انحصار وراثت
از آنجایی که انسانها در حیات اجتماعی خود با یکدیگر در تعامل می باشند ، آثار حقوقی بر روابط موجود بین آنها مترتب می باشد این تعاملات و آثار نه تنها در زمان حیات افراد ، بلکه بعد از فوت آنها نیز همچنان ادامه دارد به این شکل که هر گاه شخصی از دنیا می رود ، می بایست تکلیف مایملک وی و همچنین میزان حقوق ورثه و احیاناً چگونگی اجرای وصیت نامه او مشخص گردد
از آنجایی که انسانها در حیات اجتماعی خود با یکدیگر در تعامل می باشند ، آثار حقوقی بر روابط موجود بین آنها مترتب می باشد . این تعاملات و آثار نه تنها در زمان حیات افراد ، بلکه بعد از فوت آنها نیز همچنان ادامه دارد . به این شکل که هر گاه شخصی از دنیا می رود ، می بایست تکلیف مایملک وی و همچنین میزان حقوق ورثه و احیاناً چگونگی اجرای وصیت نامه او مشخص گردد .
مرجع صلاحیت دار جهت صدور گواهی انحصار وراثت
مرجع صلاحیت دار جهت صدور گواهی دادگاهی است که آخرین محل سکونت متوفی بوده است . مطابق با ماده 20 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی ، دعاوی راجع به ترکه متوفی در دادگاه محلی اقامه می شوند . که آخرین اقامتگاه متوفی در ایران ، در آن محل بوده و اگر آخرین اقامتگاه متوفی معلوم نباشد ، رسیدگی در صلاحیت دادگاهی است که آخرین محل سکونت متوفی در ایران در حوزه آن بوده است .
بنابراین اگر شخصی در طول مدت زندگی خود در شهرهای مختلفی سکونت داشته باشد و برای مثال آخرین محل سکونت وی اصفهان باشد ، در صورت فوت وی ، دادگاه اصفهان صلاحیت صدور گواهی انحصار وراثت را خواهد داشت هر چند که شخص در شهر دیگری فوت نموده باشد یا اموال وی در نقطه دیگری قرار گرفته باشند.
اشخاص صلاحیت دار جهت تقاضای انحصار وراثت
وراث متوفی یا سایر اشخاص ذینفع می توانند از دادگاه تقاضای صدور گواهی انحصار دراثت نمایند . نکته قابل توجه اینکه چنانچه ورات یا اشخاص ذینفع متعدد باشند ، نیازی به درخواست همگی آنها نمی باشد و اقدام یک نفر از آنها ، جهت تقاضا کفایت می نماید.
مدارک لازم جهت تقاضای تصدیق انحصار وراثت
1- شناسنامه و گواهی فوت متوفی
پس از فوت متوفی و تایید پزشک مربوطه ، مراتب توسط اداره ثبت احوال ثبت ، شناسنامه متوفی باطل و گواهی فوت صادر می گردد . ارائه اصل گواهی فوت و کپی مصدق آن به دادگاه الزامی می باشد
2- استشهادیه محضری
اسامی کلیه وراث می بایست در فرم مخصوصی که توسط دادگاه در اختیار متقاضیان قرار می گیرد نوشته و توسط 2 نفر از اشخاصی که وراث و متوفی را می شناسند امضاء شود و امضاء افراد فوق نیز می بایست توسط یکی از دفاتر اسناد رسمی تایید و گواهی مربوطه به دادگاه ارائه گردد.
3- رسید گواهی مالیاتی ( مالیات بر ارث )
وراث می بایست پس از فوت متوفی لیست کلیه اموال و داراییهای منقول و غیر منقول او را به اداره دارایی حوزه محل سکونت متوفی ارائه کنند و رسید آنرا دریافت نموده ، همراه مدارک دیگر به دادگاه تقدیم نمایند.
4- کپی مصدق شناسنامه وراث
متقاضی انحصار وراثت می بایست علاوه بر شناسنامه خود ، کپی مصدق شناسنامه وراث دیگر را نیز تهیه و به دادگاه تقدیم نماید . ارائه اصل شناسنامه ها جهت کنترل توسط مدیردفتر دادگاه الزامی می باشد .
5- دصیت نامه ( در صورتی که وجود داشته باشد )
6- دادخواست
پس از آماده نمودن مدارک فوق الذکر ، می بایست دادخواستی به دادگاه ارائه گردد.
تشریفات دادرسی پس از تقدیم دادخواست
دادگاه رسیدگی کننده پس از ملاحظه اسناد و مدارک تقدیمی ، در خواست متقاضی را در یک نوبت در روزنامه کثیرالانتشار یا محلی آگهی می نماید و هزینه نشر آگهی نیز به عهده متقاضی می باشد.
پس از انقضای یک ماه از تاریخ نشر آگهی در صورتی که معترضی نباشد ،دادگاه با توجه به ادله و اسناد ارائه شده ، گواهی انحصار وراثت مشعر بر تصدیق وراثت ، تعیین تعداد وراث و نسبت آنها به متوفی را صادر می نماید . در صورت وجود معترض و اعلام اعتراض او دادگاه جلسه ای را جهت رسیدگی معین نموده و به معترض و درخواست کننده تصدیق اطلاع می دهد و پس از رسیدگی ، در جلسه ای حکم خود را اعلام خواهد نمود . این حکم برابر مقررات قابل تجدید نظر است .
نکات قابل توجه در تصدیق انحصار وراثت
1- در صورتی که در زمان فوت نطفه ای منعقد شده باشد ، جنین نیز جزو وراث قرار می گیرد و می بایست در دادخواست مربوط قید شود .
2- در تصدیق انحصار وراثت به درخواست ورثه ، دادگاه سهم هر یک از ورثه را معین می نماید.
3- در صورتی که برای محجور ، قیم معین نشده ، دادستان می تواند بنام محجور به در خواست تصدیق انحصار وراثت اعتراض نماید.
4- در صورتی که بهای ترکه بیش از 30 میلیون ریال نباشد ، دادگاه بدون انتشار آگهی به ادله درخواست کننده رسیدگی و در خواست صدور گواهی حصر وراثت را حسب اقتضای دلایل ، قبول یا رد می کند.
5- در مورد وراثت روستاییان ، در صورتی که بهای ترکه بیش از 30 میلیون ریال باشد ، فقط به الصاق آگهی برای یک بار و در یک روز در معابر و اماکن عمومی روستای محل اقامت متوفی اکتفا خواهد شد .
6- رای دادگاه دایر بر درخواست تصدیق قابل پژوهش و فرجام است
مواد قانونی
قانون امور حسبی مصوب 1319 و اصلاحات بعدی مواد 360 الی 376.
رای شماره 551 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال بند (اولاً) در بخشنامه 114 1-24 2 1386 اداره حقوقی بانک رفاه کارگران اصل عطف به ماسبق نشدن قوانین کیفری چه می گوید؟
