سازو کارهای حقوقی اداره و نظارت بر امور شهرها
نظام جمهوری اسلامی، حکومتی برآمده از خواست مردم است که مسئولان آن توسط خود مردم انتخاب میشوند در جمهوری اسلامی ایران برای چهار نهاد ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی، مجلس خبرگان رهبری و شوراهای اسلامی شهر و روستا انتخابات برگزار میشود در ادامه به بررسی قوانین مربوط به شوراهای اسلامی شهر میپردازیم
نظام جمهوری اسلامی، حکومتی برآمده از خواست مردم است که مسئولان آن توسط خود مردم انتخاب میشوند. در جمهوری اسلامی ایران برای چهار نهاد ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی، مجلس خبرگان رهبری و شوراهای اسلامی شهر و روستا انتخابات برگزار میشود. در ادامه به بررسی قوانین مربوط به شوراهای اسلامی شهر میپردازیم.
ماده 71 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شورای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران، وظایف شورای اسلامی شهر طی 29 بند احصاء کرده است. برخی از اهم این وظایف عبارتاند از:
1- انتخاب شهردار برای مدت 4 سال: شورای اسلامی موظف است بلافاصله پس از رسمیت یافتن نسبت به انتخاب شهردار واجد شرایط اقدام کند.
2- بررسی نیازهای شهر و ارائه پیشنهاد به مقامات مسئول: بررسی و شناخت کمبودها، نیازها و نارساییهای اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، بهداشتی، اقتصادی و رفاهی حوزه انتخابیه و تهیه طرحها و پیشنهادهای اصلاحی، راه حلهای کاربردی در این زمینهها برای برنامهریزی و ارائه آن به مقامات مسئول از وظایف شورای شهر است.
3- نظارت بر حسن اجرای مصوبات شورا: نظارت بر حسن اجرای مصوبات شورا و طرحهای مصوب در امور شهرداری و سایر سازمانهای خدماتی در صورتی که این نظارت مخل جریان عادی این امور نشود.
4- همکاری با مسئولان اجرایی و نهادها در امور اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، اقتصادی و عمرانی بنا به درخواست آنها: همکاری با مسئولان اجرایی، نهادها و سازمانهای مملکتی در زمینههای مختلف اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، اقتصادی و عمرانی بنا به درخواست آنان از وظایف شوراست.
5- برنامهریزی در خصوص مشارکت مردم: برنامهریزی در خصوص مشارکت مردم در انجام خدمات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، عمرانی، آموزشی و سایر امور رفاهی با موافقت دستگاههای ذیربط از وظایف شوراست.
ذکر این نکته ضروری است که بر اساس قوانین پراکنده، شورای اسلامی شهر وظایف دیگری را بر عهده دارد که برخی از آن شامل موارد ذیل میشود:
1- عضویت رئیس شورای اسلامی شهر در هیئت انتخاب هیئت رسیدگی به ادعای تکفل (ماده 24 قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب 1363).
2- عضویت یکی از اعضای شورای اسلامی شهرستان در هیئت رسیدگی به تجدید نظر از آراء هیئت بررسی رسیدگی به ادعای تکفل (ماده 26 قانون خدمت عمومی وظیفه).
3- عضویت رئیس شورای اسلامی شهر در کمیسیون نظارت(ماده 48 قانون نظام صنفی).
4 عضویت رئیس شورای اسلامی شهر در کمیسیون ناظر در سهم فرهنگ.
کمیسیونها و تعداد اعضای آن
شوراهای اسلامی شهر میتوانند حسب نیاز با تشکیل کمیسیونهای تخصصی با شرکت اعضای خود موافقت کند. عده اعضای هر کمیسیون از سه تا پنج نفر بوده و هر یک از اعضای شورا موظف است حداقل عضو یک کمیسیون باشد. اعضای کمیسیون به پیشنهاد رئیس شورای اسلامی شهر، تصویب شورا و حکم رئیس شورا ، برای مدت یک سال اتنتخاب میشوند.
جلسات کمیسیون و نحوه تشکیل آن
جلسات کمیسیون با حضور حداقل دوسوم اعضا رسمیت مییابد و تصمیمات با رأی اکثریت مطلق اعضای حاضر اتخاذ خواهد شد. همچنین هر یک از کمیسیونها در اولین جلسه از بین خود یک رئیس، یک نایب رئیس و یک نفر منشی و مخبر کمیسیون به مدت یک سال انتخاب خواهد کرد. انتخاب مجدد افراد بلامانع است. یک هفته تا قبل از اتمام مهلت یکساله از افراد مذکور مجدداً انتخابات برگزار میشود.
نحوه رسیدگی
رئیس شورا پیشنهادهای رسیده را با توجه به موضوع آن با تعیین مهلت برای اعلام نظر به کمیسیون مربوط ارسال و مقرر میکند که همزمان نسخهای از این پیشنهادها در اختیار سایر اعضای شورا نیز قرار گیرد تا هرکس نظری دارد به کمیسیون مربوط ارائه کند.
هریک از کمیسیونها مکلفند نسبت به موضوعات احالهشده از طرف شورا ظرف مهلت تعیینشده از طرف رئیس شورا و در صورت عدم تعیین مدت از طرف رئیس شورا حداکثر ظرف مدت یک ماه اعلام نظر کند. در صورتی که کمیسیون برای بررسی موضوعی نیازمند مهلت بیشتری باشد با درخواست از رئیس شورا اقدام خواهد کرد. کمیسیونها میتوانند برای بررسی مطالب محوله از نظر کارشناسان و مشاورانی که دعوت میکنند بهرهمند شود و در صورت لزوم دستمزد مناسب نیز با تصویب شورا به آنان پرداخت کنند. پیشنهادهای واصله به کمیسیون در صورتی که مرتبط با شهرداری باشد با حضور شهردار یا نماینده وی که بدون حق رأی و برای ادای توضیحات در جلسات شرکت میکند، رسیدگی خواهد شد.
رئیس کمیسیون موظف است هر ماه یکبار گزارشی از نحوه تشکیل جلسات، تعداد جلسات و چگونگی حضور و غیاب اعضا را به رئیس شورا ارائه کند.
مقررات مالی و معاملاتی شورای اسلامی شهر
انجام معاملات و مقررات مالی شورا طبق آییننامه مالی شهرداریها صورت میگیرد. اما به جای شهردار، رئیس شورا و به جای رئیس حسابداری، خزانهدار شورا اقدام خواهد کرد.
ذکر این نکته ضروری است که در شهر تهران، شورای اسلامی شهر از مقررات مالی شورا، طبق آییننامه معاملات شهرداری تهران استفاده خواهد کرد.
همچنین تمام دریافتها و پرداختهای شورای اسلامی شهر منحصراً از طریق حساب بانکیای که به نام شورا افتتاح میشود، صورت میگیرد. شورا باید صورت جامع درآمد و هزینه مصوب خود را هر شش ماه یک بار به ضمیمه صورت جامع درآمد و هزینه شهرداری برای اطلاع عموم اهالی به طریق ممکن انتشار دهد.
مرجع رسیدگی ادعای اشخاص علیه شورای اسلامی شهر
قانون جدید دیوان عدالت اداری رسیدگی به شکایات و تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی و حقوقی از تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی اعم از وزارتخانهها و سازمانها و موسسات و شرکتهای دولتی و شهرداریها و نهادهای انقلابی و مؤسسات وابسته به آنها را در صلاحیت دیوان عدالت اداری میداند در حالی که در این ماده ذکری از شوراها به میان نیامده است.
البته رویه قضایی دیوان عدالت اداری در این خصوص روش دیگری را برگزیده و بر اساس آرای صادره از هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، شکایت مردم از تصمیمات شورای شهر مورد پذیرش قرار گرفته است.
تخلفات اعضای شورای اسلامی شهر
ماده 82 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور اعلام میدارد: چنانچه هریک از اعضای شوراها موضوع این قانون، شرایط عضویت را از دست داده و یا در انجام وظایف قانونی خود مرتکب قصور یا تقصیر شود یا اقدامی انجام دهد که موجب توقف یا اخلال در انجام وظایف شورا شود یا عملی خلاف شئون اعضای شورا انجام دهد به شرح زیر به صورت موقت یا برای مدت باقی مانده دوره شورا از او سلب عضویت خواهد شد.
در مورد اعضای شوراهای روستا و بخش به پیشنهاد شورای شهرستان و یا فرماندار و در مورد شورای شهر و شهرستان به پیشنهاد شورای استان و یا استاندار و تصویب شورای حل اختلاف استان و در مورد اعضای شورای استان به پیشنهاد شورای عالی استانها و استاندار و در مورد شورای عالی استانها به پیشنهاد وزیر و تصویب هیئت حل اختلاف مرکزی قابل پیگیری خواهد بود.همچنین برخی موارد تخلف اعضای شورا به این شرح است:
1- اعمال و رفتار خلاف شئون اداری
2- نقض قوانین و مقررات مربوط
3- ایجاد نارضایتی در ارباب رجوع یا انجام ندادن یا تأخیر در انجام امور قانونی در اموری که به آنها واگذار شده و یا مسئولیت قانونی دارند بدون دلیل
4 - ایراد تهمت، افترا و هتک حیثیت
5- محکومیت به حدود شرعی برای رسیدگی به موارد فوق کمیتهای متشکل از 5 عضو شورای اسلامی استان با پیشنهاد رئیس و تصویب اعضاء تشکیل و نتیجه برای اتخاذ تصمیم به شورای استان گزارش خواهد شد
کمیته مزبور پس از بررسی موارد تخلف و در نظر گرفتن شخصیت عضو متخلف تنبیهات در شورای اسلامی استان به رئیس شورا پیشنهاد میکند: اخطار کتبی بدون درج در پرونده عضو؛ توبیخ کتبی با درج در پرونده عضو؛ سلب عضویت از یک ماه تا یک سال؛ سلب عضویت دائم.
همچنین مطابق ماده 82 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شورای اسلامی شهر غیبت غیرموجه اعضای شورا در طوی یکسال با تشخیص و تصویب شورا به این شرح منجر به سلب عضویت میشود: شورای شهر و روستا؛ دوازده جلسه غیرمتوالی و یا شش جلسه متوالی، شورای بخش؛ هشت جلسه غیرمتوالی و یا چهار جلسه متوالی، شورای شهرستان؛ شش جلسه غیرمتوالی و یا سه جلسه متوالی، شورای استان؛ چهار جلسه غیرمتوالی و یا دو جلسه متوالی و شورایعالی استانها؛ سه جلسه غیرمتوالی و یا دو جلسه متوالی.
اعتراض به مصوبات شورای اسلامی شهر
مطابق ماده 80 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور مصوب 1357، در صورتی که مصوبات شوراها مغایر با وظایف و اختیارات قانونی آنها و مغایر قوانین عمومی کشور باشد مسئولان اجرایی مربوط میتوانند با ذکر مورد و به طور مستدل حداکثر ظرف دو هفته از تاریخ ابلاغ مصوبه، اعتراض خود را به اطلا ع شورا رسانده و درخواست تجدید نظر کنند.
شورا موظف است یک هفته از تاریخ وصول اعتراض تشکیل جلسه داده و به موضوع رسیدگی و اعلام نظر کند. در صورتی که شورا در بررسی مجدد از رأی قبلی خود نسبت به مصوبه مورد اختلاف عدول نکند موضوع به هیئت حل اختلاف استان ارجاع میشود. هیئت مزبور مکلف است ظرف 15 روز به موضوع رسیدگی و اعلام نظر کند.
نظر این هیئت در صورتی که در جهت لغو مصوبات شورای شهر باشد در صورت تأیید هیئت مرکزی حل اختلاف قطعی ولازم الاجرا خواهد بود .
منبع : روزنامه حمایت
انواع صلاحیت های شوراهای حل اختلاف برگزاری 38 دوره آموزش برای اعضای شورا