چتر قانون بر سر آرایشگران کالاهای تجاری

1392-07-11
وکالت آنلاین

دنیای اقتصاد یکی از اصلی‌ترین موضوع‌های علم حقوق را تشکیل می‌دهد هر جا صحبت از رقابت‌های اقتصادی باشد خواه‌ناخواه سخن بعدی اختلاف‌هایی است که برای همین رقابت‌ها ایجاد می‌شود

چتر-قانون-بر-سر-آرایشگران-کالاهای-تجاری وکیل

دنیای اقتصاد یکی از اصلی‌ترین موضوع‌های علم حقوق را تشکیل می‌دهد. هر جا صحبت از رقابت‌های اقتصادی باشد خواه‌ناخواه سخن بعدی اختلاف‌هایی است که برای همین رقابت‌ها ایجاد می‌شود.

هر چند علم حقوق باید این اختلاف‌ها را حل و فصل کند، هنر اصلی این است که به فکر پیشگیری از وقوع آنها باشد. به همین دلیل است که قانون‌گذاران در سراسر دنیا سال‌هاست به این نتیجه رسیده‌اند با استفاده از راهکارهای مختلف از طرح‌ها و ایده‌هایی که می‌توانند برای صاحبانشان پول‌ساز باشند حمایت کنند. «طرح‌های صنعتی» یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی هستند که مورد حمایت قرار گرفته‌اند. اگر می‌خواهید بدانید قوانین این طرح‌ها را چگونه معرفی می‌کنند مطلب زیر را بخوانید:

زیبایی‌های قاپ دزد

کالاهایی که در صنایع مدرن این روزهای جهان تولید می‌شوند دیگر فقط به ‌خاطر کیفیت بالا توجه مشتریان را به خود جلب نمی‌کنند و اصطلاح عامیانه قاپ آنان را نمی‌دزدند؛ زیبایی یکی از اصلی‌ترین معیارهای خریداران مشکل‌‌پسند کالاهای صنعتی است. در بازار رقابتی و بسیار فشرده‌ای که کالاها برای ربودن طرفداران بیشتر سخت در تلاشند یکی از راهکارهای اساسی جذب مشتری، زیبایی محصولات است. به ‌عبارت دیگر کالاهای صنعتی هم باید سیرت خوبی داشته‌ و هم از صورت زیبایی بهره‌مند باشند. این ظاهر به ‌قدری در بازار امروز اهمیت دارد که رشته‌ خاصی در دانشگاه‌ها به نام طراحی صنعتی را به خود اختصاص داده و قانونگذاران کشورهای مختلف دنیا را مجبور کرده است تا با انواع و اقسام راهکارها از طرح‌های صنعتی حمایت کنند. متولیان اقتصادی دنیا دیگر این را خوب می‌دانند که هر چه ظاهر کالا زیباتر باشد گردش سرمایه‌ای که به وسیله این کالا ایجاد می‌شود بیشتر به نظر می‌رسد این روزها بازار بر روی انگشت طرح‌های صنعتی می‌چرخد.

تعریف بازار گردان دنیای اقتصاد

طرح صنعتی برای طیف وسیعی از محصول‌های صنعتی و صنایع دستی، از ابزارهای فنی و پزشکی گرفته تا ساعت، جواهرات و سایر اقلام لوکس؛ از محصولات خانگی، اسباب بازی، مبلمان و لوازم برقی گرفته تا اتومبیل و سازه‌های معماری، از طرح منسوجات تا لوازم ورزشی را در برمی‌گیرد. طرح صنعتی حتی بسته بندی، ظروف و ظاهر محصولات نیز اهمیت دارد.

معمولاً به شکل و ظاهر کلی یک محصول که تلاش می‌شود به صورتی زیبا برای مصرف کننده ارائه شود طرح صنعتی گفته می‌شود. کل‌ها، خطوط و رنگ‌های یک محصول مانند ساعت، مبل، کفش و پارچه، صرف نظر از جنبه کاربردی آنها یک طرح صنعتی است. در تقسیم‌بندی‌های جدیدی که از هنر ارائه می‌شود طراحی صنعتی یکی از انواع هنرهای تجسمی و در کنار هنری مثل نقاشی قرار گرفته است و این به خودی خود ارزش هنری این طراحی‌ها را در کنار ارزش تجاری و صنعتی آنها نشان می‌دهد.

طرح‌های صنعتی در قانون

ماده 20 قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علایم تجاری مصوب آبان ماه سال 1386 در تعریفی که از طرح صنعتی می‌کند، یک طرح صنعتی را شامل جلوه دو بعدی یا سه بعدی یک کالا می‌داند. به‌عبارت دیگر یک طرح صنعتی می‌تواند هم به صورت دو بعدی باشد که در یک صفحه مسطح به نمایش درآید؛ هم ممکن است به صورت سه بعدی، یعنی دارای طول، عرض و ضخامت باشد، که به صورت یک قالب هندسی نمایان می‌شود.

البته ناگفته پیداست که بسیاری از طرح‌های صنعتی همچون طرح یک مبل زیبا که دارای نقش‌ها و رنگ‌های زیبایی نیز هست هم از طراحی‌های دوبعدی و هم سه‌بعدی سود می‌برد. در این قانون طرح صنعتی از این جهت که ایجاد‌ کننده امتیازاتی برای تولیدکنندگان، طراحان صنعتی و مصرف‌کنندگان است، موضوع حمایت قرار گرفته است.

طرح صنعتی به مثابه حق هنری

به طور کلی، مطابق مقررات مربوط به کپی رایت (حقوق ادبی و هنری)، از جمله آثار مورد حمایت طرح، نقش و خطوط ابتکاری و تزئینی و نیز هنرهای دستی، صنعتی، نقشه قالی و گلیم و همچنین اثر تجسمی است. از طرف دیگر، ملاحظه می‌شود که طرح صنعتی نیز از مجموعه رنگ‌ها و خطوط و نقشه‌ها و آثار هنری تجسمی و تزیینی و نظایر آنها برای برانگیختن حس زیبایی شناختی مشتری، تشکیل می‌شود.

برای کسب و کارها، طراحی یک محصول به‌طور کلی به معنی توسعه ویژگی‌های زیبایی‌شناختی و عملکردی آن با توجه به مسایلی چون باب بازار بودن محصول، هزینه تولید یا سهولت حمل و نقل، انبارداری، تعمیر و نگهداری آن است. با این حال، از دیدگاه قانون مالکیت معنوی، یک طرح صنعتی فقط به جوانب زیبایی‌شناختی و تزیینی یک محصول اشاره می‌کند. به‌عبارت دیگر، طرح صنعتی فقط به ظاهر یک مبل اشاره می‌کند. با وجود اینکه طرح محصول ممکن است ویژگی‌های فنی یا عملکردی داشته باشد. بنابراین طرح‌های صنعتی به عنوان یکی از مقوله‌های قانون مالکیت معنوی، فقط به ماهیت زیبایی‌شناختی یک محصول تمام شده اشاره دارد، که از ابعاد فنی یا عملکردی آن جدا هستند.

اصول طراحی صنعتی

شرکت‌ها و کارخانجات صنعتی برای اینکه بتوانند هر چه بیشتر مشتریان را به سمت خود بکشانند هر ساله مدل‌های جدید و متنوعی از طراحی‌های صنعتی روانه بازار می‌کنند اما این طرح‌ها باید از یک سری اصول کلی تبعیت کنند.

سازگاری محصولات با سلیقه مخاطب اولین اصل است. تغییرات جزیی در طرح برخی محصولات مثل ساعت باعث می‌شود برای گروه‌های مختلف سنی، فرهنگی یا اجتماعی مناسب باشند. ضمن اینکه عملکرد اصلی یک ساعت بدون تغییر باقی می‌ماند، به‌طور کلی سلیقه کودکان و بزرگسالان در طراحی ممکن است متفاوت باشد.

ایجاد بازار جدید دومین اصلی است که در طراحی‌های صنعتی مورد نظر قرار می‌گیرد. در یک بازار رقابتی، بسیاری از شرکت‌ها در پی ایجاد بازار مناسب از طریق معرفی طرح‌های مبتکرانه برای محصولات جدید خود هستند تا آنها را از محصولات رقبایشان متمایز کنند. این امر در خصوص اقلام عادی مانند انواع قفل، کفش، فنجان و نعلبکی و همچنین اقلام گران‌قیمت مانند جواهرات، رایانه یا اتومبیل صادق است.

استفاده از علایم تجاری مناسب یکی دیگر از اصول طراحی‌های صنعتی است. طرح‌های مبتکرانه اغلب با علائم متمایز کننده همراه هستند تا صفت مشخصه علائم تجارتی یک شرکت را ارتقا بخشند. بسیاری از شرکت‌ها با تمرکز جدی بر طرح محصول خود وجهه علائم خود را بطور موفقیت‌آمیز ایجاد یا تغییر شکل داده‌اند.

فرق طرح صنعتی با اختراع

شاید در یک بیان ساده بتوان مخترع را ضامن کیفیت کالا دانست و طراح را ضامن زیبایی محصول. طرّاح و آفریننده یک طرح صنعتی به جنبه‌های فنی محصول نمی‌پردازد و آنچه برایش مهم است ارایه یک محصول شکیل و زیبا به مصرف کننده است. امّا برعکس در اختراع، آنچه برای یک مخترع مهم است قرار دادن چند عنصر در کنار هم و در نهایت کسب نتیجه مورد نظر از عملکرد آن عناصر است. بنابراین در طرح صنعتی آفریننده به دنبال زیبایی محصول است ولی در اختراع، آفریننده به دنبال کسب نتیجه عملکرد و فنی محصول است. برای مثال در یک محصول قوری چای، مخترع تلاش می‌کند در جنس قوری ترکیباتی انجام دهد که چای را گرم‌تر نگه دارد و مثلا چای را خوب دم دهد ولی در مقابل یک طرّاح صنعتی تلاش می‌کند تا یک قوری فانتزی و با سبک مدرن و یا سبک کلاسیک خلق کند تا بدین وسیله مشتری را مجذوب هنر خود کند.

مشکلات طراحی صنعتی در ایران

با وجود اینکه قانون ایران حامی طراحان صنعتی است و در صورت خلق اثر کسی حق دست درازی به آن را ندارد اما این رشته تاثیر گذاری اقتصادی در کشور ما مورد غفلت قرار گفته است. آنچه را امروز به عنوان مشکلاتی اساسی و قابل تامل در زمینه رشته طراحی صنعتی نام می‌برند می‌تواند معلول علت‌های زیادی باشد. دانشجو، استادان، کارخانه‌ها و بنگاه‌های مختلف تولیدی و اقتصادی درست به دست هم داده‌اند تا این بخش درآمدزا را با بحران مواجه کنند.

مثلاً یک کارخانه خصوصی به عنوان بنگاهی اقتصادی، منطقی است که به بازگشت سرمایه و سودآوری بیندیشد اما در ایران دلایل زادی دست به دست هم داده‌اند تا اینگونه نباشد. یعنی وقتی یک کارخانه به ‌دلیل آگاه نبودن از شرایط اقتصادی آینده در بلند‌مدت و نیز مسایلی چون بیمه کارگران، الزامات اداره کار و غیره، به سود کوتاه مدت خود بیندیشد جایی برای استفاده از طراحان صنعتی باقی نمی‌ماند.

در این بین وقتی خط تولید را نیز از کشوری خارجی وارد کند و به دلیل آنکه معمولا سرمایه‌گذاران کارخانجات علاقه‌مند به مدیریت کارخانه نیز هستند، به دلیل ناگاهی از مسایل فنی و جزئیات تنظیم و تغییر خط تولید، دچار نوعی سکون نسبت به پذیرش طرح‌های جدید می‌شود و تا زمانی که خط تولید به صورتی قابل قبول به کار خود ادامه دهد، تمایل به ایجاد تغییری در آن ندارند. این را نیز باید در نظر گرفت تا زمانی که طراحی صنعتی در کشور ما جا نیفتد نمی‌توان قوانین محکم برای حمایت از طراحان صنعتی ایجاد کرد

منبع : روزنامه حمایت

لایحه وکالت در وزارت دادگستری نیست، بررسی لایحه آیین دادرسی کیفری تمام شد لزوم تعیین سن رشد توسط قانونگذار