مطالبه اجرت المثل ایام زندگی مشترک
چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً به عهده وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت‌المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌کند
چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً به عهده وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت‌المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌کند.
زوجین در قبال یکدیگر وظایف قانونی دارند. زن مکلف است که از شوهر تمکین عام و خاص کند. اما برخی کارها وظیفه شرعی و قانونی زوجه نیست.
اگرچه در عرف جامعه ایرانی زنان مشغول به رسیدگی به فرزندان و امور منزل میشوند.
در این راستا زوجه میتواند از زوج (شوهر) دستمزد این قبیل امور را که قانونا بر عهده او نیست، مطالبه کند.
اگر توافقی بین آنها در خصوص مبلغ آن نباشد، زن میتواند با دادن دادخواست مطالبه اجرت‌المثل ایام زوجیت به طرفیت شوهر، تقاضای مطالبه اجرت‌المثل با جلب نظر کارشناسی کند.
آشپزی، نگهداری از فرزندان، شستن ظروف و لباسها و… از جمله کارهایی است که زن امکان دارد درخواست اجرت‌المثل آنها را بدهد.
مستندات قانونی گرفتن اجرت‌المثل ایام زندگی مشترک
بر اساس تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی، چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً به عهده وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت‌المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌کند. (الحاقی به موجب قانون الحاق یک تبصره به ماده (۳۳۶) قانون مدنی مصوب ۱۳۸۵)
همچنین طبق ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده، دادگاه ضمن رأی خود با توجه به شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه، اطفال و حمل را معین و همچنین اجرت‌المثل ایام زوجیت طرفین را مطابق تبصره ماده (۳۳۶) قانون مدنی تعیین و در مورد چگونگی حضانت و نگهداری اطفال و نحوه پرداخت هزینه‌های حضانت و نگهداری تصمیم مقتضی اتخاذ می‌کند. همچنین دادگاه باید با توجه به وابستگی عاطفی و مصلحت طفل، ترتیب، زمان و مکان ملاقات وی با پدر و مادر و سایر بستگان را تعیین کند. ثبت طلاق موکول به تأدیه حقوق مالی زوجه است.
طلاق در صورت رضایت زوجه یا صدور حکم قطعی دایر بر اعسار زوج یا تقسیط محکومبه نیز ثبت میشود. در هر حال، هرگاه زن بدون دریافت حقوق مذکور به ثبت طلاق رضایت دهد، میتواند پس از ثبت طلاق برای دریافت این حقوق از طریق اجرای احکام دادگستری مطابق مقررات مربوط اقدام کند.
شرایط مطالبه اجرت المثل زوجه در زندگی مشترک
اولا زوجه (زن) باید ثابت کند که در منزل کارهایی را انجام داده که وظیفه او نبوده است.
ثانیا به دستور شوهر اقدام به این کارها میکرده و ثالثا قصد اینکه به صورت رایگان باشد، نداشته است. به تعبیر حقوقی تبرعی نبوده یعنی رایگان نبوده است.
مراحل مطالبه (درخواست) اجرت‌المثل زندگی زناشویی
بدیهی است که دعوی مطالبه اجرت‌المثل باید از سوی زوجه اقامه شود. زوجه میتواند شخصا دادخواست بدهد یا میتواند به وکیل دادگستری وکالت بدهد.
با در دست داشتن شناسنامه و عقدنامه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست اجرت‌المثل تنظیم میشود و می‌توان خواسته دادخواست را نیز مطالبه اجرت‌المثل زندگی مشترک از مورخ فلان لغایت فلان با جلب نظر کارشناس قید کرد.
آیا اجرت‌المثل همه زنان یکسان است؟
در اینجا این پرسش مطرح میشود که آیا اجرت‌المثل همه زنان یکسان است؟
پاسخ این پرسش مسلما منفی است.
دادگاه پس از تشکیل جلسه دادرسی و استماع اظهارات طرفین در صورت تشخیص استحقاق زوجه، قرار ارجاع به کارشناسی صادر می‌کند.
کارشناس با توجه به فاکتورهای متعدد، اجرت‌المثل زن را تعیین می‌کند که البته هر کدام از زوجین میتوانند نسبت به مبلغ آن اعتراض کند. تحصیلات زوجه، وضعیت اشتغال، تعداد فرزندان، محل زندگی، امکانات زندگی مشترک، داشتن خادم، نقل مکان کردنهای متعدد و حتی اوضاع زوج و زوجه از جمله فاکتورهایی است که کارشناس مد نظر قرار میدهد.
مطالبه اجرت‌المثل ایام زندگی مشترک در رویه دادگاهها
به طور خلاصه باید گفت که عمده دادگاهها به درخواست اجرت‌المثل زوجه پاسخ مثبت میدهند و در نهایت رای به نفع او صادر میکنند.
ولی اختلاف نیز بین بعضی شعب دادگاها وجود داشته و دارد. بعضی شعب مخالف معتقدند که در عرف جامعه ایرانی زنان به رایگان در منزل کار میکنند.
بنابراین کارهای انجامشده توسط زن، ظهور در رایگان بودن دارد. مگر اینکه زوجه آن را ثابت کند.
از طرفی بعضی دادگاهها معتقدند که اثبات امر عدمی یعنی ثابت کردن عدم قصد تبرع دشوار است و همین قدر که زن بگوید که رایگان کار نمیکردم کافی است.
طلاق از طرف مرد و گرفتن اجرت‌المثل زوجه
با دادن دادخواست طلاق از طرف مرد و عدم رضایت زوجه، رویه دادگاهها در جلسه دارسی این است که به صرف درخواست زوجه یا وکیل او، به جهت کارشناسی اجرت‌المثل، قرارکارشناسی اجرت‌المثل صادر میکنند و در این خصوص سهلگیر هستند.
اجرت‌المثل با شرط تنصیف دارایی مندرج در عقدنامه قابل جمع است و منافاتی با هم ندارند.
اجرت‌المثل زن با نحله قابل جمع نیست. بنابراین نحله در صورتی به زن تعلق میگیرد که به هر دلیل اجرت‌المثل به او تعلق نگرفته باشد.
آیا نپرداختن اجرت المثل مشمول جلب میشود؟
اگر رای قطعی مبنی بر محکومیت زوج به پرداخت اجرت‌المثل صادر شده باشد و سپس اجراییه صادر شود و ظرف یک ماه از آن تاریخ، زوج دادخواست اعسار از پرداخت اجرت‌المثل نداده باشد، به تقاضای زوجه، دادگاه حکم جلب شوهر (زوج) را صادر می‌کند.
آیا اعسار و تقسیط اجرت‌المثل پذیرفته میشود؟
اگر شوهر مالی نداشته باشد، میتواند با دادن دادخواست تقسیط اجرت‌المثل، از دادگاه تقاضای قسط بندی مبلغ محکومیت اجرت‌المثل را کند و در صورت بودن شرایط اعسار، دادگاه حکم بر تقسیط صادر می‌کند.
البته به شرطی که زوج مالی برای توقیف و پرداخت نداشته باشد.
منبع : باشگاه خبرنگاران
