بررسی مواضع جنبش عدم تعهد
بررسی مواضع جنبش عدم تعهد
بررسی مواضع جنبش عدم تعهد
دفاع ایران از حقوق هسته‌ای تنها دفاع از حقوق خود نبود، بلکه دفاع از حقوق هسته‌ای تمامی کشورهای درحال توسعه و جهان سوم بود. طبیعتاً، هرگونه برخورد و تعامل با موضوع هسته‌ای ایران و چگونگی سیاست ایران در این زمینه می توانست به سیاست و نسخه ای واحد برای این کشورها تبدیل شود. از اینرو، نوعی تعامل و برقراری ارتباط و تماس های فعال بین این کشورها به ویژه در قالب عدم تعهد و ایران شکل گرفت. جنبش عدم تعهد همواره از حقوق هسته‌ای ایران دفاع کرده و بیانیه هایی را نیز در این راستا صادر کرده است. این جنبش، همواره در هر اجلاس شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین، برای حمایت از برنامۀ هسته‌ای ایران بیانیه صادر می کند. از طرف دیگر، در سطوح عالی این جنبش نیز تاکنون شاهد صدور دو بیانیۀ تروئیکا، دو بیانیۀ وزراء و یک بیانیه سران جنبش در حمایت از برنامۀ هسته‌ای ایران می باشیم.
با این اقدام، تلاش کشورهای غربی و آمریکا برای ایجاد اجماع علیه برنامۀ هسته‌ای ایران با شکست مواجه شد. لازم به توضیح است مباحثی که در خصوص نگرانی های جامعۀ بین‌المللی نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران مطرح می شود، نگرانی تعداد معدودی از کشورها از پیشرفت های ایران می باشد. بیانیه های جنبش عدم تعهد در نشست های مختلف و همچنین بیانیه های سازمان کنفرانس اسلامی در باکو و داکار در حمایت از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، گواه بر مخالفت این بخش عظیم از جامعۀ بین‌المللی (بیش از 120 کشور) با این روند تبعیض آمیز و نگرانی از ایجاد یک رویۀ نامشروع در محروم ساختن کشورهای درحال توسعه از دستیابی به فناوری های برتر و انحصار آن در دست معدودی از کشورها می باشد. مقام معظم رهبری به خوبی این مسأله را بیان فرموده اند: "تبلیغات رسانه های غربی در مورد اجماع جهانی بر ضد ایران، یک خدعه و فریب تبلیغاتی است. تنها اجماع جهانی که وجود خارجی دارداجماع بر ضد تسلیحات اتمی است که مرکز این پدیده شوم، آمریکاست و رژیم صهیونیستیخطرناک ترین دارنده سلاح اتمی به شمار می رود. بسیاری ازکشورهای جهان، آرزوی داشتن فناوری هسته‌ای را دارند و حتی اگر اجماعجهانی هم بر ضد ایران وجود داشت ملت ایران از حق خود نمی گذشت، اما بسیاری از ملت هاو دولت ها در بحث هسته‌ای پشتیبان ملت ایران هستند."[2]
در ادامه این قسمت، به اهم مواضع جنبش عدم تعهد در بیانیه های صادره خود اشاره می شود:
- 20/8/1384 برابر با 11/11/2005: برگزاری اولین اجلاس مشترک وزرای امور خارجة تروئیکای عدم تعهد و وزیر امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران در تهران و صدور بیانیۀ مشترک در حمایت از برنامۀ هسته ای ایران. در این بیانیه تأکید شد که تصمیمات و انتخاب‌های کشورها از‌جمله ایران، در زمینة استفادة صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای و سیاست‌های چرخة سوختشان باید مورد احترام قرار گیرد. همچنین تأکید شد که موضوع هسته ای ایران باید در چارچوب آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حل‌و‌فصل شود. تروئیکای عدم تعهد از پیشنهاد ارائه شده از سوی رئیس جمهوری اسلامی ایران در شصتمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ارتباط با مشارکت بخش های عمومی و خصوصی سایر کشورها در اجرای برنامة غنی‌سازی نیز قدردانی کردند.
- 7/11/1384 برابر با 27/1/2006: برگزاری دومین اجلاس مشترک وزرای امور خارجۀ تروئیکای عدم تعهد و وزیر امور خارجۀ جمهوری اسلامی ایران در شهر هرمانوس آفریقای جنوبی و صدور بیانیة مشترک در حمایت از برنامۀ هسته ای ایران. در این بیانیه از کار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در روشن‌کردن موضوعات مربوط به برنامة هسته‌ای ایران که باید در چارچوب آژانس حل‌و‌فصل شود، حمایت به عمل آمد. تروئیکای عدم تعهد از تمامی طرف‌های درگیر خواستند که تمامی تلاش خود را از طریق گفتگو و مذاکره برای حل‌و‌فصل موضوعات در اسرع وقت ممکن، مبذول دارند.
- 9/3/1385 برابر با 30/5/2006: صدور بیانیة وزرای امور خارجۀ جنبش عدم تعهد در شهر پوتراجایای مالزی، در حمایت از برنامۀ هسته ای ایران. در این بیانیه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عنوان تنها مقام صالحبرای راستی‌آزمایی تعهدات پادمانی دولت‌های عضو آژانس شناسایی شد و تأکید شد که نباید هیچ فشار یا مداخله بی‌جایی در فعالیت‌های آژانس، به ویژه فرآیند راستی‌آزمایی آن صورت گیرد. وزرای امور خارجۀ عدم تعهد تأکید کردندکه تمام مسائل مربوط به پادمان‌ها و راستی‌آزمایی از جمله مسائل مربوط به ایران، باید در چارچوب آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حل‌و‌فصل شود و مبتنی بر مبانی فنی وحقوقی باشد. به‌علاوه، آنها تأکید کردند که آژانس باید کار خود را برای حل‌و‌فصل موضوع هسته‌ای ایران در چارچوب دستورالعمل خود طبق اساسنامة آژانس ادامه دهد. در این بیانیه همچنین تأکید شد که دیپلماسی و گفتگو از طرق صلح‌آمیز به‌منظور پیدا کردن راه‌حلی بلندمدت برای موضوع هسته‌ای ایران باید ادامه یابد و تنها راه حل‌و‌فصل موضوع نیز ازسرگیری مذاکرات بدون هیچ‌گونه پیش‌شرط می باشد.
- 25/6/1385 برابر با 16/9/2006: صدور بیانیة کنفرانس سران کشورهای عدم تعهد در هاوانای کوبا در حمایت از برنامۀ هسته‌ای ایران. در این بیانیه، بر اصول بیانیۀ وزرای امور خارجۀ جنبش تأکید شد.
- 9/5/1387 برابر با 30/7/2008: حمایت وزرای امور خارجۀ جنبش عدم تعهد از برنامه هسته ای صلح آمیز جمهوری اسلامی ایران. وزرای امور خارجۀ 118 کشور عضو جنبش عدم تعهد با صدور بیانیه ای در اجلاس تهران، از برنامۀ هسته ای صلح آمیز جمهوری اسلامی ایران حمایت کردند. در این بیانیه تصریح شده است که حق کشورها برای توسعۀ انرژی اتمی برای مقاصد صلح‌آمیز نباید به هیچ عنوان محدود شود و انتخاب ها و تصمیمات تمامی کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران در زمینۀ استفادۀ صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای و چرخۀ سوخت باید محترم شمرده شوند. در بیانیۀ عدم تعهد بر نقش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عنوان تنها نهاد صلاحیت دار برای راستی آزمایی تعهدات پادمانی کشورهای عضو تأکید شده است. وزرای امور خارجۀ عدم تعهد از حل و فصل موضوعات باقی مانده در چارچوب موافقت‌نامۀ فیمابین ایران و آژانس، به عنوان یک گام مهم رو به جلو استقبال کردند و توافق آژانس و ایران برای عادی شدن اجرای پادمان در ایران در این چارچوب را نیز مورد توجه قرار دادند. وزرای خارجۀ عدم تعهد بر تحقق منطقۀ خاورمیانۀ عاری از سلاح‌های هسته ای تأکید کردند و از رژیم صهیونیستی اسرائیل خواستند تا بدون قید و شرط و بدون تأخیر به NPT بپیوندد و فوراً تمامی تأسیسات هسته‌ای خود را تحت پادمان جامع آژانس قرار دهد. جنبش عدم تعهد در پایان ضمن استقبال از گفتگوهای ایران و شش کشور در ژنو، تأکید کرد که تنها راه حل موضوع هسته ای پیگیری مذاکرات محتوایی بدون هیچ گونه پیش شرط توسط تمامی اعضای مربوطه می باشد.
[1] این مطلب از این منبع اخذ شده است: برنامه هسته ای ایران: واقعیت های اساسی، کاظم غریب آبادی، موسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، 1387.
1- اقامه نماز جمعۀ تهران به امامت رهبر معظم انقلاب اسلامی، 28/5/1384.
حق مشروع کشورها در بهره‌مندی از انرژی هسته‌ای برای مقاصد صلح آمیز بررسی مشروعیت ارسال موضوع هسته‌ای به شورای امنیت
