100 هزار کودک شناسنامه ندارند
100 هزار کودک شناسنامه ندارند
100 هزار کودک شناسنامه ندارند
کودکان بی هویت حاصل ازدواج زنان ایرانی با اتباع بیگانه در کشور از ابتدایی ترین حقوق اجتماعی خود محرومند
نویسنده: پوران محمدی
کودکان بی هویت، همان هایی که هیچ کس لحظه تولدشان را به یاد ندارد، همان هایی که در هیچ آماری به حساب نمی آیند، کودکانی که می توانند در هر شهری به دنیا آمده باشند و به هر اسمی هم صدایشان زد.
6 ساله، 8 ساله، 12 ساله و... روز و ماه و سال تولدشان در هیچ کجا به ثبت نرسیده است، تنها شاید بتوان سن و سال شان را از روی جثه و قد یا کوچکی دست و پایشان حدس زد. کودکان بی هویت، کودکانی که به دلیل نداشتن شناسنامه از ابتدایی ترین حقوق خود در زندگی محرومند، همان هایی که حق مدرسه رفتن ندارند، همان هایی که اگر مریض شوند هیچ بیمارستانی قبول شان نمی کند، کودکانی که سرنوشت شان برای هیچ کس، حتی برای پدر و مادرشان هم اهمیتی نداشته است. کودکان بی هویت، کودکانی بدون شناسنامه های کوچک، همان هایی که محکومند به فقر و به محرومیت، به زندگی و مرگ در سایه.
100 هزار کودک بی شناسنامه در کشور
کودکان بدون شناسنامه که به حکم اجبار عنوان کودکان بی هویت را یدک می کشند، هم آسیب زا و هم آسیب دیده هستند. این کودکان چند گروه هستند برخی حاصل ازدواج های موقت ثبت نشده ناشی از صیغه ازدواج زنان ایرانی با مهاجران افغان و همچنین برخی در پی روابط نامشروع متولد می شوند. کودکانی بی هویت و بی شناسنامه که هیچ حقوق شهروندی، انسانی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برایشان در نظر گرفته نمی شود.
آمارهای رسمی می گویند تنها در استان خراسان، حداقل 33هزار کودک بی هویت و بدون شناسنامه حاصل ازدواج دختران ایرانی با اتباع بیگانه افغان و عراقی وجود دارد؛ کودکانی که با برگشت و فرار پدرانشان از ایران بدون شناسنامه و بدون هیچ حقوق شهروندی نزد مادرانشان زندگی می کنند. از نظر آسیب شناسی به این کودکان بچه های غایب نیز گفته می شود؛ زیرا در سن تحصیل هستند اما به دلیل نداشتن شناسنامه نمی توانند به مدرسه بروند و به این ترتیب از ابتدایی ترین حقوق خود که شاید مهم ترین آن همان تحصیل است، محرومند. یک فعال حقوق کودک با اشاره به ثبت حدود 30 هزار ازدواج زنان ایرانی با مردان افغان در کشور می گوید: برآورد ها نشان می دهد 100 هزار کودک بی شناسنامه حاصل این ازدواج ها در کشور زندگی می کنند و این درحالی است که تعداد بسیار زیادی از ازدواج های زنان ایرانی با مردان افغان به ثبت نمی رسد.
فرشید یزدانی در گفت وگو با ایسنا توضیح می دهد: طبق آمارهای رسمی 32 هزار کودک بی شناسنامه حاصل 12 هزار ازدواج زنان ایرانی با افاغنه وجود دارد و البته این آمارها مربوط به ازدواج زنان ایرانی با اتباع افغان است و این در حالی است که کودکان ایرانی زیادی هم بدون شناسنامه هستند. به گفته این فعال حقوق کودک بازماندن این کودکان از چرخه تحصیل، فرآیند توانمندسازی آنها را با اخلال مواجه می کند و فقر آن تشدید شده و نابرابری هایی که متوجه آنهاست، افزایش می یابد. یزدانی به لایحه ای که اخیرا برای ثبت تولد کودکان با پدر و مادر ایرانی به مجلس رفته است نیز اشاره کرده و اظهار امیدواری می کند با اجرای صحیح این قانون، مشکلات کودکان بدون شناسنامه برطرف شده و صدور شناسنامه این کودکان با حداقل پیچیدگی های اداری انجام شود.
کودکان خیابانی در معرض رفتارهای پرخطر
این یک واقعیت است که کودکان بی هویت و بی شناسنامه به دلیل شرایط خانوادگی و اجتماعی که در آن به سر می برند براحتی در معرض آسیب های اجتماعی قرار می گیرند. اعتیاد، تکدیگری، جیب بری و... از جمله بزهکاری هایی است که کوچه ها و خیابان های شهرمان بستر مناسبی برای ارتکاب آنها توسط این کودکان می شود.
بررسی های انجمن های فعال در حقوق کودکان و همچنین سازمان بهزیستی کشور گویای این واقعیت تلخ است که درصد قابل توجهی از کودکان خیابانی معلول شرایط نامناسب خانوادگی و از میان همین کودکان بی شناسنامه و فاقد هویت مشخص هستند. کودکانی که به طور ناخواسته و ناآگاهانه در معرض رفتارهای پرخطر قرار می گیرند.
همین احساس نگرانی ها از بابت خطرات و آسیب های اجتماعی که به نوعی تهدیدی برای کودکان خیابانی محسوب می شود موجب شده تا از یک ماه پیش کمیته پیشگیری و کنترل ایدز سازمان بهزیستی کشور طرحی را با هدف ارزیابی سریع رفتارهای پرخطر کودکان خیابانی به اجرا درآورد، طرحی که قرار است تا 8 ماه آینده به سرانجام برسد.
کارشناسان و مسوولان سازمان بهزیستی کشور امیدوارند با نتایج مهمی که از بررسی های این طرح به دست می آید بتوان برنامه ریزی دقیقی را برای اجرای طرح هایی که به کمک آنها کودکان خیابانی را از ارتکاب رفتارهای پرخطر مصون داشت، به کار گرفت. دبیر کمیته پیشگیری و کنترل ایدز سازمان بهزیستی کشور در گفت وگو با ایسنا با بیان این که این طرح از 5 / 1 ماه گذشته آغاز شده است، می گوید: اعتبار اولیه طرح سنجش رفتارهای پرخطر در کودکان خیابانی در مرحله ارزیابی سریع 50 میلیون تومان است و این طرح با همکاری دانشگاه توانبخشی و علوم بهزیستی در حال انجام است. به گفته مجید رضازاده، پس از پایان این مرحله، مراحل طراحی و مداخله انجام می شود و پس از انجام این مرحله نیز برنامه های لازم به منظور آموزش این کودکان برای جلوگیری از داشتن رفتارهای پرخطر ارائه خواهد شد.
هشدار برای ازدواج زنان با اتباع بیگانه
کمتر از 5 ماه پیش بود که مدیرکل اتباع و امور خارجه استانداری تهران به خانواده های ایرانی هشدار داد تا دختران خود را به عقد اتباع بیگانه در نیاورند.
عیسی موسوی نسب در گفت وگو با ایسنا تاکید کرده بود: زنان از هر گونه ازدواج غیرقانونی با اتباع بیگانه خودداری کنند چرا که نه شناسنامه ای برای فرزندان آنها صادر می شود و نه می توان از مبادی قانونی از حقوق آنها دفاع کرد. یکی از معضلات فعلی در این حوزه فرزندان بلاتکلیف رها شده اند که نتیجه ازدواج های غیرقانونی است و موارد زیادی وجود دارد که مشخص نیست پدران این کودکان در کجا هستند و این کودکان بدون هیچ سندی بلاتکلیف رها شده اند.
مدیرکل اتباع استانداری تهران تاکید کرد: براساس قانون هیچ تبعه بیگانه ای بدون دریافت مجوز رسمی از مجموعه وزارت کشور نمی تواند با فرد ایرانی ازدواج کند و لازم است قبل از ازدواج مجوزهای لازم را اخذ و در چارچوب قانون ازدواج کنند تا بتوانیم با تکیه بر پشتوانه های قانونی بویژه از زنان ایرانی حمایت کنیم. به گفته وی براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی در سال 1385 کسانی که قبل از این سال ازدواج کرده اند باید مدارک و مستندات خود را به اداره اتباع ارائه کرده و ازدواج خود را به صورت قانونی ثبت رسمی کنند و افرادی که بعد از سال 85 بدون مجوز رسمی ازدواج شرعی با اتباع بیگانه انجام داده باشند ازدواج آنها کاملاغیرقانونی است و خود و فرزندانشان دچار مشکل می شوند.
موسوی نسب با بیان این که برای فرزندان حاصل ازدواج های غیرقانونی شناسنامه ای صادر نمی شود و کودکان آنها بدون هویت باقی می مانند، تاکید کرد: در حال حاضر با این معضل مواجه هستیم و هیچ اقدام قانونی نمی توان برای این کودکان که نتیجه ازدواج های غیرقانونی هستند، انجام داد.
وی این توصیه را هم به خانواده ها می کند که خانواده ها و زنان ایرانی باید توجه داشته باشند که قبل از انجام ازدواج با اتباع بیگانه با استانداری مشورت کرده و از مبادی قانونی ازدواج خود را ثبت کنند تا بتوانیم حمایت های قانونی را در صورت بروز مشکل داشته باشیم و همچنین بتوانیم با مجوزهای قانونی از حقوق زنان کشورمان دفاع کنیم، لذا زنان و دختران تحت هیچ شرایطی بدون مجوز قانونی صرفا تن به ازدواج شرعی ندهند.
در انتظار آینده ای مبهم
هیچ قانونی برای حمایت از زنان ایرانی که به عقد شرعی یک مرد بیگانه درآمده اند وجود ندارد، مگر آن که پیش از ازدواج، وزارت کشور در جریان قرار گیرد و مجوز های لازم را صادر کند که البته در صورتی که مرد، مجوز حضور در ایران را نداشته باشد، نه تنها مجوزی برای ازدواجش صادر نمی شود بلکه بر اساس قانون به کشورش بازگردانده می شود.
در واقع مردان افغان که به صورت غیرمجاز در کشور هستند به هیچ عنوان حق ازدواج با زنان ایرانی را ندارند اما با این همه این ازدواج ها همچنان پنهانی و غیرقانونی به دور از چشم مراجع رسمی کشور انجام می شود. کودکان بی هویت و بدون شناسنامه ای که حاصل این ازدواج ها هستند در کنار سایر کودکان این شهر قد می کشند، رشد می کنند، به نوجوانی و جوانی می رسند، زمان ازدواج و تشکیل خانواده شان فرا می رسد بدون این که بدانند سرانجام ایرانی هستند یا افغانی!
شاید زمان آن فرا رسیده تا سازمان های متولی و بخصوص مجلس به طور جدی تری در موضوع ازدواج زنان ایرانی با اتباع بیگانه و بویژه افغان ها وارد عمل شوند، وضع قوانین به روزتر، کنترل و نظارت بیشتر بر جلوگیری از این گونه ازدواج ها، حمایت از فرزندان و زنانی که از روی اجبار یا ناآگاهی تن به چنین ازدواج هایی داده اند و... همگی از جمله اقداماتی است که شاید بتوان با به کار بستن و اجرای آنها این مشکل را پیش از تبدیل شدن به یک معضل بزرگ با عواقب و پیامدهای جبران ناپذیر، کنترل کرد.
روزنامه جام جم، شماره 3426 به تاریخ 16/3/91، صفحه 17 (جامعه)
اثبات نکاح و طلاق دایره شمول قانون کار
