ابعاد حقوقی و روانی ثبت با سند برابر است
ششم دی ، بهدلیل تقارن آن با دویست و هشتادمین روز سال با الهام از آیه 282 سوره بقره کلام ا مجید ، روز سردفتر نامیده شدهاست حساسیت و اهمیت موضوع و پاسداشت این روز و نقشی که برگزاری مستمر و شایسته مراسم در ارتقای جایگاه سندرسمی و سردفتر و نیز همدلی، وحدت و انسجام حرفه می تواند داشته باشد، بر کسی پوشیده نیست
سیاوش مددی/ مدرس دانشگاه و سردفتراسنادرسمی
ششم دی ، بهدلیل تقارن آن با دویست و هشتادمین روز سال با الهام از آیه 282 سوره بقره کلام ا... مجید ، روز سردفتر نامیده شدهاست. حساسیت و اهمیت موضوع و پاسداشت این روز و نقشی که برگزاری مستمر و شایسته مراسم در ارتقای جایگاه سندرسمی و سردفتر و نیز همدلی، وحدت و انسجام حرفه می تواند داشته باشد، بر کسی پوشیده نیست .
بنابراین ،این روز باشکوه را به جامعه دفاتر اسنادرسمی اعم از سردفتران و دفتریاران، کارکنان، حقوقدانان و اندیشمندان مرتبط با این حرفه و مسئولان محترم سازمان ثبت اسناد واملاک کشور، تبریک و تهنیت عرض کرده و حضور فعال و چشمگیر همکاران سراسر کشور بهخصوص فعالان حوزه حقیقی و مجازی را که نقش مهمی در تثبیت بیش از پیش این نامگذاری و اثرات مثبت و ماندگار آن میتوانند داشته باشند ، ضروری میدانم. عظمت و شکوه این روز را نباید فقط در تجملات یا حضور در تالارها و اجتماع افراد زیاد و مسئولان عالی رتبه دید یا به چند سخنرانی بسنده کرد بلکه برای نیل به فلسفه وجودی این پاسداشت، باید از ماهها قبل مقدمات و تمهیدات لازم برای برگزاری همایشها و کنفرانسها در سطح کشور و استانها اندیشیده شود تا با ارائه مقالات و مطالب موثر و شنیدن صدای منتقدان دلسوز، بسترلازم برای توسعه کمی و کیفی حرفه سردفتری فراهم شود .مناسبتها و نامگذاریهای تقویمی و اجتماعی، بهانه و فرصتی برای تمجید، تقدیروتشویق افرادی است که در این زمینه زحمات بسیاری را متحمل شدهاند اما در عین حال نیز تنقید، ارزیابی، پرداختن به کاستیها و ارائه پیشنهادات برای اصلاح و بهبود روشها و مآلا ارتقای جایگاه و منزلت حرفه سردفتری نیز میتواند آینده روشنی را برای این حرفه پدید آورد. هرچند که در سالهای اخیر، تحولات شگرفی درحوزه ثبتی و سردفتری رخ داده و درنتیجه جامعه سردفتری با تعارض قوانین و بخشنامهها و شیوهنامههای ثبت سنتی و مدرن و ناهمگون و نیز ضعف استدلالها و استنباطات غیراصولی، دچار چالش شده و از نبود نشاط علمی و صنفی رنج میبرد،اما باید گفت با اجرای ثبت الکترونیک در بسیاری از موارد از جمله استعلامهای ثبتی الکترونیکی، ارسال خلاصه معامله، اتوماسیون اداری، دفترالکترونیک سردفتر و تطبیق اسناد هویتی و ... تحول مثبت و عظیمی رخ داده که باید به دست اندرکاران و مسئولان محترم سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، دست مریزاد گفت و جای بسی تقدیر و تشکر دارد . البته اجرای هر برنامه بهخصوص ایجاد سامانه پیچیدهای مانند ثبت الکترونیک اسناد، مستلزم صرف اوقات و هزینههای کلان و در عین حال نیازمند بسترسازی لازم، دقت و کارشناسی فنی و حقوقی ظریف و دقیق است. اجرای برنامههای پیدرپی و توجه به توسعه کمی بدون عنایت به توسعه کیفی ممکن است نتیجه عکس داشته باشد و اگر گوشهای از کار را درست کند، ممکن است زوایای دیگر را تخریب کند. صرفنظر از مزایای بسیار ثبت الکترونیک اما ایرادات شکلی و ماهوی عدیدهای نیز بر آن وارد است که میتوان به معضل کلیشههایی که اختیار کتابت عالمانه و آزادی عمل در انتخاب واژگان را از سردفتر سلب کرده و تنظیم اسناد و وکالتهای توکیلی بلاعزل، اقاله، وصیت، متمم رهنی وغیره اشاره کرد که پرداختن به آنها در این مقال و مجال اندک نمیگنجد و بنده به عنوان نمونه در زیربه دو مطلب که ارتباط مستقیمی با روز سردفتر و شأن، منزلت و جایگاه او و اعتبار قانونی و اجتماعی سند رسمی دارد، میپردازم :
در گذر از دوره سنتی به مدرنیته آنچه بین مردم رایج و مرسوم بوده و به صورت عرف معمول درآمده، حفظ و آنچه زاید،دست وپاگیر و دردسر ساز بوده، حذف میشود که این امر در تبادلات فرهنگی نیز مشهود است. در این راستا لازم به ذکر است که دفعتا نمیشود عبارات و جملات اعتباری محبوب مردم را که سالیان متمادی با آن الفاظ انس گرفته و با تکرار و بیان آن الفاظ، امید و اطمینان درآنها ایجاد میشده به یکباره کنار گذاشت و عبارتهای جدید التاسیس و نامانوس را جایگزین کرد.عبارت «ثبت با سند برابراست» نزدیک به یک قرن، مطمئنترین و آرامشبخشترین جمله رایجی بودکه معاملهکننده با نوشتن آن به استحکام معامله ایمان پیدا میکرد و به آرامش و ثبات خاطرمیرسید و بیشترمردم بیش از آنکه با عنوان «محضر» یا «دفترخانه» آشنا باشند، با آن عبارت مانوس بودهاند. در عرف عامه مردم شایع بود که شخص میگفت تا ثبت با سند برابراصل نکنید، من خیالم راحت نمیشود و وجهی پرداخت نمیکنم. اما با صدور شیوهنامه بهرهبرداری از دفترالکترونیک سردفتر اسنادرسمی، از تاریخ10/6/1395 این عبارت از عرف رایج جامعه و حقوق سردفتری، حذف و فقط امضای نسخه پشتیبان و اثر انگشت درنسخه نهایی، جایگزین شد و نقش بست که باید گفت این عمل مغایر عرف رایج و نیز ماده 63 قانون ثبت است، زیرا امضاکننده باید مطابقت اصل سند با ثبت دفتر سردفتر ( نسخهپشتیبان) را تایید و تصدیق کند، در واقع نسخه پشتیبان ( باعنایت به ماده 3 شیوهنامه بهرهبرداری از دفترالکترونیک سردفتر اسنادرسمی و تبصره ذیل آن) همان نسخه الکترونیک دفتر سردفتر است که متاسفانه بهجای استفاده از عنوان «نسخه سردفتر» از «نسخه پشتیبان » استفاده شده است. از طرف دیگر نکته قابل توجه این است که مطابق تبصره مذکور در نسخه پشتیبان فقط امضا جایز است ولی بهموجب تبصره 2ماده 8 همان شیوهنامه امضا در نسخه نهایی ممنوع وفقط اثر انگشت جایز است و همچنین ضرورت امضای دفتریاردر نسخه پشتیبان و عدم امضای ایشان در نسخه نهایی، از مواردی هستند که در بحث تطابق ثبت و سند، جای تامل دارد.
بنابراین با عنایت به موارد فوق پیشنهاد میشود :
عنوان «نسخه پشتیبان» به «نسخه سردفتر» تغییر یابد تا کلمه وزین «سردفتر» محفوظ و عنوان سردفتر نیز معنی پیدا کند.
2 - درنسخه پشتیبان(سردفتر) متعاملان ذیل امضای خود عبارت «ثبت با سند برابراست» راقید کنند تا ضمن پاسداری از این عبارت سنتی، تاریخی و اطمینانبخش ، از مزایای جانبی آن از جمله تشخیص باسواد یا بیسوادبودن افراد و عنداللزوم تطبیق خط و امضا در امور قضایی یا ادعای جعل و ... بهرهمند شده و در عین حال نیز مواد 61 و 64 قانون ثبت رعایت شدهباشد. مضاف بر آن بهدلیل عدم قید شماره ترتیب سند در نسخه پشتیبان ( سردفتر) بهنظر میرسد درج آن از ضروریات دفترالکترونیک سردفتر بوده که لازم است در سامانه، اصلاح و اعمال شود.
3 – بهنظرمیرسد زمان آن رسیده که بهجای توسعه کمی ثبتالکترونیک به توسعه کیفی آن پرداخته شود. واقعیت این است که زیر ساختها و پهنای باند اینترنت، قطعشدن متوالی سامانه ثبت اسناد و احوال، معیوب بودن سیستمها وسرورها و نارضایتی مردم و درگیریهای روحی وعصبی سردفتران که در تیررس مستقیم ارباب رجوع قراردارند ،بیش از این امکان توسعه کمی را نمیدهد.برای توسعه کیفی لازم است نقیصههای نرمافزاری و سختافزاری مورد بازبینی و کارشناسی مجدد قرار گرفته و معایب فنی، حقوقی و ثبتی آنها با تشکیل همایشها و سمینارهای تخصصی مرتفع شود. بی شک سردفتران پس از ماهها فعالیت با سیستم ثبت الکترونیک، انتقادات و پیشنهادات سازندهای را ارائه خواهند کرد که راهگشای بسیاری از مشکلات فعلی باشد که این امر با همت والای مسئولان محترم سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و همچنین پیگیری و مطالبهگری اعضای محترم هیات مدیره کانونها و جوامع سردفتری با تاسی از خردجمعی و اتاق فکر، متشکل از نخبگان و حقوقدانان و پیشکسوتان امور ثبتی و سردفتری حاصل خواهد شد. امیدوارم مسئولان امر، ضمن ارج نهادن به نظرات دلسوزان، تلاش لازم را برای بهبود وضعیت و ارتقای جایگاه سردفتر و سند رسمی مبذول دارند.
منبع : روزنامه قانون