انواع وکیل پایه یک دادگستری در نظام حقوقی ایران
انواع وکیل پایه یک دادگستری در نظام حقوقی ایران
همه ما اصطلاح وکیل پایه یک دادگستری را شنیده‌ایم و خیلی از وکلا از آن به عنوان راهی برای تبلیغات خود استفاده می‌کنند؛ اما شاید هیچ یک از ما واقعا معنای آن را ندانیم. در نظام حقوقی ایران، وکیل همان فردی است که شما برای انجام کارهای قانونی خود انتخاب می‌کنید و برای این کار با او قرارداد می‌بندید. افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، تخصص‌های گوناگونی دارند و موظف هستند که در چارچوب قوانین، کارهای موردنظر موکل خود را به سرانجام برسانند. برای اینکه مسائل میان وکیل و موکل شفاف باشد، نیاز است که یک قرارداد یا وکالت‌نامه در میان آن‌ها تنظیم شود که حدود اختیارات هریک را مشخص خواهد کرد؛ البته در حوزه‌های مختلف نیز باید کار خود را به وکیل متخصص آن حوزه ارجاع دهید. پس با ما تا انتهای این مقاله همراه شوید تا با انواع وکیل پایه یک دادگستری آشنا شوید.
به چه کسی وکیل پایه یک دادگستری می‌گویند؟
وکیل پایه یک دادگستری در رشته حقوق یا مبانی فقه و حقوق اسلامی تحصیل‌کرده و مدرک کارشناسی یا بالاتر را دریافت نموده است. پس از اتمام دوره کارشناسی، این شخص باید در آزمون وکالت شرکت کند و در صورت پذیرفته شدن، یک دوره 18 ماهه کارآموزی را طی نماید. پس از اتمام این دوره، شخص، تخصص و تجربه کافی را برای مشغول به کار شدن در حوزه تخصصی خود به دست آورده و به این ترتیب به عنوان وکیل پایه یک دادگستری شناخته می‌شود.
وظایف وکیل پایه یک
شاید مهم‌ترین مسئله، قبل از شناخت أنواع وکیل پایه یک داداگستری، بررسی وظایف یک وکیل باشد که با آگاهی داشتن نسبت به آن می‌توانید بهتر وکیل مدنظر خود را انتخاب کنید. از وظایفی که انواع وکیل پایه یک دادگستری باید انجام دهد می‌توان موارد زیر را ذکر کرد:
رسیدگی به امور مربوط به قراردادهای موکلین هنگام خرید و فروش املاک
صدور و قبول اسناد تجاری نظیر چک و برات
پیگیری حق طلاق
بررسی حقوق مربوط به اموال موکل
بررسی و رسیدگی به حقوق موکل در دادگاه
به طور کلی، بهتر است برای رسیدگی به امور و حقوق موکلین از انواع وکیل پایه یک دادگستری کمک گرفته شود؛ مگر شرایط و موقعیت به صورتی باشد که فرد و یا همان موکل خود توانایی پیگیری امور را داشته باشد و یا فقط خود فرد بتواند آن کار را انجام دهد. از این امور می‌توان به شهادت دادن، اقرار، لعان، تمکین و مواردی از این قبیل اشاره کرد.
تفاوت وکیل پایه یک با سایر وکلا
اگر بخواهیم به بررسی تفاوت انواع وکیل پایه یک با سایر وکلا بپردازیم، باید گفت که انواع وکیل پایه یک دادگستری در مقایسه با سایر وکلا از دانش حقوقی بیشتری برخوردار هستند؛ زیرا این وکلا، پس از گذراندن آزمون‌های مختلف به این جایگاه می‌رسند و پس از این فیلترها می‌توانند در تمامی محاکم اعم از حقوقی و کیفری و… شرکت و از حقوق موکل خود دفاع کنند. اما امکان حضور سایر وکلا در چنین محاکمی در شرایط خاصی امکان‌پذیر است.
انواع وکیل پایه یک دادگستری
بر اساس قوانین موجود در ایران، چندین نوع از وکیل پایه یک دادگستری وجود دارند که در حوزه‌های مختلف فعالیت می‌کنند و در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت:
وکیل انتخابی
همان‌طور که از اسم آن متوجه خواهید شد وکیل انتخابی در میان انواع وکیل پایه یک، وکیلی است که خود فرد و یا همان موکل می‌تواند او را انتخاب کند که درنهایت بین وکیل و موکل یک وکالت‌نامه تنظیم خواهد شد. به طور معمول نیز افراد ترجیح می‌دهند در صورت نیاز به وکیل، وکیل انتخابی داشته باشند.
وکیل تسخیری
وکیل تسخیری در دعاوی کیفری نقش ایفا می‌کند؛ یعنی اگر متهم توانایی مالی گرفتن وکیل را نداشته باشد یا به هر دلیلی نتواند یک وکیل استخدام کند، یک وکیل تسخیری برای او انتخاب خواهد شد. درواقع زمانی که هیچ وکیلی برای دفاع از حقوق متهم به پرونده وارد نشده است، دادگاه از میان وکلای دادگستری وکیلی را به صورت رایگان در اختیار متهم قرار می‌دهد.
وکیل معاضدتی
هنگام بررسی انواع وکیل، یکی از وکلا، وکیل معاضدتی است. درواقع در پرونده‌های حقوقی، در شرایطی که از فرد شکایتی می‌شود، نیاز است فرد به دادگاه مراجعه کند و بر اساس قانون مدنی، فرد باید وکیل داشته باشد. از این رو بنا به تشخیص قاضی و کمیسیون کانون وکلا، به‌صورت رایگان، وکیلی در اختیار موکلان قرار می‌گیرند؛ البته در اینجا احتمالا برایتان سوال ایجاد شده است که وکیل معاضدتی با وکیل تسخیری چه فرقی دارد؟ در جواب نیز باید گفت که تفاوت اصلی در نوع پرونده است. وکیل تسخیری وکالت موکل را برای پرونده‌های کیفری قبول می‌کند و وکیل معاضدتی وظیفه پیگیری پرونده‌های حقوقی را دارد.
وکیل سازمانی
هنگامی‌که کارمندان ارگان‌ها و اداره‌های دولتی و نیرو مسلح مشکلات حقوقی و قضایی دارند، سازمان‌های محل خدمت آن‌ها موظف هستند از متخصصان و کارشناسان حقوقی خود کمک گرفته و به‌عنوان وکیل در اختیار کارمندان خود قرار دهد تا از حقوقشان دفاع کنند.
وکیل کارآموز
از میان انواع وکیل، وکیل کارآموز نیز وکیلی است که در آزمون کانون وکالت پذیرفته‌شده و دوره کارآموزی خود را می‌گذراند. به طور کلی این افراد عرفا به‌عنوان وکیل شناخته می‌شوند؛ اما تمامی اختیارات وکیل پایه یک دادگستری را نخواهند داشت.
وکیل اتفاقی
زمانی که یک فرد به تحصیل در حوزه وکالت پرداخته، در این زمینه فعالیت نمی‌کند؛ اما در شرایطی که افراد نزدیک این شخص دچار مشکل می‌شوند، توانایی دفاع از حقوق آن‌ها را در مراجع قضایی دارد. شایان ذکر است از آنجایی که این افراد به‌طور رسمی به وکالت نمی‌پردازند و در آزمون‌های کانون وکلا پذیرفته نشده‌اند، تنها با پرداخت هزینه و پیگیری فرآیند قانونی می‌توانند از شخص مذکور دفاع کنند.
وکیل قوه قضائیه
یکی از مهم‌ترین انواع وکیل، وکیل قوه قضائیه خواهد بود. وکیل قوه قضائیه پروانه وکالت خود را هنگام اجرای قانون برنامه پنج‌ساله سوم توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور از مرکز امور کارشناسان قوه قضائیه و مشاورین حقوقی اخذ کرده است و به حمایت از موکلین خود می‌پردازد.
وکیل حمایتی
در آخر باید گفت که افرادی که در حوزه‌های بسیج فعالیت می‌کنند و یا ایثارگر هستند هنگامی‌که با مشکلاتی روبه‌رو شوند، برای دفاع از آنان، وکلای قضائی که در حوزه قوانین مربوط به سپاه مطلع هستند و پروانه خود را کسب کرده‌اند وکالت چنین افرادی را قبول خواهند کرد و به رسیدگی امور آن اشخاص می‌پردازند.
جمع‌بندی
امروزه، آگاهی داشتن نسبت به شناخت انواع وکیل می‌تواند به ما کمک کند تا در صورت روبه‌رو شدن با مشکلات قضایی از حقوق خود مطلع باشیم و با کمک گرفتن از وکلا به بهترین نحو از طریق مراجع قانونی فرآیند رسیدگی به امور مربوطه را پیگیری کنیم. در این میان انواع وکیل پایه یک دادگستری که در کار خود متخصص هستند و نسبت به آیین‌نامه‌ها، بخش‌نامه‌ها، مقررات و قوانین تسلط کامل دارند بیشتر می‌توانند هنگام وجود مشکل، افراد را راهنمایی کنند.
به چه کسی وکیل پایه یک دادگستری می‌گویند؟ ضم وکیل در وکالت به چه معناست؟
