حقوق متهم در دستان قاضی
طبق ماده 185 آیین دادرسی کیفری صراحت دارد که در مرحله محاکمه و دادگاه (یعنی بعد از ختم تحقیقات مقدماتی در دادسرا) وقتی پرونده با کیفرخواست به دادگاه ارسال می‌شود در دادگاه دیگر محدودیتی وجود ندارد
رجب گلدوست جویباری
طبق ماده 185 آیین دادرسی کیفری صراحت دارد که در مرحله محاکمه و دادگاه (یعنی بعد از ختم تحقیقات مقدماتی در دادسرا) وقتی پرونده با کیفرخواست به دادگاه ارسال می‌شود در دادگاه دیگر محدودیتی وجود ندارد.
در مورد حقوق متهمان موارد زیادی وجود دارد از جمله مهم‌ترین آن قوانین این موضوع است که باید وقتی قاضی برای متهم قرار صادر می‌کند «قرار چه تامین باشد چه قرار نهایی ( قرار تامین مانند قرار کفالت وثیقه و بازداشت موقت) طبق اسناد بین‌المللی اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق جامع حقوق مدنی و سیاسی باید قابل اعتراض باشد. متاسفانه در کشور ما تنها قرار تامین که قابل اعتراض است در آیین دادرسی کیفری فقط بازداشت موقت است و اما قرار کفالت و قرار وثیقی منجر به بازداشت متهم عین‌‌الصدور را قانونگذار قابل اعتراض ندانسته و یکی از خلأهای قانونی و ضعف عمده آیین دادرسی کیفری است و امیدواریم در این لایحه‌ای که در مجلس مطرح است برطرف شود. ولی فعلا همچنان مشکل به قوت خود باقی است.
نکته دیگری که از حقوق دفاعی متهم مطرح است اعتراض به قرارهای نهایی مثل قرار منع تعقیب یا قرار نداشتن صلاحیت یا قرار مجرمیت که طبق بند (ن) ماده3 اصلاحی سال 1381 همه این موارد را قابل اعتراض دانسته و از سال 1381 که قانون اصلاح تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب تصویب شد این موارد لحاظ شد. در مراحل تحقیقات مقدماتی که مبتنی بر سیستم دادرسی تفتیشی است و تحقیقات مقدماتی سری و محرمانه است، در آیین دادرسی کیفری آمده است که متهم می‌تواند یک نفر وکیل همراه خود داشته باشد. متاسفانه قانونگذار در اینجا محدودیتی قرار داده که وکیل فقط حق حضور دارد و نه حق دفاع، بنابراین اجازه مطالعه پرونده یا دفاع از متهم موکول به اجازه قاضی است و اگر قاضی یا بازپرس و دادیار اجازه ندهند وکیل طبق قانون دادرسی کیفری حق دفاع از متهم را ندارد. در مراحل مقدماتی متاسفانه ما این مشکل را داریم ولی در مرحله دادگاه وکیل می‌تواند از متهم دفاع کند.
طبق ماده 185 آیین دادرسی کیفری صراحت دارد که در مرحله محاکمه و دادگاه (یعنی بعد از ختم تحقیقات مقدماتی در دادسرا) وقتی پرونده با کیفرخواست به دادگاه ارسال می‌شود در دادگاه دیگر محدودیتی وجود ندارد. با استناد آیین دادرسی کیفری که طرفین می‌توانند وکیل یا وکلای مدافع خود( یعنی محدودیتی در تعداد وکیل هم نیست و هر تعداد که متهم بخواهد می‌تواند وکیل انتخاب کند و به دادگاه معرفی کند) که البته این در مورد وکیل تعیینی است. اما در مورد وکیل تسخیری، اگر در جرائم مهم ( جرایمی که به موجب قانون مجازات آن قصاص نفس اعدام و رجم و حبس ابد است) چنانچه متهم نتواند وکیل انتخاب کند دادگاه مکلف است برای متهم وکیل تسخیری انتخاب کند. وکیل تسخیری در مرحله دادگاه می‌تواند حضور داشته باشد،دادگاه مکلف است برای متهم وکیل تعیین کند که نحوه روش تعیین انتخاب وکیل تسخیری آن بستگی به تشخیص قاضی دارد. معمولا اکثر شعب دادسراها و دادگاه‌ها حقوق متهمان را رعایت می‌کنند ولی ممکن است اقلیتی در صدد تضعیف حقوق دفاعی متهم برآیند و موارد قانونی را خیلی دقیق رعایت نکنند و البته همه این موارد بستگی به سلایق شخص قاضی دارد، چون متاسفانه قانونگذار همه این موارد را قائم به تشخیص قاضی دانسته و ممکن است بعضی از قضات سلیقه‌ای عمل کنند.
*عضو هیات علمی دانشکده حقوق شهید بهشتی
دیه زن و مرد در خسارت های بدنی یکسان است حقوق مرخصی مازاد شاغلان مناطق محروم باید به نرخ یوم‌الادا پرداخت شود
