×

مفهوم شناسی حقوق کیفری بین المللی

مفهوم شناسی حقوق کیفری بین المللی

حقوق‌کیفری بین‌المللی شاخه‌ای مستقل از دانش حقوق است که ماهیتی «میان رشته ای» دارد و در اندرون خود دانش‌های متعدد و متنوعی را از حقوق‌کیفری و حقوق بین‌الملل تا حقوق سازمان‌های بین‌المللی و روابط بین‌الملل در خود جای داده‌است

مفهوم-شناسی-حقوق-کیفری-بین-المللی

حقوق‌کیفری بین‌المللی شاخه‌ای مستقل از دانش حقوق است که ماهیتی «میان رشته ای» دارد و در اندرون خود دانش‌های متعدد و متنوعی را از حقوق‌کیفری و حقوق بین‌الملل تا حقوق سازمان‌های بین‌المللی و روابط بین‌الملل در خود جای داده‌است.

بی‌توجهی به نقش و منزلت رفیع دیوان‌کیفری بین‌المللی در هندسه نظام عدالت‌کیفری‌جهانی که در قالب استعمال واژگان سنتی مانند حقوق بین‌الملل کیفری و ارائه تعریفی کهن و ایستا از آن تبلور دارد خود حکایت‌گر نقصان در دانش لازم در ایران نسبت به این حوزه از دانش و ضرورت انجام مطالعات حقوق‌کیفری بین‌المللی در جامعه ایران است.

رساله حقوق؛محمد هادی ذاکر حسین-در ادبیات حقوقی زبان فارسی، واژگان متفاوتی برای نامیدن آن حوزه از دانش حقوق که عهده دار مطالعات مرتبط با جرائم بین المللی است استعمال شده است و میان نویسندگان حقوقی در اینباره اتفاق نظری وجود ندارد. از منظر زبان شناختی، واژه گزینی دارای اهمیت و واجد آثار معرفت شناختی است و عنوان گذاری تنها یک اختیار و انتخاب شکلی و ظاهری نیست. واژگان نه تنها از اندیشه های پس خود پرده برداری کرده و حکایت‌گر و دلالت‌گر به درون مایه و محتوای یک امر هستند بلکه چهارچوب اندیشه آدمی را نیز شکل می‌دهند چرا که انسان‌ها تنها در قالب واژگان و زبان موجود می توانند اندیشه ورزی کنند. بنابراین همان‌گونه که اندیشه بشری دارای صیرورت و پویایی است ادبیات و زبان نیز باید متناسب با تحولات فکری دارای تکامل باشد تا با پویا بودن پایایی خود را نیز حفظ کند. از این منظر و متناسب و هم گام با تحولات واقع شده در نظام عدالت کیفری جهانی، لازم است تا واژه‌ای برگزیده شود تا آیینه این تحولات و مشیر و مشعر بدان باشد. مهم‌ترین تحول دوران ساز در این عرصه، تاسیس و استقرار «دیوان کیفری بین المللی» بوده‌است که به مثابه اولین و تنها دیوان کیفری دایمی و جهانی نقطه عطفی در تاریخ عدالت کیفری جهانی محسوب می‌شود؛ تا آن حد که می‌توان از دو دوران «پیش از دیوان» و «پس از دیوان» سخن راند. شاخصه‌های شاخص دیوان‌کیفری بین‌المللی، دوران‌سازی و نقش‌آفرینی بی‌بدیل دیوان در عرصه عدالت کیفری جهانی را تبیین می‌سازد. خاتمیت، جاودانگی، جهان شمولی و تفسیرگرایی از ویژگی‌های ممتاز دیوان است. دیوان نه تنها خاتم محاکم کیفری در عرصه بین‌الملل است و پایانی بر استقرار محاکم موردی است بلکه دارای دوامیت و جاودانگی در این عرصه نیز هست.

همین جاودانگی، شکل‌دهی آینده عدالت کیفری جهانی را به دستان دیوان سپرده‌است. از سوی دیگر، دیوان داعیه‌دار جهان شمولی است و با به رسمیت شناختن کثرت‌گرایی در نظام‌های حقوقی جاری در جهان، به دنبال تقریب این نظام‌ها برحسب اشتراکات بنیادین‌شان است. از این رو، با اتخاذ رویکردی دیالکتیکی که در قالب «دکترین صلاحیت تکمیلی مثبت» بروز و ظهور داشته است در سودای داد و ستد با نظام‌ها و سنت‌های حقوقی ملی است تا هم از ایشان اثر پذیرد و هم برایشان اثر بگذارد. سازوار ساختن جاودانگی دیوان در بستر یک نظام متکثر و متغیر، انعطاف‌پذیری دیوان را ضروری و اجتناب‌ناپذیر می‌سازد؛ انعطافی که دیوان را تفسیر گرا و رویه محور می‌سازد و جایگاه تفسیر قضایی را در عملکرد و پیشبرد فعالیت های دیوان نسبت به متون حقوقی خود برتری می‌بخشد.آگاهی از نقش‌آفرینی دیوان در عرصه بین‌المللی که به دلیل جاودانگی و خاتمیت آن که نقشی بی‌بدیل و یگانه به دیوان بخشیده‌است رهنمون کننده به احراز پارادایم جدیدی است که بر مبنای آن باید واژه‌ای نو بنا ساخت تا حکایت‌گر این تحولات بوده‌باشد. جعل اصطلاح «حقوق‌کیفری بین‌المللی» در برابر حقوق بین‌الملل کیفری که مورد اقبال بسیاری از نویسندگان داخلی است استعمال موجهی است که بر همین اساس صورت گرفته و دلالت‌گر به حقوق برساخته دیوان کیفری بین‌المللی است. در دوران پس از تاسیس دیوان که عمر سایر محاکم کیفری در عرصه بین‌الملل نیز رو به پایان است تنها دیوان است که نقش آفرینی می‌کند.

در این میان «جهانی سازی حقوق کیفری» رسالتی است که بیش و پیش از سایر رسالت‌ها بر عهده دیوان قرار داده شده‌است. از این رو در مقام تعریف نیز باید سخن از حقوق و دانشی کرد که برساخته و برخاسته از دیوان است. حقوق‌کیفری بین‌المللی شاخه‌ای مستقل از دانش حقوق است که ماهیتی «میان رشته ای» دارد و در اندرون خود دانش‌های متعدد و متنوعی را از حقوق‌کیفری و حقوق بین‌الملل تا حقوق سازمان‌های بین‌المللی و روابط بین‌الملل در خود جای داده‌است. بی‌توجهی به نقش و منزلت رفیع دیوان‌کیفری بین‌المللی در هندسه نظام عدالت‌کیفری‌جهانی که در قالب استعمال واژگان سنتی مانند حقوق بین‌الملل کیفری و ارائه تعریفی کهن و ایستا از آن تبلور دارد خود حکایت‌گر نقصان در دانش لازم در ایران نسبت به این حوزه از دانش و ضرورت انجام مطالعات حقوق‌کیفری بین‌المللی در جامعه ایران است.

منبع: وبلاگ برهان در هجرت و قانون

منبع : رساله حقوق

    

پست های مرتبط

افزودن نظر

مشترک شدن در خبرنامه!

برای دریافت آخرین به روز رسانی ها و اطلاعات ، مشترک شوید.