×

ضرورت توجه به طرق قانونی اثبات جرم

ضرورت توجه به طرق قانونی اثبات جرم

ضرورت-توجه-به-طرق-قانونی-اثبات-جرم

وکیل


رای شماره : 5 - 16/2/1376

هیات عمومی شعب کیفری دیوان عالی کشور(اصراری )
نظر به اینکه ادعای شرکت مهدی 0ر در سرقت مقرون به دلیل نیست و اقدام حسن 0س نیز با توجه به محتویات پرونده از مصادیق محاربه نمی باشد اعتراض وارداست 0 بنابراین دادنامه شماره 75/271002/5/75 شعبه دوم دادگاه انقلاب اسلامی مشهد به استناد بند(ج ) ماده 24 قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب به اتفاق آراءنقض ورسیدگی مجددبه دادگاه دیگری از دادگاههای انقلاب اسلامی مشهدارجاع می شود0
هیات عمومی دیوان عالی کشور(شعب کیفری )
151
* سابقه *

رای اصراری کیفری 13765

شماره رای : 165/2/1376
شماره پرونده : 13763
شماره جلسه : 13767

علت طرح : اختلاف نظر بین شعبه سی ویکم دیوان عالی کشور با دادگاههای انقلاب اسلامی مشهد

سرقت مسلحانه
موضوع : تجاوز به عنف
فروش اموال مسروقه
قانون مجازات اسلامی : مواد183،190،198،652،662

در ساعت 11 روز سه شنبه 16/2/1376 جلسه هیات عمومی شعب کیفری دیوان عالی کشور بریاست حضرت آیت الله محمدمحمدی گیلانی رئیس دیوان عالی کشور و با حضور جنابان آقایان قضات دیوان عالی کشور ونماینده جناب آقای دادستان کل کشور تشکیل و با اعلام ریاست دیوان عالی کشور جلسه رسمیت یافت 0

رئس : دادنامه شماره 8604/9/75 شعبه سی و یکم دیوان عالی کشور به تصدی جناب آقای محمد سلیمی ریئس و جناب آقای رضافرج الهی مستشار مطرح است 0 جناب آقای محمد سلیمی دادنامه شعبه را قرائت فرمایند0
مندرجات پرونده حاکی از این است که به دنبال شاکیات واصله مبنی بر سرقتهای شبانه توام با آزار و اذیت وتهدید 1 محسن 2 هادی 3 حسین 0س 4 حسن 5 مهدی 6 مهدی 0ر 7محسن تحت تعقیب واقع و به شرکت در باند سرقت مسلحانه نقابداران با ایجاد رعب و وحشت با سلاح سرد و طناب چاقو و میله آهنی و 000تجاوز به عنف و تهیه مسکن و پناهگاه برای آنان و فروش اموال مسروقه متهم می گردند0
متهم محسن در مراحل تحقیق توضیح داده که از منزل ایرج به اتفاق حسن و حسین تلویزیون رنگی ، رادیو ضبط، ویدئو، دلربرقی ، قالیچه ، گوشی تلفن سرقت نموده اند0
اضافه نموده ساعت 12 شب به منزل حاج علی وارد و دست و پای او و زن و خواهرزاده اش را بسته ، تلویزیون ، ویدئو و ضبط ، قالی ، جاروبرقی را به سرقت برده اند0
و نیز به سرقت های متعدد از منزل و مغازه افراد اقرار و اعتراف نموده است در صفحات 45و46 دیگر متهمان نیز در این زمینه توضیحاتی داده اند0
شعبه چهارم دادگاه انقلاب اسلامی مشهد پرونده رارسیدگی ونفرات اول تا چهارم ونفر ششم را مفسد فی الارض دانسته و باستناد تبصره 3 ماده 183 و بند الف ماده 198 و بند2ماده 190 قانون مجازات اسلامی به اعدام و دو نفر دیگر را به تحمل سه سال حبس در تبعید محکوم می نماید0 محکوم علیهم و وکلای آنان از رای صادره تجدیدنظرخواهی می نمایند پرونده پس از ارسال به دیوان عالی کشور به شعبه 34 ارجاع می گردد0
شعبه محترم دیوان عالی کشور
اعتراض محکومین اول ودوم وسوم و پنجم وهفتم را واردندانسته و رای صادره را در مورد آنان تایید اما حکم اعدام حسن 0س را به خاطر اینکه خودش را معرفی نموده ص 113 وشبهه دارئه حد می باشد نقض کره است 0 همچنین حکم اعدام مهدی 000 رانیز به این استدلال که دخالت وی بنحو مسلحانه ولو با اسلحه در این پرونده ثابت نیست و نیز محتوای این پرونده گویای این نمی باشد نقض می نماید(ص 555)
پرونده این بار به شعبه دوم دادگاه انقلاب اسلامی مشهدارجاع می شود دادگاه مرقوم به پرونده رسیدگی و در مورد حسن 0س چنین رای داده است :
شعبه چهارم دادگاه انقلاب بنا به استدلالات مندرج در رای مورخ 27/9/74 نامبرده را محارب شناخته و از آنجا که توبه ایشان بر دادگاه محرز نمی باشد و به نظر می رسد اقدام وی در اینکه خود را معرفی نموده ترفندی بیش نباشد مستندا" به بند اول ماده 190قانون مجازات اسلامی به اعدام محکوم می گردد0
و رای دادگاه در مورد مهدی 0ر بشرح زیر است :
مهدی 0ر با توجه به اظهارات مقرون به صحت محسن 000 وهادی 000و حسن 000 در مورد مشارکت ایشان و در جلسات مختلف دادگاه و علم متهم مهدی 0ر به سارق بودن متهمان واقرار مشارالیه به خرید یک نوبت مال مسروقه از محسن 000 عضو موثر ومعدوم باندو خاصه پرداخت چک تخلیه منزلی که نامبردگان آن را برای اعمال مجرمانه خود پایگاهی قرار داده بودند واینکه هیچ دلیل عقلی ومنطقی برای این امر نمی تواند غیر از این وجود داشته باشد که هیچ رابطه بین متهم و سایر افراد مرتبط باند برقرار نباشد و وی در اجاره منزلی تا به این حد از خود مایه بگذارد یا منزل دیگری را از محسن 000 در التیمور مشهد برای محسن 000 تحویل نماید تا او چند روز درآن ساکن باشد مضافا" اینکه اختلاف سنی مجرمان نیز نشان می دهدآقای مهدی 0ر نمی توانسته تحت تاثیر آنها قرار گیرد0 بلکه دیگران تحت تاثیر و هدایت ایشان قرار داشته اند النهایه انکار متهم و مدافعات آقای وکیل که بر همین مبنی بیان شده موجه نبوده با لحاظ سایر شواهدو قرائن گناهش نزد دادگاه محرز ومسلم است مستندا" به بند اول ماده یکصد ونود قانون مجازات اسلامی به اعدام محکوم می شود0
محکوم علیهما و وکلای آنان طی لوایحی که هنگام شور قرائت خواهد شد به رای صادره اعتراض نموده اند پرونده جهت رسیدگی به اعتراض معترضین به دیوان عالی کشور ارسال چون شعبه 34 دیوان عالی کشور منحل گردیده پرونده جهت رسیدگی به این شبعه ارجاع شده است 0
هیات شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای سلیمی عضو و ممیز و اوراق پرونده ونظریه کتبی آقای شهبازی دادیار دیوان عالی کشور اجمالا" مبنی بر: با توجه به محتویات پرونده و اختلاف حاصله در استنباط محاکم به صدور رای اتخاذ تصمیم شایسته را تقاضا دارم در مورد دادنامه صارده مشاوره نموده چنین رای می دهد:
نظر به اینکه مبانی استدلال ومستندات شعبه دوم دادگاه انقلاب اسلامی مشهد در خصوص محکومیت حسن 0س ومهدی 0ر به اعدام بامستندات و استدلالهای شعبه چهارم واحد است وایرادات مطرح شده در خصوص رای شعبه چهارم دادگاه انقلاب مشهد به رای شبعه دوم آن دادگاه وارد می باشد مورد از مصادیق ماده 462 قانون آئین دادرسی کیفری وبند ج ماده 24 قانون تشکیل دادگاههای عمومی وانقلاب بوده مقرر می دارد پرونده جهت طرح در هیات عمومی دیوان عالی کشور به محضر ریاست محترم دیوان عالی کشور ارسال شود0
]شعبه سی ویکم دیوان عالی کشور[

رئیس : جناب آقای ابراهیمی
بنظر بنده محکوم کردن این متهمین باستناد ماده 183 قانون مجازات اسلامی که مستند صدور حکم واقع شده صحیح نیست زیرا ماده مرقوم مقرر داشته : ((هرکس که برای ایجاد رعب و هراس و سلب آزادی وامنیت مردم دست به اسلحه ببرد محارب و مفسد فی الارض می باشد0)) بنابراین باید قصد ونیت فاعل جرم ایجاد رعب وهراس و سلب آزادی و امنیت مردم باشد و به این منظور دست به اسلحه ببرد واز حرکات و رفتاریکه از متهمین پرونده سر زده وتعدادی از آنان نیز حکم اعدامشان قبلا" متاسفانه در شعبه 34 ابرام شده و حکم اعدام نیز اجرا شده در سنین جوانی و نوجوانی هستند0 مثلا" تعدادی پانزده ساله ونوزده ساله نوشته شده ومسن ترین آنان مهدی 0راست که متولد 1340 است و محسن 000 که خانه دراختیار متهمین گذاشته متولد 1328 است 0
بنابراین کسانی که در سرقت مباشرت داشته اند جوانانی هستند اکثرا" زیر بیست سال سن ، فقط مهدی 0ر سی و دو سال دارد که آقای محسن 000او را رهبر باند معرفی کرده است 0
افعالی که از این آقایان صادر شده است یکی سرقت منزل آقای ایرج 000 است ایرج 000 از منسوبین محسن 000 است قبلا" یکبارمنزل ایشان مورد دستبرد قرار گرفته است 0 ایشان گمان کرده اندکه محسن مرتکب این عمل شده لذا از او شکایت کرده ، محسن 000 با شکایت وی چند روز زندان رفته و سپس آزاد شده این عدوات سبب شده که آقای محسن 000 دوستان خودش را جمع بکند و به اتفاق آنان برای سرقت به منزل آقای ایرج 000 برود0 این آقایان اول دست و پای ایرج 000 را می بندند ظاهرا" عیال آقای ایرج 000 روسری نداشه لذا به او روسری می دهند، وقتی هم که اتومبیل ایرج 000 را می برند بعدا" به او تلفن می زنند که بیاید اتومبیلش را از محلی که در آنجاپارک شده ببرد0 این یکی از سرقتهای ارتکابی است 0
در سرقت منزل علی 000، ایرج 0ر شرکت نداشته بلکه مهدی 0ر بوده که او هم در کوچه ایستاده بوده افرادی که وارد منزل علی 000 می شوند پسر نوجوانی را می بینند محسن 000 در صدد اذیت و آزار او بر می آید چون با التماس پسر روبرو می شود شخصا" منصرف می شود بعدا" یکی از متمین با میله می زند به سر علی 000 واو را مجروح می کند وسائل گران قیمتی که از این منازل ربوده شده مثل موتور سیکلت یا اتومبیل متهمین تلفن می کرده اند به صاحبان آنها و می گفته اند ماشین شما فلان جااست بیا وببر یا وقتی چهل فقره چک بانکی در اختیار مهدی 0ر قرار می گیرد چکها را با پست می فرستد برای صاحبانش ، این شمه ای از اعمال و رفتار آقایان بود0
با این اوصاف چون نظر این افراد ایجاد رعب و وحشت در جامعه نبوده بلکه به لحاظ بی فرهنگی و بیکاری و سرگردانی های بعدی دنبال این کار رفته اند عملشان به هیچ وجه با ماده 183 قانون مجازات اسلامی انطباق نداشته ورای شعبه محترم دیوان عالی کشور صحیحا" صادر شده است 0

رئیس : جناب اقای فرج اللهی
برادر عزیزمان جناب آقای ابراهیمی تا حدودی مساله راتوضیح دادند0 بنده برای رفع ابهام و تعیین میزان دخالت دو نفر درسرقت و کیفیت ارتکاب جرم توسط آنان با توجه به حجم پرونده مختصرا" توضیح می دهم 0
متهمان سیزده فقره سرقت مرتکب شده اند، حسن 000 در یک فقره سرقت انجام شده در منزل ایرج 000، در عملیات اجرائی سرقت مشارکت داشته است ، همانطوری که حاج آقاسلیمی فرمودن وآقای ابراهیمی هم تاکید فرمودند، در این سرقت هیچیک از سارقان اسلحه نداشته اند، صاحبخانه اظهار داشته دو یا سه نفر ازآنان حامل چاقو بوده اند0 محسن 000 که رهبری عملیات را عهده دار بوده نیز اقرار کرده است که چاقو در دست داشته است 0
سارقان ابتدا پشت خانه کمین کرده اند تا ساعت یک بعداز نیمه شب ، آنگاه وارد خانه شده اند اهل خانه بیدار شده اند، دست و پای مرد صاحبخانه را بسته اند، همسرش که از خواب بیدار شده روسری روی سر وی انداخته اند، بعد که دیده اند لباسهایش مناسب نیست یک تخته پتو روی وی انداخته اندکه خود را باآن بپوشاند0 تا صبح در منزل مانده وسایل را جمع کرده در ماشین پراید ریخته اند وازمنزل خارج شده اند و هیچگونه اسلحه ای در این سرقت بکار نرفته فقط محسن 000 با چاقوی معمولی که سلاح سرد بر آن صدق نمی کند آنان را تهدید کرده است 0
برادران توجه دارند که سلاح سرد را قانون تعریف کرده است سر نیزه ، کارد سنگری و مانند آن را سلاح سرد جنگی دانسته و هیات عمومی دیوان عالی کشور در طول سالیان گذشته هیچگاه چاقو را سلاح سرد ندانسته ، حتی چاقوی ضامن دار را نیز خارج از مصادیق سلاح سرد تلقی کرده است 0
بطور کلی در سرقت از منزل ایرج 000 سلاحی به کار نرفته که تشهیر سلاح و اخافه ناس صدق کند و محاربه شناخته شد( حالا بقیه آقایان متهمانی که حکم درباره آنان صادر و اجراء شده از موضوع بحث ما خارج هستند)0
و اما در مورد مهدی 000 همانطوری که آقای سلیمی فرمودند تنها اتهام و یا گناه ایشان این است که خانه علی را به سارقان نشان داده ، سارقان را تا دم در راهنمائی کرده ، آنان وارد منزل این آقا که طلا فروش بوده شده اند و خود متهم بیرون از خانه درانتظار آمدن آنان ایستاده ، در هیچ کجای پرونده و در تمام مراحلی که از محسن 000(سردسته سارقان ) تحقیق شده از جمله برگهای 99و126و141، فقط اظهار داشته که مهدی 000 خانه علی 000 را به آنان نشان داده و خود سرکوچه ایستاده است 0 بقیه متهمان نیز مطالبی که دال برشرکت متهم در سرقتهای موضوع پرونده باشد، بیان نکرده اند0 تنها نقش وی تهیه محل امن ومامنی برای سارقان بوده است 0
حسن 000 نیز از ابتدای امر اظهار داشته که فقط وارد خانه ایرج شده و چاقو هم نداشته متهمان دیگری که دراین سرقت شرکت داشته اند از قبیل محسن ، حسن 000 و یک نفر دیگر همگی اظهارات وی را تایید کرده اند و تصریح نموده اند که حسن حتی چاقو نیز در دست نداشته است بنابراین ، این دو نفر را نمی توان محارب دانست 0

رئیس : جناب آقای افشاری
من فقط در نحوه استدلال شعبه دوم دادگاه انقلاب اسلامی مشهد که مصر بر همان نظریه ورای شعبه چهارم بوده و استدلال کرده که برای این محکمه محرز است که آقای حسن 000 به اصطلاح توبه نکرده اشکال دارم که با توجه به اطلاق آیه 34 سوره مائده وهمین طورمساله 7 تحریرالوسیله حضرت امام که اطلاق دارد و می گوید: من قبل ان 000 ، باصطلاح وقتی که قبل از احاطه براو، او خودش را معرفی کردمطلقا" به هر حال حد او برداشته می شود و ساقط می شود نهایت اگر محکمه احساس می کند عدم امنیت با وی را در رابطه با جامعه ، نهایت می تواند او را تعزیر بکند، این در رابطه با حسن 0س 0
عرض دیگر بنده در رابطه با مهدی 0ر000 که باز شعبه دوم در استدلالش مطرح کرده که قرائنی وشواهدی است که به هر حال ایشان با آنها شرکت داشته باز با توجه به مساله 2 در تحریرالوسیله این نهایت بیش از یک کمکی برای سارقین موضوع پرونده نبوده در حد طلیع و شبه طلیع رد یعنی کسی ک نگهبانی اموال داده اموال را نگهداری کرده یا خانه فرضا" بر ایشان تهیه کرده این هم مشمول حد نمی شود و محارب نیست 0
تذکر آخر من در رابطه با مطلبی است که برادرمان جناب آقای فرج اللهی فرمودند که اسلحه سرد یعنی چاقوی ولو ضامندار مورد تعرض و بحث هیات عمومی دیوان عالی کشور واقع نشده درهمین تبصره 3 ماده 183 تصریح کرده که فرقی میان سلاح سرد و گرم نیست و سلاح سرد را عرف ، کارشناس فنی اعم از چاقو و غیر چاقو می دانند0

رئیس : جناب آقای آموزگار
در رابطه باماده قانون که جناب آقای افشاری بیان فرموده اند که این ماده قانون مقتبس از روایات و فتاوی است در واقع این نکته ای دارد که لازم است به عرض آقایان برسانم البته متوجه هستند تذکر فقط می دهم 0
اینکه فرموده است سلاح را به قصد فلان انجام داده این مضمون همان روایاتی است که علی بن حسان از امام باقر روایت کرده من شهر السلاح فی مصرمن الامصارلاخافه الناس آقایان توجه دارندمعذرت می خواهم این لامی که اینجا هست لام ، لام عاقبت است شبیه و فضلنا بعضکم علی بعض فی الرزق لیتحذ بعظکم بعضا سخریا این لام ، لام عاقبت است قصد لازم نیست اینجا اعمال توسلی نیست که ما قصد بکینم درواقع روایت می خواهد این را بگوید قانون هم همین را می خواهد بگوید که اگر کسی کاری کرد که در نتیجه آن اخافه شد برای مردم ، این محاربه است این یک مطلب 0
مطلب دوم اینکه آیه کریمه موردش در مورد کسی است که ابل صدقات را دزدیده وشیرش را می خوردند و بعدا" دزدیده اند و این آیه نازل شد0 اساسا" خود آیه کریمه اختیار داده به حاکم که هر نوع مجازات 4گانه ای را می تواند انتخاب کند ولی در روایات معتبر و صحیح داریم که آنجا از امام معصوم سئوال می کند که یابن رسول الله چند نفر با هم بودند بعضیها کشتند بعضیها نکشتندفقط سرقت کردند بعضی ها هیچ کار نکردند اما حاکم می تواند هر کدام از این چهار مجازات را انتخاب نماید حضرت می فرماید لا ولکن علی نحوالجنایه خیر ولی حسب جنایت اتخاب می کند که این مطلب هم جای خودش علاوه بر اینکه ثابت است اساسا" با توجه به اینکه شعبه محترم دیوان توضیح داده اند این آقایان هیچ کدامشان حامل سلاح نبوده اند این دو نفریکی آقای حسن 000 سلاح نداشت دومی هم مال بخربوده بنابراین در نهایت مختصرا" رای شعبه دیوان صحیح است و اگر اینها محارب هم که باشند بالاخره این حکم بر آنها جاری نیست 0

رئیس : جناب آقای عروجی
تنها چیزی که یک مقدار ذوق انسان را می زند مساله کارگزار و کارگردان بودن مهدی 0ر است عنایت دارید که از مجموع آنچه که عزیزان خوانده اند و گزارش هم بیان می کند مهدی 0ر کارگزار و کارگردان و در حقیقت زمینه ساز و حتی تا آنجا که تنهاارائه طریق نمی کند ایصال الی المطلوب هم می کند یعنی دست این آقایان را هم می گیرد می برد در خانه این آقا و این آقایان را راهنمائی می کند قبلا" هم زمینه را فراهم کرده است که آین آقا در دل شب فلان است یعنی تمام اطلاعات و آگاهی را قبلا" داشته و در اختیار آنها گذاشته و حتی اینها را برده تا در خانه رسانده لذا بنظر می رسد دادگاههای محترم این آقا را بر اساس یک چنین نقشی که ایفا می کرده یک معاونت ساده و همراه بودن ساده و به عنوان مال بخرو امثال آن تلقی نمی کنند او علاه بر رساندن آنها به در منزل ،اموال را هم از اینها می گیرد انبار می کند و می فروشد پس به تمام معنی نقش کارگزار و کارگردان اصلی را در این صحنه بازی می کند اگر در این موردیک توضیحاتی داشته باشندکه متقاعده کننده باشدمتشکریم 0

رئیس : جناب آقای مفید
در مورد این مساله جوابا" عرض می شود، البته فرمایشات آقا واقعا" قابل استفاده بود ولی مساله این است که در باب گروهکها اصل گروهها مشخص است که محارب هستندو رهبرشان هم همین حکم را دارد یعنی کسی که آنها را راهنمائی می کند0 ولی در مورد بحث ما همانطور که شعبه محترم دیوان عالی کشور استدلال کرده اند محارب بودن این گروه روشن نشده تا این آقائی که می برد در خانه رهبری می کند ما او را محکوم به حکم خاص بدانیم بنابراین مطالب مذکور شامل این گروه نمی شود یعنی مصداق ندارد0

رئیس : مذاکرات کافی است ، جناب آقای ادیب رضوی نظریه جناب آقای دادستان کل کشور را قرائت فرمائید0
نظر به اینکه برابر سوابق امر و محتویات پرونده هر چند حسن 0س در سرقت شبانه به اتفاق متهمین دیگر شرکت داشته ولی مسلم نیست که در جریان سرقت نامبرده مسلح بوده است ومهدی 0ر هم هرچند فرماندهی و رهبری باند را عهده دادر بوده ولی دلیلی بر اینکه نامبرده مسلحانه وارد منزل اشخاص شده و ایجاد رعب و وحشت کرده در پرونده مشاهده نمی شود بنابراین رای شعبه 31 دیوان عالی کشور موجه بوده ومعقتد به تایید آن می باشم 0

رئیس : آقایان لطفا" آراء خود رادر اوراق رای مرقوم فرمایند0

رئیس : اعضاء محترم حاضر در جلسه 28 نفر هستند که به اتفاق آراء نظر شعبه 31 دیوان عالی کشور را تایید فرمودند0

مرجع : کتاب مذاکرات وآراء هیات عمومی دیوان عالی کشور
سال 1376 ، دفترمطالعات وتحقیقات دیوان عالی کشور، چاپ اول
تهران 1378 ، چاپ روزنامه رسمی کشور
صفحه 147 تا 156

نوع : آراء و نظریات

شماره انتشار : 5

تاریخ تصویب : 1376/02/16

تاریخ ابلاغ :

دستگاه اجرایی :

موضوع :

منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)

    

قانون های مرتبط

مشترک شدن در خبرنامه!

برای دریافت آخرین به روز رسانی ها و اطلاعات ، مشترک شوید.