روند رسیدگی به خشونت علیه زنان
جرایم خانوادگی دستهای از جرایم با شرایط خاص هستند این جرایم معمولا گزارش نمیشوند و در کانون خانواده ها دفن میشوند اما گزارشنشدن جرایم خانوادگی به این معنی نیست که مشکلی وجود ندارد بلکه آتش زیر خاکستر باقی میماند تا به شکلهای بدتری شعله بکشد و در صورتی که در زمان مناسب برای این مشکلات چارهای اندیشیده نشود ممکن است منتهی به طلاق یا وقوع جرایم سنگینتر شود از این رو، جرایم علیه زنان و خشونت علیه زنان موضوعی است که مورد توجه و بررسی حقوقدانان و جرمشناسان قرار دارد
گروه حقوقی - جرایم خانوادگی دستهای از جرایم با شرایط خاص هستند. این جرایم معمولا گزارش نمیشوند و در کانون خانواده ها دفن میشوند. اما گزارشنشدن جرایم خانوادگی به این معنی نیست که مشکلی وجود ندارد بلکه آتش زیر خاکستر باقی میماند تا به شکلهای بدتری شعله بکشد و در صورتی که در زمان مناسب برای این مشکلات چارهای اندیشیده نشود ممکن است منتهی به طلاق یا وقوع جرایم سنگینتر شود. از این رو، جرایم علیه زنان و خشونت علیه زنان موضوعی است که مورد توجه و بررسی حقوقدانان و جرمشناسان قرار دارد.
در گفتوگو با دکتر بهشید ارفعنیا عضو هیات مدیره کانون وکلای مرکز و مدرس دانشگاه به بررسی این موضوع پرداختهایم.
برخی از کشورها از یک سری تسهیلات قانونی برای جلوگیری از خشونت علیه زنان استفاده کردند: مثلا در بحث دفاع مشروع، مقررات موسعی را برای زنان در نظر گرفتهاند. آیا در ایران نیز چنین شرایطی وجود دارد؟
در پاسخ به سوال شما باید بگویم جنبه حمایتی نسبت به زنان از این نظر وجود ندارد. در خصوص قواعد دفاع مشروع بین زنان و مردان در قوانین ما اختلافی وجود ندارد؛ اما تا آنجا که من قوانین کشورهای دیگر را مطالعه کردهام معمولا زن و مرد در قوانین برابر هستند ولی در جاهایی از زنان حمایت بیشتری صورت گرفته است. زنان باید بیشتر تحت حمایت قرار بگیرند و به دلیل موقعیتهایی که دارند مثلا به عنوان کسی که فرزندی را در دامان خود پرورش میدهد باید مورد حمایت ویژه قانونگذار باشند. در بسیاری از نظامهای حقوقی همیشه زنان به عناوین مختلف مورد حمایت قرار میگیرند.
اغلب در محیط خانواده خشونت علیه زنان گزارش نمیشود. برای حمایت از این بزهدیدگان خاموش چه باید کرد؟
دلیل گزارشنشدن این جرایم ترس خانمهاست؛ زیرا اگر زنان بخواهند شکایت کنند و در مورد مشکلاتشان صحبت کنند در آینده با مشکلات بسیار بیشتری روبهرو خواهند شد. علاوه بر این ممکن است مقرراتی وجود داشته باشند که بعضی مردان با سوء استفاده از آنها علیه همسران خود مرتکب خشونت شوند. شما کتک زدن را در نظر بگیرید، یک حرکت کاملا ناشایست است؛ اما وقتی فردی که شایستگی اخلاقی کافی ندارد به عناوین مختلف احساس میکند که اجازه و قدرت این کار را دارد مسلم است که اگر از موضوعی ناراحت و عصبی شود از نظر وی مشکلی وجود ندارد که از این حقی که فکر میکند دارد سوء استفاده کند. به نظر میرسد که باید این فرهنگ در جامعه نهادینه شود که اصلا کسی حق ندارد که همسر یا کودک خود را و حتی برعکس (در بعضی از موارد متاسفانه فرزند مادر خود را) کتک بزند. در خانوادههایی که تربیت خوبی صورت نگرفته است ما به کرات موضوع اهانت به زن را میبینیم. وقتی پسر خانواده به خود اجازه میدهد که به مادر خود توهین کند و یا دستدرازی کند مطمئنا این موضوع نشاتگرفته از اخلاق و رفتار پدر در خانواده است که باعث تکرار آن از سوی پسر شده است. این موضوع نیز مورد توجه است که برای مرد حداقل میتوان نقش ریاستی در نظر گرفت، در صورتی که پسر حتی آن را هم ندارد فقط به دلیل فرهنگی که جا افتاده است خود را برتر میداند و اجازه بروز هر حرکتی را به خود میدهد.
ماده 1005 قانون مدنی ریاست خانواده را از خصایص مرد میداند و این ماده از فقه وارد قانون مدنی ما شده است و به دلیل اینکه تعریف درست و مفهوم صحیح ریاست مرد بر خانواده بیان نشده است برخی را به اشتباه انداخته و اجازه سوء استفاده از این وضع را داده است. در نتیجه بعضی مردان که آگاهی درستی از تکالیف و حقوق قانونی و اخلاقی خود ندارند خود را به عنوان یک انسان برتر که تسلط دارد فرض میکنند و اجازه بروز خشونت نسبت به همسر و سایر اعضای خانواده را را هم به خود میدهند. به نظر من اولا مهمترین موضوع در این خصوص فرهنگسازی است. به نظر من والدین باید نسبت به فرزندان خود ریاست داشته باشند اما در محیط خانواده به مهر و محبت و ایجاد محیط گرم و امن نیاز است. همچنین در قانون قبلی فرانسه مشابه ماده 963 قانون مدنی ایران بیان شده بود که اگر زن و شوهر تابعیتهای مختلف دارند روابط شخصی و مالی آنها تابع قانون کشور متبوع شوهر است. یعنی اگر مثلا یک زن ایرانی با یک مرد خارجی ازدواج کرده باشد اما در ایران زندگی کند، روابط شخصی و مالی این زن و شوهر تابع قانون مرد است که یک فرد خارجی محسوب میشود. در حالیکه زن ایرانی است و در ایران هم زندگی میکند. در سال 1975 از قانون فرانسه مشابه این ماده حذف و قرار بر این شد که روابط بین زوجین با تابعیتهای مختلف تابع قوانین محل اقامتگاه مشترک آنها باشد. اینجا حتی ضابطهای را که وجود داشت و تابعیت بود به اقامتگاه تغییر دادهاند. به عنوان مثال یک خانم فرانسوی با یک آقای انگلیسی ازدواج میکند اگر در انگلیس زندگی میکنند روابطشان تابع قوانین انگلیس است و اگر در ایتالیا زندگی میکنند تابع قوانین ایتالیا است.
آیا در قانون مجازات اسلامی مقرره ای هست که بتوان با استفاده از آن خشونت علیه زنان را در دادگاه پیگیری کرد؟
ضرب و جرح جرم است و از این طریق میتوان موضوع را پیگیری کرد. البته ضرب و جرح به طور کلی جزو جرایمی نیست که بسته به جنسیت قربانی مجازات متفاوتی برایش در نظر گرفته باشند. بنابراین مجازات زن مثل مرد است تنها اگر مجازات از حد مقرر در قانون که یک سوم دیه است بالاتر رود دیه برای زن نصف میشود. بنابراین مجازات تا یک سوم دیه یکی است و برای ضرب و جرح نیز همین طور است.
همچنین در این صورت زن میتواند با اثبات عسروحرج از این طریق درخواست طلاق کند.
اثبات خشونت علیه زنان و اقدامات مشابه با چه ادله اثباتی در مراجع قضایی امکانپذیر است؟
زمانی وضع به این شکل بود که اگر زن به پزشکی قانونی مراجعه میکرد و ثابت میکرد که مورد ضرب و شتم همسر خود قرار گرفته و کبودی و تورمی در بدن خود داشت، همان نامه پزشکی قانونی کافی بود اما در حال حاضر حتما باید حکم صادر شده باشد و برای زندان حکم باید اجرا شده باشد.
توهین و افترا جرم است. آیا در روابط زن و شوهر این جرم قابلیت اثبات دارد؟
قبلا اگر استشهادنامه مهیا میشد مبنی براینکه مردی با همسر خود بدرفتاری کرده است، قاضی این استشهادنامه را به عنوان دلیلی برای عسروحرج تلقی میکرد و بر اساس آن حکم صادر میکرد. ولی در حال حاضر به این شکل نیست.
پروانه استفاده از یکسری وسایل دفاع شخصی برای خانمها راحتتر داده میشود و استفاده آن آسانتر است. نظر شما در این باره چیست؟
در این خصوص اطلاعات دقیقی ندارم اما این را میدانم که در مورد وکلا به دلیل اینکه وضعیت شغلی خاصی دارند، مجوز استفاده از یکسری وسایل دفاعی داده شده است. اما در مورد عموم جامعه حق استفاده بدون مجوز از این وسایل وجود ندارد.
منبع : روزنامه حمایت
بررسی یک دعوای مالی در قالب رای دادگاه آیا مسکن بدهکار را می توان تصاحب کرد؟ برای دریافت گواهی امضای الکترونیک جهت تسلیم اظهارنامه مالیاتی به دفاتر اسنادرسمی مراجعه کنند