آئین نامه راهنمایی و رانندگی
آئین نامه راهنمایی و رانندگی
آئین نامه راهنمایی و رانندگی
فصل اول ـ تعریف ها
ماده 1 ـ اصطلاحاتی که در این آئین نامه، دستورالعملها و پیوستهای مربوط به کار رفته اند، دارای معانی مشروح زیر می باشند.
1- آزاد راه: آزاد راه به راهی گفته می شود که حداقل دارای دو خط اتومبیل رو و یک شانه حداقل به عرض سه متر برای هر طرف رفت و برگشت بوده و دو طرف آن به نحوی محصور بوده و در تمام طول آزاد راه از هم کاملاً مجزا باشد و ارتباط آنها با هم تنها بوسیله راه های فرعی که از زیر یا بالای آزاد راه عبور کند تامین شود و هیچ راه دیگری آن را قطع نکند.
2- ابطال گواهینامه: سلب اعتبار قانونی گواهینامه رانندگی.
3- اتومبیل: هر نوع خودرو که لااقل دارای دو چرخ در جلو و دو چرخ دیگر در عقب بوده و برای حمل بار یا انسان بکار رود.
4- اتومبیل آموزشی: خودرویی است که برای آموزش رانندگی اختصاص داده شده و باید دارای دو پدال کلاچ و دو پدال ترمز، دو آیینه، تابلوی ویژه روی سقف و علائم مشخص روی بدنه و متعلق و یا تحت پوشش یکی از آموزشگاههای مجاز آموزش رانندگی باشد.
5- اتومبیل مدارس: خودرویی جمعی است که برای رفت و آمد دانش آموزان مدارس اختصاص داده شده است و دارای رنگ و علائم مشخص کننده می باشد.
6- ارتفاع چراغ: فاصله مرکز چراغ خودرو بدون بار یا مسافر تا کف راه.
7- اعتبار برگ معاینه فنی: زمان درج شده در متن برگ معاینه فنی وسیله نقلیه است.
8- اوراق کردن وسیله نقلیه: عبارت است از جدا کردن قطعات اصلی وسیله نقلیه، امحای شماره های شناسایی (در مورد شاسی بصورت برش) و بریدن سقف یا ستون های اتاق و یا پرس اتاق آن و فک و اخذ پلاک ها و ابطال اسناد مربوط.
9- ایستادن: ایست وسیله نقلیه در زمان کوتاه.
10-ایستادن ممنوع (توقف مطلقاً ممنوع): ایست وسیله نقلیه برای هر مدت ممنوع است.
11-بارکش: هر نوع خودرویی که برای حمل بار ساخته شده است و دارای انواع زیر است:
الف ـ کامیون: وسیله نقلیه موتوری باری که قسمت بارگیر آن بصورت پیوسته به کشنده متصل است. کامیون ها بطور کلی با وضعیت حداقل دو محور وجود داشته و ظرفیت حمل 6 تن بار و بیشتر دارند.
الف -1- کامیون اتاق دار: کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره مقاوم اتاق بار آن از کف اتاق 5/1 متر باشد.
الف- 2- کامیون لبه دار: کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره مقاوم اتاق بار آن از کف اتاق 80 سانتیمتر باشد.
الف-3- کامیون تیغه دار: کامیونی که قسمت بار آن بوسیله تیغه ای طولی به دو نیمه مساوی تقسیم شده باشد.
الف-4- کامیون کفی: کامیونی که قسمت بار آن دیواره نداشته باشد.
الف-5- کامیون سقف دار (مسقف): کامیونی که قسمت بار آن بصورت محفظه سرپوشیده ساخته شده است.
الف-6- کامیون یخچال دار: کامیون سقف داری که قسمت بار آن دارای تجهیزات سرد کننده باشد.
الف-7- کامیون تانکر (باری مخزنی): کامیونی که قسمت بار آن بصورت مخزن بسته و برای حمل انواع مایعات ساخته شده است.
الف-8- کامیون بونکر: کامیونی که قسمت بار آن بصورت مخزن بسته و برای حمل انواع جامدات شکل پذیر (فله) ساخته شده است.
الف -9- کامیون مخلوط کن (میکسر): کامیونی که قسمت بار آن بصورت مخزن بسته و دارای دستگاه مخلوط کن باشد.
الف-10- کامیون کمپرسی: کامیون اتاق داری که تخلیه بار آن به وسیله دستگاه کمپرس انجام می شود.
الف -11- کامیونت: به دو صورت زیر وجود دارد:
11-1- خودروی ون باربری: وسیله نقلیه موتوری باری است که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و مجموع وزن وسیله نقلیه و ظرفیت حمل بار آن از 5/3 تن تا کمتر از 5 تن است.
11-2- لوری: وسیله نقلیه موتوری باری است که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و مجموع وزن وسیله نقلیه و ظرفیت حمل بار آن از 5 تن تا کمتر از 6 تن است.
الف-12- کشنده: وسیله نقلیه ای است که یدک و یا نیمه یدک را به دنبال خود کشیده و به حرکت درمی آورد.
الف-13- وانت دو کابین: وسیله نقلیه موتوری دو منظوره که اتاق راننده و سرنشینان و اتاق بار بصورت دو محفظه جداگانه باشد و برای حمل بار و اشخاص بکار می رود.
الف-14- وانت یک کابین: وسیله نقلیه موتوری که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و برای حمل بار ساخته شده و مجموع وزن خودرو و ظرفیت حمل بار آن کمتر از 5/3 تن است.
ب ـ تریلر(یدک): عبارت از وسیله نقلیه ای است که با یک وسیله نقلیه موتوری کشیده می شود.
پ ـ نیمه تریلر (نیمه یدک): عبارت از یدکی است که به یک وسیله نقلیه دیگر بطوری متصل می گردد که بخشی از وزن بار آن بوسیله کامیون یا کامیونهای کشنده حمل می شود.
12-برگ یا برچسب معاینه فنی: گواهی انجام معاینه فنی که از سوی ستادهای معاینه فنی خودرو یا مراکز فنی مجاز صادر و برگه به درخواست کننده تحویل و برچسب به سمت راست شیشه جلو الصاق می گردد.
13-بزرگراه: راهی است که حداقل دارای دو خط عبور در هر طرف بوده و ترافیک دو طرف آن به وسیله موانع فیزیکی از هم جدا شده باشد و بطور معمول دارای تقاطع های غیر هم سطح است. بزرگراه می تواند تعداد معدودی تقاطع همسطح کنترل شده داشته باشد.
14-پلاک : قطعه فلزی است با ابعاد، طرح و رنگهای زمینه مختلف که شماره روی آن حک می شود و انواع آن عبارتند از: شخصی، دولتی، عمومی، سیاسی، سرویس، کنسولی، نظامی ـ انتظامی، تعمیری، گذر موقت، بین المللی، ترانزیت، کشاورزی ـ عمرانی و ویژه.
15-پلاک غیر مجاز: پلاکهای غیر مجاز عبارتند از:
الف ـ پلاکی که بموجب آگهی قبلی معاونت راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، که از این پس در این آئین نامه به اختصار راهنمایی و رانندگی گفته می شود، باید تجدید گردد.
ب ـ پلاکی که در کشور خارجی روی وسیله نقلیه نصب شده و پس از ورود به ایران با وجود سپری شدن مدت اعتبار آن تعویض نشده باشد.
پ ـ پلاک بین المللی که برای مسافرت با اتومبیل به خارج از کشور از سوی راهنمایی و رانندگی صادر و به اتومبیلهای پلاک داخلی داده می شود و استفاده از آن در کشور ممنوع است.
ت ـ پلاکی که اشخاص در ارقام و مشخصات اولیه آن تغییر ایجاد کنند و یا پلاک وسیله نقلیه دیگری به یک وسیله نقلیه الصاق گردد و یا برای آن پلاک تقلبی بکار برده شود.
ث ـ پلاک دست ساز و دست نوشته ای که بدون مجوز راهنمایی و رانندگی به کار برده می شود.
ج ـ پلاک خودرویی که با اعلام مراجع صلاحیت دار فرسوده اعلام می شود.
16-پلیس راه: واحدهایی از راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران که نظارت و کنترل بر اجرای قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی در جاده های کشور دارند.
17-پلیس مدرسه: دانش آموز آموزش دیده ای که با لباس ویژه و تجهیزات تعیین شده از طرف مسئولین مدرسه برای عبور ایمن دانش آموزان از عرض سواره رو راهها مامور می گردد.
18-پیاده: شخصی غیر سوار که بدون استفاده از هیچ نوع وسیله نقلیه موتوری یا غیر موتوری حرکت می نماید و یا مبادرت به جابجایی کالسکه، چرخ دستی، جامه دان، سبدهای چرخ دار و مانند آن می نماید.
19-پیاده رو: بخشی جدا شده از خیابان که در امتداد آن واقع شده و برای عبور و مرور پیادگان اختصاص یافته است.
20-پیچ (قوس افقی): انحراف مستقیم راه در سطح افق.
21-ترافیک (شدآمد): آمد و شد وسایل نقلیه و اشخاص و حیوانات در راهها.
22-تراموا (قطار خیابانی): قطاری شهری است که بطور معمول در خطوط ریلی واقع در سطح سواره رو وسایل نقلیه دیگر حرکت می نماید.
23-تقاطع: محدوده ای است که در آن دو یا چند مسیر بصورت همسطح یا غیر همسطح با یکدیگر تلاقی می کنند.
24-توقف: ایست وسیله نقلیه در زمان طولانی بدون حضور راننده.
25-توقف سنج (پارکومتر): دستگاهی است که با انداختن سکه یا پرداخت حق توقف، استفاده از کارتهای اعتباری یا روشهای دیگر، اجازه توقف را در زمان معین به خودرو می دهد.
26-توقف ممنوع (پارکینگ ممنوع): توقف وسیله نقلیه ممنوع است، جز برای سوار و پیاده کردن ، مشروط به استقرار راننده در پشت فرمان.
27-توقیف گواهینامه رانندگی: اخذ و ضبط گواهینامه رانندگی و محروم نمودن موقت دارنده از مزایای قانونی آن.
28-جاده: راه خارج از شهر برای عبور و مرور.
29-جاده اصلی: راهی است که در برخورد با راه دیگر بطور معمول عریض تر است و با نصب علائم راهنمایی و رانندگی ، اصلی تلقی می گردد.
30-جاده خصوصی: راهی که اشخاص یا موسسات برای کاربرد شخصی ساخته اند و استفاده از آن منوط به اجازه مالک است.
31-جاده فرعی: راهی که از راه اصلی منشعب شده و یا به آن می پیوندد و بطور معمول کم عرض تر است و با نصب علائم راهنمایی و رانندگی فرعی تلقی می شود.
32-چراغ توقف (چراغ ترمز): عبارت از چراغهایی است که هنگام بکار بردن ترمز پایی برای کاهش سرعت یا توقف بکار می رود تا توجه لازم را به استفاده کنندگان از راه در پشت سر وسیله نقلیه بدهد.
33-چراغ جانبی جلو (چراغهای کوچک جلو): عبارت از چراغهایی است که حضور وسیله نقلیه و عرض آن را از سمت جلو نشان می دهد.
34-چراغ جانبی عقب (چراغهای کوچک عقب): عبارت از چراغهایی است که حضور وسیله نقلیه و عرض آن را از سمت عقب نشان می دهد.
35-چراغ جانبی وسایل نقلیه طویل: عبارت از چراغهایی است که در امتداد طول وسایل نقلیه طویل بکار می رود تا رانندگان وسایل نقلیه دیگر قادر به تشخیص طول آن شوند. این چراغها برای هر دو طرف در نظر گرفته شده و در قسمت عقب قرمز رنگ و در قسمت جلو زرد رنگ می باشند و در حدود هر 3 متر از طول وسیله نقلیه نصب می شوند.
36-چراغ دنده عقب: عبارت از چراغی است که راننده وسیله نقلیه بکار می برد تا راه را به طرف عقب وسیله نقلیه روشن کرده و به این ترتیب به دیگر استفاده کنندگان از را اخطار نماید که وسیله نقلیه در حال راندن به عقب بوده و یا می خواهد به عقب براند.
37-چراغ رانندگی (نور بالا): عبارت است از چراغهایی که جلوی وسیله نقلیه را تا فاصله دور روشن می کند.
38-چراغ راهنما: عبارت از چراغی است که راننده وسیله نقلیه بکار می برد تا به دیگر استفاده کنندگان از راه اخطار نماید که راننده قصد تغییر جهت به راست و یا چپ، گردش و یا توقف را دارد.
39-چراغ عبور (نور پایین): عبارتست از چراغهایی که جلو وسیله نقلیه را در فاصله نزدیک روشن می کند و موجب خیره شدن چشم یا ناراحتی رانندگانی که از طرف مقابل می آیند و دیگر استفاده کنندگان از راه نخواهد شد.
40-چراغ مه: عبارت از چراغی است که در اتومبیل نصب شده و برای بهتر دیدن راه در هنگام مه و برف و باران سیل آسا و گرد و غبار و مانند آن بکار می رود.
41-چرخ فلزی: چرخی است که محل تماس آن با سطح زمین فلزی باشد.
42-حریم تقاطع: محدوده ایست که در تقاطع راهها که به منظور سهولت حرکت و ایمنی تردد اختصاص می یابد.
43-حق تقدم عبور: اولویت حق عبور وسیله نقلیه ای نسبت به وسایل نقلیه دیگر یا نسبت به پیادگان و بالعکس.
44-خط ایست: خط کشی عرضی است که در ورودی تقاطع و بمنظور تعیین مرز توقف وسایل نقلیه پیش از گذرگاه پیاده بر سطح راه ترسیم می شود.
45-خط تغییر سرعت: نوعی خط عبور که خودروهای ورودی به مسیر اصلی یا خروجی از آن می توانند در طول آن، سرعت خود را برای همگرایی و یا واگرایی با جریان ترافیک افزایش یا کاهش دهند.
46-خط عبور: بخشی از سواره رو است که در طول مسیر، به عبور یک ستون وسیله نقلیه اختصاص یافته و با خط کشی حدود آن مشخص می گردد. یک راه می تواند در هر جهت یک یا چند خط عبور داشته که این خطهای عبور از سمت راست به چپ از شماره یک به بالا شماره گذاری می شوند.
47-خط عبور دوچرخه: عبارتست از مسیر ویژه دوچرخه در سطح معابر که با تابلو، خط کشی و یا رنگ حدود آن مشخص می گردد.
48-خط کمکی: خط عبوریست که به منظور تغییر سرعت، انجام حرکات گردشی و یا افزایش ظرفیت راه، در کنار خط عبور ایجاد می شود.
49-خط ویژه: مسیری است که بوسیله خط کشی با رنگ متفاوت از خطوط دیگر و یا علائم و یا موانعی از بقیه مسیرها مشخص گردیده و برای عبور و مرور یک یا چند نوع وسیله نقلیه اختصاص دارد.
50-خم (قوس عمودی): انحراف مسیر مستقیم راه در سطح قائم.
51-خودرو: هر نوع وسیله نقلیه قابل حرکت در راهها که نیروی محرکه آن از موتور باشد، به استثنای وسایل نقلیه ریل رو و عبارتند از:
الف ـ سواری: خودرویی است که برای حمل انسان ساخته شده و ظرفیت آن با راننده حداکثر 6 نفر است.
ب ـ سواری استیشن (سفری): نوعی خودرو سواری است که فضای بار با فضای سرنشین یکسره باشد و ظرفیت آن با راننده حداقل 7 و حداکثر 9 نفر است.
پ ـ سواری کار: اتومبیلی است دو دیفرانسیل کمک دار با اتاق جدا از شاسی یا اتومبیلی که ظرفیت آن با راننده بین 10 تا 15 نفر باشد.
ت ـ اتوبوس: هر نوع وسیله نقلیه موتوری مسافربری که ظرفیت آن با راننده و کمک راننده 27 نفر یا بیشتر باشد.
ث ـ اتوبوس برقی: اتوبوسی که نیروی محرکه آن بوسیله باتری یا نیروی برق تامین می شود.
ج ـ اتوبوس دو طبقه: وسیله نقلیه موتوری مسافربری که قسمت حمل مسافر آن در دو طبقه جداگانه روی هم و با یک سازه مشترک بوده و ظرفیت آن با راننده حداقل 27 نفر است.
چ ـ مینی بوس: خودروی مسافربری است که ظرفیت آن با راننده بین 16 تا 26 نفر می باشد.
ح ـ تراکتور: نوعی خودرو است که برای کارهای کشاورزی، صنعتی و عمرانی مانند شخم زدن، حفاری، بارگیری، و کشیدن دنباله بند و غیره بکار می رود.
52-خیابان: راه عبور و مرور در محل سکونت و فعالیت مردم که عرض آن بیش از 6 متر باشد.
53-خیابان اصلی: راهی است که در برخورد با راههای دیگر عرض سواره روی آن بیشتر باشد و یا با نصب علائم راهنمایی و رانندگی، اصلی تلقی شده و در غیر این صورت در سمت راست راه دیگر قرار دارد.
54-خیابان فرعی: راهی است که در برخورد با راههای دیگر، عرض سواره روی آن کمتر است و یا با نصب علائم راهنمایی و رانندگی ، فرعی تلقی شده و در غیر این صورت درسمت چپ راه دیگر قرار گرفته باشد.
55-دستگاه تهویه: به دستگاههایی اعم از پنکه، کولر و یا بخاری گفته می شود که هوای درون وسیله نقلیه را جابجا و یا دمای آن را کاهش یا افزایش دهد.
56-راننده: کسی که هدایت وسیله نقلیه موتوری و غیر موتوری و همچنین حرکت دادن حیوانات را بصورت واحد یا گنه و رمه بر عهده داشته باشد.
57-راه: عبارتست از تمامی سطح خیابان، جاده، کوچه و کلیه معابری که برای عبور و مرور عموم اختصاص داده می شود.
58-راه آهن: ریل های آهنی موازی ثابتی که قطار و وسایل نقلیه ریلی دیگر بر روی آن حرکت می کنند.
59-راه عمومی: به راههای گفته می شود که برای عبور و مرور عموم مورد استفاده قرار می گیرد.
60-روز: از طلوع تا غروب آفتاب.
61-سازنده وسایل نقلیه: شخص یا موسسه یا کارخانه ای که وسایل نقلیه ای را که مطابق آئین نامه باید شماره گذاری شود می سازد، یا قطعات ساخته شده آنها را سوار (مونتاژ) می نماید.
62-ستاد معاینه فنی: تشکیلات متمرکز برای برنامه ریزی، هدایت، نظارت و کنترل فعالیت مراکز فنی معاینه خودرو و مراکز معاینه فنی مجاز که از سوی شهرداریها و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای ایجاد می گردد.
63-سطح روشن: در مورد چراغ ها عبارت از سطح قابل دیدی است که نور از آن منتشر می شود و در مورد منعکس کننده نور عبارت از سطح قابل دیدی است که نور را منعکس می کند.
64-شانه راه: بخشی از بدنه راه است که در دو طرف خطهای عبور رفت و برگشت قرار داشته و برای توقف اضطراری وسایل نقلیه بکار میرود.
65-شب: از غروب تا طلوع آفتاب.
66-شماره وسیله نقلیه : عدد یک یا چند رقمی و حروفی که از طرف راهنمایی و رانندگی روی پلاکهای ویژه منقوش و در عقب و جلوی وسیله نقلیه نصب می شود.
67-شناسنامه خودرو: سندی است که مشخصات خودرو، مالک و نشانی کامل محل سکونت وی و تاریخ انتقالات و تغییرات انجام شده از سوی راهنمایی و رانندگی در آن درج و به آخرین مالک تسلیم می گردد.
68-شیب (سربالایی ـ سرازیری): تغییر تدریجی ارتفاع سطح تمام شده راه در امتداد طولی مسیر.
69-ظرفیت وسیله نقلیه: وزن بار یا تعداد مسافری که از طرف کارخانه سازنده با تایید وزارت صنایع و معادن برای وسیله نقلیه تعیین گردیده است.
70-علائم: هر نوع علامت عمودی و افقی مانند تابلو، چراغ راهنمایی و رانندگی، خط کشی، نوشته و ترسیم، و همچنین تجهیزات هدایت کننده، سوت و حرکت دست و غیره که بوسیله مقامات صلاحیتدار برای کنترل و تنظیم عبور و مرور تعیین و بکار برده می شود.
71-قطار شهری: نوعی وسیله حمل و نقل عمومی است که در شهرها و حومه به جابجایی مسافر پرداخته و بطور معمول با چرخهای فرزی بر روی ریل حرکت می کند.
72-قطعات و قسمتهای اصلی: کلیه قسمتهای اساسی وسیله نقلیه شامل محور، موتور، شاسی، اتاق و رنگ که تعویض آنها باعث تغییر مشخصات اساسی وسیله نقلیه می گردد.
73-کارت پارک: کارت یا برگه ای است که با پرداخت پول تهیه می گردد و بوسیله آن اجازه توقف در مکان و زمان معین به خودرو داده می شود.
74-کارت شناسایی خودرو: کارتی که مشخصات مالک و وسیله نقلیه شماره گذاری شده در آن ثبت و از سوی راهنمایی و رانندگی صادر و به مالک وسیله نقلیه تسلیم می گردد.
75-کاروان: کاروان یا خانه سیار وسیله نقلیه غیر موتوری است که برای سکونت و یا کار استفاده شده و عرض آن از 6/2 متر و طول آن از 12 متر بیشتر نباشد.
76-کلاه ایمنی: تسمه ای که نیم تنه بالای راننده و هریک از سرنشینان را تحت کنترل و مهار ایمن خود قرار می دهد تا در هنگام ضرورت، همچون کاهش ناگهانی سرعت یا توقف آنی خودرو که ممکن است ناشی از ترمز یا برخورد با جسم دیگر یا حوادث دیگر باشد، مانع از جدا شدن سرنشینان و راننده از صندلی خود و اصابت به شیشه جلو یا دیگر قسمتهای درونی و یا پرتاب شدن به بیرون خودرو شود و حداقل دارای دو نقطه اتکا باشد.
77-کمربند ایمنی: تسمه ای که نیم تنه بالای راننده و هریک از سرنشینان را تحت کنترل و مهار ایمن خود قرار می دهد تا در هنگام ضرورت، همچون کاهش ناگهانی سرعت یا توقف آنی خودرو که ممکن است ناشی از ترمز یا برخورد با جسم دیگر یا حوادث دیگر باشد، مانع از جدا شدن سرنشینان و راننده از صندلی خود و اصابت به شیشه جلو یا دیگر قسمتهای درونی و یا پرتاب شدن به بیرون خودرو شود و حداقل دارای دو نقطه اتکا باشد.
78-کوچه: راهی در مناطق مسکونی که عرض آن حداکثر 6 متر باشد.
79-گذرگاه پیاده: گذرگاهی در تقاطع راهها، امتداد پیاده روها، سواره روها، روگذرها یا زیر گذرها یا هر محل دیگری از سواره رو که به وسیله خط کشی یا میخکوبی یا علائم دیگر، برای عبور پیادگان اختصاص داده شده است.
80-گواهی نامه بین المللی رانندگی: گواهی نامه ای است که به اعتبار گواهی نامه داخلی طبق مفاد قانون الحاق ایران به کنوانسیون عبور و مرور در جاده ها و کنوانسیون مربوط به علائم راهها ـ مصوب 1354ـ توسط راهنمایی و رانندگی صادر می گردد و مدت اعتبار آن یک سال می باشد.
اصلاحیه شماره 31597/ت 33752 ه - 5/7/84 :
تبصره: کانون جهانگردی و اتومبیلرانی جمهوری اسلامی ایران براساس مفاد کنوانسیونهای بین المللی 1949 و 1968 حمل و نقل جاده ای و حسب عرف بین المللی و مقررات حاکم بر تمامی کشورهای عضو سازمان بین المللی جهانگردی (AIT) و فدراسیون بین المللی اتومبیلرانی (FAI) وظیفه ترجمه و تبدیل گواهینامه های رانندگی معتبر صادر شده توسط نیروی انتظامی و سایر اسناد و مدارک مربوط را بر عهده دارد.
81-گواهی نامه رانندگی (پروانه رانندگی): اجازه نامه برای رانندگی وسایل نقلیه که از طرف راهنمایی و رانندگی به نام افراد صادر می شود.
82-مجوز رانندگی با وسایل نقلیه عمومی: اعم است از پروانه تاکسیرانی، بهره برداری، کارت و یا دفترچه کار (برگ فعالیت) که از طرف مراجع صلاحیت دار به نام اشخاص صادر و اجازه رانندگی با وسایل نقلیه عمومی را به آنان می دهد.
83-مرجع صلاحیت دار: وزارتخانه، سازمان، نهاد و دیگر دستگاههای مسئول که به موجب قانون و یا تصویب هیات وزیران در موردی خاص وظایف و مسئولیتهایی به عهده آنها گذاشته شده است.
84-مراکز فنی مجاز: مراکزی که بوسیله اشخاص حقیقی یا حقوقی با رعایت ضوابط و مقررات ستاد معاینه فنی وابسته به شهرداری و یا سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، حسب مورد برای انجام معاینه فنی وسایل نقلیه درون شهری و برون شهری ایجاد می گردد.
85-راههای شریانی درجه یک: معابری هستند که در طراحی و بهره برداری از آنها به جابجایی وسایل نقلیه موتوری برتری داده می شود. این معابر ارتباط با راههای برون شهری را تامین نمایند. راههای شریانی درجه یک بر اساس نحوه کنترل دسترسی تقاطع ها به دو گروه آزاد راه و بزرگراه تقسیم می گردند که ضوابط اجرائی آنها را شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور تعیین می نماید.
86-راههای شریانی درجه دو: معابری هستند که در طراحی و بهره برداری از آنها به جابجایی و دسترسی وسایل نقلیه موتوری برتری داده می شود. برای رعایت این برتری حرکت پیادگان از عرض خیابان کنترل می شود. راههای شریانی درجه دو شبکه اصلی راههای شهری را تشکیل می دهند که ضوابط اجرائی آنها را شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور تعیین می نماید و عبارتند از:
الف ـ شریانی اصلی: راهی است که ارتباط بین خیابانهای جمع و پخش کننده و بزرگراهها را برقرار می کند. در این معابر فاصله های بین تقاطع ها نسبت به بزرگراهها کمتر است.
ب ـ شریانی فرعی (خیابان جمع و پخش کننده): راهی است که ارتباط بین خیابانهای محلی و خیابانهای شریانی اصلی را برقرار می کنند. در این خیابانها محل عبور عابران پیاده از عرض خیابان باید مشخص باشد.
87-راههای محلی: راههایی هستند که در طراحی و بهره برداری از آنها نیازهای وسایل نقلیه و عابران پیاده، با اهمیت یکسان در نظر گرفته می شود و ارتباط بین کوچه ها و خیابانهای شریانی فرعی را برقرار می کنند.
88-معاینه فنی: بازدید ظاهری و آزمایشهای فنی برای تشخیص اصالت خودرو و سنجش میزان سلامت فنی، ایمنی و زیست محیطی وسیله نقلیه.
89-منطقه ممنوعه: منطقه و محلی که آمد و شد وسایل نقلیه در آنها بوسیله علائم خاص و با اعلام قبلی مراجع صلاحیتدار ممنوع شده باشد.
90-منعکس کننده نور: عبارت از بازتاب کننده ای است که حضور وسیله نقلیه را از طریق انعکاس نوری که از چراغ وسیله نقلیه دیگر به آن تابیده می شود و یا از طریق انعکاس نور محیط، اعلام می دارد.
91-مواد خطرناک: هر نوع مواد رادیواکتیو، منفجره، محترقه، مایعات و جامدات آتش زا یا سمی و یا اسیدی، گازهای فشرده، زباله ویژه و فاضلاب و مانند آن.
92-موتورسیکلت: وسیله نقلیه ای برای حمل انسان که دارای دو یا سه چرخ با اتاقک پهلو (ساید کار) یا بدون آن و مجهز به یک موتور محرکه باشد.
93-موتورسیکلت گازی (موتورگازی): موتورسیکلتی است که هم دارای موتور و هم دارای ادوات پایی برای راندن باشد.
94-نقص فنی: هر نوع نقصان یا تغییر در وضعیت ظاهری و فنی وسیله نقلیه که موجب کاهش ضریب ایمنی در رانندگی و یا افزایش بیش از حد مجاز گازهای آلاینده هوا و یا آلودگی بیش از حد مجاز صدا گردد.
95-واحد انتظامی: منظور واحدهای نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران که بصورت پاسگاهها و کلانتریها در نقاط مختلف کشور مستقر هستند.
96-وزن با بار: وزن وسیله نقلیه به اضافه وزن بار آن.
97-وزن بارگیری شده: عبارت است از مجموع وزن مسافران و کارکنان و محمولات.
98-وزن بدون بار: عبارت است از وزن وسیله نقلیه بدون راننده و مسافر و بار ولی با مخزن پر از سوخت و با ابزار و آلاتی که بطور معمول وسیله نقلیه همراه دارد.
99-وسیله نقلیه: وسایل موتوری و غیر موتوری و موتورسیکلت که برای جابجایی انسان و کالا در راه بکار می رود.
100- وسیله نقلیه امدادی: وسیله ویژه خدمات انتظامی، ترافیکی، پزشکی، آتش نشانی و امداد اضطراری آب، برق و گاز که بوسیله راهنمایی و رانندگی تعیین و با علائم ویژه مشخص می شود.
101- وسیله نقلیه طویل (long vehicle) : وسیله نقلیه ای است که طول آن بیش از 5/2 متر باشد.
102- وسیله نقلیه عمرانی: وسیله نقلیه موتوری است که ویژه انجام کارهای فنی، عمرانی و مانند آن می باشد و شامل بلدوزر ، گریدر، غلطک، اسکریپر (زمین تراش) و غیره است.
103- وسیله نقلیه غیر موتوری: هر نوع وسیله نقلیه ای که نیروی محرکه آن از موتور نباشد.
104- وسیله نقلیه فوق سنگین: انواع خودرو و ادوات مربوط است که توانایی حمل محمولات وزین با وزن ناخالص بالاتر از 40 تن و حجیم با حجمی با ابعاد مازاد بر اندازه های زیر را داشته باشد:
طول 5/16 متر ، عرض 6/2 و ارتفاع 5/4 متر.
105- وسیله نقلیه کشاورزی: بوسیله نقلیه موتوری گفته می شود که علاوه بر حمل و نقل خود، ادوات دیگر و دنباله بندهای کشاورزی را نیز جابجا نموده و یا از نیروی محرکه تولیدی آنها برای انجام عملیات مختلف کشاورزی استفاده می شود و شامل انواع تراکتور، کمباین، تیلر و ماشین های خودکششی دیگری در بخش کشاورزی است.
106- وسیله نقلیه مرکب: عبارت است از چند نقلیه متصل به هم که بعنوان واحد در راه حرکت کنند.
107- وسیله نقلیه مفصل دار: وسیله نقلیه ای است که شامل یک کشنده و یا وسیله نقلیه موتوری و یک نیمه یدک متصل به آن باشد که با بار یا محفظه حمل مسافر دارای عرض حداکثر 6/2 متر ، طول حداکثر 35/18 متر ، ارتفاع حداکثر 5/4 متر و وزن حداکثر 40 تن است .
108- وسیله نقلیه موتوری: هر نوع وسیله نقلیه ای که دارای حداقل یک چرخ در جلو و دو چرخ در عقب بوده و دارای موتور و سامانه انتقال قدرت است و برای حمل بار یا انسان بکار می رود که به آن خودرو نیز گفته می شود.
فصل دوم ـ شماره گذاری
ماده 2 ـ هر وسیله نقلیه موتوری و غیر موتوری و یدک متصل که در راهها حرکت می کند و همچنین وسیله نقلیه موتوری ویژه کشاورزی، صنعتی و عمرانی باید دارای شماره باشند. رانندگی با وسایل نقلیه ای که شماره یا پلاک نداشته یا دارای شماره و یا پلاک غیر مجاز باشند، ممنوع است، مگر اینکه پیشتر مجوز حرکت از راهنمایی و رانندگی دریافت کرده و همراه داشته باشد.ماموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه از تردد خودروهای متخلف از این ماده، تا انجام شماره گذاری جلوگیری بعمل خواهند آورد.
تبصره 1 ـ تا زمانی که انجام عملیات شماره گذاری وسایل نقلیه کشاورزی، صنعتی و عمرانی بطور کامل از سوی راهنمایی و رانندگی صورت نپذیرفته و پس از آن ، تردد این وسایل بر اساس دستورالعملی که به تایید وزارتخانه های کشور و راه و ترابری می رسد ، انجام خواهد شد.
تبصره 2 ـ خودروها و موتورسیکلتها و دوچرخه های ساخت داخل و وارداتی از نظر ایمنی و کیفیت باید استانداردهای مصوب موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران را دارا باشند و بعلاوه از نظر آلودگی های زیست محیطی، استانداردهای مصوب شورایعالی حفاظت محیط زیست را رعایت نموده باشند.
تبصره 3 ـ تشخیص انواع وسایل نقلیه غیر موتوری که باید شماره گذاری شوند با راهنمایی و رانندگی است، مگر در مواردی که قانون خاصی وجود داشته باشد.
ماده 3 ـ مالک وسیله نقلیه موضوع ماده قبل مکلف است خود یا بوسیله نماینده قانونی خود، با مراجعه به نزدیکترین واحد شماره گذاری یا مرکزی که به همین منظور تعیین و اعلام می گردد ، مدارک لازم را ارائه نماید. واحد شماره گذاری پس از بررسی آنها، اقدام به تخصیص پلاک به شخص و تحویل آن می نماید. نصب پلاک با نظارت نماینده راهنمایی و رانندگی صورت می پذیرد. چگونگی انجام شماره گذاری شامل مدارک مورد نیاز و خدمات و پس از شماره گذاری و عوارض و مالیات مصوب و مانند آنها در دستورالعمل مربوط از سوی راهنمایی و رانندگی مشخص و اعلام خواهد شد.
تبصره 1 ـ انواع پلاکها و ابعاد و رنگهای آنان برای وسایل نقلیه مختلف در دستورالعمل یاد شده مشخص می گردد.
تبصره 2 ـ هرگاه اشخاص دیگری در مالکیت وسیله نقلیه شریک بوده و یا نسبت به آن حق عینی داشته باشند، نام و نشانی دقیق آنان نیز باید در درخواست قید شود.
ماده 4 ـ در موارد زیر راهنمایی و رانندگی از انجام عمل شماره گذاری خودداری می نماید:
الف ـ در صورتی که مفاد تبصره 2 ماده 2 رعایت نشده باشد و یا اصالت وسیله نقلیه هنگام بازدید به وسیله ماموران مربوط تایید نگردد .
ب ـ چنانچه مشخصات وسیله نقلیه با آنچه در اسناد مربوط ذکر شده مطابقت نداشته باشد.
پ ـ اگر تخصیص شماره بنام مالک به دلایل قانونی ممنوع باشد.
ت ـ چنانچه وسیله نقلیه ، علائم و تجهیزات پیش بینی شده در این آئین نامه را نداشته باشد.
ث ـ هرگاه حقوق دولتی و عوارضی که بطور قانونی بوسیله نقلیه تعلق گرفته پرداخت نشده باشد.
ج ـ در صورت نداشتن برگ معاینه فنی به استثنای وسایل نقلیه ای که از تاریخ ساخت آنها 2 سال سپری نشده است.
ماده 5 ـ به هنگام نقل و انتقال مالکیت، اوراق شدن و یا از بین رفتن وسیله نقلیه ، پلاکها در واحد شماره گذاری یا مراکز مجاز از روی وسیله نقلیه فک و نزد راهنمایی و رانندگی نگهداری می شود.
تبصره ـ در صورت خرید خودرو، صاحب پلاکها یا نماینده قانونی وی باید برای دریافت مجوز نصب پلاک بر روی وسیله نقلیه خریداری شده به واحد شماره گذاری یا مراکز مجاز مراجعه نماید.
ماده 6 ـ اشخاص حقیقی یا حقوقی دارنده پلاک، مکلفند پس از گذشت حداکثر 10 روز از زمان تغییر محل اقامت یا فعالیت، نشانی و کد پستی خود را بطور کتبی به نزدیکترین واحد شماره گذاری اعلام نمایند. مسئولیتهای قانونی مربوط به اطلاع ندادن تغییر محل اقامت یا مرکز فعالیت بعهده مالک یا نماینده قانونی خواهد بود.
ماده 7 ـ در صورتی که وسیله نقلیه از سوی مراجع صلاحیتدار توقیف، تملیک، ضبط یا مصادره شود، باید مراتبط حداکثر ظرف 15 روز از سوی مرجع مربوط یا منتقل علیه یا نماینده قانونی وی به واحد شماره گذاری محل اعلام گردد.
ماده 8 ـ چنانچه پلاک بنام شخص حقوقی باشد ، مدیر مربوط مکلف است حداکثر ظرف 48 ساعت پس از تاریخ درج آگهی انحلال در روزنامه ، مراتبط را به نزدیکترین واحد شماره گذاری بطور کتبی اعلام نماید.
ماده 9 ـ در صورت فوت یا محجور شدن مالک وسیله نقلیه، برحسب مورد ، نماینده قانونی وارث با ارائه گواهی تسلیم دادخواست حصر وراثت به دادگاه ، و یا وصی و یا قیم مکلف است حداکثر ظرف مدت 2 ماه از تاریخ فوت یا حجر به نزدیکترین واحد شماره گذاری برای اعلام استفاده کننده مجاز از وسیله نقلیه مراجعه نماید.
ماده 10 ـ اشخاص مندرج در مواد (8 و 9 ) فوق مکلفند حداکثر ظرف مدت 6 ماه ، برای معرفی مالک و یا متصرف قانونی جدید وسیله نقلیه، بمنظور تغییر مالکیت و ثبت آن ، به راهنمایی و رانندگی مراجعه نمایند. مراجعه نکردن در مهلت مقرر و سپری شدن مدت یاد شده موجب خواهد شد پلاکهای وسیله نقلیه از درجه اعتبار ساقط و غیر مجاز تلقی شود.
ماده 11 ـ سازمان ثبت احوال کشور موظف است از طریق شبکه رایانه ای، اطلاعات فوت شدگان را حداکثر ظرف مدت یک هفته از تاریخ فوت در اختیار راهنمایی و رانندگی محل قرار دهد.
ماده 12 ـ نصب پلاک بر روی وسیله نقلیه به طریق زیر انجام می گیرد:
الف ـ برای وسایل نقلیه سه چرخ یا بیشتر با وزن خالی بیش از 400 کیلوگرم، یک پلاک در جلو و پلاک دیگر در عقب آن نصب می شود.
ب ـ بر روی وسایل نقلیه دو چرخ تنها یک پلاک ، آن هم در عقب وسیله نقلیه نصب می گردد.
پ ـ بر روی یدکها و نیمه یدکها یک پلاک در عقب نصب می گردد.
ث ـ پلاک یا پلاکها باید در محل تعیین شده نصب شوند.
ماده 13 ـ به همراه یک زوج پلاک ، پلاک سوم وسیله نقلیه نیز بصورت برچسب از سوی راهنمایی و رانندگی یا اشخاص مورد تایید او صادر و بر روی شیشه جلو یا عقب وسیله نقلیه نصب می گردد. این برچسپ دارای اطلاعات شماره پلاک، تاریخ سپری شدن اعتبار پلاک، کد واحد شماره گذاری و شماره شناسایی وسیله نقلیه ( vehicle Inentification Number – Vin ) می باشد . پلاک سوم با هر بار تمدید اعتبار پلاک ، نقل و انتقال مالکیت و تعویض قطعات اصلی و رنگ وسیله نقلیه با اطلاعات جدید تولید و جایگزین پلاک سوم پیشین خواهد شد. زمان اجرای این ماده را راهنمایی و رانندگی تعیین می نماید.
ماده 14 ـ در صورت مفقود شدن و یا سرقت پلاک ، شماره پلاک یاد شده از فهرست پلاکهای فعال خارج و در فهرست پلاکهای سرقتی و مفقود شده قرار داده خواهد شد. تخصیص پلاک جدید به مالک وسیله نقلیه پس از سیر مراحل موضوع دستورالعمل ماده 3 این آئین نامه صورت خواهد گرفت.
تبصره ـ برای پلاکی که زایل می شود ، بنابه درخواست مالک و با مراجعه به واحد شماره گذاری براساس دستورالعمل یاد شده پلاک جدید صادر می شود.
ماده 15 ـ راهنمایی و رانندگی پس از تخصیص شماره پلاک به مالک وسیله نقلیه و ورود به اطلاعات مالک (شماره ملی) و وسیله نقلیه به سامانه، کارت مشخصات و شناسنامه مالکیت وسیله نقلیه را صادر و برا حسب مورد به نشانی (کد پستی) مالک ارسال و یا به وی تسلیم می نماید.
ماده 16 ـ هرگاه پلاک ، کارت مشخصات یا شناسنامه مالکیت وسیله نقلیه مفقود و یا از بین برود مالک یا نماینده قانونی وی مکلف است مراتب را حداکثر ظرف 48 ساعت به واحد شماره گذاری راهنمایی و رانندگی و یا مراکز مجاز اعلام کند و اقدام به دریافت پلاک جدید، کارت مشخصات یا شناسنامه مالکیت المثنی نماید.
ماده 17 ـ سازندگان و فروشندگان وسایل نقلیه موتوری موظفند به منظور عرضه و انتقال وسایل نقلیه از محلی به محل دیگر یا برای انجام آزمایش فنی وسیله نقلیه بدون انجام تشریفات شماره گذاری از راهنمایی و رانندگی پلاک ویژه دریافت نمایند. دستورالعمل مربوط به مدت اعتبار و همچنین نحوه استفاده از پلاک ویژه و چگونگی ارائه اطلاعات مورد نیاز از سوی راهنمایی و رانندگی تعیین و اعلام می گردد.
ماده 18 ـ راهنمایی و رانندگی می تواند پلاک ویژه تحویلی به سازندگان یا فروشندگان وسایل نقلیه را به علت نداشتن نیاز به استفاده یا استفاده بر خلاف مقررات پس بگیرند.
ماده 19 ـ کلیه کارخانجات سازنده و مونتاژ خودرو و موتورسیکلت مکلفند تولیدات خود را پیش از عرضه به بازار و فروش به اشخاص، با نظارت و برابر دستورالعمل اعلامی راهنمایی و رانندگی شماره گذاری نمایند.
ماده 20 ـ هنگام نقل و انتقال مالکیت وسایل نقلیه، متعاملین یا قائم مقام قانونی آنها ابتدا درخواست خود را به راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی یا مراکز مجاز تعیین شده ارائه می نمایند تا پس از احراز اصالت خودرو و تطبیق مدارک آنها، نسبت به پلاک منصوبه بر روی خودروی مورد معامله و اختصاص پلاک جدید و صدور شناسنامه جدید و ثبت تغییرات مزبور در نظام رایانه ای راهنمایی و رانندگی اقدام گردد. سپس مراتب بطور کتبی توسط راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی یا مراکز مجاز تعیین شده به دفتر اسناد رسمی جهت تنظیم سند رسمی انتقال، منعکس می گردد. کارت خودرو از سوی راهنمایی و رانندگی بعد از تایید مراتب تنظیم سند در دفترخانه اسناد رسمی که بوسیله پست سفارشی یا رایانه ای به سیستم راهنمایی و رانندگی منعکس می شود، به خریدار تحویل می گردد. گواهی راهنمایی و رانندگی و شناسنامه صادره تا دو ماه اعتبار دارد و در خلال مدت مذکور متعاملین یا قائم مقام قانونی آنها موظفند برای ثبت معامله و درج آن در ذیل شناسنامه (محل مخصوص) به دفتر اسناد رسمی مراجعه نمایند.
تبصره ـ شرایط و نحوه احراز صلاحیت مراکز مجاز موضوع این فصل و نحوه نظارت بر آنها به موجب دستورالعملی خواهد بود که با پیشنهاد راهنمایی و رانندگی به تصویب وزیر کشور می رسد.
ماده 21 ـ مالک وسیله نقلیه چنانچه قصد تغییر رنگ یا تعویض هریک از قطعات اصلی وسیله نقلیه شامل موتور، شاسی و اتاق را داشته باشد باید پیشتر مجوز لازم را از واحد شماره گذاری راهنمایی و رانندگی دریافت نماید.
تبصره ـ وسایل نقلیه عمومی باری و مسافری مشمول مقررات مربوط می باشند.
ماده 22 ـ تعویض قطعات اصلی و همچنین تغییر رنگ وسایل نقلیه وارداتی پیش از شماره گذاری نیز منوط به دریافت مجوز کتبی از واحدهای شماره گذاری می باشد.
ماده 23 ـ در صورت سرقت، مفقود شدن و یا اگر به هر علتی وسیله نقلیه ای مورد تصرف غیر قانونی قرار گیرد، مالک و یا نماینده قانونی وی مکلف است بلافاصله مراتب را به نزدیکترین واحد انتظامی اعلام نماید.
ماده 24 ـ هرگاه پلاک به اشتباه بر روی وسیله نقلیه نصب شده باشد، راهنمایی و رانندگی موظف است پلاک مالک وسیله نقلیه را اخذ و پس از رفع اشتباه پلاک را باز گرداند.
ماده 25 ـ هر شخص حقیقی یا حقوقی می تواند به تعداد وسیله نقلیه ملکی خود مطابق ماده 3 پلاک دریافت نماید. نقل و انتقال هریک از وسایل نقلیه تابع مقررات این آئین نامه خواهد بود.
فصل سوم ـ گواهینامه رانندگی
ماده 26 ـ هرکس بخواهد با هرنوع وسیله نقلیه موتوری زمینی رانندگی نماید باید گواهینامه متناسب رانندگی با آن وسیله نقلیه را دارا باشد، با متخلفان برابر قوانین و مقررات رفتار می شود.
ماده 27 ـ انواع گواهینامه های رانندگی به شرح جدول پیوست شماره 1 و توضیحات آن است، که با شرایط زیر از سوی راهنمایی و رانندگی صادر می شود:
الف ـ شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهینامه موتورسیکلت گازی یا موتور گازی (گواهینامه الف ـ 1 )
1- حداقل سن 15 سال تمام
2- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی
3- قبول شدن در آزمونهای آئین نامه و مهارت عملی رانندگی با موتور گازی
ب ـ شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهینامه موتورسیکلتهای با حجم موتور تا 200 سی سی (گواهینامه الف ـ 2)
1- حداقل سن 17 سال تمام
2- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی
3- قبول شدن در آزمونهای آئین نامه و مهارت عملی رانندگی با موتورسیکلت مربوط
پ ـ شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهینامه موتورسیکلتهای با حجم موتور بالای 200 سی سی و سه چرخ با وزن تا 400 کیلوگرم (گواهینامه الف ـ 3)
1- حداقل سن 18 سال تمام
2- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی
3- دارا بودن گواهینامه موتورسیکلت تا 200 سی سی حجم موتور (الف ـ 2) که حداقل یک سال تمام از تاریخ صدور آن گذشته باشد.
4- قبول شدن در آزمونهای آئین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
ت ـ شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهینامه (گواهینامه ب ـ 1)
1- حداقل سن 18 سال تمام
2- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی
3- قبول شدن در آزمونهای آئین نامه و مهالت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط، این نوع گواهینامه برای درخواست کنندگان در اولین مرحله با اعتبار موقت یک ساله صادر می شود و در مدت یاد شده دارنده آن مکلف به رعایت محدودیتها و شرایط ویژه ای می باشد که در صورت رعایت آنها و رعایت مقررات این آئین نامه و مرتکب نشدن تخلف، به گواهینامه رانندگی با اعتبار موضوع تبصره 6 این ماده تبدیل خواهد شد. شرایط و ضوابط مربوط به رانندگی با گواهینامه موقت و نحوه تبدیل آن، به موجب دستورالعملی است که به پیشنهاد راهنمایی و رانندگی و تصویب وزیر کشور، مشخص و اعلام می گردد.
ث- شرایط شرکت در آزمایش ها وصدور گواهینامه ( ب-2)
1- حداقل سن 21 سال تمام
2- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ اخذ گواهینامه رانندگی (ب-1)
3- ارائه گواهی سلامت جسمی وروانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی
4- قبول شدن در آزمونهای آئین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
ج- شرایط شرکت در آزمایش ها وصدور گواهینامه ( پ-1)
1- حداقل سن 23 سال تمام
2- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهینامه رانندگی (ب ـ 1)
3- ارائه گواهی سلامت جسمی وروانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی
4- قبول شدن در آزمونهای آئین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
چ- شرایط شرکت در آزمایش ها وصدور گواهینامه ( پ -2 )
1- حداقل سن 23 سال تمام
2- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ اخذ گواهینامه رانندگی ( ب-1)
3- ارائه گواهی سلامت جسمی وروانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی
4- قبول شدن در آزمونهای آئین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
ح- شرایط شرکت در آزمایش ها وصدور گواهینامه درجه ( ت-1)
1- حداقل سن 25 سال تمام
2- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ اخذ گواهینامه رانندگی ( پ-1)
3- ارائه گواهی سلامت جسمی وروانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی
4- قبول شدن در آزمونهای آئین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
خ- شرایط شرکت در آزمایش ها وصدور گواهینامه درجه ( ت-2)
1- حداقل سن 25 سال تمام
2- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ اخذ گواهینامه رانندگی ( پ-2)
3- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی
4- قبول شدن در آزمونهای آئین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
د- شرایط شرکت در آزمایشات وصدور گواهینامه رانندگی ویژه وسایل نقلیه سبک عمرانی وکشاورزی
1- حداقل سن 18سال تمام
2- ارائه گواهی سلامت جسمی وروانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی
3- قبول شدن درآزمون های آئین نامه رانندگی ومهارت عملی با وسیله نقلیه مربوط
ذ- شرایط شرکت در آزمایشات وصدور گواهینامه رانندگی ویژه وسایل نقلیه سنگین عمرانی وکشاورزی
1- حداقل سن 23سال تمام
2- ارائه گواهی سلامت جسمی وروانی از مراجع صلاحیتدارپزشکی
3- قبول شدن در آزمون های آئین نامه رانندگی ومهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط
درگواهینامه های رانندگی ویژه، نوع وسیله نقلیه ا ی که دارنده میتواند با آن رانندگی کند،قید میشود. برای رانندگی با وسایل نقلیه ویژه ا ی که سرعت آنها از 30 کیلومتر درساعت تجاوز میکند, در شهرها و راههای عمومی علاوه بر داشتن گواهینامه ویژه, داشتن گواهینامه درجه (پ ـ 1) نیز ضروری است0
تبصره1: در کلیه موارد بالا علاوه بررعایت شرایط تعیین شده ، ارائه گواهی طی دوره آموزش آئین نامه ومقررات راهنمائی ورانندگی و همچنین ارائه گواهی طی دوره کسب مهارت عملی رانندگی, از آموزشگاههای رانندگی مجاز الزامی می باشد. درخواست کنندگان یا دارندگان گواهی نامه های (ب، پ و ت) که خواستار رانندگی با وسیله نقلیه دارای یدک هستند، باید آموزشهای لازم را کسب نمایند. برای وسایل نقلیه ویژه با توجه به کاربری مربوط، ارائه گواهی کسب مهارت عملکرد ویژه از مراکز مجاز یاد شده الزامی است.
تبصره2: راهنمائی و رانندگی میتواند درصورت لزوم آزمایش مجددمقررات راهنمائی ورانندگی را پیش از انجام آزمون مهارت عملی از درخواست کنندگان بعمل آورد0
تبصره3: مراجع انجام معاینات پزشکی وهمچنین ضوابط احراز سلامت جسمی وروانی درخواست کنندگان وهرگونه تغییردرآن به پیشنهاد وزارت بهداشت و درمان وآموزش پزشکی توسط کارگروهی متشکل از نمایندگان وزارتخانه های کشور، راه وترابری ،بهداشت ودرمان وآموزش پزشکی و راهنمایی و رانندگی ناجا تعیین میگردد0 (پیوست شماره 2)
تبصره4: درکلیه موارد بالا آزمون آئین نامه ومقررات راهنمائی ورانندگی بصورت نوشتاری ویا رایانه ا ی انجام میگیرد0
تبصره 5 ـ مدت اعتبار انواع گواهینامه رانندگی پنج سال است و پس از پایان اعتبار آن و در صورت احراز سلامت جسمی و روانی، برای دوره های پنج ساله تمدید می گردد. برای افرادی که سن آنها بیش از 70 سال تمام باشد، لازم است سلامت جسمی و روانی هر دو سال بررسی و احراز گردد.
تبصره 6 ـ جهت شرکت در آزمایشهای موضوع بندهای "الف" الی "ذ" در مورد کسانی که به سن مشمولیت رسیده اند، ارائه مدارک دال بر رسیدگی به وضع مشمولیت و تسلیم فتوکپی مدارک یاد شده جهت پیوست نمودن به پرونده متقاضی ضروری می باشد.
ماده 28 ـ وضعیت ظاهری درخواست کننده (نقص عضو) با گواهی سلامت جسمی و روانی صادره از مراکز پزشکی مجاز تعیین شده بوسیله افسران کارشناس تطبیق داده می شود و در صورت وجود مغایرت موضوع به کمیسیون پزشکی نیروی انتظامی ارجاع می گردد.
ماده29- درخواست کننده هر نوع گواهینامه رانندگی باید مدارکی را که از طرف راهنمائی و رانندگی اعلام
می شود به مراجع آگهی شده ارائه کند0
ماده 30 ـ مندرجات گواهینامه رانندگی شامل نوع و یا پایه و گروه گواهینامه رانندگی، مدت اعتبار، مشخصات راننده (کد ملی)، نام واحد صادر کننده، امضای صادر کننده ، شماره مسلسل، تاریخ و شماره صدور ، عکس درخواست کننده، مهر واحد صدور و مشخصات ضروری دیگر می باشد.
ماده 31- هرگاه درخواست کننده گواهینامه رانندگی در آزمایشهای مربوط موفق گردد،گواهینامه رانندگی پس از رویت مدارک لازم صادر و به او تسلیم خواهد شد0دارنده گواهینامه موظف است ظرف یک ماه قبل از پایان مهلت مقرر, برای تمدید مدت اعتبار یا تعویض آن به گواهینامه معادل به راهنمائی ورانندگی مراجعه نماید0 راهنمائی ورانندگی هنگام تمدید یا تعویض گواهینامه ، ضمن دریافت گواهی سلامت جسمانی وروانی از درخواست کننده، می تواندآزمونهای لازم را از وی بعمل آورد0 ماموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه هنگام کنترل گواهی نامه رانندگان موظفند درصورتی که تاریخ اعتبارآن سپری شده باشد, گواهینامه رانندگی را با ارائه رسید اخذ وپس از اعمال قانون ، گواهینامه یاد شده را برای تمدید ویا تجدید به اداره مربوط ارسال نمایند0 دارنده گواهینامه موظف است حد اکثر ظرف مدت یکماه با مراجعه به واحد مربوط برای دریافت گواهینامه رانندگی جدید اقدام نماید0
تبصره 1 ـ دارندگان گواهینامه پایه بالاتر در گروه مربوط، می توانند رانندگی وسایل نقلیه موضوع گواهینامه های پایه پایین تر، به جز پایه الف، را انجام دهند.
تبصره 2 ـ دستورالعمل نحوه زمانبندی و ضوابط چگونگی انجام آزمونها، تمدید اعتبار، تجدید آزمون در صورت مردود شدن درخواست کننده و نحوه و میزان عوارض و مالیات مصوب قابل دریافت و نظار آن از سوی راهنمایی و رانندگی تهیه و به اطلاع عموم رسانده می شود.
ماده 32 ـ در صورتیکه دارنده گواهینامه بخواهد برای دریافت گواهینامه از انواع دیگر اقدام نماید، موظف است در آزمونهای مربوط شرکت کند. پس از قبول شدن چنانچه گواهینامه قبلی پیش نیاز گواهینامه مورد درخواست باشد، از درخواست کننده اخذ و گواهینامه جدید صادر و به وی تحویل می گردد.
ماده 33 ـ رانندگی با هر نوع تاکسی و وسایل نقلیه عمومی در شهرها و وسایل نقلیه عمومی جاده ای، علاوه بر گواهینامه رانندگی متناسب ، حسب مورد، نیازمند داشتن مجوز از شهرداری و یا دفترچه کار یا برگ فعالیت صادره از سوی وزارت راه و ترابری می باشد.
ماده 34 ـ در صورتیکه گواهی نامه رانندگی مفقود شود یا از بین برود، دارنده آن می تواند درخواست صدور المثنی نماید.پس از احراز درستی ادعای درخواست کننده, با دریافت مدارک لازم وگواهی سلامت جسمی و روانی درخواست کننده, گواهی نامه المثنی صادر وبه وی تسلیم میگردد0
ماده 35 ـ دارندگان گواهینامه های معتبر خارجی (اعم از ایرانیان یا خارجیان) می توانند تا شش ماه پس از ورود در ایران رانندگی نمایند. ولی در صورت تمایل به ادامه رانندگی در ایران باید پیش از سپری شدن مدت یاد شده گواهینامه خارجی خود را به گواهینامه ایرانی تبدیل نمایند.
تبصره: دارندگان گواهینامه رانندگی کشورهای غیر از متعاهدین کنوانسیونهای 1968 وین ( قانون الحاق ایران به کنوانسیون عبور و مرور در جاده ها و کنوانسیون مربوط به علائم راهها ـ مصوب 1354 ) ، باید ترجمه معتبر گواهینامه را همراه داشته باشند.
ماده 36 ـ تبدیل گواهی نامه های رانندگی معتبرصادر شده از کشورهای خارجی, که گواهی نامه صادره از ایران در قلمرو سرزمینی آنان برای رانندگی معتبرمحسوب می شود و یا آن کشور از متعاهدین کنوانسیون های 1968 وین راجع به مقررات عبور و مرور در راهها و علائم راهها بشمار می آید, با رویت اصل گواهی نامه خارجی و با احراز سلامت جسمی و روانی درخواست کننده صورت می پذیرد. در موارد دیگر تبدیل گواهینامه های رانندگی با تایید وزارت کشور صورت می پذیرد.
ماده 37-مأموران سیاسی و کنسولی و اعضاء سازمان های بین المللی می توانند برای تبدیل گواهینامه های خود مدرک مندرج در ماده 35 را از طریق وزارت امورخارجه به راهنمائی ورانندگی ارسال دارند.
ماده 38- صدور گواهی نامه مجدد برای کسانی که گواهی نامه رانندگی آنان اخذ و یا توقیف شده باشدممنوع است و درصورت صادر شدن از درجه اعتبار ساقط می باشد و بوسیله راهنمایی و رانندگی اخذ و ابطال خواهدشد0
ماده 39- راهنمایی و رانندگی موظف است درصورتی که گواهی نامه رانندگی اشتباه یا ناقص صادر شده باشد از دارنده آن اخذ و پس از رفع اشتباه و نقص ،گواهی نامه صحیح را صادر وبه وی بازگرداند.
ماده 40- هرگاه دارنده گواهی نامه یکی از شرایط پزشکی موضوع تبصره 3 ماده 27 را از دست بدهد موظف است حداکثر ظرف یک ماه به راهنمایی و رانندگی مراجعه نماید . راهنمایی و رانندگی دارنده گواهی نامه را جهت انجام معاینات و آزمایشات ضروری پزشکی به مراکز پزشکی مجاز معرفی می نماید. در صورتیکه نداشتن شرایط و صلاحیت رانندگی ضمن آزمایش جدید محرز گردد, گواهی نامه از وی اخـــــذ گواهی نامه متناسب با شرایط جسمانی وی تعیین وپس از صدور به وی تسلیم میشود ودر صورت نداشن صلاحیت رانندگی, گواهی نامه ابطال میگردد0
تبصره: در صورت کشف نقص عضو مؤثر ، توسط ماموران راهنمائی ورانندگی و پلیس راه ، گواهینامه رانندگی اخذ وتازمان بررسی های پزشکی واعلام امکان صدور گواهینامه مجدد, دارنده گواهینامه حق رانندگی ندارد0
ماده 41 ـ در صورتی که راننده به علت تکرار ارتکاب تخلفات مهم و حادثه ساز در یک سال، حد نصاب نمره منفی را دریافت نماید، گواهینامه رانندگی وی به استناد قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرائم رانندگی ـ مصوب 1350ـ ضبط یا ابطال خواهد شد.
ماده 42 ـ نحوه شرایط و مسئول صدور گواهینامه راهبران انواع وسایل حمل و نقل ریلی شهری و حومه، برابر دستورالعملی خواهد بود که به تصویب شورایعالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور برسد.
فصل چهارم ـ معاینه و آزمایش فنی وسایل نقلیه
ماده 43 ـ رانندگی با وسیله نقلیه ای که برگ معاینه فنی معتبر نداشته باشد، ممنوع است. دارندگان وسایل نقلیه مکلفند وسایل نقلیه خویش را برای انجام معاینه فنی در مراکز فنی مجاز تعیین شده و پس از احراز شرایط لازم، برگ یا برچسب معاینه دریافت نمایند. این گواهی که مدت اعتبار آن و مشخصات وسیله نقلیه در آن درج می شود باید بر سطح درونی قسمت بالای سمت راست شیشه جلو و یا بر روی پلاک وسیله نقلیه، برحسب اعلام مراجع مربوط، نصب یا قرار داده شود ، به نحوی که برای کنترل ماموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه قابل دیدن باشد.
تبصره ـ در طول مدتی که برچسب یا برگ معاینه فنی اعتبار دارد، در صورت بروز نقص فنی مالک موظف است برای رفع نقص اقدام نماید.
ماده 44- معاینه و آزمایش فنی وسایل نقلیه اعم است از تشخیص اصالت ، سلامت زیست محیطی ، فنی ، تجهیزاتی و ایمنی و وسایل نقلیه .
ماده 45 ـ ضوابط ایجاد، تشخیص صلاحیت، اختیارات ، نحوه صدور مجوز و نظارت بر مراکز فنی مجاز و قسمتهایی که باید مورد معاینه قرار گیرند، براساس دستورالعملی خواهد بود که از سوی کارگروهی با مسئولیت وزارت کشور و عضویت وزارتخانه های راه و ترابری، صنایع و معادن، سازمان حفاظت محیط زیست و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران تهیه و ابلاغ می شود.
تبصره : معاینه فنی می باید بوسیله مهندسان یا کاردان های فنی و یا افراد با تجربه دارای گواهی انجام کار از مراجع صلاحیت دار صورت پذیرد.
ماده 46 ـ ستادهای معاینه فنی و مراکز معاینه فنی مجاز به منظور تشخیص اصالت خودرو در هنگام معاینه فنی ضمن هماهنگی با راهنمایی و رانندگی از کارشناسان واجد شرایط استفاده می نمایند.
ماده 47 ـ دوره های معاینه فنی انواع خودروها به شرح زیر می باشد:
الف ـ انواع وسایل نقلیه عمومی مسافربری و باربری در فاصله های سه ماهه یا بیشتر.
ب ـ وسایل نقلیه متعلق به دولت، نهادهای عمومی غیر دولتی مانند شهرداری ها، نیروهای نظامی و انتظامی در فاصله های سه ماهه یا بیشتر.
پ ـ وسایل نقلیه دیگر و موتورسیکلتها در فاصله های شش ماهه یا بیشتر.
تبصره : خودروهای نو تا دو سال پس از تولید، نیاز به دریافت برچسب یا برگ معاینه فنی ندارند.
ماده 48 ـ در شهرهایی که امکانات معاینه و آزمایش فنی وجود ندارد رانندگان وسال نقلیه عمومی باید براساس مفاد ماده 47 این آئین نامه برای معاینه فنی وسیله نقلیه خود و دریافت گواهی معاینه به نزدیکترین محلی که امکانات لازم برای معاینه وجود دارد و یا محلی که از طرف مراجع صلاحیتدار تعیین و اعلام شده است مراجعه نمایند.
ماده 49 ـ مراکز مجاز معاینه فنی برای وسایل نقلیه ای که سالم و بدون نقص فنی تشخیص داده شوند، برگ معاینه فنی صادر می نمایند. چنانچه ضمن معاینه، وسیله نقلیه ای معیوب یا ناقص تشخیص داده شود، راننده یا مالک تنها می تواند وسیله نقلیه را تا تاریخی که در برگ اجازه نامه صادر شده به وی تسلیم می گردد، به تعمیرگاه یا توقفگاه منتقل سازد.
تبصره : چنانچه وسیله نقلیه ای بدون اصالت تشخیص داده شود، ضمن صادر نکردن برگ معاینه فنی، مراتب به مراجع انتظامی اطلاع داده می شود.
ماده 50 ـ ستاد معاینه فنی خودرو، شهرداریها و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای با همکاری نمایندگان سازمان حفاظت محیط زیست و نیروی انتظامی موظفند بر نحوه عملکرد مراکز صدور برگ معاینه فنی براساس دستورالعمل موضوع ماده 45 نظارت مستمر اعمال نمایند و در صورت مشاهده رعایت نکردن ضوابط و مقررات مربوط، برای جلوگیری از ادامه تخلف و رفع آنها اقدام و در صورت تکرار، مجوز مرکز برای انجام معاینه و صدور برگ معاینه ابطال می گردد.
ماده 51 ـ تا پایان برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، در شهرهایی که تجهیزات کامل انجام معاینه فنی وجود ندارد، مراکز مجاز معاینه فنی می توانند با تایید کار گروه موضوع ماده 45 برای انجام معاینه فنی با رعایت حداقل شرایط مورد قبول شورای هماهنگی ترافیک استان، اقدام نمایند.
ماده 52 ـ برگ و برچسب های معاینه فنی مورد استفاده در مراز مجاز معاینه فنی سراسر کشور براساس طرح نمونه مورد تایید کارگروهی متشکل از سازمان شهرداریهای کشور، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، راهنمایی و رانندگی و سازمان حفاظت محیط زیست می باشد.
تبصره: برگ و برچسب معاینه فنی که از طریق ستاد معاینه فنی و مراکز مجاز صادر می شود، در سراسر کشور معتبر است.
ماده 53 ـ در مواردی که حرکت وسیله نقلیه در راههای عمومی طبق نظر کارشناس راهنمایی و رانندگی یا پلیس راه به علت معایب و نواقص فنی، خطرناک تشخیص داده شود ضمن اعمال قانون، پلاک آن اخذ و با نصب پلاک تعمیری به تعمیرگاه اعزام میشود. پس از رفع عیب و نقص فنی لازم است مالک یا نماینده قانونی وی برای پس گرفتن پلاک به راهنمایی و رانندگی محل مراجعه نماید.
فصل پنجم ـ تجهیزات
بخش اول: تجهیزات وسایل نقلیه موتوری
ماده 54- اشخاص حق ندارند وسیله نقلیه ا ی را که لوازم و تجهیزات یاد شده در مقررات و روش اجرائی تایید نوع وسایل نقلیه موتوری و تریلرهای آنها، موضوع استاندارد ملی ایران و این فصل را نداشته یا دارای لوازم و تجهیزات مخالف آن باشد، در راههای عمومی برانند و یا این گونه وسایل نقلیه را برای رانندگی در اختیار دیگری بگذارند. در صورت وجود مغایرت بین مفاد این فصل و استاندارد ملی ، ملاک عمل استاندارد ملی مربوط می باشد.
ماده 55- کلیه وسایل نقلیه و یـدک کش ها و تراکتــورهای بــارکش حداقــل باید دارای چراغ هایی بشرح زیر باشند :
الف ـ دو چراغ بزرگ با نور سفید یا زرد با قابلیت تبدیل به نور بالا وپائین در در طرف جلو .
ب ـ دو چراغ جانبی کوچک با نور زرد یا سفید برای تشخیص عرض جلو وسیله نقلیه در منتهی الیه هر یک از دو سمت جلو .
پ ـ دو چراغ جانبی کوچک با نور قرمز برای تشخیص عرض عقب وسیله نقلیه در منتهی الیه هر یک از دوسمت عقب .
ت ـ دو چراغ کوچک با نور قرمز برای توقف ( چراغ ترمز ) در عقب وسیله نقلیه که همزمان با گرفتن ترمز روشن شده و از فاصله 35 متری دیده شود .
ث ـ یک چراغ کوچک با نور سفید در عقب برای تشخیص شماره پلاک . نور این چراغ باید برای تشخیص شماره پلاک از فاصله 25 متری کافی باشد .
ج ـ دو چراغ کوچک به رنگ سفید یا زرد جهت نشان دادن حرکت با دنده عقب (چراغ دنده عقب) . این چراغ ها باید طوری نصب گردد که تنها هنگام راندن به عقب روشن شده و خیرگی و ناراحتی برای چشم دیگر استفاده کنندگان از راه فراهم ننماید .
چ ـ دو چراغ راهنمایی الکتریکی یا الکترونیکی با نور زرد در دو طرف جلو و دو تای دیگر از آن با رنگ قرمز یا زرد در طرفین عقب برای اعلام قصد گردش بچپ یا براست و یا تغییر خط حرکت. نور این
چراغ ها در روز باید از فاصله 35 متری قابل دیدن باشد .
ح ـ یدک و نیمه یدک ها ی متصل باید دارای چراغ های مندرج دربند های ت و ث و ج و دو راهنمای عقب موضوع بند چ این ماده باشند. اگر وسیله نقلیه ا ی دارای چند یدک زنجیری باشد چراغ های یاد شده باید در عقب آخرین یدک نصب گردد .
خ ـ دو چراغ چشمک زن در جلو و دوچراغ چشمک زن در عقب که بطور هم زمان برای اعلام هشدار، احتیاط و یا خطر به رانندگان بکار برده می شوند.
تبصره 1 ـ بکار بردن چراغهای جانبی در وسایل نقلیه طویل، موضوع بند 35 ماده 1 الزامی است.
تبصره 2 ـ وسایل نقلیه سواری که پس از ابلاغ این آئین نامه تولید می شوند باید دارای یک چراغ ترمز در پشت شیشه عقب (چراغ ترمز سوم) باشند.
ماده 56- نور چراغ های کوچک جلو و خطر عقب باید در شرایط جوی معمولی از فاصله 150 متری دیده شوند. نور چراغ های راهنما و ایست نبایستی خیره کننده باشد.
ماده 57- سامانه روشنایی چراغ های وسیله نقلیه باید طوری تعبیه و تنظیم گردد که هر وقت راننده چراغهای جلو و یا چراغ های کمکی را روشن نماید چراغهای عقب نیز همزمان روشن شود0
ماده 58- ارتفاع چراغ های جلو نباید از 135 سانتیمتر بیشتر و از 70 سانتیمتر کمتر باشد. ارتفاع چراغ های عقب نیز نباید از یک متر بیشتر و از 50 سانتیمتر کمتر باشد .
ماده 59- چراغ های بزرگ جلو باید دارای وسیله تبدیل نور باشند که تابش نور را به بالا یا پائین به ترتیب زیر عوض کنند .
الف ـ نور بالا ( چراغ رانندگی ) باید طوری تنظیم گردد که به وسیله آن وجود اشخاص یا اشیاء از فاصله 150 متری تشخیص داده شود .
ب ـ نور پائین ( چراغ عبور ) باید به نحوی تنظیم شود که به وسیله آن اشخاص یا اشیاء از فاصله 35 متری مشخص شوند .
ماده 60-کلیه وسایل نقلیه انتظامی، بازرسی، امدادی و خدماتی ویژه باید در مرتفع ترین نقطه خود دارای چراغ خطر گردان همراه با آژیرکه تولید صدای مشخص نماید, باشند . نور این چراغ ها باید هنگام روشن بودن از فاصله 150 متری قابل دیدن باشد. دستورالعمل استفاده از چراغ گردان، شامل انواع، رنگ، ابعاد و ضوابط دیگر بنا به پیشنهاد راهنمایی و رانندگی به تصویب شورایعالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور می باشد.
ماده 61- داشتن تجهیزات زیر برای وسایل نقلیه مجاز است:
الف ـ دو عدد چراغ ویژه مه با نور زرد در دو طرف قسمت جلو که ارتفاع این چراغ ها نباید از یک متربیشتر واز چهل سانتیمتر کمتر باشد. نور این چراغ ها باید طوری تنظیم گردد که در طول ده متر, از سطح افقی محل نصب چراغ بالاتر نیآید. هنگام بکار بردن چراغهای مه باید از نور پایین چراغ های بزرگ نیز استفاده شود.
ب ـ دو چراغ رانندگی اضافی با نور سفید در جلو (چراغ کمکی) که ارتفاع آن نباید از یک مترو نیم بیشتر و از چهل سانتیمتر کمتر باشد. این چراغ ها در صورت لزوم میتواند همراه با چراغهای بزرگ جلو بکار روند.
پ ـ دو چراغ کوچک با نور زرد یا سفید روی گلگیر و یا سپر طرفین که خیره کننده نباشد.
ت ـ چراغ های کوچک اضافی در جلو با نورسفید یا زرد ودر عقب با نور قرمز که هنگام استفاده باید بطور مرتب روشن و خاموش شده و از فاصله 150 متری دیده شوند.
ماده 62 ـ تمام وسایل نقلیه موتوری و انواع یدکها و نیمه یدکها که در جاده های عمومی عبور مینمایند باید دو نورتاب (رفلکتور) برنگ قرمز یا شبرنگ قرمز در دو طرف قسمت عقب خود داشته باشند. هرگاه نور تابهایی در سمت جلو نصب شوند بایستی رنگ آنها زرد باشد. ارتفاع نورتاب ها بیشتر از 5/1 متر و کمتر از 60 سانتیمتر نخواهد بود مگر آنکه بلندی خود وسیله نقلیه از کف زمین کمتر از شصت سانتیمتر باشد.نورتاب های عقب یدکهای مستقل ممکن است در دو طرف آن یا در دو طرف بار نصب شود در تمام موارد یاد شده باید نورتاب ها بطور کامل قابل دیدن بوده و شیشه های آنها دارای اندازه و ویژگیهایی باشدکه هنگام شب در مقابل نور چراغ های وسایل نقلیه دیگر از فاصله 150 متری بطور کامل دیده شود.
ماده 63- هرگونه وسیله نقلیه موتوری غیر از موتورسیکلت باید دارای ترمزهایی باشد که براحتی بتوان در حال راندن ودر صورت لزوم آن را بکار برد. این ترمزها باید قادر باشند وظایف سه گانه ترمز را بشرح زیر انجام دهند.
الف ـ ترمز پایی باید بتواند سرعت وسیله نقلیه را به هر صورتی که بارگیری شده و یا مسافر را حمل میکند و در سر بالایی و یا سرازیری که حرکت مینماید کاهش داده و آن را بطور سریع و مؤثر و با ایمنی متوقف نماید. شتاب منفی این گونه ترمزها نباید کمتر از استاندارد تعیین شده باشد.
ب ـ ترمز دستی باید بتواند وسیله نقلیه را بهر صورتی که بارگیری شده و یا مسافر حمل مینماید در شیب 16 درصد سربالایی و یا سرازیری در حال توقف نگهدارد. در وسایل نقلیه ای که کمک ترمز و یا ترمز موتور پیش بینی شده است, اینگونه ترمزها باید درفاصله مناسبی حتی در صورت پائی بودن بتواند سرعت وسیله نقلیه را به هر صورتی که بارگیری یا مسافرگیری شده باشد کاهش داده و در نهایت متوقف سازد.
ماده 64- ترمز پایی باید روی تمام چرخ های وسیله نقلیه موثر بوده و عمل نماید. با وجود این اگر وسیله نقلیه ارای بیش از دو محور باشد میتوان اجازه داد که روی چرخ های یکی از محورها عمل ننماید. کمک ترمز و یا ترمز موتور و همچنین ترمز دستی باید حداقل روی یکی از چرخ های هر طرف مقطع طولی وسیله نقلیه عمل نمایند.
ماده 65- ترمزهای یدک ها باستثنای یدک سبک باید دارای شرایطی بشرح زیر باشند:
الف ـ ترمز پایی که قادر باشد سرعت وسیله نقلیه را به هر صورتی که بارگیری شده و در هر شیبی که باشد کاهش داده و آن را بطور سریع و موثر و با ایمنی متوقف سازد.
ب ـ ترمز دستی که قادر باشد وسیله نقلیه را بهر صورتی که بارگیری شده باشد در شیب 16 درصد سربالائی و یا سرازیری در حال توقف نگهدارد و سطوح ترمز کننده آن توسط وسیله ای که تنها مکانیکی بوده مورد استفاده قرار گیرد. این مقررات در مورد یدک هایی که نمی توان بدون استفاده از ابزار و آلاتی ، آن را از وسیله نقلیه کشنده جدا نمود بکار برده نمی شود. مشروط بر این که آنچه از ترمز دستی انتظار میرود برای وسیله نقلیه مرکب موثر باشد.
پ ـ تجهیزاتی که وظیفه ترمز پائی وترمزدستی را انجام میدهند میتوانند دارای اجزای مشترکی باشند0
ت ـ ترمز پایی باید روی کلیه چرخ های یدک عمل نماید.
ث ـ ترمز پایی یدک باید توسط ترمز پایی وسیله نقلیه کشنده مورد عمل قرارگیرد.درهرحال اگرحداکثر وزن مجاز یدک از 3500 کیلوگرم تجاوزننماید, میتوان ترمزها را طوری ترتیب دادکه باکم شدن فاصله بین یدک در حال حرکت و وسیله نقلیه کشنده عمل نمایند.
ج ـ ترمز پایی و ترمز دستی باید روی سطوح ترمزکننده که بطور دائم با کمک اجزائی با نیروی کافی به چرخ ها متصل بوده, عمل نمایند.
چ ـ ترمزها باید به نحوی باشند که در صورت شکستن یا پاره شدن وسایل اتصال در حال حرکت، یدک بطور خودکار توقف نماید.
ماده 66 ـ کلیه وسایل نقلیه موتوری تولیدی یا وارداتی باید مجهز به کمربند ایمنی استاندارد برای سرنشینان باشند.
ماده 67 ـ رانندگی با وسایل نقلیه ای که دارای ترمزهای استاندارد ملی و یا با مشخصات و شرایط یاد شده در این آئین نامه نباشد، ممنوع است.
ماده 68 ـ هر وسیله نقلیه موتوری باید حداقل بوسیله اخطار شنیداری (بوق) با صدای استاندارد مجهز باشد. این گونه تجهیزات باید تولید صدای مدام و یکنواخت نموده و ایجاد صدای خشن و ناهنجار ننماید. ولی وسایل نقلیه ای که دارای حق تقدم عبور می باشند (وسایل نقلیه امدادی و خدماتی و پلیس و مانند آن) می توانند علاوه بر دارا بودن بوق، وسایل اخطار شنیداری دیگری که مقید به این ویژگیها نباشد برای استفاده هنگام لزوم داشته باشند. همچنین وسایل نقلیه مسافربری و باربری عمومی برون شهری نیز می توانند وسایل اخطار شنیداری استاندارد دیگری داشته باشند تا در زمان لازم در بیرون شهرها و مناطق غیر مسکونی استفاده نمایند.
ماده 69 ـ هر وسیله نقلیه موتوری باید مجهز به لوله خروچی گاز و صدای موتور باشد به نحوی که مانع خروج صدای ناهنجار در بیرون وسیله نقلیه و انتشار گاز ناشی از سوخت موتور در درون وسیله نقلیه گردد.
ماده 70-روی چرخهای وسائل نقلیه یا کنار آنها نباید اجسام اضافی و زاید مانند میخ و پیچ بلند یا هرشیئی که از سطح بیرونی چرخها تجاوز کند وجود داشته باشد مگر آنکه در تراکتورهای زراعتی و انواع کمباین لازم باشد.
ماده 71-کلیه وسائل نقلیه, شبها هنگام حرکت در جاده ها باید سه چراغ یا سه مشعل الکتریکی با نور قرمز یا دو مثلث شب رنگ ایمنی که در شرایط جوی معمولی از فاصله 150 متری قابل دیدن باشند همراه داشته باشند تا هنگام ضرورت، بر حسب مورد، از آنها استفاده نمایند.
ماده 72 ـ وسایل نقلیه ای که مواد خطرناک حمل می کنند ضمن رعایت مفاد آئین نامه حمل مواد خطرناک، باید سه چراغ قرمز الکتریکی و دو مثلث شبرنگ را همراه داشته باشند. حمل فانوس برای این گونه وسایل نقلیه ممنوع است. بعلاوه باید دارای دستگاه پمپ آتش نشانی آماده بکار باشند این پمپها باید در محلهایی نصب شوند که هنگام ضرورت بتوان به سرعت آنها را مورد استفاده قرار داد.
ماده 73 ـ بمنظور جلوگیری از انتشار گل و لای، سنگ ریزه و مانند آن نصب تجهیزات مناسب لاستیکی، فلزی و مانند آن در قسمت بیرونی آخرین محور انواع وسایل نقلیه به ویژه کامیون، تریلر و اتوبوس الزامی است.
بخش دوم ـ تجهیزات اختصاصی موتورسیکلت و دوچرخه
ماده 74 ـ تجهیزات اختصاصی موتورسیکلت و دوچرخه باید براساس استاندارد مورد تایید موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران بوده و از نظر عدم آلودگی های زیست محیطی ، استانداردهای مصوب شورای عالی حفاظت محیط زیست را رعایت نموده باشند.
ماده 75 ـ موتورسیکلت باید دارای دو نوع ترمز باشد که یکی از آنها حداقل روی چرخ عقب و یا همه چرخها و دیگری روی چرخ جلو و یا همه چرخها عمل نماید. اگر موتورسیکلت دارای اتاقک پهلو (ساید کار) باشد ترمز چرخ اتاقک پهلو ضروری نمی باشد. این ترمزها باید قادر باشند سرعت موتورسیکلت را به صورتی که دارای سرنشین می باشد، در هر شیبی کاهش داده و آن را سریعاً و بطور موثر و با ایمنی متوقف سازد. موتورسیکلتهای سه چرخ که چرخهای آنها در ارتباط با محور طولی وسط موتورسیکلت به طور قرینه قرار گرفته باشد باید مجهز به یک ترمز دستی همانند وسایل نقلیه موتوری دیگر باشند.
ماده 76 ـ موتورسیکلتها باید حداقل دارای یک چراغ با نور سفید در جلو، یک چراغ قرمز عقب همراه با چراغ قرمز ترمز، دو چراغ راهنما در جلو و دو چراغ راهنما در عقب و یک نور تاب قرمز در عقب باشند.
ماده 77 ـ دوچرخه باید دارای تجهیزات زیر باشد:
الف ـ یک چراغ سفید یا زرد در جلو که هنگام شب تا مسافت 15 متری جلوی آن را به قدر کافی روشن سازد.
ب ـ یک چراغ با نور قرمز در عقب که در هنگام شب از فاصله 150 متری دیده شود.
پ ـ یک نور تاب به رنگ قرمز در عقب و همچنین یک نورتاب به رنگ زرد در جلو که نور وسایل نقلیه پشت سر و جلو را از فاصله 20 متری منعکس نماید.
ت ـ یک زنگ یا بوق که صدای آن از فاصله 30 متری شنیده شود. نصب و استفاده از زنگهای صوتی یا آژیر یا بوق خطر برای دوچرخه ها ممنوع است.
ث ـ ترمزی که به هنگام گرفتن آن دوچرخه در فاصله مناسبی متوقف گردد.
فصل ششم – مقررات حمل بار
ماده 78-طول وعرض , ارتفاع و ظرفیت وسیله نقلیه برطبق مشخصات (کاتالوگ) بوسیله کارخانه سازنده که به تایید وزارت صنایع و معادن میرسد تعیین می گردد. حدر هر حال داکثر ظرفیت تعیین شده نباید از مشخصات مندرج در کاتالوگ تجاوز نماید. تطبیق این مشخصات با افسر کارشناس راهنمایی و رانندگی می باشد.
ماده 79 ـ ظرفیت، ابعاد و وزن های مجاز وسیله نقلیه باری و مسافری در جاده ها تابع ضوابط وزارت راه و ترابری و در شهرها تابع مقررات وزارت کشور می باشد. این مقررات در پیوست شماره 3 این آئین نامه ذکر گردیده است.
ماده 80-وسایل نقلیه مسافربری حق ندارند حیوانات و بارهایی را که برای مسافران ایجاد مزاحمت یا تولید بوی نامطبوع و آلودگی می نمایند و همچنین بارهایی که از گلگیرها و یا از درون اتاق به اطراف تجاوز نماید حمل نمایند .
ماده 81 ـ مقامات صلاحیتدار می توانند برای حمل محمولاتی که قابل تجزیه نبوده و بیش از ظرفیت یا بزرگتر از حجم معین است پروانه ویژه ای که حاوی مشخصات و ظرفیت وسیله نقلیه حمل کننده و وزن و حجم بار و مسیر و تعداد دفعات و شرایط رفت و آمد یا مدت حمل و یا مستمر بودن آن است صادر کنند. این پروانه باید تا پایان مدت اعتبار آن نزد راننده موجود باشد و هنگام مراجعه به ماموران ارائه گردد.
ماده 82 ـ وسایل نقلیه ای که در حدود ضوابط مندرج در پیوست شماره 3 این آئین نامه حمل بار می کنند باید دارای شرایط زیر باشند:
الف ـ شبها دو چراغ قرمز در آخرین نقطه دو طرف عقب بار نصب نمایند بطوریکه از فاصله 150 متری دو طرف و عقب وسیله نقلیه دیده شود.
ب ـ روزها دو پارچه قرمز رنگی که سطح هریک حداقل نیم مترمربع باشد در انتهای بار آویزان کنند به نحویکه رانندگان پشت سر بتوانند آن را از فاصله 150 متری بینند.
پ ـ دارای حفاظ و پوشش لازم و مناسب برای بار بوده و حفاظ نباید مانع دید راننده و یا پوشانیدن چراغها و یا موجب خطر برای دیگران باشد.
ماده 83-نصب مخزن(باک) اضافی ویا غیر استاندارد برای مصرف سوخت وسایل نقلیه عمومی باربری ومسافربری ممنوع است وهمچنین حمل مواد خطرناک در جاده ها تنها با وسایل نقلیه ویژه و با رعایت مقررات مربوطه مجاز است اشخاص حقیقی و حقوقی مکلفند پیشتر اجازه این کار را از وزارت راه و ترابری دریافت نمایند.
تبصره ـ حمل مواد سوختی خارج از مخزن (باک) و استفاده از وسایل آتش زا مانند اجاق گاز سفری (پیک نیکی)، بخاری و مانند آن در وسایل نقلیه ممنوع است.
ماده 84- موسسات باید بارهای وسایل نقلیه را طوری بارگیری نمایند و محکم ببندند که هیچگونه خطر جابه جایی یا افتادن یاریزش کردن یا باز شدن و یا پخش شدن در هوا وجود نداشته باشد و بطور کامل ثابت باشد، در هر حال راننده نیز مکلف است پس از حصول اطمینان از درستی بارگیری و استحکام آن, وسیله نقلیه را به حرکت درآورد.
ماده 85- یدک یا هر نوع وسیله نقلیه ای که توسط وسیله نقلیه دیگری کشیده میشود باید با وسایل اطمینان بخشی که خطر باز شدن یا گسیختن یا شکستن نداشته باشد طوری متصل گردند که هنگام یدک کشی با کاهش سرعت وسیله نقلیه کشنده فاصله اولیه حفظ گردد. در هر حال هر نوع وسیله نقلیه ای که کشیده می شود باید یکنفر راننده دارای پروانه مجاز رانندگی هدایت آن را بعهده گیرد تا در صورت وقوع خطر بتواند آن را بدون وقوع حادثه کنترل نماید. وسایل نقلیه ای که توسط جرثقیل با جدا کردن محور یا محورهایی از زمین کشیده میشود, از شرط داشتن راننده مستثنی هستند.
ماده 86- وسایل نقلیه باربری پس از بارگیری باید توزین شوند و راننده برگه توزین را تا مقصد همراه داشته باشد. رانندگان موظفند به دستور ماموران صلاحیتدار ، وسیله نقلیه را برای توزین به روی باسکول ببرند. هرگاه ضمن توزین معلوم شود که بیش از ظرفیت مقررت بارگیری شده است بار اضافی تخلیه می شود. در این صورت مسئولیت انبارکردن و حفظ آن بعهده مالک و راننده است. ادامه مسیر وسیله نقلیه متخلف، مشروط به پرداخت خسارت به وزارت راه و ترابری و یا شهرداری است.
فصل هفتم – تصادفات
ماده 87- راننده هر وسیله نقلیه ای که مرتکب تصادف منجر به جرح یا فوت گردد موظف است بلافاصله وسیله نقلیه را در محل تصادف متوقف ساخته و با نصب علایم ایمنی هشدار دهنده برابر ماده 71 این آئین نامه، رانندگان وسایل نقلیه دیگر را از وقوع حادثه آگاه سازد و تا هنگامی که تشریفات مربوط به رسیدگی از سوی راهنمایی و رانندگی و پلیس راه پایان نیافته از تغییر وضع وسیله نقلیه یا صحنه تصادف خودداری نموده و بلافاصله اقدام به انتقال مجروحان به مراکز درمانی نماید.
تبصره : در تصادفات منجر به جرح در صورتیکه وسیله نقلیه دیگری برای انتقال فوری مجروحان به مراکز درمانی موجود نباشد، راننده وسیله نقلیه در تصادف می تواند با علامت گذاری محل قرار گرفتن چرخ ها در سطح راه اقدام به حمل مجروحان با وسیله نقلیه خود نماید.
ماده 88- واحدهای راهنمایی و رانندگی و موظفند پس از اطلاع از وقوع تصادف در اسرع وقت اقدام به اعزام کارشناس تصادف به همراه تجهیزات و امکانات نظیر کمکهای اولیه، دوربین عکاسی و فیلمبرداری ، آمبولانس ، جک بادی و یا جرثقیل و مانند آنها بر حسب نیاز نمایند. کارشناس رسیدگی کننده به تصادف موضوع را به نزدیکترین واحد انتظامی اعلام و در صورت ضرورت و برحسب مورد، برای درخواست کمک از نزدیکترین واحد فوریتهای پزشکی (اورژانس) ، امداد و نجات، آتش نشانی، مرکز راهداری، شهرداری و یا دهیاری اقدام نموده و تا پایان رسیدگی به تصادف و برقراری ایمنی تردد در محل وقوع ، سانحه را مدیریت می نماید.
تبصره ـ نحوه همکاری و وظیفه دستگاههای یاد شده و همچنین اعمال مدیریت از سوی کارشناس تصادف، برابر دستورالعملی خواهد بود که به تصویب کمیسیون ایمنی راههای کشور می رسد.
ماده 89 ـ هرگاه تصادف تنها منجر به خسارت مالی شود به نحوی که امکان حرکت از وسیله نقلیه سلب نشده باشد رانندگان موظفند بلافاصله وسیله نقلیه را برای رسیدگی و بازدید کارشناس تصادفات در محل حادثه، به کنار راه منتقل کنند تا موجب سد معبر نگردد.
ماده 90- در نقاطی که کارشناس راهنمائی ورانندگی و یا پلیس راه وجود ندارد ویا حضور بموقع آنان مقدور نباشد مسئولان امر میتوانند از نظریات مستدل حداقل سه نفر از رانندگان پایه یکم و پایه (ت) استفاده نمایند0
ماده 91-رانندگان وسایل نقلیه هنگام تصادف منجر به جرح یافوت مکلفند بلافاصله نام ونشانی صحیح و مشخصات گواهی نامه رانندگی وسیله نقلیه خود را به مامورین انتظامی اعلام دارند و در صورت درخواست مدارک قانونی اعم از گواهی نامه ، کارت شناسایی خودرو و بیمه نامه از سوی مامورین مربوط ، این مدارک را به آنان تسلیم نمایند.
ماده 92- رانندگانی که با وسیله نقلیه متوقفی که سرنشین ندارد تصادف می نمایند نباید محل وقوع تصادف را ترک کنند و در صورت عدم مراجعه راننده و یا مالک آن، باید صاحب یا راننده وسیله نقلیه و یا ماموران راهنمایی و رانندگی و یا پلیس راه را از هویت و نشانی کامل خود آگاه سازند و در صورت دسترسی نداشتن به ایشان, نام و نام خانوادگی و نشانی دقیق خویش و شماره و مشخصات دیگر وسیله نقلیه خود را بر روی کاغذی نوشته و در محلی قابل دیدن بر روی وسیله نقلیه متوقف, الصاق نمایند.
ماده 93 ـ رانندگانی که با حیوانات، اشیا، تاسیسات و مانند آنها تصادف و ایجاد خسارت می نمایند، باید به منظور جلوگیری از بسته شدن راه و پیشگیری از بروز حوادث احتمالی دیگر، در صورت امکان حیوان مرده یا مصدوم و همچنین اشیا باقیمانده در محل تصادف را از سطح سواره رو بیرون برده و موظفند صاحبان و مالکان آنها یا ماموران راهنمایی و رانندگی و یا پلیس راه را از وقوع تصادف آگاه نمایند.
ماده 94 ـ هرگاه راننده وسیله نقلیه در اثر تصادف توانایی اجرای مقررات مندرج در مواد 92 و 93 این آئین نامه را نداشته باشد موظف است در اولین فرصت مراتب را به ماموران مربوط اعلام دارد. اگر مالک وسیله نقلیه فردی غیر از راننده باشد پس از آگاهی از واقعه و در صورتی که راننده مراتب را به ماموران مربوط اطلاع نداده باشد، مالک موظف است در اسرع وقت ماموران مربوط را از واقعه آگاه سازد.
ماده 95-تعمیرگاهها و توقفگاه ها موظفند ظرف 24 ساعت پس از دیدن وسیله نقلیه ای که آثار تصادف یا جای گلوله در آن وجود دارد مراتب را با ذکر مشخصات وسیله نقلیه و در صورت امکان با ذکر نام و نشان راننده به واحد انتظامی محل اعلام دارند0
فصل هشتم – علایم راهنمایی و رانندگی
ماده 96 ـ علائم راهنمایی و رانندگی مانند انواع چراغها، تابلوها، خط کشی ها ، نوشته ها، ترسیم ها و نیز علائم تعیین سمت عبور که باید روی راهها کشیده شود، براساس قانون الحاق ایران به کنوانسیون عبور و مرور در جاده ها و کنوانسیون مربوط به علاوم راهها ـ مصوب 1354 ـ تهیه شده اند و همچنین رنگ زمینه و شکل علائم و تابلوها، مطابق نمونه های (پیوست شماره 4) این آئین نامه است.
ماده 97 ـ تشخیص، انتخاب، تهیه ، جانمایی، نصب، ترسیم و نگهداری علائم عمودی و افقی راهنمایی و رانندگی در شهرها براساس دستورالعملی خواهد بود که به پیشنهاد شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور به تصویب وزیر کشور می رسد و در جاده ها به عهده وزارت راه و ترابری می باشد. در مواقع اضطراری راهنمایی و رانندگی و پلیس راه می توانند خود اقدام به انتخاب نوع علائم و محل استفاده و در صورت لزوم تهیه و نصب آنها بطور موقت نموده و مراتب را برحسب مورد، به شهرداری و یا وزارت راه و ترابری اعلام نمایند.
تبصره – مفاهیم رنگ وشکل علایم و تابلوها و چگونگی رفتار رانندگان پس از دیدن آنها، که در کتابهای آموزشی باید ارائه شود ، از سوی کار گروهی متشکل از نمایندگان وزارت کشور ، وزارت راه وترابری و راهنمایی و رانندگی تهیه وبه همراه این آئین نامه برای اطلاع عمومی در اختیار مراجع صلاحیتدار و با همکاری شوراهای اسلامی شهرها در اختیار عموم مردم قرار میگیرد0
ماده 98-رانندگان کلیه وسایل نقلیه و اشخاص اعم از پیاده یا سوار بر حیوانات و یا اشخاصی که مسئول هدایت انفرادی و یا دسته جمعی پیادگان و یا حیوانات در راهها میباشند موظفند از علایم و مقررات مربوط تبعیت نمایند مگر اینکه مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه به دلایلی رعایت نکردن آنها در در محل، مجاز اعلام کنند.
ماده 99-کنترل و تنظیم عبور و مرور ممکن است به وسیله چراغ ها یا خط کشی یا تابلوها و نوشته ها, نوشته ها و ترسیمها، یا مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه و یا بهر وسیله دیگری که برحسب مورد لازم باشد به عمل آید. در هر حال فرمان پلیس راهنما که ممکن است مغایر با پیام علایم یا مقررات در محل باشد مقدم خواهد بود.
ماده 100- در دو طرف عقب وسایل نقلیه طویل باید دو عدد علامت نشان دهنده وسیله نقلیه طویل (مستطیل زرد یا سفید رنگ که دارای حاشیه قرمز است) الصاق گردد تا رانندگان وسایل نقلیه پشت سر را از طویل بودن آنها آگاه گرداند.
ماده 101-در محل هایی که عبور و مرور به وسیله چراغ راهنمایی کنترل میشود, رنگ های زیر برای مقاصدی که معین شده است به کار میرود:
الف ـ چراغ سبز برای حرکت – رانندگان وسایل نقلیه ای که با چراغ سبز روبرو می شوند حق عبور یا گردش دارند, مگر آنکه گردش به وسیله علامت دیگری ممنوع شده باشد. در هر حال وسایل نقلیه در حال گردش باید حق تقدم عبور وسایل نقلیه ای را که در مسیر مجاز خود مستقیم میروند و حق تقدم پیادگانی را که از گذرگاه پیاده در حرکتند رعایت نمایند. با وجود این اگر جریان ترافیک در جهتی که آنها در حال پیش رفتن هستند آن چنان متراکم باشد که چنانچه وارد تقاطع گردند با تغییر و تبدیل بعدی رنگ چراغ نتوانند از آن خارج شوند، چراغ سبز در تقاطع، رانندگان را برای پیش رفتن مجاز نخواهد ساخت.
ب ـ چراغ زرد برای احتیاط – رانندگان وسایل نقلیه که با این چرا غ روبرو می گردند نباید از خط ایست یا از طراز چراغ راهنمایی و رانندگی عبور کنند، مگر آنکه آن چنان به خط ایست تقاطع و یا چراغ راهنما نزدیک شده باشند که پیش از عبور از خط ایست یا از طراز چراغ راهنما نتوانند به آسانی توقف نمایند.درهرحال در صورت ورود قبلی به تقاطع موظفند به حرکت خود ادامه داده و با رعایت مقررات دیگر از تقاطع یا گذرگاه عبور کنند.
پ ـ چراغ قرمز برای ایست – رانندگان وسایل نقلیه ای که با چراغ قرمز برخورد می کنند باید پیش از خط ویژه ایست توقف کامل نمایند و در صورت نبودن خط ایست در فاصله 5 متری چراغ راهنمایی و رانندگی بایستند و تا روشن شدن چراغ سبز و تخلیه تقاطع از وسایل نقلیه منتظر بمانند.
ت ـ چراغ چشمک زن زرد برای عبور با احتیاط – رانندگان وسایل نقلیه مکلفند با دیدن این چراغ از تقاطع و گذرگاه پیاده با احتیاط و سرعت کم عبور نمایند.
ث ـ چراغ چشم زن قرمز برای ایست و عبور – رانندگان وسایل نقلیه در صورت برخورد با این چراغ نباید از خط ایست و یا در صورت نبودن خط ایست از طراز چراغ راهنما فراتر روند و باید توقف نموده و پس از اطمینان از نبودن وجود خطر تصادف حرکت و عبور نمایند . همین اقدامات هنگام دیدن تابلوی ایست باید انجام شود.
ماده 102 ـ در تقاطع هایی که مسیر جداگانه گردش به راست بوسیله جدول یا خط کشی تعبیه نشده است، در هنگامیکه چراغ راهنمایی و رانندگی قرمز است، رانندگانی که قصد گردش به راست داشته باشند در صورت نصب تابلوی ویژه ای که گردش به راست را مجاز اعلام می نماید، می توانند از منتهی الیه سمت راست راه و با رعایت احتیاط و حق تقدم عبور وسایل نقلیه و پیادگانی که با چراغ سبز در حال عبور می باشند، وارد راه مجاور سمت راست شوند.
ماده 103 ـ در چراغهایی که بعنوان چراغ راهنمایی عابر پیاده مورد استفاده قرار می گیرند، رنگها دارای معانی زیر است:
چراغ سبز: پیادگان مجاز به عبور از عرض راه می باشند.
چراغ قرمز: عبور پیادگان از عرض راه ممنوع است.
ماده 104 ـ هدایت و کنترل ترافیک از سوی مامورین صلاحیت دار با فرمانهای زیر انجام می گیرد:
الف ـ بلند کردن دست بطور عمودی ـ مفهوم این حرکت برای کلیه استفاده کنندگان از راه به معنای(توجه توقف) خواهد بود اما رانندگانی که توقف وسایل نقلیه آنها ایمنی کافی ندارد مستثنی هستند0این علامت، رانندگانی را که پیشتر وارد محوطه تقاطع شده اند ملزم به توقف نمی سازد0
ب ـ بلند کردن دست یا دست های مامور به دو طرف و بطور افقی - مفهوم این حرکت برای کلیه استفاده کنندگان از راه که جهت حرکت آنها در امتداد جهت نشان داده شده با دست یادستهای مامورصلاحیتدار می باشد، به معنای ایست خواهد بود. ممکن است مامور پس از دادن این علامت دست یا دستهای خود را پایین بیاورد. این حرکت نیز برای رانندگانی که در سمت جلو و عقب مامور قرار دارند0 بمنزله علامت ایست میباشد.
ماده 105 ـ در خیابانها و یا تقاطع هایی که سطح آنها به شکل شطرنجی و به رنگ زرد و سیاه نقاشی شده، هنگامی که تراکم خودروها زیاد است و امکان تخلیه به هنگام تقاطع وجود ندارد، رانندگان موظفند پیش از محل نقاشی شده متوقف شوند و مسیر حرکت دیگر خودروها را باز نگه دارند.
ماده 106- نصب آگهی یا علامت یا تابلو یا وسایلی که دارای شباهت با علایم و یا تابلوهای راهنمایی و رانندگی باشد یا از آنها تقلید شود و یا از آنها تقلید شود و یا منظور از آن هدایت و کنترل وسایل نقلیه باشد و یا به طریقی باعث جلوگیری از دیدن علایم و تابلوهای راهنمایی و رانندگی گردد و همچنین نصب چراغ های رنگی تبلیغاتی در کنار چراغ های راهنمایی بطوری که موجب اشتباه رانندگان گردد ممنوع است. مقامات صلاحیتدار می توانند در صورت دیدن چنین اشیائی جهت رفع آنها اقدام نمایند.
تبصره 1 ـ ممکن است از طرف مؤسسات یا اشخاص با اجازه مراجع صلاحیت دار علائمی برای هدایت مراجعه کنندگان به مکانهای اطراف راه نصب گردد، مشروط به اینکه این تابلوها مانع دیدن تابلوهای راهنمایی و رانندگی نشوند و ایمنی راه را به خطر نیندازند.
تبصره 2 ـ ضوابط وچگونگی تهیه , نصب و یا الصاق آگهی های تبلیغاتی و تابلوهای هدایت به مکانها درشهرها و
جاده ها، برحسب مورد, بوسیله شورایعالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور در شهرها و وزارت راه و ترابری در جاده ها تعیین خواهد شد.
ماده 107- هیچکس حق ندارد بدون اجازه راهنمایی ورانندگی و پلیس راه در علایم راهنمایی و رانندگی و دیگر وسایل تنظیم عبور و مرور وسایل نقلیه تغییراتی بدهد و یا در متن آن تصرفاتی نماید, مگر اشخاصی که در دستورالعملهای موضوع ماده 97 این آئین نامه مشخص شده اند0
ماده 108-رانندگانی که قصد گردش به راست یا به چپ یا توقف یا تغییر مسیر را دارند مکلفند از فاصله حدودی 100 متر به محل گردش یا توقف بوسیله چراغ راهنما به ترتیب زیر علامت دهند:
الف-برای گردش به راست، چراغ راهنمای سمت راست وسیله نقلیه را روشن کنند.
ب-برای گردش بچپ چراغ راهنمای سمت چپ را روشن نمایند.
پ-برای توقف چراغ راهنمای سمت راست را روشن نمایند.
ت-برای تغییر مسیر و یا تغییر خط حرکت، در فاصله مناسب، چراغ راهنمای سمت راست یا چپ را برحسب مورد روشن کنند.
ماده 109- رانندگان وسایل نقلیه موتوری فاقد چراغ راهنما و همچنین وسایل نقلیه غیرموتوری وموتورسیکلت ها و دوچرخه ها باید با دست بشرح زیر علامت بدهند:
الف- برای گردش یا تغییر مسیر به راست دست چپ را به طرف بالا نگهدارند.
ب- برای گردش یا تغییر مسیر به چپ دست چپ را بطور افقی نگهدارند0
پ - برای توقف دست چپ را به طرف پایین نگهدارند.
ت- برای کاستن سرعت دست چپ را به طور افقی از بالا به پایین متناوبأ حرکت دهند.
ماده 110- علایم آگاه سازی (اخبار) وهمچنین علایم لازم برای سبقت به شرح زیر می باشد:
الف- در روز بوق کوتاه
ب – در شب چند بار تبدیل و تعویض نور چراغ بالا و پایین.
پ- هنگام سبقت گرفتن اعم از اینکه روز باشد یا شب، برای جلب توجه وسایل نقلیه پشت سر، استفاده از چراغ راهنما ضروری است.
ماده 111- وسایل نقلیه امدادی ، بازرسی ، انتظامی ، سازمانهای خدمات رسانی و مدارس باید دارای دستگاه آگاه سازی شنیداری و دیداری مندرج در ماده 60 این آئین نامه و تجهیزات ایمنی باشند و روی بدنه وسیله نقلیه هم عبارات و علائم مشخص کننده نقش و یا نصب نمایند.
ماده 112 ـ رانندگان وسایل نقلیه که مواد خطرناک حمل می کنند باید در دو طرف و عقب وسیله نقلیه تابلویی که روی آن کلمه (خطر) با حروف درشت و به دو زبان فارسی و انگلیسی و به رنگ قرمز نوشته شده باشد نصب کنند.
مسئولان شرکتها و موسسات حمل بار و رانندگان وسایل نقلیه مکلفند مقررات خاص حمل مواد خطرناک را رعایت نمایند.
ماده 113 ـ هرگاه وسیله نقلیه شب در کنار و بیرون سطح راه توقف نماید بطوریکه کناره وسیله نقلیه متوقف مماس بر حاشیه سواره رو باشد و نور کافی در آن محل برای تشخیص اشیا یا اشخاص از فاصله 150 متری وجود نداشته باشد، راننده یا متصدی وسیله نقلیه (اعم از اینکه درون وسیله نقلیه باشد یا بیرون آن) چراغهای کوچک جلو و خطر عقب وسیله نقلیه را روشن نگه دارد. چنانچه چراغ کوچک خراب شده باشد چراغهای بزرگ را با نور پایین روشن سازد.
ماده 114 ـ هرگاه در راهها خرابی و نقص پیش بینی نشده برای وسیله نقلیه موتوری ایجاد شود، راننده مکلف است آن را از مسیر عبور و مرور بیرون برده و در محل مناسبی که موجب سد راه و مزاحمت برای وسایل نقلیه دیگر و پیادگان نباشد متوقف سازد. در این مورد و در موارد دیگری که وسیله یاد شده قادر به حرکت نباشد و انتقال آن به محل مناسبی مقدور نگردد، در صورت نبودن نور کافی در راه باید به منظور آگاه ساختن رانندگان دیگر، علائم ایمنی به ترتیب زیر در محل قرار دهد:
الف ـ در وسط راه چراغ الکتریکی و یا مشعل نورانی قرمز در فاصله های 70 متری جلو و عقب و یکی دیگر در پهلوی وسیله نقلیه از کار افتاده بگذارد. در راههایی که بوسیله موانع فیزیکی مسیر رفت و برگشت وسایل نقلیه از هم جدا شده است قرار دادن علائم مندرج در فوق در عقب و پهلوی وسایل متوقف کافی خواهد بود.
ب ـ هرگاه وسیله نقلیه سر پیچ یا تپه ای از کار بیافتد علائم باید در فاصله های مناسبی قرار داده شود تا رانندگان وسایل نقلیه دیگر ، از فاصله 200 متری متوجه خطر شوند.
ماده 115 ـ هرگاه وسیله نقلیه موتوری در راهها از کار بیافتد و به علت کافی بودن روشنایی محل احتیاجی به استفاده از چراغ یا مشعل نباشد، راننده باید در وسط جاده مثلثهای شبرنگ متساوی الاضلاعی دارای زمینه سفید یا زرد با حاشیه قرمز از نوع علامت احتیاط به ابعاد حداقل 30 سانتیمتر در فاصله 70 متری جلو و عقب آن به نحوی که قابل دیدن باشد قرار دهد.
ماده 116 ـ اگر وسیله نقلیه حامل مواد خطرناک در ساعات و شرایط مندرج در مواد 113 و 114 در راهها از کار بیفتد، راننده یا متصدی وسیله نقلیه موظف است که در وسط جاده چراغهای الکتریکی به رنگ قرمز با باتری در فاصله های 70 متری جلو عقب و دیگری در پهلوی وسیله از کار افتاده بگذارد. استفاده از فانوس یا چراغ یا مشعل و هرگونه علامت آتش زا برای این گونه وسایل نقلیه ممنوع است.
ماده 117 ـ روی یدک و هرنوع وسیله نقلیه ای که وسیله نقلیه دیگری آن را می کشد باید یک پرچم سفید به ابعاد حداقل 50 سانتیمتری طوری نصب شود تا رانندگان دیگر از فاصله دور و از دو طرف جاده آن را ببینند.
فصل نهم ـ مقررات رانندگی
بخش اول – مسیر و جهت عبور
ماده 118- رانندگان کلیه وسایل نقلیه موظفند از خط عبور یا مسیر عبوری سمت راست راه حرکت نمایند, مگردرموارد زیر:
الف - هنگام سبقت گرفتن از وسیله نقلیه جلو
ب - هنگامی که سمت راست راه بهر علتی بسته و غیرقابل عبور نباشد .
ج - هنگام گردش بچپ
ماده 119- در راههایی که خط کشی شده, وسایل نقلیه باید در مسیر بین خطوط حرکت کنند و از آن خارج نشوند و در صورت نیاز به خروج و تغییر خط حرکت، احتیاط کامل را نموده و ابتدا با استفاده از چراغ راهنما و یا با دادن علامت، رانندگان وسایل نقلیه دیگر را از قصد خود آگاه سازند و سپس با رعایت حق تقدم عبور وسایل نقلیه ای که در خطوط کناری در حرکت هستند وارد خطهای عبوری دیگر شوند.در راههایی که خط کشی ندارند هرگونه تغییر مسیر حرکت به چپ و راست ممنوع است، مگر با رعایت احتیاط و دادن علامت و رعایت حق تقدم عبور وسایل نقلیه هم مسیر و مجاور. همچنین انحراف و تجاوز وسایل نقلیه به مسیر مقابل (مخالف) ممنوع است، مگر در موارد سبقت مجاز و با رعایت ضوابط سبقت.
ماده 120- رانندگی در بخش وسط راههایی که بوسیله خط کشی یا علایم دیگر به سه بخش تقسیم شده اند ،بجز برای سبقت گرفتن یا گردش بچپ، بر حسب مورد با رعایت علایم و مقررات مربوط ، ممنوع است.
ماده 121 - درراههائی که بوسیله علائم, مانند خط کشیهای یک خط ممتد و یا دو خط ممتد ویا موانع فیزیکی به دو قسمت تقسیم شده اند، رانندگان موظفند از بخش راست راه حرکت کنند و حق ندارند از روی آنها بگذرند. در برخی از بخشهای راه که یک خط از دو ممتد به خط بریده تبدیل شده است، رانندگانی که در سمت خط بریده در حرکتند مجاز به سبق گرفتن و یا گردش به چپ، بر حسب مورد و با توجه به طول خط بریده و با رعایت مقررات بخشهای سبقت و گردش، می باشند.
ماده 123 ـ در میدان هایی که بوسیله علایم, مانند خط کشی و یا موانع فیزیکی مشخص شده اند رانندگان وسایل نقلیه موظفند از سمت راست آنها گردش نمایند و حرکت درخلاف جهت تعیین شده ممنوع است, مگر آنکه بوسیله علایم دیگر عبور از سمت چپ مجاز اعلام شود.
ماده 124- در راههایی که عبور وسایل نقلیه کند رو مجاز اعلام گردیده اند، رانندگان این گونه وسایل نقلیه در هر حال مکلفند از اولین خط عبور سمت راست یا محل هایی که برای عبور آنها تعیین شده حرکت نمایند.
ماده 125 ـ هنگامی که وسیله نقلیه ای از روبروی وسیله نقلیه دیگری در جهت مخالف حرکت می کند, راننده هریک از آنها بایستی تا حد امکان در طرف راست خود حرکت نماید و در صورت لزوم به حاشیه بخش سواره رو در جهت حرکت خود نزدیک شود. اگر در انجام این عمل مانع وجود داشته باشد و یا وسیله نقلیه دیگری مانع حرکت او شود باید از سرعت خود کاسته و در صورت لزوم توقف نماید تا به وسایل نقلیه جهت مقابل اجازه عبور دهد.
بخش دوم – سرعت
ماده 126- در راهها و مناطقی که میزان سرعت رانندگی به وسیله تابلو یا علائم دیگر راهنمایی معین نگردیده است سرعت مجاز برای رانندگان وسائل نقلیه به قرار زیر می باشد:
اول – در شهرها و مناطق مسکونی
الف ـ معابر شریانی درجه یک
1- آزادراهها حداقل 70 و حداکثر 120 کیلومتر در ساعت
2- بزرگراهها حداکثر 100 کیلومتر در ساعت
ب ـ معابر شریانی درجه دو
1- خیابانهای شریانی اصلی حداکثر 60 کیلومتر در ساعت
2- خیابانهای شریانی فرعی حداکثر 50 کیلومتر در ساعت
پ ـ معابر محلی ـ در این معابر و میدان ها حداکثر 30 کیلومتر در ساعت.
دوم ـ در راههای بیرون شهر و مناطق غیر مسکونی
الف ـ آزادراه ها ـ حداقل 70 و حداکثر 125 کیلومتر در ساعت.
ب ـ بزرگراه ها ـ حداکثر 115 کیلومتر در ساعت.
پ ـ جاده ها ـ روزها حداکثر 100 و شبها حداکثر 90 کیلومتر در ساعت.
تبصره 1 ـ تردد اتوبوس، مینی بوس، و انواع بارکش ها به استثنای وانت ها در خط سوم (سرعت) آزادراههای شهری و بین شهری ممنوع است.
تبصره 2 ـ حداکثر سرعت مجاز برای وسایل نقلیه موتوری در هریک از خطهای عبوری آزادراهها با توجه به شرایط محل به وسیله علایم تعیین می گردد.
تبصره 3 ـ تغییرات بعدی در میزان سرعت های قید شده در راههای بیرون شهر و مناطق غیر مسکونی از سوی وزارت راه و ترابری تعیین و اعلام می گردد.
ماده 127 ـ علاوه بر آزادراهها در محلهایی که برحسب ضرورت با نصب تابلو یا علائم دیگر حداقل سرعت نیز معین گردیده است، رانندگی با سرعت کمتر از حداقل، مجاز نخواهد بود.
ماده 128 ـ رانندگان حق ندارند در راهها آن قدر با سرعت کم حرکت نمایند که باعث کندی عبور و مرور یا نابسامانی آن بشوند, مگر آنکه برای احتراز از خطر و تصادف ضروری باشد.
ماده 129 ـ رانندگان وسایل نقلیه موظفند در تقاطع هایی که چراغ راهنمایی و رانندگی یا مأمور راهنمایی و رانندگی یا تابلوی ایست ندارد، در سرپیچها، جاده های تنگ و تپه ها و بطور کلی در محلهایی که موانعی در مسیر حرکت آنان وجود داشته باشد و همچنین در مواقع بارندگی یا مه یا کولاک و مانند آنها از سرعت وسیله نقلیه تاحدی که برحسب مورد برای پرهیز از خطر یا تصادف ضرورت دارد, بکاهند و با سرعت مطمئن حرکت نمایند.
ماده 130- رانندگان وسایل نقلیه هنگام عبور از معابر و گذرگاههای تنگ یا پرجمعیت و یا در مواقعی که بیشتر از 50 متر مقابل آنها دیده نمی شود، مکلفند آهسته و با سرعت مطمئن حرکت کنند و در صورت احتمال وقوع حادثه یا اخلال در نظم و مزاحمت برای پیادگان, برحسب مورد, حرکت وسیله نقلیه را کند یا آن را متوقف سازند.
ماده 131-رانندگی با انواع دوچرخه های موتوردار در شب با سرعتی بیش از 40 کیلومتر در ساعت مجاز نیست, مگر اینکه نور چراغ جلوی آنها برای تشخیص اشیاء و انسان از فاصله 100 متری کافی باشد که در این صورت هم
نمی توانند از حداکثر سرعت مقرر تجاوز نمایند.
بخش سوم ـ سبقت
ماده 132- رانندگانیکه قصد سبقت گرفتن از وسایل نقلیه ای را که در جهت آنان حرکت می نمایند دارند, در محلهای مجاز و در صورت لزوم پس از روشن کردن چراغ راهنما و یا با دادن علامت لازم تنها از سمت چپ آنها سبقت گیرند و پس از سبقت و طی مسافت کافی ، بار دیگر با روشن کردن چراغ راهنما و یا با دادن علامت به طرف راست راه متوجه و در مسیر قبلی خود قرار گیرند به نحوی که راه وسیله نقلیه ایکه از آن سبقت گرفته شده بسته نشود یا موجب تصادف نشود. با وجود این سبقت گرفتن از طرف راست وسیله نقلیه ایکه در حال گردش به چپ می باشد مجاز خواهد بود.
ماده 133- مسیری که راننده می خواهد برای سبقت گرفتن وارد آن شود باید تا فاصله دور و مطمئنی از طرف مقابل خالی از هر گونه وسیله نقلیه بوده و تفاوت سرعت بین وسیله نقلیه او و وسیله نقلیه جلویی برای سبقت کافی باشد تا باین ترتیب موجب بخطر انداختن خود و ترافیک سمت مقابل نشده باشد.
ماده 134- رانندگان وسائل نقلیه ایکه از آنها سبقت گرفته می شود باید راه را برای وسیله نقلیه ایکه در حال سبقت گرفتن است بازکنند و بر سرعت خود نیفزایند.
ماده 135- سبقت گرفتن در موارد زیر ممنوع است.
الف - در سرپیچهای تند و سربالائی که میدان دید راننده کم است
ب - از 50 متر مانده به پیچها تا 50 متر پس از آن یا در تقاطع راهها یا در تقاطع راه آهن, مگر آنکه بوسیله علائم، سبقت مجاز شناخته شده باشد.
پ ـ هنگامی که روشنایی و میدان دید بهرعلت کافی نباشد.
ت ـ سبقت از وسیله نقلیه ای که خود در حال سبقت گرفتن است, مگر در راهی که به دلیل وجود سه خط عبور یا بیشتر, این عمل مجاز باشد.
ث ـ برای اتوبوسها و کامیونها در معابر شهری .
ج ـ از 100 متر مانده به ورودی تونلها و پلها تا انتهای آنها, مگر آنکه بوسیله علائم, سبقت مجاز شناخته شده باشد.
چ ـ در نقاطی که با نصب علائم ویژه سبقت گرفتن ممنوع اعلام شده باشد.
ح ـ هنگامی که وسیله نقلیه ای در فاصله ای نزدیک و غیر ایمن از روبرو در حال حرکت می باشد.
بخش چهارم ـ حق تقدم عبور
ماده 136- رعایت مقررات مربوط به حق تقدم عبور برای همه اجباری است, مگر در مواردی که به موجب مقررات خاص یا علایم ویژه راهنمایی و رانندگی خلاف این حکم داده شده باشد.
ماده 137- تدم عبور وسایل نقلیه در تقاطع ها و میدان هایی که هیچگونه علامت و چراغ راهنمایی و رانندگی وجود نداشته باشد, به ترتیب زیر است:
الف ـ در تقاطع هم عرض اگر دو وسیله نقلیه ای که روبروی یکدیگر در حرکتند بخواهند با هم وارد خیابان مجاور واحدی شوند, حق تقدم عبور با وسیله ا ی است که به سمت راست گردش میکند0
ب ـ هرگاه دو یا چند وسیله نقلیه از دو یا چند راه مختلف به تقاطع هم عرض برسند, حق تقدم عبور با وسیله نقلیه ای است که در طرف راست راه وسیله نقلیه دیگر قرار دارد.
پ ـ هنگام ورود به میدان ها حق تقدیم عبور با وسیله نقلیه ای است در درون میدان در حال حرکت هستند.
ت- در سه راه ها حق تقدم با وسیله نقلیه ای است که بطور مستقیم و در سمت و مسیر مجاز حرکت می کند حتی اگر عرض خیابانی که مسیر آن است از عرض راه تلاقی کننده کمتر باشد.
ماده 138- در برخورد راه اصلی با راه فرعی حق تقدم با وسیله ای است که از راه اصلی عبور می کند.رانندگانی که از راه فرعی وارد راه اصلی می شوند, باید پیش از ورود به راه اصلی, در صورت توقف نموده وپس از رعایت حق تقدم عبور وسایل نقلیه ای که در مسیر مجاز خود در راه اصلی و با سرعت مجاز عبور می کنند, وارد این راه بشوند0
ماده 139 ـ رعایت مقررات ماده 138 برای وسیله نقلیه ای که از راه خصوصی یا شانه راه یا گاراژ یا کوچه یا تعمیرگاه و مانند آنها به معابر عمومی وارد می شود نیز لازم است.
ماده 140-وسیله نقلیه ای که در مسیر مجاز در حال حرکت است بر وسائل نقلیه متوقفی که در حال شروع حرکت به جلو یا عقب، گردش و یا دور زدن هستند حق تقدم عبور دارد.
ماده 141- در گذرگاه پیاده که چراغ راهنمایی و رانندگی نداشته باشد، حق تقدم عبور با پیادگان است.
ماده 142- در خیابان یا در تقاطعی که وسایل نقلیه روبروی یکدیگر حرکت می کنند، هرگاه وسیله ای بخواهد گردش به چپ کند حق تقدم با وسیله نقلیه ای است که مستقیم و در مسیر مجاز عبور مینماید. درمحل توقف ( پارک) کنار خیابان حق تقدم برای پارک کردن با وسیله ای است که ضمن حرکت به عقب مشغول توقف یا پارک کردن است0
ماده 143-در راههایی که مسیر حرکت وسایل نقلیه به علت وجود موانع ثابت اعم از وسایل نقلیه پارک شده، مصالح ساختمانی، اشیاء، عملیات عمرانی، حفاری و خرابی راه مسدود و یا برای عبور از مسیر مجاز کافی نباشد حق تقدم عبور با وسایل نقلیه ای است که مسیر عبور آنها باز یا سهم عبور بیشتری را دارا می باشد.
ماده 144-در راههای کوهستانی و یا راههای شیب دار با خصوصیات مشابه راههای کوهستانی که در آن عبور از کنار وسایل نقلیه طرف مقابل غیرممکن و یا مشکل میباشد, راننده ای که درجهت سرازیری در حرکت است باید به کنار راه رفته وبه راننده ای که در جهت سربالائی در حرکت است تقدم عبور بدهد.
تبصره : در راههای مسطح که دو طرف راه منتهی به کوه و پرتگاه می باشد حق تقدم عبور با وسایل نقلیه ای است که در طرف پرتگاه قرار دارند.
ماده 145-در راههای مندرج در ماده 144 که در کنار آن جای توقف (پارک) یا شانه کافی وجود دارد بنحوی که راننده میتواند با استفاده از آن به کنار برود و استفاده از آن از عقب رفتن یکی از وسایل نقلیه جلوگیری کند, راننده واقع در جهت سربالائی باید با استفاده از آن به راننده واقع در جهت سرازیری اجازه عبور دهد. چنانچه یکی از دو وسیله ا ی که میخواهند از یکدیگر عبور کنند به منظور امکان عبور, مجبور به عقب رفتن بشود, این عمل را باید
وسیله ا ی که در جهت سرازیری قرار دارد انجام دهد، مگر آنکه بطور آشکار انجام آن از سوی راننده واقع در جهت سربالائی آسانتر باشد.
بخش پنجم ـ استفاده از چراغها
ماده 146-راننده وسیله نقلیه ای که شب در حرکت است و همچنین در هر محل یا زمان دیگری که به علت نبودن نور کافی ناشی از ابری بودن هوا، وجود مه، باران، برف، عبور از تونل و مانند آنها دید کافی وجود ندارد, باید
چراغ های وسایل نقلیه را به ترتیب مقرر در مواد بعدی روشن نماید.
ماده 147-در خیابان ها و جاده هایی که نور کافی وجود دارد باید تنها از چراغ های جانبی جلو و عقب و درصورت خرابی ناگهانی چراغهای جانبی جلو از چراغ عبور (نور پائین) استفاده شود.
ماده 148-در مواقعی که چراغ ها باید روشن باشند، اگر چند وسیله نقلیه متصل بهم حرکت کنند، روشن کردن چراغ هایی که با توجه به محل نصبشان پوشیده میشوند ضرورت ندارد ولی در هرحال چراغ های جلوی وسیله اولی و چراغ های عقب وسیله آخری باید روشن باشند.
ماده 149-رانندگان وسایل نقلیه موتوری موظفند که در جاده ها از چراغ رانندگی (نور بالا) استفاده کنند تا بتوانند کلیه اشیاء و اشخاص را در فاصله دور به ببینند, مگر در موارد زیر که باید از چراغ عبور (نور پایین) استفاده نمایند:
الف ـ در موقع روبرو شدن با وسیله نقلیه ای که از جهت مخالف حرکت می کند. در این صورت راننده باید از فاصله حداقل 150 متری از چراغ عبور (نور پایین) استفاده نماید تا راننده طرف مقابل بتواند به راحتی و بدون خطر به راه خود ادامه دهد. در عین حال برای جلوگیری از تابش خیره کننده نور به چشم رانندگان دیگر می توان برحسب مورد از چراغ های کوچک یا چراغ های مه شکن استفاده نمود.
ب ـ هنگامی که وسیله نقلیه از فاصله نزدیک عقب وسیله نقلیه دیگری که درحال حرکت است عبور می کند, مگر وقتی که درحال سبقت گرفتن باشد.
ماده 150- چراغ های جلو وسایل نقلیه ای که در شانه راهها (باستثنای آزاد راهها و بزرگراهها) توقف مینمایند با دیدن حرکت وسایل نقلیه ای که از مقابل در حرکتند باید خاموش شود و برای تشخیص وجود و ابعاد وسیله نقلیه, چراغ های کوچک و جانبی را روشن نمایند.
ماده 151- استفاده از چراغهای چشمک زن و رنگارنگ در وسایل نقلیه ممنوع است, مگر در مواردی که به موجب آئین نامه مجاز باشد0
بخش ششم ـ گردش
ماده 152- قواعد گردش در تقاطع‌ها بشرح زیر است.
الف ـ برای گردش به راست باید باتوجه به سرعت و جهت و موقعیت وسایل نقلیه‌ای که در جلو و عقب حرکت می‌کنند با فاصله کافی و مناسب و با استفاده از چراغ راهنما و یا با دادن علامت ، وارد خط عبور سمت راست شده و بطور کامل از کنار تقاطع بگذرند.
ب ـ برای گردش به چپ باید با توجه به سرعت و جهت و موقعیت وسایل نقلیه‌ای که در جلو و عقب حرکت می‌کنند از فاصله کافی و مناسب چراغ راهنما استفاده نموده و یا با دادن علامت وارد مسیر مجاز سمت چپ شده بطوری که پس از ورود به تقاطع ، وسیله نقلیه در حدود مرکز تقاطع قرار گیرد و سپس با رعایت حق تقدم عبور وسایل نقلیه ای که مستقیم و در مسیر و محل مجز در حرکتند با حداقل سرعت به چپ گردش نماید به نحوی که پس از ورود به خیابان مورد نظر در مجاورت محور وسط آن خیابان قرار گیرد.
پ ـ برای گردش بچپ در راههای بیرون شهر که منحصر به دو خط عبور رفت و برگشت بوده و مانع فیزیکی وسط جاده وجود نداشته باشد، رانندگان وسایل نقلیه موظفند وسیله نقلیه را در شانه راه و در صورت نبودن آن, در منتهی‌الیه سمت راست راه متوقف نموده و سپس باتوجه به سرعت و جهت و موقعیت وسایل نقلیه‌ای که بطور مستقیم درحال حرکت میباشند و با استفاده از چراغ راهنما و یا با دادن علامت اقدام به گردش نمایند.
ماده 153-درراههای یکطرفه برای گردش به چپ, رانندگان موظفند وسیله نقلیه را به منتهی‌الیه طرف چپ خیابان هدایت و سپس به چپ گردش کنند.
ماده 154- دور زدن در فاصله 150 متری پیچها و سربالائیها و تونلها که میدان دید کافی نیست و همچنین از روی خط پر یا ممتد (یک خطه ممتد یا دو خطه ممتد) ممنوع است.
ماده 155- به عقب راندن وسیله نقلیه در آزاد راهها و بزرگراهها و ورودی و خروجی آنها ممنوع می باشد. در راههای دیگر به هنگام ضرورت, باید با احتیاط کامل برای پرهیز از وقوع هرگونه حادثه و بسته شدن راه عبور سایر وسایل دیگر، مجاز است.
ماده 156 ـ در تقاطع هایی که با ترسیم جهت نما بر سطح آنها مسیر حرکت مشخص شده، رانندگان موظفند تنها در همان جهت ترسیم شده بر سطح تقاطع به حرکت خود ادامه دهند. در معابری که با ترسیم جهت نما بر سطح آن مسیر حرکت مشخص شده، رانندگان تا حد امکان مسیر مشخص شده بر سطح معبر را دنبال می کنند، مگر اینکه قصد تغییر خط یا توقف یا گردش داشته باشند که در این صورت با رعایت کامل مقررات ، از مسیر مشخص شده خارج
می شوند.
بخش هفتم ـ توقف
ماده 157- رانندگان تاکسی های خطی وبیسیم دار هنگامیکه مسافر ندارند باید در ایستگاههای تعیین شده توقف کنند.
ماده 158-کلیه رانندگان وسائل نقلیه برای سوار و پیاده کردن سرنشینان خود باید تنها در محلهای مجاز و یا در منتهی‌الیه سمت راست سواره‌رو توقف نمایند.
تبصره ـ سوار و یا پیاده کردن مسافران وسایل نقلیه عمومی بین شهری در صورت وجود پایانه مسافربری در شهر، تنها در پایانه یاد شده مجاز است.
ماده 159- هرگونه توقف کوتاه یا طولانی وسائل نقلیه در خطهای عبور یا مسیر وسائل نقلیه و پیادگان و همچنین توقف وسایل نقلیه در حاشیه راهها برای عرضه وخرید وفروش کالا که موجب تجمع اشخاص ویا وسایل نقلیه در محل یا انحراف دید و یا کاهش توجه رانندگان از رانندگی واحتمال وقوع تصادف گردد ممنوع است. رانندگان وسایل نقلیه در صورت توقف اضطراری موظفند که امکان انتقال وسیله نقلیه به بیرون خط و یا مسیر عبوری وجود نداشته باشد ، موظفند با نصب علایم ، از فاصله 70 متری رانندگان سایر وسائل نقلیه دیگر و پیادگان را آگاه نمایند.
ماده 160- هیچ راننده‌ای مجاز نیست وسیله نقلیه‌ای را که موتور آن روشن است حتی در محل مجاز متوقف سازد و خود از آن پیاده و دور گردد. در معابر شیب‌دار پس از توقف, رانندگان باید چرخهای جلوی وسیله نقلیه را به سمت کناره راه بپیچانند و سپس با رعایت دیگر نکات ایمنی، موتور را خامش و پیاده شوند، مگر در راههایی که کناره آنها منتهی به پرتگاه باشد.
ماده 161 - رانندگان وسائل نقلیه در موارد زیر موظفند به ترتیبی که مقرر میشود توقف نمایند:
الف ـ هنگام برخورد با وسائل نقلیه امدادی که دستگاههای شنیداری یا دیداری خود را به کارانداخته باشند تا حد امکان وسیله نقلیه را در مسیر مجاز خود به سمت راست راه هدایت و راه را برای آنها باز کنند و در صورت لزوم تا گذشتن وسایل نقلیه امدادی متوقف شوند.
ب ـ پیش از ورود به تقاطعی که علائم یا مأمور راهنمایی و رانندگی ندارد, باید بایستند و سپس با احتیاط کامل از تقاطع بگذرند.
پ ـ پیش از رسیدن به گذرگاه پیاده و در صورت حضور یا عبور اشخاص باید وسیله نقلیه خود را متوقف سازند و ضمناً با دادن علامت رانندگان پشت سر را نیز به توقف دعوت نمایند تا پیادگان با آرامش عبور کنند.
ت ـ هنگام برخورد با اتومبیلهای مدارس که برای سوار و پیاده کردن دانش آموزان درحال توقف میباشند ، توقف نمایند تا دانش آموزان با ایمنی کامل از عرض راه عبور کنند.
ث ـ در تقاطع‌های همسطح راه‌آهن و یا راه‌آهن شهری هنگامی که علائم الکتریکی یا مکانیکی یا پرچم قرمز یا سوت قطار نزدیک شدن آن را اعلام میدارد یا دروازه عبور بسته شده یا درحال باز و یا بسته شدن است و یا مسیر عبوری از روی ریل متراکم باشد, باید لااقل در 5 متری علامت یا دروازه توقف کامل کنند تا قطار بگذرد و تقاطع برای عبور آزاد گردد.
تبصره 1 ـ حرکت در پوشش وسایل نقلیه امدادی برای وسایل نقلیه دیگر ممنوع است.
تبصره 2 ـ در معابر متقاطع با راه آهن، حسب مورد، شهرداریها یا وزارت راه و ترابری موظف به ایجاد گذرگاه غیر همسطح می باشند.
ماده 162 ـ رانندگان وسائل نقلیه موتوری بویژه اتومبیلهای مدارس و وسائل نقلیه که حامل مواد خطرناک میباشند, در محل تقاطع راه آهن هر چند علامتی وجود نداشته باشد باید بطور کامل توقف کنند و پس از اطمینان از بی‌خطر بودن معبر, از تقاطع بگذرند. درهر حال هنگام عبور از روی ریلها, مجاز به تعویض دنده نمی‌باشند.
ماده 163-ایستادن یا توقف وسائل نقلیه در محلهای زیر ممنوع است:
الف ـ پیاده‌رو و گذرگاه پیاده
ب- مقابل ورودی خیابانها و جاده‌ها و کوچه‌ها یا ورودی اتومبیل روی ساختمانها .
پ - داخل تقاطع
ت - در فاصله 15 متری میدان یا تقاطع یا سه راهها یا تقاطع راه‌آهن
ث- در فاصله 15 متری شیرهای آب آتش نشانی و شیرهای آب نصب شده در راهها.
ج - در فاصله 15 متری اطراف چراغهای راهنمایی و رانندگی و یا محلهایی که توقف وسایل نقلیه مانع دید علائم راهنمایی و رانندگی بشود.
چ- از ابتدا تا انتهای پیچها
ح- در فاصله 15 متری ورودی و یا خروجی مراکز آتش‌نشانی ـ پلیس ـ بیمارستانها و فوریتهای پزشکی.
خ- کنار وسائل نقلیه‌ای که خود متوقف میباشند (توقف دوبله)
د - روی پلها و داخل تونلها و معابر در ارتفاع .
ذ- در خیابانهایی که پیاده‌رو آن قابل عبور نبوده و پیادگان مجبورند از بخشی از سواره‌رو عبور کنند.
ر- در ایستگاههای وسائل نقلیه همگانی و حریم آنها که با علائم راهنمایی و رانندگی مشخص است.
ز- در محلهایی که بوسیله علائم راهنمائی ورانندگی مانند تابلوهای توقف ممنوع و یا ایستادن ممنوع ویا خط کشیهای شطرنجی در سطح تقاطع ویا معابر که دلالت بر ممنوعیت توقف نماید0
ژ- در هر نقطه از معابر در حال تعمیر، شستشو و تعویض روغن و نیز در طول مسیرهای ویژه اتوبوس و دوچرخه و همچنین در طول مسیر و خطوط عبور آزادراهها.
س- در جاهایی که دستگاه توقف سنج (پارکومتر) نصب شده و یا توقف با کارت پارک یا انواع دیگر توقف سنج با علائم مشخص کننده ، مجاز می باشد به علت پرداخت نکردن هزینه توقف و یا نداشتن کارت پارک مجاز و یا پایان زمان توقف.
تبصره:مراجع مسئول موظفند هنگام استفاده از پارکومتر، کارت پارک و مشابه آنها و همچنین در محلهایی که تابلوهای ایستادن ممنوع ، توقف ممنوع و حمل با جرثقیل و نظایر آن نصب مینمایند ، بوسیله تابلو مستطیل شکلی در زیر تابلوهای یاد شده زمانهای ممنوعیت توقف وحمل با جرثقیل را اعلان کنند .
بخش هشتم : مقررات اختصاصی موتورسیکلت و دوچرخه
ماده 164- رانندگان و سرنشینان هر نوع موتورسیکلت و دوچرخه موتوردار باید به کلاه ایمنی مجهز باشند و در طول حرکت از آن استفاده نمایند.
ماده 165 ـ رانندگان موتورسیکلت نباید در یک خط عبور به موازات و در کنار خودروها حرکت کنند.
ماده 166 ـ رانندگان موتورسیکلت باید هنگام رانندگی تنها روی زین موتورسیکلت بنشینند و حق ندارند شخص دیگری را بر ترک سوار کنند، مگر آنکه در ترک نیز یک زین کامل برابر استاندارد ساخت موتورسیکلت نصب شده یا موتورسیکلت دارای یدک پهلو (سایدکار) باشد.
ماده 167 ـ عبور موتورسیکلت و موتورگازی و دوچرخه سوار از پیاده و وسط دستجات بازار و نقاط شلوغ ممنوع است.
ماده 168 ـ موتورسیکلت سواران و دوچرخه سواران حق ندارند هنگام رانندگی بار نامتعارف و اشیاء دیگری حمل کنند یا حرکت نمایشی یا اعمالی انجام دهند که نیازمند برداشتن دستهای آنان از روی فرمان باشد.
ماده 169 ـ راندن موتورسیکلت ، موتورگازی و دوچرخه هنگام لغزنده بودن راهها ممنوع است.
ماده 170 ـ رانندگی با دوچرخه فاقد زین ممنوع است.
ماده 171 ـ دو ترکه سوار کردن اشخاص روی دوچرخه ممنوع است مگر آنکه زین اضافی استاندارد برای این کار داشته باشد.
ماده 172 ـ دوچرخه سواران مکلفند:
الف ـ هنگام حرکت بطور کامل از طرف راست راه عبور نمایند و برای گذشتن از وسایل نقلیه ای که در کنار راه توقف کرده اند منتهی احتیاط را بعمل آورند.
ب ـ در صورت زیاد بودن تعداد دوچرخه سواران باید در یک ردیف حرکت کنند مگر آنکه معبر ویژه ای برای آنها اختصاص داده شده باشد در این صورت حق ندارند بیرون معبر ویژه عبور و مرور نمایند.
فصل دهم ـ مقررات مختلف
ماده 173 ـ رانندگان وسایل نقلیه ای که در پشت سر وسیله نقلیه دیگر حرکت می کنند موظفند فاصله مناسبی را برای جلوگیری از تصادف حفظ کنند چگونگی رعایت فاصله مناسب بوسیله متنهای آموزشی تهیه شده و با روش قاعده 2 ثانیه از طریق کتابهای آموزشی موضوع تبصره ماده 97 این آئین نامه به درخواست کنندگان گواهینامه آموزش داده می شود.
ماده 174 ـ کامیونهای بزرگ و وسایل نقلیه دیگری که دارای یدکهای طویل هستند و همچنین وسایل نقلیه ای که بصورت کاروان و دسته جمعی در یک ستون در جاده حرکت می کنند هنگام عبور باید فاصله بیشتری با وسیله نقلیه جلویی خود داشته باشند بطوریکه وسیله نقلیه دیگری که از آنها سبقت می گیرد بتواند پس از سبقت بار دیگر در جلوی آنها وارد مسیر مجاز عبور خود شوند.
ماده 175 ـ سوار کردن بیش از ظرفیت مجاز تعیین شده در وسیله نقلیه و همچنین گذاشتن بار یا اشیا دیگر در قسمت جلو یا عقب آن اعم از درون یا بیرون که مانع دید راننده گردد ممنوع است.
ماده 176 ـ رانندگان وسایل نقلیه سنگین هنگام عبور از جاده های کم عرض و باریک یا عقب راندن باید یک نفر کمک راننده برای پرهیز از هرگونه خطری همراه داشته باشند.
ماده 177 ـ حرکت با دنده خلاص در سرازیریها ممنوع است.
ماده 178 ـ وسیله نقلیه نباید از روی لوله های آب آتش نشانی که برای خاموش کردن آتش در خیابان قرار گرفته اند عبور نمایند مگر با اجازه متصدیان آتش نشانی.
ماده 179 ـ رانندگان تاکسی ها و وسایل نقلیه مسافربری موظفند موارد زیر را رعایت نمایند.
الف ـ سوار کردن مسافر با داشتن مسافر قبلی در تاکسی های تلفنی، بی سیم و یا موسسات و یا شرکتهای تاکسی رانی در بست ممنوع است.
ب ـ رانندگان تاکسی ها موظفند پس از سوار شدن مسافر و هنگام شروع به حرکت ، تاکسیمتر را به کار اندازند در صورت نداشتن یا خرابی تاکسیمتر ، حق کار کردن ندارند مگر در نقاطی که شهرداری نصب تاکسی متر را ضروری اعلام نکرده باشد.
پ ـ رانندگان وسایل نقلیه عمومی دیگر که دربست کرایه داده می شوند، نباید بدون رضایت کرایه کننده شخص دیگری را سوار کنند.
ت ـ خودداری از بردن مسافر برای وسایل نقلیه عمومی و همچنین نرساندن مسافر به مقصد ممنوع است مگر اینکه براساس ضوابط مربوط خارج از خدمت (سرویس) باشد.
ث ـ رانندگان وسایل نقلیه عمومی و کمک رانندگان آنها نباید با مسافران با خشونت و بی احترامی رفتار نمایند.
ماده 180 ـ رانندگان حق ندارند ضمن رانندگی دخانیات استعمال نمایند یا خوراکی یا آشامیدنی میل کنند و استفاده از هرگونه وسایل و تجهیزات مانند تلفن همراه که باعث انحراف ذهنی و رفتاری راننده گردد ، ممنوع است. رانندگان موظفند در هر حال بطور کامل به جلو توجه داشته باشند.
ماده 181 ـ رانندگی برای کسی که نوشابه الکلی یا مواد مخدر و داروهای خواب آور مصرف کرده تا رفع کامل آثار آن ممنوع است.
تبصره :در مواردی که مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه به وجود حالت مستی و یا حالت غیر عادی ناشی از مصرف مواد یاد شده به راننده‌ای ظنین شوند, موظفند وسیله نقلیه را متوقف ساخته و بلافاصله میزان الکل خون راننده و مانند آن را از طریق آزمایشهای لازم تعیین و از رانندگی وی جلوگیری نموده و متخلف را برای تعیین تکلیف به مراجع مربوط معرفی نمایند.
ماده 182- سوار کردن اشخاص آلوده به کثافات در وسائل نقلیه عمومی مسافربری مجاز نیست.
ماده 183- راننده موظف است هنگام رانندگی, گواهینامه رانندگی خویش , بیمه‌نامه شخص ثالث خودرو و کارت شناسایی خودرو را همراه داشته باشد و در صورت درخواست مأموران راهنمایی و رانندگی و یا پلیس راه، آنها را تسلیم نماید. مامور موظف است پس از ملاحظه و بررسی مدارک آنها را بازگرداند، مگر در مواردی که به موجب قانون یا آئین‌نامه, اخذ گواهینامه به منظور درج تخلف در آنها ضرورت داشته باشد در این صورت در برابر دادن رسید، گواهینامه اخذ میگردد.
ماده 184- استفاده از بوقهای شیپوری، سوت بلبلی و بطور کلی هر نوع وسیله آگاه سازی صوتی با صدای ناهنجار و غیرعادی در مناطق مسکونی و همچنین زدن بوق ممتد یا غیر ضروری یا مکرر و یا زدن بوق در محلهائی که این عمل به وسیله علائم منع شده است، ممنوع است. استفاده از بوق برای مقاصدی مانند صدا زدن افراد، جلب توجه مسافر، اعلام حضور و باز کردن درب منزل، خداحافظی و مانند آنها ممنوع است.
ماده 185- وسائل نقلیه امدادی، که مجاز به داشتن چراغ گردان یا آژیر خطر ویژه می باشند تنها هنگامی که برای انجام مأموریتهای مهم و فوری در حرکتند, باید از آنها استفاده نمایند.
ماده 186-وسائل نقلیه انتظامی و امدادی، هنگامی که برای انجام مأموریت فوری در حرکتند در صورت به کار بردن چراغ گردان ویژه اعلام خطر یا آژیر, تاحدودی که موجب بروز تصادف نشود, مجاز به انجام اعمال زیر میباشند:
الف ـ توقف در محل ممنوعه
ب- تجاوز از سرعت مجاز و سبقت از سمت راست وسیله نقلیه دیگر
پ- عبور از طرف چپ راه و همچنین دور زدن در نقاط ممنوعه
ت- گذشتن از چراغ قرمز یا رعایت نکردن علائم دیگر ایست, مشروط به اینکه از سرعت وسیله نقلیه در اینگونه محلها تا حداقل امکان کاسته شود.
ماده 187 ـ درهای وسایل نقلیه در حال حرکت باید بطور کامل بسته باشد و باز کردن آنها پیش از توقف کامل مجاز نیست.
ماده 188-اتومبیلهای مدارس تنها هنگام سوار و پیاده کردن دانش آموزان حق استفاده از علائم دیداری یاد شده در ماده 60 را دارند.
ماده 189 ـ استفاده از لاستیکهای فرسوده و غیر استاندارد در وسایل نقلیه ممنوع است. هنگام برف و یخبندان و بطور کلی در صورت اعلام مقامات مرتبط و یا ماموران راهنمایی و رانندگی و یا پلیس راه، رانندگی با وسیله نقلیه ای که چرخهای آن به زنجیر و یا لاستیک یخ شکن مجهز نباشد، ممنوع است.
ماده 190 ـ راندن وسیله نقلیه ای که بیش از ظرفیت مندرج در کارت مشخصات، بار یا مسافر گرفته ممنوع است.
ماده 191-عبور وسائل نقلیه از میان دستجات ارتش یا مأموران انتظامی یا دانش‌آموزان یا تشییع کنندگان جنازه‌ها یا دیگر دستجات تشریفاتی و همچنین بوق زدن در این گونه موارد مجاز نیست.
ماده 192- عبور وسایل نقلیه از پیاده روها و توقف آنها روی پیاده رو ممنوع است.
ماده 193-سوار شدن و سوار کردن اشخاص روی گلگیر یا رکاب سایر قسمتهای بیرونی وسایل نقلیه ممنوع است.
ماده 194 ـ راندن و یا حرکت با اسکیت و اسکوتر و مانند آنها در معابر عمومی ممنوع است، مگر در مسیرهایی که از سوی راهنمایی و رانندگی با نصب تابلو ویژه، مجاز اعلام شده باشد.
ماده 195 ـ عبور وسائل نقلیه سنگین که حداکثر سرعت آنها از 15 کیلومتر در ساعت تجاوز نمی‌کند مانند تراکتورهای زنجیری و غلطک‌های جاده‌کوبی و غیره باید قبل از رسیدن آنها به اولین پست راه‌آهن یا ایستگاه, خبر داده شود تا تدارک احتیاطی لازم جهت عبور بی‌خطر آنها از تقاطع راه‌آهن فراهم گردد.
ماده 196-رانندگان این گونه وسایل نقلیه موظفند هنگامیکه عبور آنها از تقاطع راه‌آهن مجاز است پیش از رسیدن به آن توقف کامل کنند و پس از دیدن دو طرف و اطمینان از نبودن خطر احتمالی از آنجا بگذرند. هنگامی که نزدیک شدن قطار به وسیله علائم یا صدای لکوموتیو اعلام میشود, تا عبور قطار از تقاطع نباید عبور نمایند.
ماده 197- هرگاه مأمور راهنما در محل تقاطع راه‌آهن حضور داشته باشد, عبور از تقاطع باید با فرمان او انجام گیرد.
ماده 198- هیچکس حق ندارد وسیله نقلیه‌ای را که متعلق به او نیست یا راننده آن نمی‌باشد بدون اجازه کسی که آن را در اختیار دارد از محل خود حرکت دهد یا با آن رانندگی کند, مگر مأموران انتظامی با رعایت قوانین و مقررات و در چارچوب وظائف قانونی0
ماده 199- هیچکس حق ندارد به شخصی که گواهینامه رانندگی ندارد اجازه رانندگی با وسیله نقلیه خود را بدهد. با متخلف برابر مقررات کیفری رفتار خواهد شد.
ماده 200- هیچکس حق ندارد وسیله نقلیه‌ای را که طبق نظر کارشناس راهنمایی و رانندگی و یا پلیس راه دارای عیب و نقص فنی بوده یا وسایل ایمنی کامل مقرر در این آئین‌نامه را نداشته باشد، در راهها براند.
ماده 201 ـ ماموران راهنمایی و رانندگی یا پلیس راه، حسب مورد، پس از اعلام مراجع صلاحیتدار به منظور پیشگیری از حوادث مکلفند از عبور و مرور در راههایی که به علت خرابی، جاری شدن سیل، ریزش کوه و بهمن و یا علتهای دیگر خطرناک می باشند تا تعمیر و رفع علتهای خطر، جلوگیری بعمل آورده و یا از حرکت وسایل نقلیه غیر مجهز به تجهیزات لازم ممانعت بعمل آورند.
ماده 202 ـ صدور مجوز جابجایی مسافر در شهرها و حومه آنها با شهرداری محل می باشد.
ماده 203 ـ حمل مسافر با وسایل نقلیه باربری ممنوع است. همچنین حمل مسافر با وسایل نقلیه‌ای که دارای پلاک شخصی بوده و و پیشتر مجوز لازم برای جابجایی مسافر از وزارت راه و ترابری و یا شهرداری دریافت ننموده باشند، ممنوع می باشد. مگر در شرایط اضطراری و با اجازه پلیس راه و یا راهنمایی و رانندگی.
ماده 204-در صورت نبود امکانات لازم برای رساندن مجروحین به مراکز درمانی, کلیه رانندگان مکلفند همکاری لازم را برای رساندن مصدومان تصادفات رانندگی به اولین مرکز درمانی انجام دهند.
ماده 205-هیچکس حق ندارد در حالی که سوار دوچرخه یا کفشهای چرخداریا سه چرخه‌های بدون رکاب مانند اسکیت و اسکوتر یا اتومبیلهای اسباب‌بازی است به وسائل نقلیه درحال حرکت تکیه نماید و آنها را وسیله حرکت خود یا حرکت وسیله‌ای که بر آن سوار است قرار دهد. تکیه نمودن و آویزان شدن اشخاص نیز به وسائل نقلیه ممنوع است.
ماده 206- ریختن شیشه، بطری، میخ، سیم، حلبی، مایعات لزج، نخاله‌های ساختمانی و زباله، مصالح ساختمانی، شستشوی وسایل نقلیه، ایجاد موانع و بطور کلی هر عملی که باعث سد راه و ایجاد خطر و انحراف وسائل نقلیه از مسیر حرکت باشد بر روی راهها ، شانه جاده ها و حریم قانونی آنها ممنوع است. همچنین ریختن هرگونه زباله، ضایعات و اشیاء، آب دهان و مانند آن از درون خودرو به وسیله راننده و یا سرنشینان ممنوع است.
ماده 207- نصب هر نوع علائم و پلاکهای متفرقه و همچنین الصاق یا نصب یا نقش هر نوع آگهی ، نوشته، عکس ونوشتن عبارات و ترسیم نقوش روی شیشه‌ها یا بدنة درونی یا بیرونی وسائل نقلیه بمنظور تجارت،تبلیغ،نمایش و مانند آن ممنوع است، مگربراساس ضوابطی که به پیشنهاد شورایعالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور به تصویب وزیر کشور خواهد رسید0 در مورد جاده ها با تصویب وزارت راه و ترابری اقدام می شود.
ماده 208- حرکت وسائل نقلیه چرخ فلزی در معابر شهری مجاز نیست.
ماده 209- اعمال زیر در خیابانها و معابر شهری ممنوع است :
الف ـ ورزش و مسابقه‌های ورزشی , مسابقه با اسب یا سایر حیوانات دیگر و وسایل نقلیه, بدون کسب مجوز از مقامات صلاحیتدار.
ب ـ بستن , خوراک دادن , رها کردن دامها و پرندگان
پ ـ انجام هرگونه حرکات پرشی ، نمایشی ، تک چرخ ، دور زدن درجا ، رانندگی همراه با صدای ناهنجار و ممتد بوق یا صدای اگزوز و اصطکاک چرخها و مانند آنها.
ماده 210- هرکس که مسئول حرکت و هدایت حیوانات است, هنگام عبور از عرض یا طول معابر در شب باید از علائم سیار از قبیل (فانوس، چراغهای الکتریکی , دستانه یا راکت شبرنگ‌دار) استفاده نماید. رانندگان موظفند با دیدن حرکت گله ورمه از سرعت خود کاسته و در صورت لزوم تا عبور احشام توقف نمایند. بهرحال عبور حیوانات از نقاط مشخص شده و تا حد امکان دارای روشنایی ضرورت دارد.
ماده 211-دستگاههای مسئول موظفند پیش از بسته شدن تمام یا بخشی از راه برای انجام هر نوع عملیات اجرایی اعم از تعریض ، تعمیر، نگهداری ، حفاری و مانند آنها, هماهنگی‌های لازم را انجام داده و با اطلاع ادارات راهنمایی و رانندگی و یا پلیس راه اقدام و مراتب را به آگاهی مردم برسانند.
ماده 212- اشخاصی که بهر عنوان روی راههای عمومی کار می‌کنند, موظفند پیش از شروع بکار, علائم ایمنی عبور و مرور را براساس ضوابط و استانداردهای ایمنی در عملیات اجرایی راهها که به تأیید مسئولین مرتبط میرسد در محل نصب وهمچنین لوازم کار، لباسهای کارگران و وسائل نقلیه خود را به علائم هشداردهنده مجهز نمایند. در غیر اینصورت مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه موظفند از کار آنان جلوگیری بعمل آورند.
ماده 213 ـ شهرداریها و ماموران متصدی ایجاد فضای سبز، نصب کننده اتاقک (کیوسک) تلفن و مانند آنها موظفند مثلث دید رانندگان را در تقاطع ها باز نگهدارند.
ماده 214 ـ جز مأموران صلاحیتدار هیچکس حق ندارد برای هدایت، حفاظت و کنترل وسائل نقلیه در سواره روی خیابان بایستد یا قدم بزند.
ماده 215-پیادگان موظفند که :
الف ـ در محل‌هائیکه پیاده‌رو وجود دارد از سطح سواره‌رو استفاده نکنند.
ب ـ در محل‌هائیکه پیاده‌رو وجود ندارد یا در صورت وجود به دلایلی غیرقابل تردد باشد باید از منتهی‌الیه سمت چپ سواره‌رو و عکس جهت حرکت وسایل نقلیه عبور نمایند.
پ ـ برای گذشتن از عرض راه, تنها از گذرگاههای پیاده , پل‌های هوائی و گذرگاههای زیرزمینی مجاز عبور نمایند.
ت ـ از دویدن , پریدن و ورود ناگهانی به سطح سواره‌رو خودداری کرده و مراقب حرکت وسایل نقلیه باشند .
ث ـ از حصار آزادراهها نگذرند و در بزرگراهها و خیابانها از لابلای درختان و گل بوته های حاشیه و میانه راه چ ـ عبور نکنند.
ج ـ در تقاطع‌ها با روشن شدن چراغ سبز مقابل خود (چراغ عابر) حرکت نمایند و هنگامی که چراغ عابر قرمز بود عبور نکنند.
چ ـ از موانع و خط کشی خطوط ویژه، سواره رو خیابانها و میدان ها عبور نکنند.
ح- در بزرگراهها و خیابانهای اصلی، از خارج گذرگاههای تعیین شده عبور نکنند.
خ - در سواره رو خیابان برای سوار شدن به وسیله نقلیه و همچنین صحبت کردن یا خرید و فروش با راننده یا سرنشینان وسایل نقلیه، توقف نکنند.
ماده 216 ـ رانندگی با وسایل نقلیه دارای پلاک دولتی که علامت مشخص کننده روی شیشه یا دیگر قسمتهای تعیین شده آن الصاق یا نصب نشده باشد، ممنوع است.
ماده 217 ـ رانندگانی که دچار معلولیت و یا ناشنوایی هستند باید با علامت ویژه ای که روی شیشه عقب وسیله نقلیه الصاق می شود، دیگر رانندگان را از وضعیت خود آگاه سازند تا رانندگان با دیدن آن علامت، علاوه بر رعایت مقررات این آئین نامه ، احتیاط لازم را بنمایند.
ماده 218 ـ شهرداریها موظفند پیاده روهای استاندارد، هموار و ایمن با در نظر گرفتن عبور سالخوردگان و معلولان با صندلی چرخدار و یا بدون آن، در حاشیه معابر شهری ایجاد کنند و با توجه به موقعیت جغرافیایی شهر، در محلهای مناسب نیز مسیر عبور دوچرخه سواران را تا حد امکان و بصورت جداگانه ایجاد نمایند.
ماده 219 ـ شهرداریها موظفند به منظور افزایش ایمنی عبور و مرور، با همکاری زیرمجموعه های وزارت نیرو، برای تامین روشنایی معابر شهرها اقدام نمایند.
ماده 220 ـ رانندگان و سرنشینان وسایل نقلیه موظفند هنگام حرکت وسیله نقلیه کمربندهای ایمنی خود را بسته نگاه دارند.
تبصره ـ سوار کردن کودکان کمتر از 12 سال در صندلی جلو وسیله نقلیه و همچنین در آغوش داشتن کودک هنگام رانندگی ممنوع است.
ماده 221- باز گذاشتن در صندوق عقب وسیله نقلیه در حال حرکت، یا نصب پرده یا کرکره یا هر چیز دیگری که مانع دید عقب وسیله نقلیه شود ممنوع است.
ماده 222- ریزش روغن, نفت گاز، بنزین و مایعات آلوده و تخریب کننده دیگر در راهها ممنوع است.
ماده 223 – زمان لازم الاجرا شدن آن دسته از احکام این آئین نامه که اجرای آنها مستلزم آموزش، اطلاع رسانی عمومی یا کسب مهارتهای خاص باشد، اول مهرماه سال 84 تعیین می شود.
پیوست 1
طبقه بندی انواع گواهینامه
پایه
گروه
نوع وسیله نقلیه
پیش نیاز
الف
1
موتور گازی (دوچرخه موتوردار)
2
موتورسیکلت تا 200 سی سی
3
موتورسیکلت از 200 سی سی به بالا و سه چرخ با وزن تا 400 کیلوگرم
الف ـ 2
ب
1
خودروهای تا 9 نفر ظرفیت و وانت تا 5/3 تن
2
خودروهای 10 تا 15 نفر ظرفیت و خودروهای خدمات عمومی
پ
1
وسایل نقلیه باربری با ظرفیت بیش از 5/3 تن تا 10 تن
ب – 1
2
وسایل نقلیه مسافربری با ظرفیت 16 تا 26 نفر
ب – 2
ت
1
وسایل نقلیه باربری با ظرفیت بیش از 10 تا 40 تن
پ – 1
2
وسایل نقلیه مسافربری با ظرفیت 27 نفر و بیشتر
پ – 2
ویژه
ماشین آلات سبک و سنگین عمرانی و کشاورزی و وسایل نقلیه فوق سنگین
پ - 1
پیوست شماره 2
ضوابط احراز سلامت جسمانی و روانی ( صلاحیت پزشکی )
درخواست کنندگان انواع گواهی نامه رانندگی
ماده 1- بینایی برای گواهی نامه های رانندگی پایه الف ( گروهای 1 و 2 ) و پایه ب ( گروه 1 ) و ویژه :
1- حداقل قدرت بینایی برای مجموع دو چشم با اصلاح یا بدون اصلاح 10/12
2- حداقل میدان بینایی برای هر چشم 70 درجه .
3- برای افراد تک چشمی حداقل قدرت بینایی 10/9 و میدان بینایی 100 درجه ، ضمن رعایت شرایط ویژه در وسیله نقلیه .
ماده 2 – بینایی برای گواهی نامه های رانندگی پایه الف ( گروه 3 ) ، پایه ب ( گروه 2 ) و پایه (( پ )) ( گروه ا ) و مجوزهای صادره در ماده ( 33 ) آیین نامه :
1- حداقل قدرت بینایی برای مجموع دو چشم با اصلاح یا بدون اصلاح 10/14
2- حداقل میدان بینایی برای هر چشم 70 درجه
ماده 3 – بینایی برای گواهی نامه های رانندگی پایه پ ( گروه 2 ) و پایه ت ( گروه 1 و 2 ) :
1- حداقل قدرت بینایی برای مجموع دو چشم با اصلاح یا بدون اصلاح حداقل 10/15 .
2- حداقل میدان بینایی برای هر چشم 70 درجه .
ماده 4- آن دسته از بیماریهایی که نیاز به دریافت نظریه و تایید پزشک متخصص معتمد چشم را دارد :
1- افراد دارای میدان بینایی دو چشمی بین 120 تا 140 درجه .
2- افراد مبتلا به کور رنگی چشم .
3- افراد مبتلا به کاتاراکت ( آب مروارید ) .
4- افراد مبتلا به گلوکوم ( آب سیاه ) .
5- مبتلایان به بیماری شبکیه چشم .
تبصره 1- ملاک ارزیابی میدان بینایی تست Confrontaion می باشد .
تبصره 2- در معاینه چشم و سنجش بینایی ، رعایت موارد زیر به وسیله پزشکی الزامی است :
الف – سنجش دید ( قدرت بینایی ) باید طبق استاندارد های بین المللی و با نمودارهای سنجش بینایی استاندارد انجام پذیرد .
ب – حداکثر میزان دید برای هر چشم 10/10 .
پ – در صورتی که متقاضی در هر خط دید بیش از 2 حرف را خطا نماید ، آن خط در محدوده دید محاسبه نگردیده و خط درشت تر ملاک ارزیابی قرار می گیرد .
ماده 5 – شنوایی :
1- حداکثر افت شنوایی قابل قبول بدون اصلاح در هر گوش تا 40 دسی بل ، برای گواهی نامه رانندگی پایه الف ( گروه 3 ) ، پایه ب ( گروه 2 ) ، پایه پ ( گروه 1 و 2 ) ، پایه ت ( گروه ا و 2 ) و مجوز های صادره در ماده ( 33 ) آیین نامه .
2- در صورت کر بودن کامل یک گوش ، حداکثر افت شنوایی قابل قبول با یا بدون اصلاح در گوش بهتر تا 40 دسی بل ، برای گواهی نامه های رانندگی پایه الف ( گروه 1 و 2 ) پایه ب ( گروه 1 ) و ویژه .
ماده 6 – موارد ممنوعیت مطلق صدور و تمدید گواهی نامه رانندگی :
اول : بینایی :
1- میدان بینایی دو چشمی کمتر از 120 درجه برای انواع گواهی نامه رانندگی .
2- افراد مبتلا به بیماریهای , Homonymous hemianopia Hmianopia bitemporal برای انواع گواهی نامه رانندگی .
3- افراد تک چشمی دارای قدرت بینایی کمتر از 10/9 برای انواع گواهی نامه رانندگی .
4- افراد تک چشمی دارای میدان بینایی کمتر از 100 درجه برای انواع گواهی نامه رانندگی .
تبصره 1 – افرادی که به تازگی یک چشم خود را از دست داده اند تا طی زمان لازم برای عادت به دید تک چشمی ، حداقل به مدت یک سال ممنوعیت مطلق رانندگی دارند .
5- افراد تک چشمی با هر قدرت بینایی برای دریافت گواهی نامه رانندگی پایه الف ( گروه 3 ) ، پایه ب ( گروه 2 ) ، پایه پ ( گروه 1 و 2 ) و مجوزهای صادره در ماده ( 33 ) آیین نامه .
6- افراد مبتلا به کور رنگی شدید ، دیپلوپیا ، (دوبینی ) و فوریای عمودی برای گواهی نامه های رانندگی پایه الف( گروه 3 ) ، پایه ب ( گروه 2 ) ، پایه پ ( گروه 1 و 2 ) پایه ت ( گروه 1و2 ) و مجوزهای صادره در ماده
( 33 ) آیین نامه .
دوم شنوایی :
7- در صورت کر بودن کامل یک گوش و افت شنوایی بیش از 75 دسی بل در گوش دیگر ، برای گواهی نامه های رانندگی پایه الف ( گروه های 1و2 )، پایه ب ( گروه 1) ویژه .
8- افت شنوایی بیش از 75 دسی بل در هر دو گوش ، برای گواهینامه های رانندگی پایه الف ( گروه 3) ، پایه ب ( گروه 2) ، پایه پ ( گروههای 1و2 ) ، پایه ت ( گروههای 1و2) و مجوز های صادره در ماده (33) آیین نامه .
سوم : اندامهای حرکتی فوقانی و تحتانی :
نوع 1- برای انواع گواهی نامه های رانندگی :
9- فقدان مادر زادی یا قطع عضو یا فلج ( در صورتی که هیچگونه اصلاح در فرد و وسبله نقلیه عملا" امکان پذیر نباشد ) شامل موارد زیر :
الف – هر دو اندام فوقانی ( از ناحیه مچ) .
ب- انگشت شصت در هر دو دست .
ج- یک اندام فوقانی و یک اندام تحتانی ( از ناحیه مچ ) .
د- اندامی که برای عمل کردن یک کنترل دستی یا پایی وجود آن الزامی است .
10- ابتلا به Quardriplegia .
11- ابتلا به دفرمیتی شدید.
12- چرخش مهره های سرویکال به طرف راست و چپ کمتر از 45 درجه.
تبصره 2- بدیهی است مفاد ماده (8) باید در این موارد مد نظر قرار گیرد.
نوع 2 – برای گواهی نامه های رانندگی پایه الف ( گروه 3 ) ، پایه ب ( گروه 2) ، پایه پ( گروه 1و 2 ) و پایه ت ( گروه 1و2 ) و مجوز های صادره در ماده (33) آیین نامه :
الف - قطع عضو زیر زانو منجر به پروتز اندام تحتانی .
ب- قطع در قسمت قدامی پا ، مفصل Metatarsophalangeal و پنجه بزرگ پا .
پ-قطع ، فلج یا ناتوانی کامل از یک شصت و دو انگشت در هر دست .
ت- دارا بودن تنها یک بازو .
ث- ابتلا به پاراپلژی .
تبصره 3- بدیهی است مفاد ماده (8) باید درموارد یاد شده مد نظر قرار گیرد.
چهارم : سایر موارد به شرح زیر برای انواع گواهی نامه های رانندگی :
14 – افراد مبتلا به اختلالات تنفسی شدید ( سطح 4) و کلیه افرادی که برای رفع اختلالات تنفسی خود نیازمند استفاده از تنفسی خود نیازمند استفاده از تجهیزات تامین اکسیژن در زمان رانندگی هستند .
15- افراد مبتلا به اختلال شدید عملکرد قلب ( طبقه 4 از طبقه بندی عملکرد قلب ) .
16- اعتیاد به انواع مواد مخدر ، مواد و نوشابه های الکلی ، استفاده از داروهای تخدیرکننده و یا محرک سیستم اعصاب و روان (CNS ) .
17- افراد مبتلا به سایکوز حاد از هر نوع ، بیماران ( خلفی ) Bipolar در فاز حاد .
18 – افراد مبتلا به صرع مسلم .
ماده 7 – موارد ممنوعیت مطلق برای صدور گواهی نامه رانندگی باید به تایید سه نفر پزشک متخصص مربوط رسیده باشد .
ماده 8 – هرگاه پزشک و افسر کارشناس عالی تصادفات و امور فنی راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران تشخیص دهند که اشخاص مبتلا به ضعف بینایی یا شنوایی به کمک عینک یا لنز و یا سمعک و همچنین اشخاص دارای نقص عضو به کمک وسایل مصنوعی و یا با نصب تجهیزات مخصوص در وسیله نقلیه به طور طبیعی قادر به رانندگی می باشند ، صدور گواهی نامه به نام آنان در صورت جمع شرایط لازم دیگر ، مانعی ندارد، اما درمتن گواهی نامه باید تصریح شود که فقط عینک ، لنز یا سمعک و یا چه نوع وسیله نقلیه ای
می توانند رانندگی نمایند . آزمایش عملی رانندگی از درخواست کنندگان دارای نقص عضو باید به وسیله سه نفر افسر کارشناس مذکور انجام پذیرد .
تبصره : نصب علایم مخصوص ناشنوایان بر روی وسیله نقلیه ، برای دارندگان گواهینامه موضوع بند 3 ماده 5 برای آگاهی سایر رانندگان ، الزامی است .
ماده 9 – ارزیابی انواع :
1- اختلالات بینایی .
2- اختلالات شنوایی .
3- اختلالات غدد آندوکرین ( اعم از انواع دیابت نیازمند به درمان انسولینی و غیر انسولینی ، هیپوگلیسمی
غیر دیابتی ، تیروئید ، پاراتیروئید ، هیپوفیز، اکرومگالی، آدرنال ، چاقی ، آنسفالوپاتی هپاتیکی ) .
4- اختلالات کلیوی .
5- اختلالات تنفسی .
6- اختلالات نورولوژیکی ( مغز و اعصاب ) .
7- اختلالات حرکتی اندامهای فوقانی و تحتانی .
8- اختلالات عصبی – عضلانی .
9- اختلالات قلبی و عروقی .
10- اختلالات فشار خون .
11- اختلالات ناشی از مصرف دارو .
12- اختلالات روحی و روانی ( اعصاب و روان ) .
13- اختلالات خواب ( اعم از Sleep apnea و نارکولپسی ) .
14- عفونت ها .
احراز سلامت جسمانی و روانی رانندگان بر اساس دستورالعمل اجرایی است که پس از تایید وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و با هماهنگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران برای اجرا به تمامی پزشکان انجام دهنده معاینات پزشکی درخواست کنندگان انواع گواهی نامه ، ابلاغ می شود .
ماده 10 – پزشکان انجام دهنده معاینات درخواست کنندگان گواهی نامه رانندگی ، ملزم به شرکت و کسب موفقیت در دوره آموزشی (( معاینات رانندگان )) که به وسیله وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی برگزار می گردد ، هستند .
پیوست (3)
مقررات و ضوابط حمل بار در جاده های کشور
ضوابط و مقررا ت حمل بار در جاده های کشور که توسط وزارت راه و ترابری با استناد به ماده (14) قانون نحوه رسیدگی به تخلفات واخذ جرایم رانندگی – مصوب 30/3/1350- با اصلاحات بعدی آن و بندهای 7 و 12 ماده (7) قانون تغییر نام وزارت راه و ترابری و تجدید تشکیلات وتعیین وظایف آن- مصوب 16/4/1353- تعیین گردیده است ، به شرح زیر می باشد :
ضوابط حمل بار
1- وزارت راه و ترابری می تواند در آزاد راههای کشور وسایل لازمه برای توزین و اندازه گیری ابعاد و وزن محور وسایط نقلیه سنگین را تهیه و مورد استفاده قرار دهد .
2- وزارت راه و ترابری می تواند با جلب مساعدت نیروی انتظامی ازعبور و مرور وسایط نقلیه ای که وزن وطرز بارگیری و ظرفیت محموله آن اضافه بر میزان مجاز باشد جلوگیری نماید.
3- مالکین وسایط نقلیه سنگین مکلف به رعایت مقررات یاد شده و سایر مقررات بین اللملی و مصوب از طرف وزارت راه و ترابری بوده و وزارت راه و ترابری برای اجرای این تصویب نامه با استفاده از نظر سندیکای مالکین کامیونها حدود و نظامات مربوط را تعیین و آگهی خواهد نمود.
4- وزارت راه و ترابری در اجرای مقررات این تصویب نامه عده لازم ازمهندسین آن وزارت را انتخاب خواهد نمود که با تشریک مساعی نیروی انتظامی اقدام لازم را معمول دارند .
مقررات حمل و نقل بار در راهها
الف – بار محوری
تعریف - فشار یا نیروی وزن وارده از سوی هر یک از محورهای وسایل نقلیه بر سطح راه را بار محوری
می نامند .
حداکثر فشار وارد از محورهای راهنما، منفرد و زوج بر سطح راه نباید از حدود ذیل تجاوز نماید .
1- محور راهنما ( دو چرخ ) شش تن
2- محور منفرد ( چهار چرخ ) سیزده تن
3- محور زوج ( هشت جرخ ) بیست تن
تبصره 1- برای استفاده از حداکثر فشار تعیین شده در فوق اندازه لاستیک چرخها نباید از 20* 750 کمتر باشد .
تبصره 2- چنانچه فاصله دو محور مجاور از یکدیگر کمتر از دو متر باشد، آن دو محور را روی هم محور زوج نامند و اگر فاصله از دو متر بیشتر باشد هر کدام محور منفرد محسوب می شود.
ب- وزن مجاز کامیونها
حداکثر وزن کامیون با بار آن نباید از حدود ذیل تجاوز نماید :
- کامیون دو محور 19 تن
- کامیون سه محور 26 تن
ج- وزن مجاز وسایل نقلیه مفصل دار
اول – کامیون نیمه یدک ( بارگیر مستقیما" به وسیله چرخ پنجم به کامیون اتصال دارد ) شامل:
1- تریلی سه محور ده چرخ بیست و شش تن
2- چهار محور چهارده چرخ سی و دو تن ( چنانچه فاصله بین دو محور عقب تریلی ازدو متر تجاوز نماید. حداکثر وزن مجاز ( تریلی با محموله ) ،36 تن می باشد.)
3- تریلی پنج محور دوازده چرخ سی و چهار تن
تبصره – در صورتی که مشخصات چرخهای تریلی بیش از اندازه معمول باشد، میزان ظرفیت حمل اضافی مشخص وبا مجوز واحدهای ذی ربط سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای حداکثر وزن ( تریلی با محموله ) تا 38 تن اجازه عبور داده می شود .
4- تریلی پنج محور هیجده چرخ چهل تن
دوم- کامیون با یدک (بارگیر به طور غیر مستقیم به وسیله صفحه گردان به مالبند و قفل و پین به کامیون متصل می شوند.) شامل:
1- کامیون دو محور شش چرخ بایدک دو محور شش چرخ سی تن ( کامیون شانزده تن – یدک چهارده تن ).
2- کامیون دو محور شش چرخ با یدک سه محور ده چرخ سی و دو تن ( کامیون شانزده تن – یدک پانزده تن ) .
3- کامیون سه محور ده چرخ با یدک دو محورشش چرخ سی و هشت تن ( کامیون بیست و دو تن – یدک شانزده تن ) .
4- کامیون سه محور ده چرخ با یدک سه محور ده چرخ چهل تن ( کامیون بیست و دو تن – یدک هیجده تن ) .
تبصره1- حداکثر وزن کامیون ویا وسایط نقلیه مفصلدار با بار نباید از میزان معین شده در کارت مشخصات آن تجاوز نماید.
تبصره 2- در بعضی از راههای کشور که دارای شرایط فنی ویژه ای می باشد ، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای محدودیت به وجود آمده در خصوص ابعاد و وزن وسایل نقلیه را اعلام می نماید.
د- ابعاد
ابعاد وسایط نقلیه با بار آن نباید از حدود زیر تجاوز نماید.
1- حداکثر عرض : دومتر و شصت سانتی متر .
2- حداکثر ارتفاع : چهار متر ونیم ( در راههای چالوس و هراز 8/3 متر ).
3 – حداکثر طول :
- کامیون دو محور با بار آن ده متر
- کامیون سه محور با بار آن دوازده متر
- تریلی با بار آن شانزده متر
- کامیون بایدک هیجده متر و سی و پنج سانتی متر
تبصره 1- محموله پس از بارگیری وسایط نقلیه باربری نباید از جلو کامیون بیش از پنجاه سانتیمتر و ازعقب آن بیش از سه متر بیرون باشد. قسمتی از بار که از کامیون و یا یدک و یا تریلی خارج می شود ، باید به طور خیلی واضح در شب به وسیله چراغ قرمز و در روز به وسیله پرچم قرمز مشخص گردد.
تبصره 2- وسایط نقلیه ای که ابعاد و وزن آنها از حدود فوق الذکر تجاوز نماید، به هیچ وجه اجازه حرکت در راهها را ندارد. مگر آنکه بار اضافی را تخلیه نمایند.
تبصره 3- متخلفین ازاین مقررات ضمن الزام به اجرای تبصره 2 ملزم به پرداخت حداکثر جریمه قانونی تخلف عدول از مقررات و پرداخت خسارت وارده به راه می باشند که توسط سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای برآورد خواهد شد. لذا خواهد شد. لذا لازم است متخلفین به واحدهای سازمان مزبور هدایت شوند .
تبصره 4- چنانچه حمل محموله هایی که غیر قابل تقسیم بوده، ووزن و ابعاد شان نیز حدود یاد شده تجاوز نماید و از محلی به محل دیگر از طریق جاده ضرورت یابد، لازم است با مجوز ( کامپیوتری ) سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای و واحد های تابعه آن در استانها ترتیب حمل و نقل این قبیل اشیاء داده شود. در این قبیل موارد پس از بررسی براساس ضوابط تعیین شده شرایط حمل و نقل اعلام خواهد شد . این شرایط شامل سرعت، ساعت حرکت ، مسیر ، پیش بینی های لازم به منظور جلوگیری از تصادم و ایجاد خسارت به راه و ابنیه فنی و غیر بوده و واحدهای انتظامی و سازمانهای مسئول مراقبت و نظارت خواهند نمود تا شرایط و ضوابط تعیین شده دقیقا" اجرا گردد.
تردد تریلی های 5 محور 12 چرخ با وزن کل حداکثر 40(چهل ) تن با لاستیک های نوع رادیال با عرض حداکثر 5/36
( سی و شش ونیم ) سانتی متر برای چرخ های بارگیر در مسیرهای ترانزیتی کشور بلامانع می باشد.
درخصوص الحاقیه مقررات حمل ونقل بار در راههای کشور موضوع کنترل ظرفیت کل وسایل نقلیه با ظرفیت کمتر از 19 تن نظیر کامیون بنز 911 و خاور 808و 608 با عنایت به اینکه درتعدادی از وسایل نقلیه مغایرتهایی بین ظرفیت مندرج در کارت مشخصات وسایل نقلیه با ظرفیت ناخالص مشاهده می گردد. به منظور رفع مشکل و تطبیق وسایل نقلیه فوق با استاندارد، ظرفیت کل وسایل نقلیه (وزن ناخالص ) به شرح زیر اعلام می گردد.
- کامیون بنز 911 11تن
- خاور 808 5/8 تن
- بادسان 14 B 6 7 تن
- ادسان 14 B 8 5/8 تن
- دیگر انواع کامیون و کامیونت با ظرفیت کمتر از 19 تن متعاقبا" اعلام می گردد.
تعداد بازدید این صفحه: 28069
خانه | بازگشت | میهمان (najaguest)
MHCIP Portal Generator
مهریه و وراثت در نکاح موقت هیات عمومی دیوان عدالت اداری اعلام کرد پرداخت حق بیمه ایام طرح خدمت پزشکان و پیراپزشکان الزامی است
نظرات (1)
با تشکر اطلاعات خیلی خوبی بود