امکان تعقیب کیفری زوج در صورت تصاحب جهیزیه
امکان تعقیب کیفری زوج در صورت تصاحب جهیزیه
متن پرسش :
آیا میتوان شوهر را امین یا در حکم امین دانست و در شرایطی که او جهیزیه(مقالات مرتبط با جهیزیه - سوالات مرتبط با جهیزیه ) را تصاحب کرده است به جرم خیانت در امانت ( مقالات مرتبط با خیانت در امانت - سوالات مرتبط با خیانت در امانت ) از او در دادسرا شکایت کرد؟
جهیزیه زن ومباحث حقوقی مربوط به آن - دادخواست استرداد جهیزیه و صدور قرار تامین خواسته - نظام حقوقی جهیزیه در ایران - بررسی حقوقی استرداد جهیزیه
نمونه لایحه دفاعی خیانت در امانت - خیانت در امانت و مجازات های قانونی - ابعاد گوناگون خیانت در امانت - شرایط آزادی مشروط برای خیانت در امانت
متن پاسخ :
اگر به صورت خشک به قوانین نگاه شود. میتوان زوج را مشمول این جرم دانست. اما چنان که اداره حقوقی قوه قضاییه در نظریه 10/4/54 خود میگوید: «جهیزیه در ایام ازدواج معمولا در اختیاز زوجه است و مورد استفاده خانوادگی قرار میگیرد و به هیچ وجه نمیتوان زوج را امانتدار جهیزیه تلقی کرد و اگر در بعضی نقاط مرسوم است حین عقد نکاح رسید جهیزیه( مقالات مرتبط با جهیزیه - سوالات مرتبط با جهیزیه ) را از زوج میگیرند این رسید حاکی از حمل جهیزیه به منزل شوهر و تعلق آن به زوجه است نه امین بودن شوهر نسبت به آن؛ بنابراین در صورتی که بعد از انحلال نکاح( مقالات حقوقی مرتبط با نکاح - سوالات حقوقی مرتبط با نکاح ) شوهر آنچه از جهیزیه مانده را تصرف کند و از استرداد آن به زوجه امتناع کند موضوع جنبه جزایی ندارد و از طریق حقوقی قابل مطالبه میباشد.»
بنابراین نمیتوان زوج را به جرم خیانت در امانت محکوم کرد، حتی اگر اقدام به نقص یا تلف اموال جهیزیه ( مقالات مرتبط با جهیزیه - سوالات مرتبط با جهیزیه ) کند. جرم خیانت در امانت مختص به اعمالی است که در آن استرداد اموال پیشبینی شده باشد و از عبارت «بنابراین بوده است» در ماده 900 قانون مجازات اینگونه برمیآید که باید توافقی میان صاحب مال یعنی زوجه و امین یعنی زوج مبنی بر استرداد، چه به صورت صریح و چه به صورت ضمنی وجود داشته باشد و چون ذات عقد ازدواج مبنی بر تفاهم و توافق برای ادامه زندگی مشترک است بعید به نظر میرسد در حین عقد ازدواج و شروع زندگی مشترک زوجه چنین استردادی را شرط کرده باشد.
در زمانی که زوجه جهیزیه ( مقالات مرتبط با جهیزیه - سوالات مرتبط با جهیزیه ) را به منزل مشترک میآورد چون هدف ادامه زندگی است هیچ پیشزمینهای برای استرداد آنها وجود ندارد، در نتیجه چون جرم خیانت در امانت( مقالات مرتبط با خیانت در امانت - سوالات مرتبط با خیانت در امانت ) مختص به اعمالی است که استرداد در آنها شرط است بعید به نظر میرسد زوج را بتوان به این جرم محکوم کرد. به معنای واضحتر شرط استرداد باید باشد و اگر نباشد جرم صورت نپذیرفته است؛ بنابراین از آنجا که در زمان ازدواج شرط استرداد نیست این جرم صورت نمیپذیرد.
با وجود این، به نظر میرسد که بتوان در شرایطی این جرم را بر زوج بار کرد و آن زمانی است که زوجین طلاق گرفتهاند (یا در شرایطی جدا از یکدیگر زندگی میکنند) یا به هر طریقی زوجه، زوج را ممنوع از عملی از جمله تصاحب و تلف و استعمال کرده باشد و زوجه جهیزیه ( مقالات مرتبط با جهیزیه - سوالات مرتبط با جهیزیه ) را تحویل نگرفته است و به زوج اخطار میکند (حال به وسیله اظهارنامه یا دادخواست استرداد جهیزیه( مقالات حقوقی مرتبط با استرداد جهیزیه - سوالات حقوقی مرتبط با استرداد جهیزیه ) با به صورت شفاهی یا ضمنی یا هر طریق دیگری که دادگاه ثابت شود) که جهیزیه او را پس دهد. در چنین وضعی به نظر میرسد ماده 900 قانون مجازات اسلامی مصداق داشته باشد چرا که از این زمان به بعد (آگاهی زوج از خواست و اراده زوجه) شرط استرداد باید از سوی زوج انجام شود و از این زمان زوج امین اموال زوجه محسوب میشود و تعدی و تفریط در اینجا مصداق پیدا میکند.
در چنین مواردی صرف اثبات وجود مال در ید زوج کافی نیست. با توجه به قانون مجازات اسلامی زوجه به عنوان شاکی باید اثبات کند که از زمانی که به زوج اطلاع داده؛ مال در دست زوج امانت بوده و وی در حفظ یا نگهداری این اموال تعدی یا تفریط کرده است؛ یا آنکه با اقداماتی مثل استعمال، تصاحب، تلف و مفقود نمودن آن، موجب ضرر مالک یا زوجه شده و اقدام او در این خصوص با سوءنیت همراه بوده که احراز این سوءنیت نیز با دادگاه است. البته دادگاهها در چنین شرایطی قراین و احوال و اوضاع را نیز در نظر میگیرند. همچنین میتوان تفسیر کرد که تا پیش از این آگاهی زوج اطلاع و قراری مبنی بر استرداد اموال نداشته ولی از این زمان به بعد این آگاهی به اطلاع او رسیده است.
منبع : راه مقصود
روش حذف نام همسر قبلی از شناسنامه تکلیف تابعیت متولدین در کشتی و هواپیما