تجدیدنظر خواهی در دیوان عدالت اداری
تجدیدنظر خواهی زمانی صورت میگیرد که رای صادرشده از مرحله بدوی، مورد رضایت خواهان یا خوانده دعوا واقع نشود و هر یک از آنها، درصدد اعتراض به رای برآید البته به موجب قوانین آیین دادرسی مدنی و آیین دادرسی کیفری، هر نوع رایی قابلیت اعتراض در مرحله تجدیدنظر را ندارد
تجدیدنظر خواهی زمانی صورت میگیرد که رای صادرشده از مرحله بدوی، مورد رضایت خواهان یا خوانده دعوا واقع نشود و هر یک از آنها، درصدد اعتراض به رای برآید. البته به موجب قوانین آیین دادرسی مدنی و آیین دادرسی کیفری، هر نوع رایی قابلیت اعتراض در مرحله تجدیدنظر را ندارد.
بر اساس قوانین آیین دادرسی مدنی و آیین دادرسی کیفری، هر نوع رایی قابلیت اعتراض در مرحله تجدیدنظر را ندارد. در این زمینه این پرسش مطرح می‌شود که آیا آرای مراجع دیگر از جمله دیوان عدالت اداری که به شکایات علیه دولت رسیدگی می‌کند نیز تابع قانون آیین دادرسی مدنی یا قانون آیین دادرسی کیفری بوده و آرای این مرجع بر اساس قوانین مذکور قابل تجدیدنظرخواهی است؟
ساختار دیوان عدالت اداری
همانطور که میدانید اختلاف و دعاوی بین شهروندان در صلاحیت محاکم و دادگاههای عمومی است. اما همیشه طرفین دعوا شهروندان نیستند و گاهی یکی از طرفین دعوا یک وزارتخانه یا نهاد دولتی است که مورد شکایت واقع شده است. در این موارد در نظام حقوقی ایران به موجب اصل یکصد و هفتاد و سه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مرجعی به نام دیوان عدالت اداری تشکیل شده است.
رسیدگی در دیوان عدالت اداری تابع تشریفات و اصول و قواعد مخصوص خود است. این مرجع، مستقر در تهران بوده و به لحاظ تشکیلات اداری متشکل از شعب بدوی، تجدیدنظر، هیات عمومی و هیاتهای تخصصی است. تشکیلات قضایی، اداری و تعداد شعب دیوان با تصویب رییس قوهقضاییه تعیین می شود.
چه دعاوی در صلاحیت دیوان عدالت اداری است؟
دیوان عدالت اداری نیز همانند سایر مراجع قضایی، یکی از زیرمجموعههای قوهقضاییه است که تنها صلاحیت رسیدگی به برخی از دعاوی را دارد. به موجب ماده 10 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، صلاحیت و حدود اختیارات دیوان به قرار زیر است:
رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از:
تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی اعم از وزارتخانهها، سازمانها، مؤسسات، شرکتهای دولتی، شهرداری‌ها، سازمان تأمین اجتماعی و تشکیلات و نهادهای انقلابی و مؤسسات وابسته به آنها و نیز تصمیمات و اقدامات مأموران واحدهای مذکور در بند «الف» در امور راجع به وظایف آنها.
رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آرا و تصمیمات قطعی هیأتهای رسیدگی به تخلفات اداری و کمیسیونهایی مانند کمیسیونهای مالیاتی، هیأت حل اختلاف کارگر و کارفرما و کمیسیون موضوع ماده (۱۰۰) قانون شهرداری‌ها منحصراً از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آنها.
رسیدگی به شکایات قضات و مشمولان قانون مدیریت خدمات کشوری و سایر مستخدمان واحدها و مؤسسات مذکور در بند یک و مستخدمان مؤسساتی که شمول این قانون نسبت به آنها محتاج ذکر نام است؛ اعم از لشکری و کشوری از حیث تضییع حقوق استخدامی.
آرای قابل تجدیدنظر دیوان عدالت اداری
آرای بدوی دیوان نیز همانند آرای سایر مراجع قضایی ممکن است مورد رضایت یکی از طرفین دعوا اعم از خواهان یا خوانده واقع نشود و شخصی که خود را متضرر میبیند، درصدد اعتراض و تجدیدنظرخواهی در دیوان عدالت ادرای برآید.
به موجب قانون دیوان عدالت اداری، کلیه آرای شعب بدوی دیوان به درخواست یکی از طرفین یا وکیل یا قائممقام یا نماینده قانونی آنها، قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظر است.
مهلت تجدیدنظرخواهی برای اشخاص مقیم ایران بیست روز و برای اشخاص مقیم خارج از ایران دو ماه از تاریخ ابلاغ است.
روش تجدیدنظرخواهی در دیوان عدالت اداری
بهمنظور تجدیدنظرخواهی در دیوان عدالت اداری باید دادخواست تجدیدنظرخواهی خود را به دفتر شعبه صادرکننده رای یا دبیرخانه یا دفاتر اداری دیوان تقدیم کنید. دادخواست تجدیدنظر توسط رییس دیوان به یکی از شعب تجدیدنظر ارجاع می‌شود.
ویژگی دادخواست تجدیدنظر
برای ثبت اعتراض خود در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری باید دادخواست تجدیدنظر شما ویژگیهایی داشته باشد تا از موارد نقص شمرده نشود.
دادخواست تجدیدنظر شما باید روی برگههای مخصوص نوشته شود و حاوی مشخصات و اقامتگاه تجدیدنظرخواه، شماره و تاریخ رأی تجدیدنظرخواسته، شعبه صادرکننده رأی تجدیدنظرخواسته، تاریخ ابلاغ رأی تجدیدنظرخواسته و دلایل و جهات تجدیدنظرخواهی باشد.
چنانچه دادخواست تجدیدنظر، فاقد مشخصات تجدیدنظرخواه یا اقامتگاه او باشد، پس از انقضای مهلت تجدیدنظرخواهی، دادخواست به موجب قرار مدیر دفتر شعبه تجدیدنظر، رد می‌شود. این قرار قطعی است. اگر دادخواست تجدیدنظر، خارج از مهلت مقرر تسلیم شده باشد، شعبه تجدیدنظر قرار رد دادخواست را صادر می‌کند.
اگر دادگاه تجدیدنظر بعد از دریافت دادخواست، متوجه شود که شرایط قانونی دادخواست رعایت نشده یا رفع نقص آن در موعد مقرر قانونی در مرحله بدوی، انجام نشده است، رأی را نقض نمیکند؛ بلکه در این موارد شعبه تجدیدنظر به دادخواستدهنده بدوی اخطار می‌کند که ظرف 10 روز از تاریخ ابلاغ نسبت به رفع نقص اقدام کند. در صورت عدم اقدام و همچنین در صورتی که سمت دادخواستدهنده محرز نباشد، رأی صادرشده نقض و قرار رد دعوی صادر می‌شود.
نحوه رسیدگی در شعب تجدبدنظر
بعد از اینکه دادخواست تجدیدنظر بهصورت قانونی تنظیم شده و به شعب تجدیدنظر ارسال شود، شعبه تجدید نظر رای بدوی را مورد بررسی قرار میدهد. چنانچه شعبه تجدیدنظر در رای بدوی غیر از اشتباهاتی از قبیل اعداد، ارقام، سهو قلم، مشخصات طرفین یا ازقلمافتادگی در آن قسمت از خواسته که به اثبات رسیده، اشکال دیگری ملاحظه نکند، ضمن اصلاح رأی، آن را تأیید می‌کند. همچنین در صورتی که شعبه تجدیدنظر، ایراد تجدیدنظرخواه را وارد تشخیص ندهد، رأی شعبه بدوی را تأیید و در غیر این صورت آن را نقض و پس از رسیدگی ماهوی، مبادرت به صدور رأی می‌کند.
تمام موارد مذکور در فوق در صورتی است که رای به صورت حکم صادر شده باشد. حال اگر رای به صورت قرار صادر شده باشد و از آن قرار تجدیدنظرخواهی شود، شعبه تجدیدنظر در صورتی که قرار مورد تجدیدنظرخواهی را مطابق با موازین قانونی تشخیص دهد، آن را تأیید می‌کند. در غیر این صورت پس از نقض قرار، پرونده را برای رسیدگی ماهوی به شعبه صادرکننده قرار عودت میدهد.
تصور افراد از مرحله تجدیدنظر، معمولا مرحلهای است که تنها به اعتراض رسیدگی می‌کند و نمیدانند که آیا در شعب تجدیدنظر هم می توان تقاضای قرارهایی مثل دستور موقت را داشت یا خیر؟ در پاسخ میتوان گفت که با توجه به موضوع پرونده، افراد میتوانند در مرحله تجدید نظر در دیوان هم تقاضای دستور موقت کنند. هرگاه در مرحله تجدیدنظر، تقاضای صدور دستور موقت شود، اتخاذ تصمیم با شعبه تجدیدنظر است. اجرای دستور موقت مستلزم تأیید رییس دیوان است. دستور موقت صادرشده از شعبه بدوی، تا زمانی که توسط مرجع تجدیدنظر لغو نشود، به قوت خود باقی است.
اشتباه در رای تجدیدنظر
گاهی در رای صادره از شعب دیوان عدالت اداری، اشتباهاتی دیده می‌شود که در این موارد، چنانچه قاضی شعبه بدوی صادرکننده رأی، پی به اشتباه خود ببرد و پرونده به هر علتی به شعبه تجدیدنظر نرفته باشد، با ذکر دلیل، پرونده را از طریق رییس دیوان به شعبه تجدیدنظر ارسال می‌کند. شعبه یادشده با توجه به دلیل ابرازی و در صورت وارد دانستن اشتباه، رأی صادرشده را نقض می‌کند و هرگاه رأی صادره به صورت قرار باشد، پرونده را جهت ادامه رسیدگی به شعبه بدوی اعاده و در غیر این صورت اقدام به رسیدگی ماهوی می‌کند.
گاهی این اشتباه، در رای صادره از شعب تجدیدنظر دیوان دیده می‌شود که در این صورت، اگر حداقل یک قاضی از دو قاضی یا دو قاضی از سه قاضی صادرکننده رأی در شعبه تجدیدنظر، پی به اشتباه شکلی یا ماهوی خود ببرند، مراتب را با ذکر دلیل به رییس دیوان اعلام میدارند. رییس دیوان، پرونده را جهت رسیدگی و صدور رأی به شعبه همعرض ارجاع میدهد.
به طور کلی به موجب ماده ۷۸ قانون دیوان عدالت اداری، مقرراتی که در مرحله بدوی رعایت می‌شود، در مرحله تجدیدنظر نیز جاری است؛ مگر اینکه به موجب قانون، ترتیب دیگری مقرر شده باشد.
منبع : روزنامه حمایت
ممنوعیت حضور پزشک سربازان در آزمون دستیاری لغو شد نظریه مشورتی
