موارد امکان اعسار و تقسیط نفقه
انعقاد عقد نکاح دارای تبعات و آثار حقوقی و مالی است که از مهمترین آنها می‌توان به پرداخت مهریه و نفقه اشاره کرد
انعقاد عقد نکاح دارای تبعات و آثار حقوقی و مالی است که از مهمترین آنها می‌توان به پرداخت مهریه و نفقه اشاره کرد.
پرداخت مهریه و نفقه با توجه به شریعت اسلام بر مرد واجب است و این وجوب فقط برای عقد دائم وجود دارد.
با استناد به ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، نفقه همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن را شامل میشود که از جمله آنها می‌توان به مسکن، پوشاک، اثاثیه منزل و هزینههای درمان و خادم در صورت نیاز اشاره کرد.
البته نفقه با توجه به عرف و شرایط جامعه می‌تواند موارد دیگری را نیز دربرگیرد.
از جمله افراد واجبالنفقه می‌توان همسر، فرزندان و پدر و مادر با توجه به شرایط مذکور در قانون را نام برد.
مقدار نفقه با توجه به قانون، مشخص و معین نیست و برای تعیین مقدار، مواردی از قبیل استطاعت مالی و عرف را باید در نظر گرفت.
رابطه نفقه و تمکین زوجه
با توجه به ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی، هرگاه زن از انجام وظایف خود امتناع ورزد و در رابطه زناشویی تمکین نکند، مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.
تمکین به این معناست که زوجه که در منزل مشترک اختیارشده توسط زوج سکنی میگزیند، باید از شوهر خود در انجام وظایف زناشویی اطاعت کند و اگر بدون عذر قانونی و شرعی از انجام وظایف خاص زناشویی خود امتناع ورزد، ناشزه نامیده میشود.
اعسار زوج از پرداخت نفقه
پرداخت مهریه و نفقه، وظیفه و تکلیف شوهر و دریافت آن حق همسر وی است.
اما این پرسش پیش میآید که قانون مدنی برای کسی که استطاعت مالی پرداخت نفقه و مهریه را نداشته باشد، چه شرایطی در نظر گرفته است؟
در خصوص این موضوع باید گفت که اگر فقر و تنگدستی شوهر باعث شود که نتواند نفقه همسرش را پرداخت کند، باید اعسار خود را به دادگاه ثابت کند و در غیر این صورت باید نفقه بپردازد.
اعسار از ریشه عسر میآید و به معنای تنگدستی و ناتوانی مالی است. همچنین شخصی که توانایی مالی پرداخت نفقه را نداشته باشد معسر نامیده میشود.
در بسیاری از روایات دینی نیز آمده است که از مهمترین ملاکها برای انتخاب همسر، استطاعت مالی وی در نظر گرفته شده است تا زوجین در آینده دچار مشکلاتی در زمینه امور مالی و مجبور به تقسیط نفقه و غیره نشوند.
مجازات عدم پرداخت نفقه توسط زوج
با در نظر گرفتن قانون مدنی، مرد باید به همسر خود نفقه پرداخت کند و در صورتی که این کار را انجام ندهد، زوجه می‌تواند از او شکایت و او را ملزم به پرداخت نفقه کند.
بر اساس ماده 53 قانون حمایت خانواده مصوب سال 1391، «هر کس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجبالنفقه امتناع کند، به حبس تعزیری درجه 6 محکوم میشود.
تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و درصورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزایی یا اجرای مجازات موقوف میشود.»
اگر مرد استطاعت پرداخت نفقه را نداشته باشد، می‌تواند دادخواست اعسار از پرداخت نفقه به دادگاه ارائه دهد و با شواهد و مدارک خود، عدم توانایی پرداخت نفقه را اثبات و درخواست تقسیط نفقه را مطرح کند.
حق طلاق برای زوجه درصورت عدم دریافت نفقه
در صورتی که اعسار زوج ثابت شود، زوجه می‌تواند با توجه به ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی، از زوج طلاق بگیرد.
در این ماده بیان شده است «در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجرای حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه، زن می‌تواند برای طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم شوهر او را اجبار به طلاق میکند. همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه.»
بررسی شرایط تقسیط نفقه
در صورتی که زوج واقعا شرایط پرداخت نفقه را نداشته باشد و اعسار وی ثابت شود، تقسیط نفقه صورت میگیرد و زوج می‌تواند آن را در چند نوبت پرداخت کند.
اگر زوج مجددا از پرداخت نفقه امتناع ورزد، زوجه می‌تواند دوباره پیگیری و شکایت کرده و نفقه را درخواست کند.
بنابراین در رابطه با تقسیط نفقه با توجه به ماده ۲۷۷ قانون مدنی که به شرایط تقسیط نفقه پرداخته است، می‌توان بیان کرد که «متعهد نمیتواند متعهدله را مجبور به قبول قسمتی از موضوع تعهد کند. ولی حاکم می‌تواند نظر به وضعیت مدیون، مهلت عادله یا قرار اقساط دهد »
نفقه معوقه
نفقه معوقه آن مقدار نفقه است که در گذشته پرداخت نشده اما بر زوج واجب بوده است.
زوجه می‌تواند برای عدم دریافت نفقه معوقه نیز به دادگاه شکایت کند و در این صورت، زوج ملزم میشود که آن را پرداخت کند.
در این صورت نیز اگر زوج توانایی مالی پرداخت نفقه معوقه را نداشته باشد، می‌تواند از اعسار و تقسیط استفاده کرده و با اثبات اعسار خود به دادگاه، به پرداخت یکجای نفقه معوقه اعتراض کند و در صورت حکم دادگاه، نفقه را قسط بندی کرده و پرداخت کند.
منبع : روزنامه حمایت
نظریه مشورتی ایجاد دادگاه های تجاری می تواند گره اطاله دادرسی را باز کند
