قانون جدید فرزندخواندگی ایجاد موانع یا تسهیل شرایط ؟
پرونده آیین‌نامه اجرایی قانون فرزندخواندگی درحالی در سال جاری بارها در استان‌های مختلف به‌منظور بررسی بیشتر مفتوح شده که به عقیده معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، قانون جدید بسیاری از شرایط را برای فرزندخواندگی تسهیل کرده است با این وجود در هفته‌های گذشته این قانون باز هم از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی مورد نقد قرار گرفته است
پرونده آیین‌نامه اجرایی قانون فرزندخواندگی درحالی در سال جاری بارها در استان‌های مختلف به‌منظور بررسی بیشتر مفتوح شده که به عقیده معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، قانون جدید بسیاری از شرایط را برای فرزندخواندگی تسهیل کرده است. با این وجود در هفته‌های گذشته این قانون باز هم از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی مورد نقد قرار گرفته است.
تصویب قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست با 17ماده و 6تبصره به سال53 بازمی‌گردد. این قانون به دلیل ایرادهایی که داشت در سال 87 مورد بازنگری قرار گرفت اما به تصویب بهارستان‌نشینان نرسید تا اینکه این قانون پنج 5سال بعد یعنی در سال 92 پس از اظهارنظرهای مختلف کارشناسان و البته اعمال تغییرات زیاد در مجلس تصویب شد و حالا پس از ابلاغ این قانون از سوی دولت به نهادهای مرتبط، صحبت درباره ابعاد مختلف آن مورد انتقاد نمایندگان است، به‌عنوان مثال به گفته عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، منتقدان مطرح کردند که نباید به دختران مجرد فرزند بی‌سرپرست و بدسرپرست تحویل داده شود. همایون هاشمی اضافه می‌کند که درباره ماده‌ای از این قانون مبنی بر ازدواج فرزند خوانده با سرپرست هم نقدهایی مطرح شده است، بنابراین پس از یک سال اجرای قانون سازمان بهزیستی می‌تواند برای رفع ضعف‌های موجود در قانون لایحه به مجلس ارایه کند.
بهزیستی قوانین دست و پاگیر را رفع کند
از سوی دیگر، نایب رییس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس معتقد است: مقررات و قواعد اجرایی دست و پاگیر اجرای قانون فرزندخواندگی را در عمل غیرممکن کرده است، متاسفانه سازمان بهزیستی کشور تاکنون رغبتی به اجرای قانون جدید که در سال 92 اصلاح و تصویب شد از خود نشان نداده است. یحیی کمالی‌پور در توضیح بیشتر می‌گوید: به‌عنوان مثال مراحل تایید صلاحیت زمان‌بر و نامه‌نگاری‌های متعدد در این زمینه، فرزندخواندگی را سخت کرده است. در واقع، سازمان بهزیستی باید در آیین‌نامه اجرایی قانون فرزندخواندگی بازنگری کند تا موانع اجرای درست قانون رفع شود. تاکید این نماینده در خانه ملت بر این است که باید شرایط حمایت از کودکان بی‌سرپرست که تعدادشان هم بسیار است، تسهیل شود.در این میان به اعتقاد یک عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، قانون فرزندخواندگی شرایط نگهداری و پرورش فرزندان بی‌سرپرست توسط دختران مجرد را به دلیل افزایش سن ازدواج و کاهش امکان فرزندآوری این دختران تسهیل کرد اما نبود پختگی و جامعیت این قانون سبب بروز انتقادات بسیار شده است.
مغایرت با سیاست‌های جمعیتی
در واقع، رسول خضری نسبت به واگذاری این کودکان به دختران مجرد منتقد است و می‌گوید: هرچند این موضوع بنا به دلیل مذکور با توجه به شرایط جامعه در نظر گرفته شده است اما با سیاست‌های جمعیتی مقام معظم رهبری منطبق نیست، زیرا در ترغیب دختران به ازدواج اثر منفی به جا خواهد گذاشت و در حقیقت سیاست‌های کلی جمعیت به فرزندآوری تاکید دارد.
وی معتقد است: قانون فرزندخواندگی بیشتر موانع ایجاد کرده تا تسهیل شرایط، با این توضیح که فرزندخواندگی حوزه وسیعی از مسایل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را در بر خواهد گرفت اما لایحه ارایه شده در این زمینه غیرکارشناسانه و بی‌توجه به مسایل مذکور بوده است.
از سوی دیگر، نبود کار کارشناسی موجب وجود اشکال در قانون شده که به گفته خضری، قانون جدید فرزندخواندگی با این شرایط نیازمند استفساریه است زیرا به شکل پایه‌ای دارای نقص است، از این‌رو در مجلس و مرکز پژوهش‌ها می‌توان اصلاحاتی در این خصوص انجام داد.
تاکید نماینده مردم سردشت و پیرانشهر در مجلس بر این است که فرزندخواندگی دارای ابعاد متعدد است، در واقع متقاضیان سرپرستی و کودکان حق و حقوق پدر و مادر و فرزندخوانده را عهده‌دار می‌شوند که این موضوع باید به‌طور کامل رعایت شود اما در قانون جدید این حقوق واضح، مبرهن و جامع نیست.
سختی‌های گذشته حذف شده است
اما یکی دیگر از اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس نسبت به قانون جدید فرزندخواندگی دیدگاهی مخالف با نظر منتقدان به این قانون دارد. به عقیده عبدالرضا عزیزی، قانون قبلی مورد بررسی و اصلاح قرار گرفته است به‌‌طوری که شرایط برای فرزندخواندگی دختران مجرد بالای 30سال در قانون پیش‌بینی و سختی‌های گذشته مبنی بر زدن سند مالکیت خانه و غیره برای فرزند خوانده از قانون حذف شده است آنهم در شرایطی که قبل از اصلاح قانون، میزان فرزندخواندگی کاهش یافته بود. با این توضیح که با اصلاح قانون فرزندخواندگی در سال 92 مدت زمان نگهداری کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست در شیرخوارگاه‌ها از زمان ورود تا زمانی که سرپرستی آنان واگذار شود به بیش از 2ماه نمی‌رسد زیرا متقاضیان بسیار و شرایط فرزندخواندگی تسهیل شده است.
برخلاف خضری که واگذاری فرزند به دختران مجرد را مغایر با سیاست‌های کلی جمعیت می‌داند، عزیزی معتقد است: نمی‌توان ایرادی به قانون فرزندخواندگی در زمینه تحویل فرزند به دختران مجرد وارد کرد زیرا دخترانی در جامعه شرایط ازدواج ندارند اما امکان نگهداری و سرپرستی کودک را دارند، از این‌رو برای حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست و تربیت کودکان در خانه به جای شیرخوارگاه، در قانون شرایط فرزندخواندگی دختران مجرد پیش‌بینی شده است.
نقطه قوت قانون
حتی عزیزی تحویل کودکان به دختران مجرد را نقطه قوت قانون فرزندخواندگی می‌داند و می‌گوید: نمایندگان با اصلاح آن پس از نیم قرن شرایط را تسهیل و مردم نیز از اصلاح آن استقبال کرده‌اند.
نماینده مردم شیروان در مجلس دهم در توضیح فرزندخواندگی موقت در قانون مذکور، تصریح می‌کند که فرزندخواندگی موقت مشمول کودکان بدسرپرست است که دارای پدر و مادر معتاد بوده و توانایی و شرایط نگهداری از کودکان خود را ندارند، این کودکان به‌طور معمول توسط اقوام یا در مراکز حمایت از این کودکان نگهداری می‌شوند اما با اصلاح این قانون می‌توانند به شکل موقت توسط خانواده‌های متقاضی و در شرایط امن‌تر و آرام‌‌تری نگهداری شوند، البته پس از بهبود وضعیت پدر و مادر واقعی به آنها تحویل داده می‌شوند.تمامی این اظهارنظرها درحالی است که به گفته معاون رییس‌جمهوری، قانون جدید فرزندخواندگی شرایط واگذاری فرزند را تسهیل شده است. اعتقاد شهیندخت مولاوردی بر این است که برای حل مشکلات و ضعف‌ها باید از تمام ظرفیت‌ها بهره‌مند شد. همچنین باید در تعاملی 2سویه میان همه دستگاه‌های مرتبط به‌ویژه از دختران بی‌سرپرست و بدسرپرست حمایت کرد.
از سوی دیگر، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور نیز معتقد است: اجرایی شدن قانون فرزندخواندگی به صورت آیین‌نامه در آمده و به همین منظور سلسله نشست‌هایی برگزار شده، این در حالی است که قانون جدید بسیاری از شرایط را برای فرزندخواندگی تسهیل کرده است. به گفته حبیب‌الله مسعودی‌فرید، به‌عنوان مثال سومین نشست منطقه‌ای با برخی استان‌ها مانند اردبیل، زنجان، آذربایجان و کرمانشاه برای تسهیل اجرای این قانون برگزار شده، درحالی که این قانون نسبت به قانون قبلی خیلی بهتر است، در قانون قبلی کودک سن 12سال فرزندخوانده می‌شد اما در قانون جدید تا 16سالگی است. همچنین در قانون قبلی فقط افرادی که بچه نداشتند می‌توانستند فرزندخوانده داشته باشند اما در قانون جدید با داشتن یک فرزند هم می‌توان اقدام کرد. از سوی دیگر، در این قانون به زنان مجرد بالای 30سال می‌توان فرزند دختر برای سرپرستی واگذار کرد.
در این میان محمد نفریه، مدیرکل دفتر امور کودک و نوجوان سازمان بهزیستی نیز می‌گوید: بر اساس قانون جدید، ایرانیان خارج از کشور هم می‌توانند متقاضی فرزند باشند و همچنین کودکان زیر 16سال و بدسرپرست که در گذشته امکان واگذاری آنها وجود نداشت، شرایط فرزندخواندگی‌شان فراهم شده است. اظهارات نمایندگان مخالف و موافق قانون جدید فرزندخواندگی و البته مسئولان بهزیستی درحالی است که پرورش یک کودک در نهاد خانواده به‌طور حتم در شکل‌گیری بهتر شخصیت هر فرد تاثیر به‌سزایی دارد که تضمین‌کننده آینده هر جامعه‌ای است بنابراین تسهیل شرایط البته با درنظر گرفتن سخت‌گیری‌های لازم برای سپردن هر کودک به خانواده‌ها می‌تواند در کاهش آسیب‌های اجتماعی نقش مهمی داشته باشد.
منبع : روزنامه حمایت
پلیس مرجع قانونی برای صدور سند رسمی نیست حذف نام عربستان از فهرست ناقضان حقوق کودک ، بزرگترین ظلم به کودکان است
