ساز و کار محاکمه دزدان دریایی
دزدان دریایی، این روزها از قاب سینما به دنیای واقعی بازگشته‌اند آن دسته از کشورهای ساحلی مانند سومالی که از حکومت مرکزی قدرتمندی برخوردار نیستند، تبدیل به مأمن و پناهگاه کشتی‌های دزدان دریایی شده‌اند فاصله برخی از این کشورها تا آب‌های سرزمینی ایران زیاد نیست برای همین، دزدان دریایی تهدیدی برای کشتی‌های ایرانی به حساب می‌آیند؛ البته تهدید دزدان دریایی فقط به کشتی‌های ایرانی محدود نمی‌شود، بلکه دریانوردان تمام کشورها، سایه این تهدید را بر کشتی خود احساس می‌کنند چند سال است که به طور مستمر اخباری در مورد درگیری نیروهای دریایی ایران و دزدان دریایی شنیده می‌شود
دزدان دریایی، این روزها از قاب سینما به دنیای واقعی بازگشته‌اند. آن دسته از کشورهای ساحلی مانند سومالی که از حکومت مرکزی قدرتمندی برخوردار نیستند، تبدیل به مأمن و پناهگاه کشتی‌های دزدان دریایی شده‌اند. فاصله برخی از این کشورها تا آب‌های سرزمینی ایران زیاد نیست برای همین، دزدان دریایی تهدیدی برای کشتی‌های ایرانی به حساب می‌آیند؛ البته تهدید دزدان دریایی فقط به کشتی‌های ایرانی محدود نمی‌شود، بلکه دریانوردان تمام کشورها، سایه این تهدید را بر کشتی خود احساس می‌کنند.چند سال است که به طور مستمر اخباری در مورد درگیری نیروهای دریایی ایران و دزدان دریایی شنیده می‌شود.
سال گذشته نیز، نیروهای ایرانی موفق به دستگیری تعدادی از دزدان دریایی شدند. در این میان سوالی که پیش می‌آید این است که تکلیف دزدانی که دستگیر شده‌اند، چیست؟ آیا کشور ما می‌تواند آنها را محاکمه کند یا باید آنها را به کشورشان برگرداند تا با آنها برخورد شود؟
سرگذشت رویارویی با دزدان دریایی
دزدی دریایی سابقه طولانی در تاریخ دریانوردی دارد. سال‌ها کشتی‌های تجاری طعمه این دزدان شدند تا اینکه بالاخره، با اقدامات هماهنگ بین‌المللی ریشه دزدی دریایی برچیده شد. اما اکنون بار دیگر این مجرمان بین‌المللی با کشتی‌های مدرن‌تر به پهنه دریاها بازگشته‌اند. زمانی که کشورها تصمیم به ایجاد کنوانسیونی در مورد دریاها گرفتند، به این تهدید مشترک نیز توجه ویژه نشان دادند.
اولین کنوانسیون بین‌المللی حقوق دریاها، خود به چهار کنوانسیون کوچک تقسیم می‌شد و یکی از این کنوانسیون‌ها به نام «کنوانسیون 1958 ژنو» به دزدی دریایی مربوط می‌شد. در ماده 15 این کنوانسیون دزدی دریایی تعریف شده است.
بر اساس این ماده و چهار ماده بعدی این کنوانسیون به کشور دستگیرکننده دزد دریایی این حق و صلاحیت را داده است که در مورد چگونگی محاکمه وی تصمیم‌گیری کند.
بعد از این کنوانسیون نیز در سال 1982 کنوانسیون دیگری در این باره به تصویب رسید. در ماده 101 «کنوانسیون منت‌گوبی» که در سال 1982 سازمان ملل متحد تصویب شد، شرایط محاکمه دزدان دریایی ذکر شده است. بر اساس این قانون، به دستگیرکنندگان دزد دریایی حق داده می‌شود دزد را برای محاکمه به کشور متبوع خودش منتقل کنند.
دزدی دریایی و تروریسم دریایی
لازم به ذکر است که کنوانسیون دیگری نیز به نام کنوانسیون 1988 معروف به کنوانسیون رم درباره امنیت دریانوردی وجود دارد که در ماده 186 این کنوانسیون درباره تروریسم دریایی صحبت شده است در نتیجه برخی به اشتباه این موضوع را با دزدی دریایی اشتباه می‌گیرند در حالی که این دو پدیده، متفاوت و جدا از هم هستند. دزدی دریایی ارتباطی با تروریست دریایی ندارد.
تنها دو کنوانسیون 1958 ژنو در ماده 15 تا 19 و کنوانسیون 1982 از ماده 102 تا 104، به مقررات مربوط به دزدان دریایی پرداخته‌اند.
ایران هر دو کنوانسیون مربوط به دزدی دریایی را امضا کرده است اما با اینکه طبق اصل 77 قانون اساسی که می‌گوید عهدنامهها، مقاولهنامهها، قراردادها و موافقتنامههای بین‌المللی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد، این دو معاهده به تصویب مجلس مجلس نرسیده است تا طبق استدلال موجود در ماده 9 قانون مدنی در حکم قوانین عادی باشد، اما این کنوانسیون‌ها به صورت محرز مورد قبول ایران است و سال‌هاست که آن را اجرا کرده است. پس از منظر اجرایی و عمل به مفاد آن ایران به این دو کنوانسیون پایبند است.
دزدان دریایی سومالی
این روزها کانون تجمع دزدان دریایی، سواحل کشور سومالی است. شورای امنیت برای مبارزه با دزدان دریایی سومالی و در راستای عمل به اصل هفتم منشور ملل متحد قطع‌نامه‌هایی را صادر کرده است.
قطع‌نامه‌های 1851، 1838،1844 و 1846 بر این موضوع تاکید می‌کنند که تمام کشورها می‌توانند کشتی دزدان دریای را حتی اگر در آب‌های تحت حاکمیت سومالی باشند، دستگیر کنند و کشور دستگیرکننده، می‌تواند دزدان دریایی را در کشور خود محاکمه و مجازات کند.
با تصویب این قطع‌نامه‌ها، کشور ما نیز مانند تمامی کشورها چند ناو جنگی را روانه خلیج عدن کرد. با مشاهده حمله دزدان دریایی، ناوگان دریایی ایران دزدان دریایی را گرفتار و با رعایت تشریفات قانونی به کشور خودمان برای محاکمه تحویل می‌دهند.
محاکمه و مجازات دزدان دریایی
از منظر قانون پس از دستگیری دزد دریایی باید پرچمی که در انتهای کشتی نصب شده و ملیت آنها را نشان می‌دهد بررسی و پس از احراز هویت برای محاکمه آنها اقدامات قانونی صورت گیرد. بر این اساس بعد از احراز هویت کشتی، قانون‌گذار به کشور دستگیرکننده حق داده است که دزد دریایی را از هر مکان در میان آب‌های آزاد، به خاک کشور متبوع دستگیرکننده، برای محاکمه انتقال دهد. احراز هویت کشتی جنگی تفاوتی در نحوه محاکمه دزدان دریایی ندارد. اینکه کشتی برای کدام کشور باشد هیچ تفاوتی و امتیازی در نحوه محاکمه دزدان دریایی به وجود نمی‌آورد اما از آنجا که باید ثابت شود کدام پرچم روی کشتی دزدان دریایی جعلی و برای بدنام کردن کشورهاست باید کشتی ابتدا احراز هویت شود و مشخص شود که آیا این کشتی در کشور مورد نظر به ثبت رسیده است یا نه و بعد محاکمه دزدان دریایی صورت گیرد، ضمن آنکه باید توجه داشت که در صورت مشخص شدن هویت کشتی و نیت دزدان دریایی می‌توان علیه کشور خاطی نیز موضع‌گیری‌هایی صورت پذیرد و این احراز هویت در روابط دیپلماتیک کشورها تاثیر دارد. چندی پیش و در پی دستگیری دزدان دریایی توسط ناوگان جمهوری اسلامی اعلام شد ایران می‌خواهد این دزدان دریایی را در داخل کشور محاکمه کند و با توجه به اینکه صلاحیت جهانی برای رسیدگی به محاکمه دزدان دریایی وجود دارد، کشور ما هم در محاکمه آنها با مشکلی روبه‌رو نبود.
طبق قانون، ایران می‌تواند این افراد را در دادگاه‌های عمومی خود محاکمه کند و قوانین بین‌المللی نیز به دستگیرکننده دزدان دریایی اجازه چنین اقدامی را داده است؛ با این وجود برخی تاکید می‌کنند که خلأ وجود دادگاهی که در چنین شریطی به صورت تخصصی به موضوع رسیدگی کند در کشور ما احساس می‌شود. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که اگر چه همه کشورها می‌توانند به جرایم دزدان دریایی رسیدگی و آنها را مجازات کنند، اما در عمل آنها از این صلاحیت خود کمتر استفاده می‌کنند که دلیل آن هم عواقبی است که ممکن است در پی استفاده از این صلاحیت دامنگیر کشورها شود.
منبع : روزنامه حمایت
حق دسترسی به اطلاعات نرخ دیه 93، 150 میلیون و 200 هزار تومان تعیین شد
