رای شماره 1551 هیات عمومی دیوان عدالت اداری
رأی شماره ۱۵۵۱ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع تبصره یک ماده ۵۰ ،اصالحیه بند ۳ـ۲ ماده ۳ و بخش ج ـ ۳ دستورالعمل جامع ایفای تعهد خدمت آموزش رایگان به شماره ۷۷۵۵۱ و مورخ ۱۳۹۹ ۵ ۱ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به جهت ایجاد محدودیت زمانی خارج از ماده ۷ الیحه قانونی اصالح مواد ۷ و ۸ قانون تأمین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی و آییننامه اجرایی آن از تاریخ تصویب ابطال شد
رأی شماره ۱۵۵۱ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع: تبصره یک ماده ۵۰ ،اصالحیه بند ۳ـ۲ ماده ۳ و بخش ج ـ ۳ دستورالعمل جامع ایفای تعهد خدمت آموزش رایگان به شماره ۷۷۵۵۱/و مورخ ۱۳۹۹/۵/۱ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به جهت ایجاد محدودیت زمانی خارج از ماده ۷ الیحه قانونی اصالح مواد ۷ و ۸ قانون تأمین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی و آییننامه اجرایی آن از تاریخ تصویب ابطال شد
۱۸/۷/۱۴۰۰ ۹۹۰۱۶۹۰شماره
بسمه تعالی
جناب آقای اکبرپور
رئیس هیأتمدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسالمی ایران
یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامههای ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۱۵۵۱ الی ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۱۵۵۶ مورخ ۱۴۰۰/۶/۲۳ با موضوع: »تبصره یک ماده ۵۰ ،اصالحیه بند ۳ـ۲ ماده ۳ و بخش ج ـ ۳ دستورالعمل جامع ایفای تعهد خدمت آموزش رایگان به شماره ۷۷۵۵۱/و مورخ ۱۳۹۹/۵/۱ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به جهت ایجاد محدودیت زمانی خارج از ماده ۷ الیحه قانونی اصالح مواد ۷ و ۸ قانون تأمین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی و آییننامه اجرایی آن از تاریخ تصویب ابطال شد.« جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.
مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یدهللا اسمعیلیفرد
تاریخ دادنامه : ۱۴۰۰/۶/۲۳ شماره دادنامه: ۱۵۵۱ الی ۱۵۵۶
شماره پرونده : ۰۰۰۱۵۹۶ ـ ۰۰۰۰۶۱۶ ـ ۹۹۰۲۵۸۲ـ ۹۹۰۱۹۲۰ ـ ۹۹۰۱۷۰۳ـ ۹۹۰۱۶۹۰
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکیان : آقایان مسعود حسنی، عبدالرحمن کبودانی، سیدمحسن طباطبائی، محمدمصطفی محمدی یکتا و خانمها: شقایق رحیم پور کلده و ژاله منبری
موضوع شکایت و خواسته : ابطال تبصره ۱ ماده ۵۰ ،اصالحیه بند ۳ـ ۲ ماده ۳ و بخش ج ـ ۳ دستورالعمل جامع ایفای تعهد خدمت آموزش رایگان به شماره ۷۷۵۵۱/و مورخ ۱۳۹۹/۵/۱ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
گردش کار : شاکیان به موجب دادخواستهای جداگانهای ابطال تبصره ۱ ماده ۵۰ ،اصالحیه بند ۳ـ ۲ ماده ۳ و بخش ج ـ ۳ دستورالعمل جامع ایفای تعهد خدمت آموزش رایگان به شماره ۷۷۵۵۱/و مورخ ۱۳۹۹/۵/۱ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را خواستار شدهاند و در جهت تبیین خواسته به طور خالصه اعالم کردهاند که:
" به استحضار میرساند مستنبط از ماده ۱۰ آییننامه اجرایی تبصره ماده ۷ قانون تأمین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی ارسال اسامی فارغالتحصیالن بهرهمند از آموزش رایگان به سازمان اداری و استخدامی کشور بر عهده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است که دستورالعمل مورد اعتراض این وظیفه را به فارغالتحصیالن محول نموده است. ضمن اینکه بر پایه مـاده ۱۲ آییننامه اجـرایی یاد شده اجبار فارغالتحصیالن به ثبت نام در مؤسسات کاریابی که منجر به تحمیل هزینه به آنان میشود خالف قانون است همچنین از مفهوم همین ماده بر میآید که هدف قانونگذار حمایت از فارغالتحصیالن است که بیش تر از دو بازه شش ماهه معطل نباشند و در صورت نیافتن فرصت شغلی تعهدشان آزاد شود. لذا دستورالعمل مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و جنبه حصری دادن به آن با مضمون »باید ظرف مدت شش ماه ...« با مفهوم این ماده در تضاد است. مضافًا اینکه در این ماده )و بازه شش ماهه
استخدام در بخش دولتی و استخدام در بخش غیردولتی( برای فارغالتحصیالن پیشبینی شده است اما در دستورالعمل طرف شکایت بازه شش ماهه اول به کل حذف و نادیده گرفته شده است. "
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
" وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
مشخصات سند
عنوان سند: اصالحیه بند ۳ـ ۲ـ ماده ۳ و بخش ج ـ ۳ـ دستورالعمل جامع ایفای تعهد خدمت آموزش رایگان به شماره ۲۵۴۴۰۷/و مورخ ۲/۱۱/۱۳۹۶
نوع سند: دستورالعمل شماره سند: عتف ـ د ـ ۷۲۰۲
ویراش: ۰۱ صفحه: ۱ از ۳
ماده ۵۰ :تعهد خدمت دانشآموختگان با ارائه گواهی عدم کاریابی قابل قبول از اداره کل کار و امور اجتماعی استان، توسط دانشگاه با رعایت موارد زیر پذیرفته میشود:
تبصره ۱ :در راستای اجرای ماده ۱۲ آییننامه اجرایی تبصره ماده ۷ قانون تأمین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی مصوب ۱۳۵۹/۳/۱۲ دانش آموختگان باید ظرف مدت شش ماه از تاریخ دانش آموختگی در دفاتر کاریابی با ارائه اصل مدرک تحصیلی )گواهی موقت پایان تحصیالت عکس دار( ثبت نام نمایند.
ماده ۳ـ مدت تعهد خدمت آموزش رایگان
بند ۳ـ ۲ـ برای پذیرفتهشدگان سال تحصیلی ۶۶ ـ ۶۵ به بعد، سهمیههای مناطق ۵ ،۴ ،۳ ،۲ ،عشایر و مناطق محروم دو برابر مدت تحصیل است.
ج ـ ۳ـ لغو تعهد خدمت آموزش رایگان با استفاده از گواهی عدم کاریابی " در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست دفتر امور حقوقی و پاسخگویی به شکایات سازمان امور دانشجویان به موجب الیحه شماره ۴/۲/۷۵۵۸۹ـ ۱۳۹۹/۹/۲۲ به طور خالصه توضیح داده است که:
" ۱ـ دانشآموختگان برای لغو تعهد خود موظف به رعایت مواعد قانونی مقرر در ماده ۱۲ و تکالیف مندرج در ماده ۱۱ آییننامه اجرایی ماده ۷ قانون تأمین وسایل و امکانات تحصیل برای اطفال و جوانان ایرانی هستند لیکن این فرصت شش ماه مانعی برای نامبردگان راجع به امکان ثبت نام در اداره کاریابی برای پیدا کردن شغل پس از مهلت ذکر شده نخواهد بود.
۲ـ دانشآموختگان با دریافت گواهی موقت میتوانند از این مدرک برای هر هدفی که دارند استفاده نمایند مگر در مواقعی که متقاضی قصد ارائه این مدارک را به خارج از کشور داشته باشد که در این صورت نیاز به ارائه اصل مدرک دانشنامه و ریز نمرات رسمی خواهد داشت فلذا دستورالعمل جامع انجام تعهد خدمت آموزش رایگان، راه پرداخت هزینه را به عنوان آخرین راه قرار داده و دو روش عمده دیگر )انجام کار و عدم کاریابی( به سهولت در دسترس آنان قرار دارد.
۳ـ اعالم اسامی دانشآموختگان به سازمان اداری و استخدامی کشور پایان کار نیست بلکه ایشان باید برای استخدام طبق ضوابط مربوطه اقدام نمایند. در مورد ارسال اسامی به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز شخص دانشآموخته باید اراده خود را از طریق مراجعه به مؤسسات کاریابی ابراز کند.
۴ـ با عنایت به شرایط متفاوت دانشآموختگان پس از فراغت از تحصیل، ِصرف ارسال اسامی امری بیهوده است بنابراین انتظار انجام امری لغو و بیهوده از طرف سازمان اداری و استخدامی کشور و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با شرح عظیمی از وظایف است که هیچ منطق آن را تأیید نمیکند و همان طور که از ماده ۱۱ آییننامه اجرایی تبصره ماده ۷ قانون تأمین وسایل و امکانات تحصیل برای اطفال و جوانان ایرانی برمیآید، صرف اعالم اسامی کافی نیست و عزم دانشجو برای کاریابی نیز باید به منصه ظهور برسد که با توجه به الزامات ماده ۱۲ آییننامه اجرایی این عزم و اراده باید در موعد مقرر در ماده ۱۲ از طرف شخص اعالم شود که همان ثبت نام در کاریابی است.
۵ ـ در صورت حذف فرصت شش ماهه مذکور در دستورالعمل مورد اعتراض، این موضوع مطرح خواهد شد که معیار و مالک اثبات استنکاف مندرج در ماده ۵ آییننامه اجرایی ماده ۷ قانون تأمین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی مصوب ۱۳۵۹/۳/۱۲ چیست؟ در حالی که با وجود فرصتهای مذکور در مواد ۱۰ الی ۱۲ آییننامه فوقالذکر و تبصرههای ماده ۵۰ دستورالعمل جامع لغو تعهد آموزش رایگان )فرصت شش ماه برای ثبت نام در اداره کاریابی و شش ماه برای انتظار در صف کاریابی( مالک مناسبی برای تشخیص استنکاف یا عدم استنکاف دانشجویان بهرهمند از آموزش رایگان از انجام تعهدات ایشان است. ابطال این مقرره باعث ایجاد خالء قانونی و اعمال سلیقه های شخصی در این رابطه خواهد شد. در پایان ضمن درخواست از آن هیأت برای دعوت این دفتر برای ارائه توضیحات تکمیلی به صورت حضوری، با توجه به موارد مذکور در فوق به ویژه ایرادات متعدد شکلی و محتوایی دادخواست و اینکه کلیه مصوبات و اقدامات سازمان در چارچوب ضوابط و مقررات قانونی انجام یافته است. صدور رأی به رد شکایت خواهان از آن مرجع مورد استدعا میباشد. " هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۰/۶/۲۳ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
او ًال: به موجب رأی شماره ۲۳۶۲ـ ۱۳۹۸/۸/۱۴ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری اعالم شده است که: »نظر به اینکه در ماده )۷) الیحه قانونی اصالح مواد ۷ و ۸ قانون تأمین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی مصوب سال ۱۳۵۸ و آییننامه اجرایی تبصره ماده )۷ )قانون مذکور، محدودیت زمانی برای دانشآموختگان تعیین شده است، بنابراین محدودیت شش ماهه مقرر در تبصره )۱ )ماده )۵۰ )دستورالعمل جامع ایفای تعهد خدمت آموزش رایگان مغایر قانون است...« ثانیًا: مطابق رأی شماره ۲۴۶۹ ـ ۱۳۹۸/۸/۲۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، ایجاد محدودیت زمانی پس از مهلت شش ماهه که موجب عدم بهرهمندی از امتیازات لغو تعهد از طریق عدم کاریابی میگردد، خارج از حدود اختیار اعالم و ابطال شده است. نظر به اینکه تبصره ۱ ماده ۵۰ اصالحیه بند ۳ـ ۲ ماده ۳ و بخش ج ـ ۳ دستورالعمل جامع ایفای تعهد خدمت آموزشی رایگان به شماره ۷۷۵۵۱/و ـ ۱۳۹۹/۵/۱ متضمن ایجاد محدودیت زمانی برای دانشآموختگان به مدت شش ماه از تاریخ دانشآموختگی جهت ثبت نام در دفاتر کاریابی است، مقررات مذکور خارج از حدود اختیار تنظیم شده و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون تشکیالت و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ از تاریخ تصویب ابطال میشود .
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری
منبع : روزنامه رسمی
