×

در اتهام قتل غیرعمد ،کافی نبودن دلائل از موجبات برائت متهم است

در اتهام قتل غیرعمد ،کافی نبودن دلائل از موجبات برائت متهم است

در-اتهام-قتل-غیرعمد-،کافی-نبودن-دلائل-از-موجبات-برائت-متهم-است-

وکیل


رای شماره : 6130-22/10/38

رای اصراری هیات عمومی دیوان عالی کشور
رای :چون قرائن وشواهدی که دادسرای استان مرکزدرلایحه فرجامی دلیل ارتکاب بزه قتل غیرعمدی سیدعلی ازناحیه متهم (فرجامخوانده )دانسته مفید قطع ویقین برارتکاب بزه مزبورازناحیه متهم نامبرده نمی باشدحکم فرجام خواسته مبنی بربرائت اوخالی ازاشکال است وبه اکثریت آراءابرام می شود.

* سابقه *
قتل غیرعمدکافی نبودن دلائل

درتاریخ 14/10/38ژاندارمری گرمساربه دادگاه بخش گرمساراعلام می نمایدکه آقای عنایت الله اطلاع داده درچهارکیلومتری راه گرمسارتهران کامیون شماره 23148به رانندگی منوچهرکارمندراه آهن درحین عبورجهت بنزین گیری مشاهده می نمایدیک نفردرکنارسمت راست جاده افتاده است جانشین بازپرس به اتفاق پزشک برای معاینه محل وجنازه رفته وپزشک علت فوت راشکستگی کامل جمجمه دانسته ونظرداده مرگ دراثراصابت باجسم وزین حاصل شده واززمان بیش ازچندساعت نمی گذردازمتهم که راننده کامیون فوق الذکربوده تحقیق شده نامبرده اظهارمی دارددرحین عبورمتوجه وجود جنازه ای درسمت راست جاده شده وبه عنایت الله سرکارگرمعدن اطلاع داده است که به بیندجنازه متعلق به کیست وباتحقیقاتی که بعدازسرنشینان کامیون که بامتهم همراه بوده اندبعمل می آیدمعلوم می شودکه متوفی سیدعلی و ازکارگران معدن بوده باکامیون موردبحث که راننده آن متهم بوده تصادف ودر نتیجه به قتل رسیده است .دادسرای شهرستان تهران کیفرخواست به دادگاه جنائی تقدیم وطبق ماده 2قانون مجازات رانندگان تقاضای رسیدگی وتعیین مجازات نموده است .
رسیدگی به شعبه 4دادگاه جنائی استان مرکزارجاع شده است .
شعبه مزبورپس ازرسیدگی متهم راازاتهام منتسبه تبرئه نموده است .
درنتیجه فرجامخواهی دادستان استان وتقاضای فرجام ماهوی ازطرف نماینده آقای دادستان کل شعبه 12دیوان عالی کشوربموجب رای شماره 537- 1/3/42،اعتراضات ماهوی دادستان کل راواردتشخیص وبرائت متهم را مخالف دلائل وقرائن موجوددرپرونده دانسته وبانقض حکم فرجامخواسته رسیدگی مجددرابه شعبه دیگردادگاه جنائی استان مرکزارجاع می نماید.
شعبه پنجم دادگاه جنائی مرکزدررسیدگی مجددبه اکثریت حکم برائت متهم راازبزه انتسابی صادروازنظررانندگی بدون پروانه طبق ماده 9قانون تشدیدمجازات رانندگان وی رابه دوماه حبس تادیبی قابل ابتیاع ازقرار روزی پنجاه ریال وپرداخت یکهزارریال جزای نقدی محکوم می نماید.
دادسرای استان رسیدگی فرجامی ونقض دادنامه شمعبه 5 دادگاه جنائی رادرخواست نموده چنین اعتراض کرده :"طبق اعتراف متهم به رانندگی کامیون وکیفیت اعتراف مذکوروشرح جریان ومشاهده جسدوسیله نامبرده و معاینه محل وتنظیم کروکی وسیله جانشین بازپرس وگواهی گواهان ونظریه پزشک بهداری واستدلال اقلیت دادگاه جنائی واستدلال شعبه 12دیوان عالی کشوربرائت متهم صحیح نبوده ورای دادگاه جنائی مخدوش است ونقض دادنامه برائت موردتقاضااست ."پرونده ازطریق دادسرای استان به دیوان عالی کشور ارسال وجناب آقای دادستان کل باطرح پرونده موافقت نموده است .
چون باملاحظه رای شعبه 4دادگاه جنائی وشعبه 5 دادگاه جنائی که عینا درج می شود:
رای شعبه 4:
باتوجه بصورت مجلس مورخ 14/10/38مامورین ژاندارمری گرمسارو صورت مجلس مورخ 15/10/38پزشک قانونی ونامه شماره 7763-15/10/38 جانشین بازپرس به عنوان فرمانده ژاندارمری گرمسارودرنظرگرفتن اظهارات اولیه منصورفرزندنصرت الله واحمدفرزندحسین وعنایت الله فرزندعلی واظهارات حسن ترابی وحسن چلویان ومحمدفرزندعلی واظهارات جمشیددرژاندارمری وتناقض گوئی جمشیدومنصورازمطلعین قضیه درنزد بازپرس وباالتفات به اینکه طبق صورت مجلس مورخ 15/10/38تنظیمی آقای جانشین بازپرس هیچگونه آثاری ازخون وتصادف درکامیون 23148ط 38ملاحظه نشده است واینکه باتوجه به سایرمحتویات پرونده دلیلی که مثبت وقوع بزه انتسابی وموجب حصول علم ویقین برارتکاب آن ازناحیه منوچهرفرزند حسن متهم پرونده باشدملاحظه نمی گرددعلیهذادادگاه حکم برائت مشارالیه را ازبزه انتسابی صادرواعلام می دارد.
رای شعبه 5 بعدازنقض :
متهم درتمام مراحل ودرمحضردادگاه منکربزه انتسابی بوده واظهار می داردبه اتفاق احمدومنصورجهت بنزین گیری ماشین باری راازایستگاه به طرف پمپ بنزین می برده دروسط راه مواجه باجنازه سیدعلی که درکنارجاده افتاده بوده می گرددومتوقف می شودومنصورپیاده شده بامشاهده جسداظهار می داردکه جسدمتعلق به سیدعلی کارگرمعدن است وسپس برحسب دستورآقای سلیمی جریان رابه اطلاع آقای حریت نماینده کارگران می رساندکه نامبرده به معیت رئیس ژاندارمری ورئیس دادگاه درمحل حاضروجسدرامعاینه وازوی خواهش می کندکه جسدرابه شهربرساندوبعددراثرسوابقی که متهم بااستوار مختاری وسرپاسبان کنگرلوداشته این می داردکه هیچگونه آثاری ازتصادف و تصادم باجسدپرونده رابرعلیه اوساخته اندووکیل متهم نیزاظهارمتوفی در ماشین باری موردبحث دیده نشده وموکل اوبی گناه بوده وهیچگونه ارتباطی هم بین موکل اووتصادف مقتول نبوده واظهارات گواهان نیزکه موردتوجه دیوان عالی کشورقرارگرفته بعلت اینکه اولااحمداحدازگواهان ازنظرروحی شخص سالمی بنظرنمی رسدومنصوروگواهان دیگراختلاف گوئی کرده اندودلیل دیگری هم دردست نیست تقاضای صدورحکم برائت موکل خودرانموده بنظراکثریت دادگاه اظهارات وکیل متهم صحیح بوده وشهادت شهودباتوجه به اینکه اولادر تحقیقات اولیه جمشیدومنصورواحمدوغلامرضاهمگی منکروقوع تصادف بین کامیون موردبحث به رانندگی متهم باسیدعلی مقتول شده اندثانیااز اختلافگوئی که دربین اظهارات گواهان نامبرده درمراحل بعدی ملاحظه می شود اظهارات آنان معلول بوده وایحادعلم ویقین برارتکاب به بزه انتسابی نمی نمایداظهارات احمدوحسن که ازنظرروحی شخص سالمی تشخیص داده نشده است وهمچنین درصورت مجلس معاینه محل وکامیون آثاری که دال برتصادم و تصادف سیدعلی مقتول باکامیون مذکورباشدبنظرنرسیده بنابه مراتب و بعلت فقددلیل کافی حکم برائت متهم ازبزه انتسابی صادرواعلام می شود.
چون موضوع اصراری بنظررسیده قابل طرح درهیئت عمومی دیوان عالی کشور تشخیص گردیده است .
پرونده درهیئت عمومی دیوان عالی کشورطرح شده ودادستان کل عقیده خود رامبنی برنقض رای فرجامخواسته بشرح زیربیان داشته است :"جریان پرونده شماره 15رک ر5140 راجع به اتهام منوچهربه قتل غیرعمددراثررانندگی اتومبیل بشرح زیراست بنابه گزارش ژاندارمری گرمسارمورخ 14دیماه 1338 به دادگاه بخش عنایت الله اطلاع داده است منوچهرکارمندراه آهن راننده کامیون شماره 23148ط درحین عبوربرای بنزین گیری ،جنازه یکنفررامشاهده نموده که درسمت راست جاده افتاده است .
براثراین گزارش همان روزجانشین بازپرس گرمساربه معیت پزشک به محل واقعه رفته وپزشک اظهارنظرنموده است که علت مرگ شکستگی کامل جمجمه بوده که براثراصابت باجسم وزینی حاصل شده است واززمان فوت بیش ازچند ساعت نمی گذردازمتهم تحقیق شداظهارنموده است درموقع عبورمتوجه جنازه درسمت راست جاده شده وازعنایت الله سرکارگرمعدن خواسته است ببیند جنازه متعلق به کیست ولی درنتیجه تحقیقات جانشین بازپرس ازسرنشینان کامیون معلوم شده است متوفی سیدعلی کارگرمعدن بوده ودرنتیجه تصادف به کامیون متهم فوت کرده است پس ازاجرای تحقیقات ازطرف جانشین بازپرس وصدورقرارمجرمیت متهم درتاریخ 4مرداد1341برعلیه متهم به استنادماده 2 قانون تشدیدمجازات رانندگان وبعنوان دادگاه جنائی مرکزکیفرخواست صادرشده ودلائل اتهام گزارش مامورانتظامی ،گواهی گواهان ،گواهی پزشک و اوضاع واحوال قضیه بوده است .
شعبه چهارم دادگاه جنائی مرکزدرتاریخ 9آذرماه 1341به موضوع رسیدگی وباتوجه به بصورت مجلس های مضبوط درپرونده ونظریه پزشک قانونی و اظهارات اولیه منصور،احمد،عنایت الله ،حسن ترابی ،حسن چلویان وهمچنین اظهارات جمشیددرژاندارمری وتناقض گوئی جمشیدومنصورنزدبازپرس و اینکه آثاری ازخون وتصادف درکامیون مشاهده نشده جرم منتسب رابه اکثریت آراءثابت ندانسته ومتهم راتبرئه نموده است .
نظراقلیت باتوجه به اظهارات گواهان ونظریه پزشک واعتراف متهم به رانندگی کامیون باگواهینامه پایه 2همگانی مبنی برتقصیرمتهم برطبق ماده 2قانون تشدیدمجازات رانندگان بوده است .
دادسرای استان درموعدقانونی بااستنادبه اظهارات متهم نزد بازپرس ومحضردادگاه کروکی تنظیمی جانشین بازپرس وگواهی گواهان درخواست رسیدگی فرجامی نموده است شعبه دوازدهم دیوان عالی کشوردرتاریخ 25/2/42به موضوع رسیدگی وبنابرجهات اشعاری درلایحه فرجامی دادسرای استان ونظریه دادیاردیوان عالی کشوربه این شرح :منصورواحمدوغلامرضاکه با متهم سوارکامیون بوده انداظهارنموده اندمجنی علیه راباکارگران دیگردر جاده دیدیم ومتوجه شدیم که کارگران معدن هستنددرحالیکه مسافتی ازآنها دورشده بودیم متهم بادنده عقب برگشت که آنهاراسوارکندسیدعلی مجنی علیه به عقب ماشین برخوردوبه زمین افتادومردومخصوصامنصورواحمداظهار نموده اندکه چهارنفرعمله هم بالای ماشین سواربودندومتهم آنهاراتطمیع نموده وروانه کردکه دراین خصوص باکسی صحبت نکنندونیزجمشیدفرزند نصرالله کارگرمعدن که بامجنی علیه همراه بوده اظهارنموده است که مجنی علیه براثرتصادف باکامیون موردبحث به قتل رسیده ودرست نفهمیدم چه کسی پشت فرمان بودگمانم غلام نشسته بود.متهم اقرارنموده است که پشت فرمان نشسته بوده النهایه منکرقتل می باشدحکم فرجامخواسته رابه استنادماده 430 مکررقانون آئین دادرسی کیفری نقض وبه استنادماده 8قانون راجع به محاکمات جنائی رسیدگی مجددرابه شعبه دیگردادگاه جنائی مرکزارجاع نموده است .
درتاریخ 17دیماه 1342شعبه 5 دادگاه جنائی مرکزبه موضوع اتهام رسیدگی وبه اکثریت آراءوجهاتی که خلاصه آن ذیلاذکرمی شودمتهم راازنظرقتل غیرعمدتبرئه کرده وازجهت رانندگی کامیون باگواهی نامه پایه 2همگانی و استنادبه ماده 9قانون تشدیدمجازات رانندگان اورابه دوماه حبس تادیبی قابل ابتیاع ازقراری روزی پنجاه ریال وپرداخت یکهزارریال جریمه نقدی محکوم نموده است متهم منکربزه انتسابی است وشهوددرتحقیقات اولیه منکر وقوع تصادف بین کامیون متهم ومقتول شده انددرمراحل بعدی اختلافگوئی بین اظهارات بین گواهان مزبورملاحظه می شودواین اظهارات معلول است وایجاد علم ویقین برارتکاب متهم نمی نمایداحمدیکنفرازگواهان طبق گواهی پزشکی ازنظرروحی شخص سالمی تشخیص داده نشده است وهمچنین درصورت مجلس معاینه آثاری که دال برتصادم سیدعلی باکامیون مذکورباشدبنظرنرسیده است .
به نظراقلیت باتوجه به اعتراف متهم به رانندگی کامیون ووجود کامیون وحضورمتهم درنزدیکی جسدسیدعلی واظهارات غلامرضا،منصوروجمشید وهمچنین گزارش مامورین اتهام منسوب به متهم محرزوازمصادیق ماده 2قانون تشدیدمجازات رانندگان بوده است .
دادسرای استان بااستنادبه مدارک اتهام ونظریه اقلیت ورای شعبه دوازدهم دیوان عالی کشوربرنقض حکم درخواست رسیدگی فرجامی نموده که شعبه دوازدهم دیوان عالی کشورموضوع رااصراری وقابل طرح درهیئت عمومی تشخیص داده است .
مراتب مذکورفوق خلاصه ای ازجریان پرونده است واینک درباره دلائل اتهام منوچهرمتهم توضیحاتی بشرح زیرداده می شود:
1-علاوه ازاظهارات شهودوقرائن موجوددرپرونده متهم اقرارداردکه مقارن وقوع حادثه رانندگی کامیون راعهده داربوده است .
2- شهودواقعه نزدبازپرس چگونگی تصادف کامیون به رانندگی متهم بامجنی علیه راگواهی داده اندودرباره این اظهارات احتمال فشاروتهدید نیست بعلاوه بین اظهارات گواهان ،معاینه محل توضیحات مامورین نظریه پزشکی هیچگونه اختلافی که مستلزم تردیددرصحت اظهارات گواهان باشدوجود ندارد.درتحقیقاتی که ازرئیس ژاندارمری بعمل آمده درباره محل واقعه توضیح داده است :درمحل منوچهروآقای سلیمی وکمک راننده کامیون بودند، کامیون درحدودهفت مترباجسدفاصله داشت ووضع ظاهری جسدمعلوم می داشت که آنراازمحل اولیه تغییرداده وبه کنارجاده کشیده اند.
منصورگفته است ،باجمشیدجنازه راکردیم بطرف جاده احمداظهارکرده است منصورکه توی ماشین بودباجمشیدکه بامن پیاده می آمدجنازه رااززیر ماشین کشیدکنارراه وهمچنین جمشیدگفته است جنازه رامن ومنصورشاگرد راننده ازوسط جاده کشیدیم کنارجاده .
بطوری که ملاحظه می شوددرانتقال جسدازخیابان به کنارجاده که رئیس ژاندارمری اظهارنظرکرده واقدام به انتقال جسدبه وسیله منصوروجمشیددر اظهارات گواهان هیچگونه اختلافی وجودندارددرنحوه تصادف جمشیدگفته است :تامن وسیدعلی روکردیم به ماشین ودست بلندکردیم وگفتیم نگهدار راننده ماراشناخت که مال معدن هستیم ونگهداشت پس ازنگهداشتن دنده عقب دادکه بیایدعقب وماسوارشویم وماهم بطرف آن می رفتیم که ماشین ازعقب خوردبه سیدعلی وافتادنزدیک بودمراهم بگیرد.
منصورکه سوارماشین بوده چنین گفته است :ماعازم ده نمک بودیم وآقای سلیمی ومتهم دربین راه سیدعلی رادیدیم چون که سیدعلی بادونفردیگربودو کارگرمعدن بودندچون که خواستمی آنهاراسوارکنیم یک کیلومترجلوتربودیم متهم دنده عقب گرفت که بیایدسیدعلی وآن دونفرراسوارکند.سیدعلی پایش گرفت وخوردزمین وازحال رفت ودرجواب سئوال بازپرس ،غیرازسیدعلی و جمشیددیگرکی بودند،گفته است :احمدهم بود،واحمدهم اظهارکرده است : ماشین رانگهداشت وخواست که ماراسوارکندبعدعقب عقبکی آمدوسیدعلی به دنبال ماشین خوردوافتاد،همین شخص درقسمت دیگرازتحقیقات گفته است : من آمدم به منزل وبرادرم ازمن پرسیدچه شده که دیرآمدی گفتم می خواستم بروم زیرماشین گفت بروخرمانذرکن وبه حکایت گزارش استوارمختاری محمدبرادر احمدفوق الذکرکه گفته است برادرم پنج ریال خواست که خرماانفاق نمایدودر باره علت اینکاراظهارداشته است نزدیک بودزیرماشین بروم ،آقای منوچهر کارگران رابطرف قشلاق می آوردیکی ازکارگران بنام سیدعلی که پیاده بطرف گرمسارمی آمددست بلندکردسوارشودسپراتومبیل به اوخوردبه زمین افتاد که سرش رت زیرچرخهای جلوماشین وبرادرمجیدترکه بنام جمشیدبه دستور راننده پیاده شده وسیدعلی راازوسط جاده بغل کردکنارجاده گذاردبنابر این چگونگی واقعه وتوجه اتهام به متهماختلافی دراظهارات شهودوقرائن موجوددیگرنیست واگرمختصرتفاوتی درجزئیات ملاحظه شوداختلاف طبیعی و عادی است که اساسادرقدرت تشخیص وبیان اشخاص وجوددارد.
3-انکارشهوددرتحقیقات اولیه که مورداستناددادگاه جنائی بر برائت متهم قرارگرفته ناشی ازتبانی متهم باآنان بوده که شهودواقعه در اظهارات بعدی خودذکرازسفارش وتطمیع متهم درانکارواقعه نموده اند.
4- دلیلی براختلال مشاعراحمددرحین اداءشهادت وجودنداردو اظهارات اوبابرادرش وسایرگواهان تطبیق می کند.
5- عدم وجودآثارتصادف درکامیون باقرائن وشواهدفوق الذکر نمی توانددلیلی بربرائت متهم باشدزیراکامیون بارکش نمک معدنی فاقد ظرافت یک اتومبیل سواری است که تصادف آن هم به قسمت عقب درآن اثر می گذاردبعلاوه متهم که فرصت اطلاع به سرکارگروژاندارمری داشته می توانسته است درمحوآثارموجوداقدام نمایدواین درصورتی است که ازتصادف آثاری باقی مانده باشد.
6- درهردومرحله رسیدگی دادگاه ،حکم برائت به اکثریت آراءصادر شده ودرهردوبارنظراقلیت برتقصیرمتهم بوده است ،شعبه دوازدهم دیوان عالی کشورهم حکم بربرائت رابرخلاف دلائل وقرائن وشواهدموجوددرپرونده تشخیص وآن رانقض کرده است .این اختلاف نظردادگاههای جنائی ونقض حکم برائت دردیوان عالی کشوردلیل وجوددلائل ومدارک اثبات تقصیرمتهم بوده است .
بنابه مراتب بالاتقاضای نقض حکم صادره مبنی بربرائت متهم را می نماید.دادستان کل کشور
هیئت عمومی دیوان عالی کشورپس ازاستماع بیانات دادستان کل بشرح زیررای داده اند:

مرجع :
آرشیوحقوقی کیهان
مجموعه رویه قضائی سال 1343چاپ 1344
صفحه 67 تا 76

13

نوع : آراء و نظریات

شماره انتشار : 6130

تاریخ تصویب : 1338/10/22

تاریخ ابلاغ :

دستگاه اجرایی :

موضوع :

منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)

    

قانون های مرتبط

مشترک شدن در خبرنامه!

برای دریافت آخرین به روز رسانی ها و اطلاعات ، مشترک شوید.