عزم ملی
برنامه نماد ،یک ائتلاف ملی برای مراقبت از دانش آموزان است
برنامه نماد ،یک ائتلاف ملی برای مراقبت از دانش آموزان است
مهم‌ترین شاخص این طرح، همیاری و همکاری سازمان‌های مختلف است
معاونت پیشگیری از جرم قوه قضاییه ، بنیان گذار و طراح برنامه نماد است
امیدواریم با اجرای کامل برنامه نماد، دانش آموزان پس از پایان تحصیل، با کمترین آسیب اجتماعی مواجه شوند
دراین برنامه، عناوین مجرمانه ای مانند اعتیاد وتنبیه کودکان در مدارس مورد توجه قرار گرفته است
گرگ‌ها درکمین کودکان نشسته‌اند و ثمره زندگی خانواده‌ها، در معرض خطرات بسیاری قرار گرفته است. امروز کودکان و نوجوانان کشور در معرض آسیب‌ها و بزه‌های گوناگونی هستند. آدم‌ربایی، تعرض، آزارجنسی، اعتیاد کودکان و نوجوانان، کار کودک و... از عمده‌ترین معضلاتی هستند که کودکان و نوجوانان با آن‌ها مواجه‌اند. هنوز واقعه تلخ تجاوز و مرگ ستایش را از یاد نبرده بودیم که دوباره ماجرای آتنا جامعه را در شوک و بهت فرو برد. خانواده‌هایی که هزاران امید و آرزو برای دختران‌شان داشتند، حال باید با غم تعرض و مرگ آن‌ها روزگار خود را بگذرانند. اتفاقی که نه تنها خانواده‌های آنان بلکه احساسات جامعه را نیز جریحه‌دار کرده و همگان در انتظار اعمال مجازات عاملان جنایت‌ها هستند.
از سوی دیگر نیز برخی از کودکان، خود گرفتار بزه و جرایمی مانند سرقت، اعتیاد، ایراد ضرب و جرح و... شده‌اند که کارشناسان عمده‌ترین دلیل این آسیب‌ها را فقر و مشکلات اقتصادی خانواده‌ها می‌دانند. هرچند که کودکان اتباع خارجی را نیز نمی‌توان از نظر دور داشت؛ خانواده‌هایی که اکثر آن‌ها به صورت غیرقانونی وارد کشور شده‌اند و حال بدون مجوز در ایران زندگی می‌کنند و کودکان آن‌ها نیز غالبا در خیابان‌ها به دستفروشی و کار مشغول هستند و از این لحاظ نیز در معرض انواع آسیب‌ها قرار دارند. موارد بالا گوشه‌ای از مشکلات و آسیب‌هایی است که برخی از کودکان و نوجوانان به عنوان آینده‌سازان جامعه با آن دست به گریبانند. این درحالی است قوانین موجود، توان کمک به این کودکان را ندارد.
امروز کودکان بیش از پیش به حمایت خانواده‌ها و مسئولان نیاز دارند. این قشر آسیب‌پذیر جامعه چشم‌انتظار یاری و کمک مسئولان برای احقاق حقوقی هستند که قوانین برای‌شان درنظر گرفته است. هرچند که قوانین فعلی نیزبه علت ناکافی بودن، نمی‌توانند به خوبی حقوق آن‌ها را استیفا کنند.در این زمینه بسیاری از کارشناسان معتقدند کاهش آسیب‌های حوزه کودکان و نوجوانان مستلزم اجرای قوانین حمایتی است. هرچند باید گفت لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان در مجالس مختلف دست به دست می‌شود و جزو لوایحی است که سال‌هاست در مجلس خاک می‌خورد. لایحه‌ای که گفته می‌شود بسیاری از حقوق کودکان و نوجوان در آن لحاظ شده و می‌تواند حامی خوبی برای آنان باشد.
اما با توجه به مشکلات و خطرات مختلفی که کودکان و نوجوانان را تهدید می‌کند، علاوه بر قوانین، ضرورت حمایت از این قشر جامعه بیش‌از بیش نمود پیدا می‌کند که در این رابطه طرح نماد یا نظام مراقبت دانش‌آموزی در معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوع قضاییه شکل گرفته و جزییات آن نیز اردیبهشت سال 1395 از سوی معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور رسانه‌ای شد. هدف کلی آن، توانمندسازی دانش‌آموزان و مقابله با آسیب‌های اجتماعی از طریق مداخله بموقع و موثر با استفاده از رویکرد پیشگیری رشدمدار بیان شده‌است .اجرای این طرح تا حدودی می‌تواند آسیب‌های کودان و نوجوانان را کاهش دهد، اما آن‌گونه که معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تاکید کرده طرح‌هایی از این دست به تنهایی نمی‌تواند موثر باشد. مسعودی‌فرید در این زمینه معتقد است «طرح‌هایی مانند نماد به نوعی مددکاری اجتماعی برای دانش‌آموزان به‌شمار می‌آید اما دانشگاه‌ها و گروه‌های مددکاری اجتماعی نیز باید نگاه خود را تغییر دهند و به سمت مددکاری اجتماعی تخصصی بروند؛ به آن معنا که گرایش‌های مختلف مددکاری اجتماعی مقاطع تحصیلی، مددکاری اجتماعی در زندان‌ها و مددکاری اجتماعی در محیط خانواده ایجاد شود».
هرچند طرح نماد در مورد دانش‌آموزانی است که در مدارس تحصیل می‌کنند و تمامی کودکان و نوجوانان را در برنمی‌گیرد اما می‌توان آن را گام بزرگی در جهت رعایت حقوق کودکان دانست زیرا تعداد زیادی از کودکان در مدارس تحصیل می‌کنند و می‌توانند تحت مراقبت این طرح بوده و از مزایای آن بهره‌مند شوند.
اما این طرح چگونه و از چه زمانی قرار است اجرایی شود؟ با توجه به اینکه طرح نماد در آغاز راه بوده و هنوز به صورت سراسری در مدارس کل کشور اجرایی نشده، ممکن است ابهاماتی در مورد آن وجود داشته باشد که در این زمینه با «محمدباقر الفت»، معاون پیشگیری از جرم قوه قضاییه به گفت‌وگو نشستیم و ایشان پاسخگوی سوالات ما در مورد این طرح بود.
آقای الفت، کمی در مورد اجرای طرح نماد یا نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان توضیح بفرمایید و اینکه این طرح چگونه قرار است اجرایی شود؟
برنامه نماد در واقع به عنوان ائتلاف ملی برای مراقبت از دانش‌آموزان است. قرار است این طرح در درجه اول درمحیط مدرسه و سپس در خانواده و جامعه اجرایی شود و مهم‌ترین شاخص این برنامه، همیاری و همکاری سازمان‌ها برای اجرای هرچه بهتر آن است.
باید گفت برنامه نماد، اولین ائتلاف ملی در این سطح و با این گستردگی است که 13دستگاه به منظور اجرای این برنامه با هم مشارکت و همکاری دارند.در این زمینه معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوع قضاییه، به عنوان بنیان‌گذار و طراح برنامه نماد در همکاری با وزارت آموزش و پرورش به عنوان مجری اصلی این برنامه و سایر دستگاه‌ها، تاکنون جلسات متعددی را برگزار کرده است.
هدف از اجرای این طرح چیست و در حال حاضر این طرح در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
یکی از مزیت‌های برنامه نماد، سیستماتیک بودن آن است که پس از انجام تحقیق و پژوهش سازماندهی شده است.
در حال حاضر این برنامه با همکاری معاونان پیشگیری دادگستری استان‌ها و ادارات آموزش و پرورش درحال اجراست و همواره اجرای این برنامه در شورای پیشگیری استان‌ها رصد و پایش شده تا موانع آن برطرف و نقاط قوت آن نیز شناسایی شود. امیدواریم با اجرای این برنامه، نسل آینده ما پس از پایان تحصیل در مدارس، با کمترین آسیب اجتماعی مواجه شوند.
وزارت آموزش و پرورش به عنوان نهاد متولی این برنامه در این زمینه چه وظایفی را برعهده دارد و آیا نیاز است مباحث پیشگیری از وقوع جرم در کتب درسی نیز گنجانده شود؟
البته در بحث نماد اصلاحات در کتب درسی مدنظر قرار گرفته و قرار بر این است که مباحث پیشگیری در آن‌ها گنجانده شود.دراین زمینه ماده 211 قانون توسعه پنجم نیز به وارد کردن مباحث پیشگیرانه در کتب درسی اشاره کرده است و وزارت آموزش و پرورش نیز که وظیفه اصلی تهیه و اصلاح کتاب‌های درسی را به عهده دارد، در این زمینه اقدامات خوبی انجام داده است. ولی در اثر نظام مراقبت دانش آموزی یا نماد هنوز به این مباحث ریز پرداخته نشده است و فعلا در استان‌ها مدارسی به عنوان پایلوت اجرای طرح انتخاب شده‌اند و جلساتی نیز با مدیران و اولیای دانش‌آموزان برگزار شده و در زمینه طرح، توضیحات مفصلی ارائه شده است.
آقای الفت با توجه به رسانه‌ای شدن موارد متعدد تعرض به کودکان طی سا‌ل‌های اخیر، آیا در این طرح آزارجنسی و تعرض به کودکان نیز مورد توجه قرار گرفته است؟
اگرچه این موضوع بسیار با اهمیت و از منظر والدین، شهروندان و مسئولان واجد اهمیت ویژه‌ای است و موضوعی حساسیت برانگیز است، اما آمار موجود حاکی از آن است که وقوع چنین جرایمی درسطح کشور بسیار معدود اعلام شده است. در برنامه نماد، به عناوین مجرمانه دیگری مانند اعتیاد و تنبیه کودکان در مدارس پرداخته شده است. اصولا موضوع تعرض به کودکان از مباحثی است که ممکن است دغدغه ذهنی برای والدین و سرپرستان آن‌ها در جامعه ایجادکند و بازکردن و پرداختن به این موضوع در حالی که فراوانی آثاری در ارتباط با آن وجود ندارد، به نظرمی‌رسد به صلاح جامعه نباشد. تعرض و آزار جنسی کودکان، موضوعی است که به عنوان آسیب احتمالی درآینده می‌تواند موضوع پایان‌نامه‌های مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد باشد و همچنین تحقیق و پژوهش‌هایی علمی دراین باره انجام شود.
این برنامه فقط مخصوص دانش‌آموزان است یا شامل کودکانی که در مهدکودک‌ها هستند نیز می‌شود؟
درحال حاضر منحصرا شامل دانش‌آموزان مدارس است.
ضرورت حمایت از تمامی کودکان
فریده غیرت/ حقوقدان و وکیل دادگستری
در تمامی جوامع مسائل مربوط به کودکان و نوجوانان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا آن‌ها نیروی انسانی و آینده‌سازان کشور محسوب می‌شوند. از این رو حمایت از کودکان و نوجوانان و تلاش در جهت رشد و تعالی آن‌ها، موجبات پیشرفت و تعالی کشور را فراهم خواهد کرد.
اما در مورد طرح نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان باید بگویم بنده از جزییات این طرح اطلاع دقیقی ندارم. به طور کلی چنین طرح‌هایی برای مراقبت از دانش‌آموزان بسیار مفید و لازم است اما کافی نیست. زیرا کودکان به عنوان قشری آسیب‌پذیر همواره نیازمند حمایت و مراقبت بوده و اصولا مسائل مربوط به آن‌ها باید مورد توجه عموم جامعه باشد. این امر نباید فقط به دانش آموزان اختصاص یابد، زیرا بسیاری از کودکان به دلیل مشکلات مالی خانواده نمی‌توانند تحصیل کنند و از این نعمت محروم هستند. البته تعداد این کودکان نیز کم نیست؛ مانند کودکان کار که به دلیل فقر خانواده نمی‌توانند در مدارس تحصیل کنند. هرچند که باید طرح مراقبت اجتماعی از دانش آموزان را به فال نیک گرفت و آن را قدم ارزنده‌ای دانست و باید امیدوار بود تا این طرح بتواند بخشی از مشکلاتی راکه در حال حاضر دانش آموزان ما درگیر آن هستند، کاهش دهد؛ مشکلاتی نظیر تنبیه کودکان در مدارس توسط معلمان که بسیار نارحت کننده است.
در این زمینه لازم است قوانین ما به گونه‌ای باشد که مانند چتر حمایتی بر سر همه کودکان قرار بگیرد و تمامی کودکان و نوجوانان از وجود آن بهره‌مند شوند. لایحه حمایت از کودکان سال‌هاست در مجلس خاک می‌خورد درحالی که با توجه به نیاز کودکان به قوانین حمایتی، این لایحه باید بسیار زود به نتیجه برسد.
نکته مهم این است که مسائل مربوط به کودکان و حقوق آن‌ها از جمله مسائل تربیتی، روانی و تمام نکاتی که به نحوی به کودک مربوط است باید مورد توجه عموم جامعه قراربگیرد. نسل ما در مقابل کودکان مسئول است و باید با ایجاد قوانین، نظام نامه و مقررات، بتوانیم نسلی تربیت کنیم که آینده خوبی برای کشور رقم بزند. اما متاسفانه باید بگویم امروز کودکان بسیاری در خانواده‌ها مورد خشونت قرار می‌گیرند که در این زمینه قوانین سخت‌گیرانه می‌تواند مانع این خشونت‌های خانگی شود. اما بحثی که از نظر نباید دورداشت، آگاهی کودکان از برخی مسائل است. به عبارت دیگر بسیاری از مسائل بایدبه کودکان آموزش داده شود که به نظر بنده طرح نماد در صدد پیشگیری از جرم در میان دانش آموزان بوده و در این راستا نیز آموزش به کودکان می‌تواند بسیار مهم باشد.
در خاتمه نیز باید گفت امتیازی که کشور ما نسبت به برخی کشورها دارد، این است که ما دارای مساجد و تکایای زیادی برای تجمع افراد و برگزاری مراسم‌های مذهبی هستیم که این محافل برای این نیست که فقط به افراد گفته شود چطور نماز بخوانند یا اینکه چگونه حجاب خود را رعایت کنند بلکه ما می‌توانیم از این فرصت و از این اماکن برای آموزش مسائل مربوط به کودکان به خانواده‌ها بهره بگیریم. اما لازم است ابتدا افرادی در این زمینه آموزش دیده باشند و بتوانند کلیه مسائل تربیتی روانی و نحوه رفتار با کودکان و مراقبت از آن‌ها را به خانواده‌ها آموزش دهند.
منبع : روزنامه قانون
قانونی که پس از 74 سال غیر شرعی شد حریم خصوصی افراد مشهور
