برخورد حقوقی با هنجارشکنان
انتشار فیلمی مربوط به یک خواننده معلومالحال خارجنشین در هفته گذشته، که موجب اعتراضات و بیان نظرات از سوی طیف وسیعی از افراد، اقشار مردم و خانوادهها و افراد در تخصصهای گوناگون شده، از رویکرد و نگرش قوانین و مقررات داخلی دولت ایران قابل بررسی است
انتشار فیلمی مربوط به یک خواننده معلومالحال خارجنشین در هفته گذشته، که موجب اعتراضات و بیان نظرات از سوی طیف وسیعی از افراد، اقشار مردم و خانوادهها و افراد در تخصصهای گوناگون شده، از رویکرد و نگرش قوانین و مقررات داخلی دولت ایران قابل بررسی است.
در تحلیل موضوع مورد چالش از دریچه نگاه قوانین و مقررات داخلی ایران میتوان گفت انتشار این فیلم در فضای مجازی فارغ از تأثیرات روانشناختی و تکرار مستمر آن، موجبات آسیب به قوام جامعه ایرانی با فرهنگ مذهبی و سنتی خاص خود را به همراه دارد.
چنین آسیبهایی در حقوق کیفری ایران، عموماً به عنوان جرم تلقی و برای آن مجازات تعیین شده است. قانون جرایم رایانهای مصوب سال 1388، قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب سال 1399 و کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375 مواردی است که در این خصوص، مورد بررسی و تدقیق قرار میگیرد.
اگر بخواهیم از منظر حقوق کیفری داخلی به این مقوله بنگریم، بهواسطه اینکه این فعل در بستر فضای مجازی و پیامرسان اینستاگرام ارتکاب یافته، لذا قانون جرایم رایانهای مصوب سال 1388 در ذهن تداعی شده و حاکم بر موضوع است. قانون جرایم رایانهای در فصل چهارم خود؛ ذیل عنوان جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی و به طور خاص در ماده 742 خود به این موضوع پرداخته و با حصول شرایطی، آن را جرمانگاری و برای این رفتار مجازات تعیین کرده است.
در این فرآیند و جرمانگاری مجموعه رفتارهای این ماده، چندین مورد مفروض است؛ نخست اینکه بستر این رفتار در فضای مجازی بوده است. دومین مفروض، مقوله انتشار آن است که به جهت گستره وسیع و مخاطبان انبوه شبکههای اجتماعی، این امری بدیهی و ثابتشده است. مفروض سوم، وسیله انتشار است که همان سامانههای رایانهای (رایانه، تبلت، لپتاپ، گوشیهای هوشمند و ...) است. نوع محتویات منتشرشده در ماده فوق مشتمل بر دو بخش است: قسم اول محتویات مستهجن که به برهنگی کامل زن و مرد اشاره داشته و قسم دوم، محتویات مبتذل بوده که مستند به تبصره ماده 742، اشاره به وجود صحنه و صور قبیحه دارد. با ارزیابی محتوای منتشرشده توسط خواننده فوق، این رفتار در سطح حداقلی، مشمول عنوان مجرمانه انتشار محتویات مبتذل در فضای مجازی بهوسیله سامانههای رایانهای بوده و بر اساس تبصره یک ماده 742 مشمول مجازات است.
البته ممکن است با این استدلال که این اشخاص اقدامات مزبور را به عنوان حرفه خود قلمداد کردهاند، از شمول تبصره یک انصراف یافته و تبصره 3 ماده که مجازات شدیدی در پی داشته، حاکم بر موضوع محسوب شود. به علاوه و نظر به اینکه اقدام فرد مورد اشاره، همراه با در اختیار گذاردن نشانی صفحه مجازی فرد معلومالحال دیگری در زیر صفحه خود بوده است، موضوع وفق بند الف از ماده 743 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی در قالب ترغیب و تسهیل دسترسی افراد به محتویات مستهجن و مبتذل قرار گرفته و قابلیت مجازات دارد.
از دیگر سوی، از آن جهت که طیف وسیعی از دریافتکنندگان و مخاطبان این کلیپ، کودکان و نوجوانان بودهاند، قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب سال 1399 نیز تحت شرایطی میتواند حاکم بر این رفتار باشد. در ابتدا، ماده 2 این قانون تمام افرادی که به سن هجده سال تمام شمسی نرسیدهاند، را مشمول قانون حمایت از اطفال و نوجوانان عنوان کرده است و در ادامه وفق بند 6 ماده 10 این قانون نیز، شخصی که به هر نحو به در دسترس قرار دادن یا ارائه محتوا یا اثر مستهجن یا مبتذل به طفل یا نوجوان اقدام کند، به یک یا چند مجازات درجه هشت قانون مجازات اسلامی محکوم میشود. امری که با توجه به بزه نخست مورد بحث، میتواند از موارد تعدد معنوی جرایم محسوب و مشمول مجازات اشد قلمداد شود.
منبع : روزنامه حمایت
وظایف زوجین در موضوع تمکین رای شماره 1457 مورخ 1399-10-23 هیات عمومی دیوان عدالت اداری
