دادگاه حسنی مبارک را چگونه ارزیابی می کنید؟
دادگاه حسنی مبارک را چگونه ارزیابی می کنید؟
دادگاه حسنی مبارک را چگونه ارزیابی می کنید؟
نویسنده: زهرا ابراهیمی
آنچه در این نوشتار در مقابل دیدگان شما قرار می گیرد، مقاله یی کاملا حقوقی نیست - البته سعی شده به فراخور امر تحلیل حقوقی ارائه شود - بلکه گزارشی تحلیلی از دادگاه حسنی مبارک است.
حسنی مبارک در دادگاه قاهره به حبس ابد محکوم شد.
پشت این گزاره خبری هزاران ابهام و سوال نشسته است. اینکه چرا حبس ابد جایگزین اعدام شد؟ یا اینکه چرا دادگاه ملی برای محاکمه این جنایتکار برپا شد؟ و هزاران ابهام دیگر که شاید گذر تاریخ در سال های آتی، آن زمان که دیگر کسی به این خبر سوخته اهمیت نمی دهد، فاش شود. هر چند خیلی دیر باشد.
در سیر محاکمه های بین المللی نخستین و برجسته ترین محکمه، دادگاه نورنبرگ و توکیو است که بر اساس معاهده بین المللی برای رسیدگی به جرائم جنایتکاران جنگ جهانی دوم صورت گرفت. حضور شاهدان و استناد دادگاه به حقوق طبیعی از ویژگی های این دادگاه بوده است ولی متاسفانه فقط جنایتکاران دول شکست خورده پای میز محاکمه نشستند و جنایتکاران دول پیروز مدال افتخار نصب کردند.
محاکمه بین المللی دیگر دادگاه یوگسلاوی سابق و روانداست که یک دادگاه موقتی منطقه یی بود و بر اساس قطعنامه شورای امنیت که مسوولیت اولیه حفظ صلح و امنیت بین المللی را بر عهده دارد، برای رسیدگی به جنایات این مناطق اختصاص داده شد.
تاسیس دیوان کیفری بین المللی گام مثبت جامعه بین الملل بود که توانست به برخی از جنایات بین المللی از جمله دارفور، سودان، کنگو و... رسیدگی کند.
دادگاه صدام که با بازتاب های شدید خبری و با اعلام آمادگی وکلای متفاوتی در سطح دنیا همراه بود، نوعی دیگر از دادگاه های بین المللی بود که به کار خود خوب پایان داد. حقیر شدن دیکتاتوری چون صدام که با دستکش، شپش از سرش جدا می کردند و بر چوبه دار تاب خورد، مردم قربانی را آرام کرد. لیکن محاکمه حسنی مبارک داخل کشور و در چارچوب قوانین داخلی اگر نگوییم بی نظیر، کم نظیر بوده است.
محاکمه حسنی مبارک توسط قاضی احمد رفعت از 12 مرداد سال 1390 آغاز شد و 13 خردادماه 91 به کار خود پایان داد. دادستان در کیفرخواست خود اعدام با طناب دار را برای رییس جمهور مصر خواستار بود. دادستان کل کشور مصر اعلام کرد که حسنی مبارک به اتهام توطئه برای کشتن بیش از 850 تظاهرات کننده در اعتراضات 18 روزه این کشور محاکمه می شود. این اعتراضات مبارک را مجبور به کناره گیری از قدرت کرد. یکی دیگر از اتهامات حسنی مبارک این بود که به حسین سالم کمک کرد تا بیش از 700 میلیون دلار پول عمومی حاصل از فروش گاز طبیعی به اسراییل را تملک کند.»
همچنین دادستان پرونده اظهار داشته است از دسترسی او به بخش مهمی از مهم ترین شواهد مربوط به پرونده جلوگیری کرده اند. به گفته دادستان، دادگاه حاضر به بررسی مکالمات تلفنی وزارت کشور در ساعات حساس اعتراضات و زمان کشته شدن تظاهرات کنندگان نشده است و بسیاری از اعضای حلقه درونی دولت در دادگاه شهادت نداده اند.
دادگاه حسنی مبارک یک دادگاه بین المللی نبود و فقط به جرائم داخلی او رسیدگی شد. شاید اگر در دادگاه بین المللی محاکمه صورت می گرفت، دولت های دیگری می توانستند به عنوان شخص ثالث وارد محاکمه شوند و بیش از آنچه امروز برای حسنی مبارک رقم خورده است، رسوایی او بر جهانیان عریان می شد. دولت ایران می توانست یکی از شاکیان باشد مبنی بر کمک حسنی مبارک به دولت عراق در جنگ ایران و عراق یا کمک وی به دولت اسراییل برای فشار گرسنگی بر مردم نوار غزه. هرچند موارد گفته شده نیاز به دلیل قضایی دارد و مشخصا با منافع سیاسی برخی دولت ها در تعارض است ولی صرف ادعا نیز کافی بود تا چشمان مردم باز شود و این دیکتاتور 84 ساله را بهتر بشناسند.
برگزاری این دادگاه در دوره یی که دیکتاتور های بزرگی چون زین العابدین بن علی، رهبر تونس، و علی عبد الله صالح، رهبر سابق یمن، از میز محاکمه و مجازات مصون ماندند، یا آل خلیفه کماکان در بحرین به کشتار مردم ادامه می دهد، نوید کم رمقی از عدالت است. سوال پیش می آید که چرا شورای امنیت عملکردی مشابه دادگاه رواندا نداشته است یا مانند ماجرای دارفور سودان آن را به دادستان دیوان کیفری بین المللی ارجاع نداد؟ آیا باز مانعی بر عدالت سرپوش نهاده است؟
حبس ابد مطمئنا مجازات خوبی برای حسنی مبارک نخواهد بود، همان طور که اعدام هم مجازات خوبی نیست. حسنی مبارک با این حجم جنایات، مجازاتی متناسب نخواهد داشت و برای پیرمرد 84 ساله فرقی ندارد که اکنون بر طناب دار بمیرد یا در گوشه زندان. آنچه مقصود نویسنده است، نوع مجازات حسنی مبارک نیست بلکه نامناسب بودن یک دادگاه ملی برای رسیدگی به جرائم یک جنایتکار بین المللی است. نزدیک 70سال از دادگاه نورنبرگ می گذرد: دادگاهی که برای نخستین بار به کار جنایتکاران بین المللی پرداخت. آیا وقت آن نرسیده است که مجمع عمومی سازمان ملل یا نهاد های منطقه یی برای محاکمه جنایتکاران بین المللی بر آیین دادرسی واحدی موافقت کنند؟
حال از خود آقای دیکتاتور می خواهم بپرسم:
آقای دیکتاتور که بر تخت بیماری، به جای تخت پادشاهی، تکیه زده یی خودت بگو حبس ابد مجازات خوبی است؟
آقای دیکتاتور مردم داغدیده از کجا مطمئن باشند شبی از شب ها مانند هم صنفان خود فرار نخواهی کرد؟ آقای دیکتاتور مردم چند سرزمین از دست اعمال تو به روش های مختلف با مرگ ملاقات کردند؟
روزنامه اعتماد، شماره 2417 به تاریخ 23/3/91، صفحه 8 (حقوق)
سخن از حقوق زن نشان از امری فروگذاشته شده رای وحدت رویه دیوان عالی کشور تغییر کاربری اراضی زراعی با لحاظ شرایطی امکان پذیر است
