درباره نفقه
درباره نفقه
درباره نفقه
محمدرضا اسدی (حقوقدان): نفقه عبارت است از تامین هزینه زندگی زن که شامل خانه، اثاثیه منزل، غذا، لباس، دارو و درمان از زمان عقد دائم که برعهده مرد می‌باشد.
براساس مفاد ماده 1107 اصلاحی قانون مدنی، نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت از قبیل مسکن، البسه، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.
ضابطه موجود در تعیین میزان نفقه، بر مبنای شئونات خانوادگی زن، عرف و عادت ساکنان هر منطقه و وضع مالی مرد می‌باشد و در صورت عدم توافق زوجین در میزان نفقه، دادگاه به تعیین میزان آن اقدام می‌نماید.
به محض اینکه عقد ازدواج صورت پذیرفت و زوجین زندگی زناشویی خود را آغاز نمودند، شوهر مکلف به پرداخت نفقه است. البته زوجه در صورتی مستحق نفقه است که از همسر خود تمکین نماید. تمکین به معنی اطاعت زن از شوهر در ادای وظایف زوجیت، حسن معاشرت و سکونت در منزل شوهر است. شایان ذکر است به زنی که از همسرش در مفهوم خاص و عام اطاعت ننماید «ناشزه» می‌گویند. در همین ارتباط و به موجب مفاد ماده 1108 قانون مدنی «هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.»
اما زنی که همسرش از پرداخت نفقه به وی خودداری می‌کند هم می‌تواند شکایت کیفری کند و هم می تواند دادخواست حقوقی ارائه نماید.
الف ـ شکایت کیفری با عنوان ترک انفاق: زن در یک برگ عادی شکایت خود را نوشته و آن را به دادسرا ارائه می‌دهد. در این صورت به شکایت وی رسیدگی شده و در نهایت مرد ملزم و محکوم به پرداخت نفقه خواهد شد و چنانچه پس از محکومیت نیز از پرداخت نفقه خودداری کند، به زندان اعزام می‌گردد. در همین ارتباط و به موجب ماده 642 قانون مجازات اسلامی «هر کس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب‌النفقه امتناع نماید، دادگاه او را از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می‌نماید.»
اصولا نفقه ازجمله جرایم مستمر به شمار نمی‌رود یعنی از آنگونه جرایمی است که در صورت عدم پرداخت، به دفعات قابل شکایت کیفری می‌باشد. به عنوان مثال: اگر نفقه فروردین ماه، پس از شکایت کیفری از شوهر اخذ گردید ولی او از پرداخت نفقه ماه بعد خودداری کرد، زن می‌تواند مجددا شکایت ترک انفاق نماید. به همین لحاظ بزه «ترک انفاق» جرم مستمر محسوب می‌گردد با گذشت شاکی پرونده بسته می‌شود. قابل ذکر است که فقط نفقه مربوط به زمان حال از طریق کیفری قابل مطالبه است و نفقه مربوط به گذشته با ارائه دادخواست حقوقی قابل مطالبه است.
ب ـ دادخواست حقوقی مطالبه نفقه: براساس مفاد ماده 1206 قانون مدنی «زوجه در هر حال می‌تواند برای نفقه گذشته خود اقامه دعوی نماید و طلب او از بابت نفقه مزبور طلب ممتاز بوده و در صورت افلاس یا ورشکستگی شوهر، زن مقدم بر عزما (طلبکاران) خواهد بود و ؟؟ به فقط نسبت به آتیه می‌توانند مطالبه نفقه نمایند.» ماده 1111 قانون مدنی نیز چنین مقرر کرده «زن می‌تواند در صورت استنکاف (خودداری) شوهر از دادن نفقه به محکمه رجوع کند.»
براساس مفاد ماده 1107 اصلاحی قانون مدنی، نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت از قبیل مسکن، البسه، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.
ضابطه موجود در تعیین میزان نفقه، بر مبنای شئونات خانوادگی زن، عرف و عادت ساکنان هر منطقه و وضع مالی مرد می‌باشد و در صورت عدم توافق زوجین در میزان نفقه، دادگاه به تعیین میزان آن اقدام می‌نماید.
به محض اینکه عقد ازدواج صورت پذیرفت و زوجین زندگی زناشویی خود را آغاز نمودند، شوهر مکلف به پرداخت نفقه است. البته زوجه در صورتی مستحق نفقه است که از همسر خود تمکین نماید. تمکین به معنی اطاعت زن از شوهر در ادای وظایف زوجیت، حسن معاشرت و سکونت در منزل شوهر است. شایان ذکر است به زنی که از همسرش در مفهوم خاص و عام اطاعت ننماید «ناشزه» می‌گویند. در همین ارتباط و به موجب مفاد ماده 1108 قانون مدنی «هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.»
اما زنی که همسرش از پرداخت نفقه به وی خودداری می‌کند هم می‌تواند شکایت کیفری کند و هم می تواند دادخواست حقوقی ارائه نماید.
الف ـ شکایت کیفری با عنوان ترک انفاق: زن در یک برگ عادی شکایت خود را نوشته و آن را به دادسرا ارائه می‌دهد. در این صورت به شکایت وی رسیدگی شده و در نهایت مرد ملزم و محکوم به پرداخت نفقه خواهد شد و چنانچه پس از محکومیت نیز از پرداخت نفقه خودداری کند، به زندان اعزام می‌گردد. در همین ارتباط و به موجب ماده 642 قانون مجازات اسلامی «هر کس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب‌النفقه امتناع نماید، دادگاه او را از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می‌نماید.»
اصولا نفقه ازجمله جرایم مستمر به شمار نمی‌رود یعنی از آنگونه جرایمی است که در صورت عدم پرداخت، به دفعات قابل شکایت کیفری می‌باشد. به عنوان مثال: اگر نفقه فروردین ماه، پس از شکایت کیفری از شوهر اخذ گردید ولی او از پرداخت نفقه ماه بعد خودداری کرد، زن می‌تواند مجددا شکایت ترک انفاق نماید. به همین لحاظ بزه «ترک انفاق» جرم مستمر محسوب می‌گردد با گذشت شاکی پرونده بسته می‌شود. قابل ذکر است که فقط نفقه مربوط به زمان حال از طریق کیفری قابل مطالبه است و نفقه مربوط به گذشته با ارائه دادخواست حقوقی قابل مطالبه است.
ب ـ دادخواست حقوقی مطالبه نفقه: براساس مفاد ماده 1206 قانون مدنی «زوجه در هر حال می‌تواند برای نفقه گذشته خود اقامه دعوی نماید و طلب او از بابت نفقه مزبور طلب ممتاز بوده و در صورت افلاس یا ورشکستگی شوهر، زن مقدم بر عزما (طلبکاران) خواهد بود و ؟؟ به فقط نسبت به آتیه می‌توانند مطالبه نفقه نمایند.» ماده 1111 قانون مدنی نیز چنین مقرر کرده «زن می‌تواند در صورت استنکاف (خودداری) شوهر از دادن نفقه به محکمه رجوع کند.»
ارزش محتویات و مندرجات سند رسمی توافق بر خسارت در قراردادها
