تعیین محل زندگی حق کیست؟
محل سکونت مشترک از جمله حقوق مشترک زوجین به حساب می آید
محل سکونت مشترک از جمله حقوق مشترک زوجین به حساب می آید.
هدف اصلی ازدواج را می توان در این خلاصه کرد که زن و مرد در کنار هم و زیر یک سقف زندگی کنند و در صورتی که زوجین از هم جدا باشند، چنین امری محقق نمی شود؛ بنابراین زن و شوهر از نظر اخلاقی و حقوقی مکلف به حفظ روابط و سکونت مشترک هستند سکونت مشترک در ماده 1103 قانون مدنی نیز که مقرر می دارد: «زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند» در ادامه منظور از سکنی در روابط زناشویی که محل اقامت زوجین یعنی جایی که زوجه باید در آنجا سکونت و تمکین کند، محلی که نفقه زن در آن باید پرداخت شود و زوج هزینه های آن را بر عهده دارد در مطلب زیر بررسی می شود.
محل زندگی حق کیست؟
مسکن
برابر قوانین اسلام، حق سکنی با شوهر است .تعیین مسکن از آثار ریاست شوهر به حساب می آید و قسمت اول ماده 1114 قانون مدنی به این موضوع اختصاص یافته است. در این ماده آمده است « زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکنی نماید.»
بنابراین اختیار تعیین محل سکونت با شوهر است و هر منزلی را که شوهر انتخاب می کند، زوجه موظف به اقامت در آن خواهد بود اما طرفین می توانند ضمن عقد، شرط کنند که اختیار تعیین مسکن با زوجه باشد.
محدوده این حق مردانه
نکته ای که در اینجا باید مد نظر قرار داد محدوده این حق است که در پاسخ به سوال «آیا مرد می تواند از این حق استفاده و همسر خود را در محلی که در شان او نیست مجبور به سکونت کند یا باید شان همسر خود را هم در نظر بگیرد؟» مشخص می شود. در ماده 1107 قانون مدنی آمده است «نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض».
این ماده مسکن را یکی از مصادیق نفقه تلقی می کند که در انتخاب مسکن، زوج باید شأن و مرتبه اجتماعی زن را در نظر بگیرد و از طرفی خداوند تبارک و تعالی در سوره نساء آیه 19 می فرمایند:«و عاشروهن بالمعروف» با زنان به نیکی معاشرت کنید.
اصل حسن معاشرت که در ماده 1103 قانون مدنی نیز متجلی است حکم می کند که باید شوهر مسکن مناسب در شأن زن و متعارف محل زندگی او تهیه کند با این تعریف در صورتی که منزل مسکونی موافق شأن زوجه باشد متابعت در مسکن بر او لازم است در غیر این صورت اگر منزل موافق شان زن نباشد وی می تواند تمکین نکند البته زن برای این تمکین نکردن و به شرط تحقق شرایطی، ناشزه محسوب نمی شود.
در ماده 1107 قانون مدنی آمده است «نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض»
مواردی که این حق را سلب می کند
عسر و حرج، زیان های جسمی مالی و آبرویی چه تأثیری در حق سکونت مرد می تواند داشته باشد؟» توضیح داد این موضوع در ماده 1115 قانون مدنی پیش بینی شده است برابر این ماده «اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا شرافتی برای زن باشد زن می تواند مسکن علیحده اختیار کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل معذور است نفقه بر عهده شوهر خواهد بود.»
ناگفته نماند منظور از خوف ضرر این است که زن بیم معقولی از ضرر داشته باشد، ضرری که عادتا نمی توان آن را تحمل کرد.
شروطی برای کمرنگ شدن یک حق
همانطور که قبل تر مطرح شد می توان این حق را در شروط ضمن عقد درج و به این ترتیب آن را به زن منتقل کرد واگذاری این حق به دو صورت قابل پیش بینی است؛ ضمن عقد نکاح و بعد از عقد.
یعنی هم می توان این حق را ضمن عقد نکاح و هم می توان بعد از عقد نکاح به زوجه اعطا کرد و بر اساس این شرط حق تعیین مسکن از شوهر سلب و اختیار تعیین منزل به زن داده می شود.
نفقه
بر این اساس زن باید منزلی را انتخاب کند که متناسب با وضع اجتماعی شوهر و شأن و مرتبه اجتماعی خودش باشد به عبارت دیگر لزوم سکونت زن در منزلی که شوهر معین کرده در صورتی است که اختیار منزل از طرف شوهر به زن داده نشده باشد در غیر این صورت هر منزلی را که زن معین کند، شوهر باید آن را فراهم کرده تا زن در آنجا سکونت کند و شوهر هم برابر قانون باید به آن منزل برود. بنابراین شوهر باید طبق شرط عمل کند
حق مطلق یا مقید
در فرضی که انتخاب مسکن به طور مطلق به زن داده شده باشد از اطلاق شرط مذکور برداشت می شود که تعیین شهر، تعیین محل و تعیین ساختمان با زن است. بنابراین در این حالت زن محدودیتی در انتخاب مسکن ندارد. اما در فرضی که این شرط مقید به زمان یا مکان خاصی باشد زن باید در محدوده شرطی عمل کند.
بنابراین اگر زوجه بر زوج شرط کند که او را از شهر به خصوصی خارج نکند یا در شهری که نظر زوجه است سکونت کند؛ همان طور که شرط تعیین منزل بخصوصی لازم الوفاء است این شرط نیز لازم الوفاء خواهد بود .
ضمانت اجرای یک حق
اگر مرد به حق سکونت زن توجه نکند و مسکنی بدون رضایت او تعیین کند زن چه کاری می تواند انجام دهد ؟ همان طور که بیان شد این شرطی لازم الوفاء است؛ بنابراین مرد باید طبق شرط عمل کند.
نکته ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که تمام شروطی که در ضمن عقود مطرح می شود اگر مشروع باشد مشروط باید به آن وفا کند.
فرآوری: اخباریه
بخش حقوق جوان ایرانی
منابع: همشهری/ سایت وکالت
هر آنچه که باید از ادامه تحصیل در خارج بدانید-لیست مجازها و غیر مجازها محرمانی که به سلامت مردم تجارت می کنند
