×

بزه دیدگی

بزه دیدگی

م‌تر از یک سده پس از تولد جرم‌شناسى، عده‌اى از جرم‌شناسان که در مقام حل معماى بزه‌کارى و علت‌شناسى جرم، آمادگى طى همة مسیرهاى مطالعاتى را داشتند

بزه-دیدگی وکیل 

کم‌تر از یک سده پس از تولد جرم‌شناسى، عده‌اى از جرم‌شناسان که در مقام حل معماى بزه‌کارى و علت‌شناسى جرم، آمادگى طى همة مسیرهاى مطالعاتى را داشتند، پژوهش‌هاى خود را بر کنش‌گر دیگر بزه‌کارى یعنى «بزه‌دیده» متمرکز کردند تا سهم، نقش و شخصیت وى را در تکوین جرم برآورد نمایند. این رهیافت جدید نسبت به جرم، به نوبة خود تحولات عمیقى را در علت‌شناسى جنایى ایجاد کرد که حاصل آن تولد رشتة جدیدى به نام «بزه‌دیده‌شناسی» بود. تدابیر و اقدامات حمایتی در پیش‌گیرى بزه‌دیده‌شناسانة ناظر به اجتناب از بزه‌دیده واقع شدن یا به عبارت دیگر، جلوگیرى از «بزه‌دیدگی» افراد یا اموال به عنوان آماج‌هایى مطرح مى‌شود که بزه‌کاران نوعاً به آن‌ها تعرض مى‌کنند. با اتخاذ و اعمال این اقدامات هدف آن است که هزینة روانى، جسمانى و کیفرى جرم براى شخص بزه‌کار تا حداکثر ممکن بالا رود و لااقل خود بزه‌دیده به‌عنوان عنصرى از وضعیت ماقبل بزه‌کارى یا وضعیت پیش جنایى، زمینة جاذبه را براى بزه‌کاران فراهم نیاورد

 بزهکاری زنان و مسئولیت کیفری مخففه - پیشگیری از بزهکاری - بزهکاری خردسالان - تاثیر جنسیت در بزهکاری - بررسی مولفه های موثر بر بزهکاری اطفال - ناسازگاری در درون خانواده ، عاملی اصلی بزهکاری در جامعه 

    مى‌توان گفت که «خطر بزه‌دیده واقع شدن» به طور مساوى میان افراد جامعه توزیع نشده است  و عده‌اى از افراد به خاطر عوامل آْسیب‌شناختى و ویژگى‌هاى خاص، بیش‌تر از سایر افراد جامعه در معرض انتخاب شدن از سوى بزه‌کاران قرار دارند که این دسته از بزه دیدگان در علم جرم شناسی با نام بزه دیدگان خاص یا آسیب پذیر شناخته می شوند

بدین‌سان، در پرتو یافته‌هاى بزه‌دیده‌شناختى، سیاست جنایى افتراقی در پیش‌گیرى از بزه‌دیدگى برخى افراد بالقوه آسیب‌پذیر نظیر زنان و اطفال، مورد توجه قانون‌گذاران کیفرى قرار گرفت. حمایت کیفرى افتراقى (ویژه) از افراد فوق به‌واسطة سازوکار جرم‌انگارى‌هاى ویژه و تشدید کیفر بزه‌کاران انجام شد اما حمایت از گروههای دیگر آسیب پذیر نظیر سالمندان مفقود ماند تا آنان همچنان در برابر آماج جرایم و بدرفتاری های سوء استفاده کنندگان، محجور بمانند.

    به هرحال در مورد آن دسته از بزه‌دیدگانى که دربارة آن‌ها انتخاب صورت مى‌گیرد، وجود مؤلفه‌‌هایى چون جذابیت، قابلیت کنترل، امکان دست‌رسى آسان، فقدان خطر یا کم‌خطر بودن آن و موارد مشابه، در امر گزینش آنان سهیم خواهد بود.سالمندان نیز به دلایلی مانند ضعف جسمانی،عدم تعادل روانی،عدم مراقبت محیطی و غیره همواره به عنوان یکی از گروههای هدف بزه‌ کاران به حساب می آیند.حقوق کیفری به عنوان هسته اصلی سیاست جنایی هر کشور در داخل و سازمانهای بین المللی با مصوبات خود در عرصه بین المللی می توانند در حمایت از چنین افراد آسیب پذیری از جایگاه مهمی برخوردار باشند.

شخصیت بزهکاری در پرتو پدیده شناسی - احراز رابطه بزهکاری در جرائم - مهمترین علل بزهکاری ازنگاه یک قاضی - بزهکاری اطفال و نوجوانان و پیامدهای قانونی آن

    هرچند در این پژوهش به بررسی علت و معلولی جرایم علیه سالمندان پرداخته خواهد شد اما هدف اصلی نگارنده این است که با شناخت انواع حمایتهای صورت گرفته از سالمندان در عرصه داخلی و بین المللی به کاستی ها و خلأهای حمایتی از آنان پی ببرم تا به واسطه آن بتوانم راهکار مناسبی را در جهت حمایت هرچه بهتر از سالمندان ارائه دهم. همانگونه که درمورد دیگر گروههای آسیب پذیر نظیر اطفال و زنان تحقیقات گسترده ای انجام گرفت و در نهایت منجر به نگاه ویژه نهادهای داخلی و بین المللی به این اشخاص گردید امید است با افزایش هرچه بیش تر توجهات به سالمندان راه برای گسترش چتر حمایت قانونی از این افراد نیز هموار گردد.

این تحقیق اهدافی دارد که به شرح ذیل اند:

1 . بررسی اصول و مبانی نظری جرم انگاری

2 . بررسی روش ها و مبادی جرم انگاری در حقوق کیفری ایران

3 . بررسی مبانی سیاست جنائی

4 . بررسی تقابل یا تعامل جرم انگاری و سیاست جنائی

    با آنکه پیرامون موضوع سالمندان بزه دیده مطالعات پراکنده و بسیار اندکی انجام گرفته اما به چند مورد از آنها اشاره می شود :

     حاجی تبار فیروز جائی(1391) در کتابی تحت عنوان «بزه دیده شناسی حمایتی افتراقی» می نویسد: خشونت علیه سالمندان یک معضل جدی اجتماعی است که در تمام گروههای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه دیده می شود و بر کیفیت زندگی سالمندان تاثیر می گذارد ولی اغلب مخفی مانده و تنها مقدار کمی گزارش می شود.از جمله دلایل عدم گزارش بزه دیدگی ناشی از سوء رفتار با پیران را می توان به وابستگی های گوناگون جسمانی، مالی، مراقبتی، عاطفی و غیره آنان به سوءاستفاده کنندگان، امیدوار بودن به توقف سوءاستفاده علیه آنان و رفتار تهدیدآمیز سوءاستفاده کنندگان اشاره کرد.او همچنین علل بدرفتاری و خشونت با سالمندان را اینگونه برمی شمرد:1- کاهش سلامت فیزیکی یا روانی پیران که باعث افزایش وابستگی شان به سوء استفاده کنندگان بالقوه می شود. ناتوانی افراد پیر در انجام فعالیتهای روزمره زندگی مانند نظافت شخصی، پوشیدن لباس، استفاده از توالت، خرید غذا و تهیه آن، اداره پول و فعالیتهای اساسی دیگر، آنان را آسیب پذیر و وایسته به اعمال مراقبت کنندگان می نماید.2- مشکلات شخصی فرد سوءاستفاده کننده مثلا وابستگی مالی سوءاستفاده کنندگان به سالمندان یا سابقه بیماری روانی، دشمنی، مصرف سوء الکل یا مواد مخدر از سوی سوءاستفاده کنندگان 3- فقدان

پیشگیری بزه دیده مدار ، عدالت کیفری بزه دیده مدار - اذن بزه دیده در ارتکاب جرم - مهدی تمکین - اطفال بزهکار و بزه دیده در حقوق فرانسه 

شبکه های اجتماعی حمایتی

عبدالکریم اسکندری در مقاله ای با عنوان  راه‏کارهای حمایت از بزه‏دیدگان

 مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى قدس‏سره. تاریخ دریافت: 9/6/87 ـ تاریخ پذیرش: 25/10/87.      

 راه‏کارهای حمایت از بزه‏دیدگان در سیاست جنایی اسلام و اسناد بین‏الملل، از مباحث جدید حقوق جزاست که روش‏های حمایت از قربانیان جرم، به ویژه جرایم قتل عمد و شبه‏عمد را بیان می‏کند. این مقال با رویکرد نظری و تحلیلی و با هدف تبیین و تحلیل موقعیت حقوقی بزه‏دیدگان و سازوکارهای تضمین آن با رویکرد فقهی ـ حقوقی است. حاصل سخن اینکه، نگرش کلی سیاست جنایی اسلام حمایت از بزه‏دیدگان، تثبیت موقعیت حقوقی آنان و جبران خسارت‏های مادی و معنوی آنها از طریق نهادهایی همچون عاقله، اقارب، و بیت‏المال است. سازمان ملل نیز با تأثیرپذیری از جنبش‏های حمایت از بزه‏دیدگان، قوانینی را در جهت حمایت از بزه‏دیدگان وضع نموده و تدابیری را برای اجرای آن در نظر گرفته است، اما بنا به دلایلی در عمل چندان موفق نبوده است./ بررسی حقوق کیفری حکایت از آن دارد که پژوهش‏های جرم‏شناسان و مسائل حقوق جزا بیشتر بر عناصری همچون جرم، مجرم و مجازات متمرکز بوده است و در نتیجه، قربانی جرم که در دوره انتقام خصوصی، نقش محوری را در فرایند تعقیب و مجازات مجرم بر عهده داشت و دفاعیات اصلی را در محاکمات ایفا می‏نمود، با گسترش دوره دادستان عمومی از نظر دور مانده و اهمیت خود را در مراحل مختلف عدالت کیفری از دست داده و حمایت از حکم‏رانان و دولت‏ها جایگزین آن گردیده است. به تعبیر یکی از اندیشمندان عرب، این مسئله که بسیاری از قوانین جزایی با سر فصلی تحت عنوان «جرایم علیه دولت» آغاز می‏شود یک امر اتفاقی نیست،2 بلکه نشان از افول و تضعیف پایگاه حقوقی بزه‏دیدگان و توجه بیشتر به منافع دولت‏ها و حمایت از آنها دارد./از انچه در این کتاب است ، می‏توان نتیجه گرفت که حمایت از قربانیان جرم می‏تواند نقش اصلی را در کاهش پدیده‏های مجرمانه ایفا کرده، در تحقق عدالت کیفری، بازسازی شخصیت بزه‏دیده و تأمین خسارت‏های مادی و معنوی وی تأثیرگذار باشد. سیاست کیفری اسلام به منظور حمایت از اساسی‏ترین حق بزه‏دیده (حق حیات) و جبران خسارت او و در نهایت، حفظ نظم عمومی و عدالت اجتماعی، سازوکارهای بی‏بدیلی را در عرصه نظام حقوقی ارائه داده است. جواز قصاص در قتل عمد، پرداخت دیه، و در مواردی عفو برای عدالت ترمیمی، از روش‏هایی است که سیاست جنایی اسلام برای حفظ حق حیات و جبران خسارت قربانی جرم و اولیای دم مقرّر داشته و برای تکمیل و اجرایی کردن این سیاست‏ها، نهادهای اساسی همچون «ضمان اقارب»، «ضمان عاقله» و «بیت‏المال» را پیش‏بینی کرده است، تا به هر صورت ممکن حمایت از حق بزه‏دیده تحقق یابد و حرمت خون انسان‏ها حفظ گردد.

کودکان بزهکار و بزه دیده در حقوق ایران - خلاهای قانونی حمایت از بزه دیدگان ناتوان 

سازمان ملل نیز با تأثیرپذیری از جنبش‏های حمایت از بزه‏دیدگان و مؤسسات وابسته به آنها، قوانین و سازوکارهای قضایی، دولتی و عرفی را در جهت حمایت از حقوق بزه‏دیدگان و تسکین ناملایمات آنان وضع کرده و دولت‏ها را ملزم به رعایت آن نموده است. اما در عمل چندان موفق نبوده است؛ زیرا اولاً، این قوانین بیشتر بر بعد شکلی حمایت از حقوق بزه‏دیدگان و فرایند دادرسی آنها تکیه دارد تا جنبه ماهوی؛ و ثانیا، به دلیل منافع سیاسی کشورها و حاکم نبودن روح ارزش و معنویت کمتر مورد پذیرش و استقبال کشورهای عضو قرار گرفته است.

بزه‌ دیده و انواع آن در سیاست جنایی ایران نوشته نوشته شده توسط :شهاب الدین ناصری پشت دربندی

انسان بزهکار اثر دکتر سزار لمبروزو- تحول عمیقی در نحوه نگرش به بزه دیده را سبب شد، چرا که زمینه ساز نگرش علمی به جرم بوده و در حدود ده سال بعد زمینه تولد رشته جرم شناسی را فراهم کرد. کمتر از یک سده پس از تولد جرم شناسی، برخی جرم شناسان در مقام حل معمای جرم و برای علت شناسی بزهکاری محور مطالعات خود را بر کنشگر دیگر فرآیند بزهکاری، یعنی «بزه دیده» متمرکز کردند تا جایگاه و نقش وی را در تکوین جرم برآورد کنند.

این مطالعات و تحقیقات جرم شناسان سبب شد رشته جدیدی بنام «بزه دیده شناسی علمی» (اولیه) ایجاد گردد. براساس یافته های این رشته جدید، بزه دیده مستقیم  جرم که تا پیش از این مستحق حمایت و معمولا بی تقصیر تلقی می شد و شایسته و نیازمند هرگونه مساعدتی بود، می توانست به عنوان عامل موثری در وقوع جرم و الهام بخش اندیشه مجرمانه باشد؛ و از همه مهم تر می تواند در جریان ارتکاب جرم و درحالی که خود مقدم در ارتکاب بزه بوده، به لحاظ عدم توانایی جسمانی یا یک اتفاق خارج از اراده خود، به جای آنکه مجرم شود، قربانی جرم واقع گردد.  

براین اساس، زوج کیفری نباید همواره بصورت سیاه و سفید قضاوت شوند. همیشه اینگونه نیست که یکی بی گناه و دیگری گناهکار باشد، بلکه ممکن است شیری یا خاکستری رنگ بوده و درواقع بزه دیده هم در وقوع جرم به نوعی نقش داشته باشد.

پس بدون تردید بررسی علمی و ملاحظه عنصر مؤثری چون قربانی جرم به منزله شخصیت کلیدی در فرآیند منجر به اعمال مجرمانه یا فرآیندهای برخواسته از آن تحول عمیقی در علت شناسی جنایی است.

در همین راستا این فصل ابتدا به بررسی فرآیند بزه دیدگی و وجوه مختلف بزه دیدگان پرداخته و آنگاه مؤلفه های موثر در انتخاب بزه دیدگان مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

بنابراین مطالب این فصل در دو بحث زیر ارائه می گردد:

مبحث اول: تحلیل فرآیند بزه دیدگی و آشنایی با گونه های بزه دیدگان

مبحث دوم: بررسی مؤلفه های موثر در انتخاب بزه دیدگان

که هرکدام عوامل مختلفی وموثری رادر بردارند.

مبحث اول : تحلیل فرآیند بزه دیدگی و آشنایی با گونه های بزه دیدگان

در گذشته، مجرم تقریباً به طور انحصاری تمامی توجه پژوهشگران در قلمرو جرم شناسی را به خود معطوف ساخته بود، به طوری که تلاش های فراوانی در جهت پی بردن به خصوصیت ها، ناهنجاری ها، اختلالات روانی، نواقص شخصیتی و عوامل روانی دیگر که بتواند رفتار مجرمانه را تبیین نماید، انجام می گرفت. از طرفی چون گروه های طرفدار قربانیان، آنها را افرادی بی گناه می دانستند، مخالف بررسی عملی نقشی بودند که قربانیان ممکن است در ایجاد جرائم داشته باشند. در هر حال، تلاش برای درک جرم بدون در نظر گرفتن تمام جنبه های آن – از جمله ویژگیها و رفتار قربانی – همچون تلاشی خواهد بود برای تکمیل پازلی که همه قطعات آن را در اختیار نداریم.

مراقب انگ زنی های مجرمانه در بزه کودکان باشیم 

تکامل سریع جرم شناسی و قلمرو گسترده آن، افق تازه ای در تحقیقات جرم شناسی گشود به طوری که در دهه 1940، توجه دانشمندان به رابطه میان بزه دیده و بزهکار جلب می شود، هر چند پایه گذاران رشته جرم شناسی از حیاتی بودن آن آگاه بودند. هانس فون هنتیگ ، بنیامین مندلسون  و هانری هنبرگر  جملگی بر اهمیت بررسی روابط میان مجرم و بزه دیده به منظور درک بهتر خاستگاه و آثار جرم تاکید کردند. از زمان انتشار نتایج این مطالعات پیشگام، دانشمندان زیادی بررسی های خود را بر این جنبه از مسئله جرم متمرکز کردند، به گونه ای که جرم شناسی بزه دیده شناسی که اساس آن بر مطالعه بزه دیدگان استوار است، جدیدترین شاخه از جرم شناسی نظری است که موضوع آن بررسی ویژگی ها و عملکرد بزه دیده، و روابط وی با مباشر عمل مجرمانه و نقش او در ارتکاب جرم می باشد.
به عبارتی دیگر بزه دیده، به عنوان یکی از کنشگران اصلی یا فراموش شده جرم بتدریج وارد پژوهش ها و مطالعات جرم شناسان و حقوقدانان کیفری شد و شایسته همان توجهاتی تلقی گردید که از دیر باز در علوم جنایی، در ابعاد حقوقی و تجربی آن، برای بزهکار در نظر گرفته می شد و این رهیافت که بزه دیده می تواند در قبل، در طول و بعد از ارتکاب جرم نقش داشته باشد، به نوعی طرز تلقی سنتی برای مبارزه جامعه علیه جرم با تاکید بر مجازات برای مجرم را اصلاح نمود.

گفتار دوم: آشنایی با گونه های جرم شناختی بزه دیدگان

اگر هر اقدام خلاف یا مغایر قانون که دارای وصف مجرمانه است همانند مثلثی تصور شود. جرم، مجرم و بزه دیده اضلاع سه گانه آن را تشکیل می دهند. بزه دیدگان یکی از اضلاع مثلث جرم هستند که نقش آنها از نظر جرم شناسان به دور نمانده و از اوایل دهه 70 میلادی در رشته جدیدی بنام بزه دیده شناسی به بررسی بزه دیدگان جرایم پرداخته شده است.

جرم شناسان به دلیل تنوع بزه دیدگان در طبقه بندی آنها با مشکلاتی مواجه گردیده اند و در این خصوص دیدگاههای مختلفی ابراز شده است.  این تنوع بزه دیدگان موجب طبقه بندی های گوناگونی براساس معیارهای متفاوتی همچون ضعف و ناتوانی، جنسیت، وضعیت ظاهری و فردی و ... شده است. اغلب جرم شناسان میزان نقش و مسئولیت بزه دیدگان یا ضعف و ناتوانی آنان را بیش از سایر عوامل مورد توجه قرار داده اند.

ارائه دیدگاهی در مورد طبقه بندی بزه دیدگان می بایست بر مبنای شاخص هایی باشد که محقق در کار خود دارد و البته امکان و دسته بندی های مختلفی درخصوص بزه دیدگان قابل تصور است ولی با توجه به موضوع تحقیق که بر فرآیند انتخاب بزه دیدگان از سوی بزهکار تکیه دارد تقسیم بندی که ارائه خواهد شد بیش از سایرین مفید فایده خواهد بود.

به همین جهت این گفتار در دو قسمت مورد بررسی قرار گرفته که در قسمت اول به بررسی بزه دیدگان فاقد تأثیر در بزه دیدگی پرداخته خواهد شد و در قسمت دوم به بررسی بزه‌ دیدگان مؤثر در بزه دیدگی می پردازد.

 زندی(1384) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود که به روش توصیفی-تحلیلی و تحت عنوان «بزه دیدگی سالمندان از دیدگاه جرم شناسی» انجام گرفته، سالمندان را همانند کودکان به عنوان بزه دیدگان بالقوه ای که در معرض انواع سوءاستفاده ها قرار دارند می داند و می نویسد: از اوایل دهه هفتاد قرن بیستم میلادی تعدادی از دانشمندان و متخصصان در رشته های گوناگون مانند روانشناسی،جامعه شناسی،پیری شناسی به مطالعه و بررسی پیرامون موضوع سالمند آزاری، علل و راهکارهای پیشگیری از آن پرداخته اند پیرو این امر،تلاشها و اقدامات متعددی از سوی نهادهای بین المللی صورت گرفته است;  با این توضیح که سازمان ملل متحد نیز از تاریخ فوق الذکر طی نشستهای متعدد با تصویب قطعنامه های مختلف به طور خاص به مساله سالمندی و نیازها و مشکلات آن پرداخته است که سرانجام اکثر این نشست ها، تصویب قطعنامه های متعدد بوده است.این امر نشانگر این است که تا این تاریخ، سالمندان از جایگاه و اهمیت چندانی در سطح سازمان ملل متحد بهره مند نبوده اند اما از این زمان به بعد مساله سالمندی، نیازها و مشکلات خاص آن و حمایت ویژه از آنان در برابر سوءاستفاده ها و بی توجهی ها به عنوان یک موضوع بسیار مهم در عرصه بین المللی معرفی شده است./

    نجفی ابرندآبادی(1385) در مجموعه ای تحت عنوان «سیاست جنایی،علوم جنایی» که گزیده مقالات آموزشی ایشان است آنجا که به سالمندان بزه دیده می رسد به مساله حمایت کیفری از آنان پرداخته و می نویسد: به طورکلی سالمندان با توجه به وضعیت جسمانی و احیانا روانی یا عاطفی، احتمال آسیب پذیری شان در برابر سوءاستفاده ها بیش از دیگران است و در نتیجه شایسته توجه و حمایت ویژه در قالب «حقوق کیفری فنی سالمندان» هستند.حقوق کیفری فنی یا خاص در حقیقت از یک ارزش یا پدیده جدید و در عین حال فنی به شکل تخصصی حمایت می کند.به عبارت دیگر، حقوق کیفری فنی در مقام حمایت پاره ای از دستاوردهاست که به دلیل فنی و تخصصی بودن، حمایت کیفری ویژه ای را همراه با إعمال سازوکار مناسب و به ناچار متفاوت می طلبد. بر این اساس، توجه ویژه به سالمندان را می توان نوعی «سیاست جنایی افتراقی» در برابر پدیده شوم اجتماعی یعنی سالمندآزاری تلقی کرد.جرم انگاری خاص و تشدید مجازات در قوانین کیفری از جمله این راهکارها به منظور دستیابی به «سیاست جنایی افتراقی سالمندان» به حساب می آیند اما به رغم حساسیت این امر، در نظام حقوقی ایران درباره سالمندان پیشرفتها و حمایتهای چندانی از منظر حمایت کیفری ماهوی صورت نگرفته است

نویسنده:

فرجیها،محمد

نشریه: مدرس علوم انسانی » بهار 1382 - شماره

مطالب این مقاله در چهار بخش ارائه می‌شود.بخش اول به بررسی اجمالی اشکال مختلف استفاده از یافته‌های تحقیق در سیاستگذاریها اختصاص دارد و اینکه نتایج پژوهشهای انجام شده چگونه ممکن است با تولید اطلاعات و دانش مورد نیاز، تفکر و اندیشه تصمیم گیرندگان را نسبت به موضوع مورد تصمیم گیری تحت تأثیر قرار دهد.بخش دوم محدودیتهای مربوط به حوزه تحقیق و حوزه سیاستگذاری که موانع و مشکلاتی را بر سر راه نفوذ یافته‌های علمی بر سیاستگذاریها ایجاد می‌کنند به طور جداگانه بر خواهد شمرد. نگاهی اجمالی به فهرست این موانع، اهمیت ایجاد ارتباط نزدیک میان پژوهشگران با مدیران و تصمیم گیران سیاست جنایی و نیز ضرورت دستیابی به ساز و کارهایی برای نزدیکتر کردن گفتمانهای حاکم بر این دو حوزه را بیش از پیش آشکار می‌سازد.بخش سومن با عنوان«یافته‌های جرم شناسی و سیاست کیفری» ضمن تشریح ابعاد مختلف جدایی و افتراق میان مطالعات جرم شناسی و سیاست کیفری، اندیشه‌ها و آرای صاحبنظران مختلف را در این باره که چرا این تأثیر گذاری به ویژه بر سیاستگذاری در امور زندانها بسیار کمتر از میزان انتظار محققان و پژوهشگران جرم شناسی بوده بررسی خواهد کرد و در تلاش است پاسخی برای این سؤال پیدا کند که چه مقدمات و شرایطی لازم است تا جرم شناسی بتواند به راه حلهای عملی در این زمینه دست یابد.در بخش چهارم، یعنی«تأثیر مطالعات جرم شناسانه و بزه دیده شناسانه بر سیاست جنایی بزه دیده مدار»پس از بررسی میزان همزیستی میان یافته‌های جرم شناسی و بزه دیده شناسی با سیاستهای حمایت از بزه دیده، تأثیر یافته‌های تحقیق را در این زمینه در رقابت با دیگر عوامل تأثیر گذار، مثل ایدئولوژی و منافع سیاسی بر سیاستهای حمایت از بزه دیده مطالعه خواهیم کرد.بخش پایانی به جمع بندی و نتیجه‌گیری از مباحث مطروح اختصاص دارد

    رایجیان اصلی (1384) در کتابی تحت عنوان« بزه دیده شناسی حمایتی» با گذری تاریخی بر برنامه های سازمانهای بین المللی و منطقه ای درباره سالمندان می نویسد: موضوع سالمندان بزه دیده تا پیش از دهه 1980 میلادی جایگاه شایسته ای در مطالعات بزه دیده شناسان نداشت.کودک آزاری و همسرآزاری در میان گونه های خاص بزه دیدگی بیش از هر موضوع دیگری در دهه های 1960 و 1970 میلادی کانون توجه بود.با آغاز دهه 1980، شماری از متخصصان و دانشمندان، به ویژه ، جامعه شناسان، روان شناسان، روان پزشکان و جرم شناسان- به بررسی و مطالعه بر روی سالمندآزاری، علل و راه های پیش گیری از آن پرداخته اند و به دنبال این تلاشها با برگزاری چند کنفرانس و صدور توصیه نامه در مورد این موضوع،در برخی نهادها و سازمانهای منطقه ای و بین المللی به ویژه شورای اروپا و سازمان ملل متحد به تلاشهای شان جنبه جهانی بخشیده اند. که مهم ترین مصوبات آنها عبارتند از 1- اولین سند بین المللی درمورد سالمندان،«برنامه اقدام بین المللی درباره سالمندی » نام دارد که مجمع عمومی سازمان ملل متحد آن را به موجب قطعنامه 51/37 در سال 1982 به تصویب رساند.2- در سال 1991 یعنی 9سال بعد از موافقت با طرح قبلی، مجمع عمومی سازمان ملل متحد اقدام به تصویب سند دیگری به نام «اصول ملل متحد برای سالمندان» به موجب قطعنامه شماره 46/91 نمود که دربردارنده اصول هجده گانه ای در پنج شاخه( استقلال، مشارکت، مراقبت، خودسازی و منزلت) راجع به موقعیت سالمندان است. 3- حاصل دومین اجلاس سران برای سالمندان (مادرید- اسپانیا،12-8 آپریل 2002) نیز به موجب تصویب سند بین المللی دیگری به نام « برنامه عمل بین المللی سال 2002 درباره سالمندی » به منظور پاسخ به فرصتها و چالشهای سالخوردگی جمعیت در قرن 21 شد که شامل موضوعات عمده ای است که با این هدفها پیوند نزدیک دارند

     حقیقتیان و فتوحی (1391) در مقاله ای که با روش پیمایشی تحت عنوان «بررسی عوامل اجتماعی-فرهنگی موثر بر سالمندآزاری در شهر اصفهان» انجام گرفته می نویسند، مطالعه درباره خشونت نسبت به کهنسالان هنوز در حال برداشتن قدمهای اولیه خود است.سالمندآزاری در ایران به دلایل مختلف از جمله مسایل فرهنگی، مورد توجه قرار نگرفته است و هنوز آمار دقیقی از میزان سالمندآزاری و خصوصیات آزاردهنده ها در دست نیست.آنچه مهم است این که صدمات جسمی تنها وجه سالمندآزاری نیست، بی توجهی به احتیاجات عاطفی سالمندان و محروم کردن آنان از تماس با افراد مورد علاقه خود، بی توجهی به نیازهای تغذیه ای و بهداشتی سالمندان،بردن وسایل خانه و آنچه به آنان تعلق دارد و مورد علاقه آنان است، دست درازی به اندوخته های آنان، ناسزاگویی و تهدید آنان و فرستادن آن ها به خانه های سالمندان بدون توافق خودشان از وجوه دیگر سالمندآزاری است.این دو محقق در انتهای پژوهش به این نتیجه می رسند که اگرچه ممکن است فرد سالمند به نوعی قربانی همه نوع خشونتهای اقتصادی، اجتماعی و جنسی شود اما اینطور به نظر می رسد که بیشترین صدمه ای که در مورد سالمندان عمومیت دارد، خشونت روانی باشد.این نوع از خشونت شامل بی احترامی لفظی مداوم، آزار و اذیت، تهدید،محرومیت فیزیکی و مالی است

     ریاحی (1385) در مقاله ای تحت عنوان « بررسی ابعاد و پیامدهای اجتماعی- بهداشتی سالمندان در ایران» ضمن تاکید بر پیشگیری اجتماعی از بزه دیدگی سالمندان نمونه هایی از اینگونه تدابیر را نام می برد : فراهم آوردن شرایط حضور سالمندان در مراکز آموزشی(مهدکودک،دبستان،...) و فرهنگی- تفریحی(کتابخانه،موزه،...) به منظور ایجاد تقویت ارتباط میان نسلی و تشکیل نگرش مثبت نسبت به سالمندان در میان کودکان و جوانان؛ طراحی و ساخت فضاهای عمومی و امکانات شهری مانند مترو، اتوبوس، راه پله ها، شیب پیاده روها جهت تسهیل رفت و آمد سالمندان؛ آموزش یه جوانان و نوجوانان به منظور شناخت ویژگی های فرآیند پیری و ایجاد آمادگی ذهنی و روانی در آنان نسبت به مشکلات سالمندان؛ آگاه کردن افراد خانواده و خود سالمندان در پیشگیری از بیماری ها و خطرات احتمالی با توجه به آسیب پذیر بودن آنان در مقابل بیماری ها و خطرات بهداشتی؛ ایجاد نظام مراقبت بهداشتی سالمندان در منزل به کمک تیم پزشکی؛ ایجاد مشاوره های خانوادگی و بهداشت روانی برای خانواده دارای سالمند؛ تحت پوشش قرار دادن سالمندان به وسیله خدمات تامین اجتماعی و پرداخت مستمری به آنان؛ درنظر گرفتن سیاست های بیمه ای متناسب برای افراد سالمند توسط سازمان های بیمه جهت مراقبت از افراد سالمند

      زکوی (1390) در کتابی تحت عنوان «بزه دیدگان خاص در پرتو بزه دیده شناسی حمایتی» آنجا که به بررسی جرایم علیه تمامیت معنوی و روانی سالمندان می پردازد درمورد جرم توهین و فحاشی علیه آنان می نویسد: با گذشت هر دهه از زندگی، فرسودگی، دایره توان و انرژی افراد را تنگ تر و استقامت و شدت فعالیت های ما را محدودتر می سازد. همین امر بهانه ای به دست بعضی از افراد می دهد تا مجموعه ارزشمند سالمندی را که حاوی توانایی بالقوه است، فراموش کنند و آنها را مورد توهین و فحاشی قرار دهند. درحالیکه در سنین بالا،ضعف قوای جسمانی و دماغی، از دست دادن همسر، تنهایی و بازنشستگی و مشکلات دیگر، سالمندان را حساس تر و آسیب پذیرتر می سازد.فلذا شایسته است مقنن با توجه به وضعیت آسیب پذیری سالمندان و توجه به این امر که این گروه را به لحاظ وضعیت شان می توان بزه دیدگان مستعد و بالقوه آسیب پذیری معرفی کرد که وقوع این جرایم(توهین و فحاشی) علیه آنان ممکن است آثار جبران ناپذیر معنوی به دنبال داشته باشد، به یک حمایت کیفری از نوع تشدید مجازات دست بزند.زیرا که ممکن است یک توهین ساده، به لحاظ آسیب پذیری این افراد، منجر به بیماری های شدید و غیرقابل جبرانی برای آنان شود

    

پست های مرتبط

افزودن نظر

مشترک شدن در خبرنامه!

برای دریافت آخرین به روز رسانی ها و اطلاعات ، مشترک شوید.