جلب بدون احضار در جرایم مستوجب قصاص یا اعدام
احضار از لحاظ لغوی به معنای حاضر ساختن، حاضر کردن و فرا خواندن آمده و در اصطلاح، به فراخواندن کسی اعم از مدعیعلیه یا هر کسی از قبیل گواهان و غیره، برای حضور در نزد قاضی برای پاسخگویی استنطاقی (بازجویی) یا قضایی گفته میشود
احضار از لحاظ لغوی به معنای حاضر ساختن، حاضر کردن و فرا خواندن آمده و در اصطلاح، به فراخواندن کسی اعم از مدعیعلیه یا هر کسی از قبیل گواهان و غیره، برای حضور در نزد قاضی برای پاسخگویی استنطاقی (بازجویی) یا قضایی گفته میشود.
احضار در معنای عام، برای حاضر کردن امری، اعم از اشخاص و اموال به کار میرود و در امور مدنی و جزایی بیشتر به فراخواندن اشخاصی مانند مدعیعلیه (خوانده) یا نماینده او و شاهد از سوی دادگاه یا مرجع صلاحیتدار دیگر اطلاق میشود.
اگر احضار مدعیعلیه ممکن باشد، احضار او به وسیله دادگاه الزامی است و هزینه آن، بر عهده کسی است که خواهان احضار است.
به بیان دیگر، دستور به حاضر شدن و فراخواندن شخص یا اشخاص به عنوان مظنون یا متهم یا شاهد و مطلع به وسیله بازپرس، برای ادای توضیحات یا بازجویی و هر امر لازم دیگری در نزد وی و در زمان معین، احضار اشخاص نامیده میشود و به وسیله ابلاغ برگه احضارنامه صورت میگیرد.
اگر مدعیعلیه بدون دلیل حاضر نمیشود، قاضی میتواند او را جلب و نیز تعزیر کند و اگر به دلایلی همچون بیماری و حبس و... حضور خوانده (مدعیعلیه) ممکن نباشد، اگر در آن محل، حاکم یا قاضی باشد، به او نیابت داده میشود و اگر نباشد، قاضی فرد صالحی را به جانشینی خود میفرستد تا در همان محل، داوری کند.
تفاوت میان احضار و اخطار آن است که اخطار بیشتر در امور مدنی صادر و ابلاغ میشود. همچنین اخطار در موضوع به معنای یادآوری امری به فرد یا افرادی در پروندههای حقوقی است اما احضار جنبه امری، اطلاعی و اعلامی دارد و ضمانت اجرای آن صدور «دستور جلب» است.
احضار شاهد
طبق ماده 242 قانون آیین دادرسی مدنی «دادگاه میتواند به درخواست یکی از اصحاب دعوا همچنین در صورتی که مقتضی بداند، گواهان را احضار کند.» مقرراتی که برای ابلاغ اوراق قضایی تعیین شده است، در ابلاغ احضاریه نیز رعایت میشود و باید حداقل یک هفته قبل از تشکیل، به گواه یا گواهان ابلاغ شود. قانونگذار در ماده 243 همین قانون میگوید «گواهی که برابر قانون احضار شده است، چناچه در موعد مقرر حضور نیابد، دوباره احضار خواهد شد.»
احضار متهم
هنگامی که قاضی دلایل کافی در اختیار داشته باشد، میتواند متهم را احضار کند. اشخاصی که حضور پیدا نکرده و گواهی عدم امکان حضور هم نفرستاده باشند به دستور قاضی جلب میشوند.
قاضی در مواردی مانند جرایمی که مجازات قانونی آنها قصاص، اعدام و قطع عضو باشد، میتواند بدون اینکه احضاریه فرستاده باشد، دستور جلب متهم را صادر کند.
احضار برای سازش
طبق مواد 186 و 187 قانون آیین دادرسی مدنی، هرکس میتواند در مورد هر ادعایی از دادگاه نخستین به طور کتبی درخواست کند که طرف او را برای سازش دعوت کند.
ترتیب دعوت برای سازش همان است که برای احضار خوانده مقرر است اما در دعوتنامه باید قید شود که شخص برای سازش به دادگاه دعوت میشود.
هرگاه بعد از ابلاغ، دعوتنامه طرف حاضر نشد، دادگاه مراتب را در صورتمجلس قید کرده و به درخواستکننده سازش برای اقدام قانونی اعلام میکند.
احضار کارشناس
دادگاه میتواند رأساً به درخواست هر یک از اصحاب دعوا قرار ارجاع به کارشناس را صادر کند. در قرار دادگاه، موضوعی که نظر کارشناس نسبت به آن لازم است و نیز مدتی که کارشناس باید اظهار عقیده کند، تعیین میشود.در صورت لزوم تکمیل تحقیقات با اخذ توضیح از کارشناس، دادگاه موارد تکمیل و توضیح را در صورتمجلس منعکس و به کارشناس اعلام و کارشناس را برای ادای توضیح دعوت میکند. در صورت عدم حضور، کارشناس جلب خواهد شد.
احضار برای اتیان سوگند
در مواردی که صدور حکم دادگاه منوط به سوگند شرعی است، دادگاه به درخواست متقاضی، قرار اتیان سوگند صادر کرده و در آن، موضوع سوگند و شخصی را که باید سوگند یاد کند، تعیین میکند.
در صورتی که طرفین حاضر نباشند، دادگاه محل ادای سوگند تعیین وقت کرده و طرفین را احضار میکند. در احضارنامه علت حضور قید میشود.(ماده 282 قانون آیین دادرسی مدنی)
بعد از صدور قرار اتیان سوگند، اگر شخصی که باید سوگند یاد کند، حاضر باشد، دادگاه در همان جلسه سوگند میدهد و در صورت عدم حضور تعیین وقت کرده، طرفین را دعوت میکند.
اگر کسی که باید سوگند یاد کند، بدون عذر موجه حاضر نشود یا بعد از حضور از سوگند امتناع کند، نکول محسوب میشود و دادگاه اتیان سوگند را به طرف دعوا رد میکند و با اتیان سوگند، حکم صادر خواهد شد. در غیر این صورت دعوا ساقط میشود.
در برگ احضاریه، جهت حضور و نتیجه عدم حضور باید قید شود. (ماده 286 قانون آیین دادرسی مدنی)
اتیان سوگند باید در جلسه دادگاه رسیدگیکننده به دعوا انجام شود. در صورتی که اداکننده سوگند به واسطه عذر موجه نتواند در دادگاه حضور یابد، دادگاه حسب اقتضای مورد، وقت دیگری برای سوگند معین میکند یا دادرس دادگاه نزد او حاضر میشود یا به قاضی دیگر نیابت میدهد تا او را سوگند داده و صورتمجلس را برای دادگاه ارسال کند و بر اساس آن رأی صادر میکند. (ماده 288 قانون آیین دادرسی مدنی)
منبع : روزنامه حمایت
مطالبه مهریه در دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی چگونه است ؟ رای شماره 667 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال بند (1-30)تعرفه عوارض سال 1394 شورای اسلامی شهر پردیس