعده لاضرردرحق خواهان صادر می نماید."
نسبت به رای دادگاه درخواست تجدیدنظرشده است .
مرجع :
کتاب علل نقض آراحقوقی دردیوانعالی کشور تالیف یدالله بازگیر
انتشارات ققنوس - چاپ اول - سال 1376 صفحه 33-36
43
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 308
تاریخ تصویب : 1373/01/01
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
اگرتاریخ انجام معامله مقدم برتاریخ ممنوع المعامله شدن فروشنده باشد این معامله معتبراست درصورتی که موردمعامله دررهن باشددادگاه لازم است ازمرتهن در خصوص نحوه فک رهن استعلام نمایدوتکلیف وپرداخت ثمن رانیزمعین رانماید
