اتحادیه هست ها و بایدها
اتحادیه هست ها و بایدها احسان زررخ
درآمد
باورم بر این است که نام اتحادیه سراسری کانون های وکلای دادگستری ایران پیش از آنکه به سبب جایگاه این اتحادیه به عنوان بزرگترین تشکل غیردولتیِ مستقلِ ایران بر سرزبان ها باشد با نام رئیس چند سال اخیر آن آقای بهمن کشاورز در اذهان جای گرفته، به گونه ای که در تصور برخی معادله مقابل نقش بسته بود: اتحادیه مساوی کشاورز !
البته ایشان مقصر نیستند، عدم مشارکت سایرین موجب گردیده که تراکم و بازتاب رسانه‌ای فعالیت های اتحادیه بیش از آنکه گویای فعالیت های یک نهاد صنفی مقتدر باشد، گویای اندیشه های یک فرد باشد! از مصاحبه با مطبوعات چاپی و الکترونیکی گرفته تا نامه های ارسالی به کانون های عضو؛ همه و همه صرفاً یک نام را تداعی می نمودند و آن هم ریاست اتحادیه بود.
البته در آغاز بحث می بایست اذعان نمایم که نمی توان منکر کارکردها و فعالیت های مثبت و ارزنده ریاست پیشین اتحادیه بود و در ابتدای بحث خود از ایشان سپاسگزاری می نمایم که در این مدت قبول زحمت کرده و امور اتحادیه را در حد توان و حتی بیش از آن اداره نموده اند، لکن همواره به این مهم اعتقاد راسخ داشته و دارم که بهترین دوست هر شخص بهترین منتقد بی غرض اوست و از این حیث به سبب دوستی با اتحادیه و علاقه‌ای که به این نهاد مردم نهاد دارم و خود را عضو کوچکی از آن می دانم ایده هایی را که در ذهن خود دارم مطرح می کنم، شاید با صیقل اندیشه دوستان به ابزاری کارآمد جهت بهبود وضعیت حرفه وکالت گردد!
نخست) اتحادیه : هست ها
همانطور که در بادی کلام مطرح شد وضعیت فعلی اتحادیه به گونه‌ای است که گویی اصولاً هیأت مدیره ای برای اداره آن وجود ندارد و تمامی امور در ید شخص واحدی به نام رئیس اتحادیه است و تمامی اظهارنظرها و تصمیم گیری ها با نظر مشارالیه است و سایر اعضای هیأت رئیسه هیچ گونه اختیاری در ابراز اراده کسانی که با رأی مستقیم و غیرمستقیم آنها انتخاب شده‌اند ندارند! به راستی این نقصان ناشی از کدام عامل است؟ آیا ناشی از اقتدار ریاست اتحادیه است؟ یا ناشی از ضعف سایر اعضاء؟ یا اینکه صرفاً از باب احترام و تواضع ایشان نسبت به ریاست اتحادیه است؟
به نظر می رسد اوضاع اتحادیه سراسری کانون های وکلای دادگستری ایران به سبب مجموع عوامل فوق و نیز بی تفاوتی بسیاری از اعضاء و علی الخصوص دوستان حاضر در شورای اجرایی به حال کنونی درآمده و موجبات متکلم وحده شدن ریاست آن را فراهم آورده بود. ایرادات مبنایی در شیوه کنونی اداری اتحادیه به گونه ای است که پذیرش اداره آن به کیفیت حاضر در دوره جدید هیأت رئیسه از سوی بسیاری مقبول نیست که در بخش دوم تحت عنوان بایدها بدان اشاره خواهد شد. وجود یک حالت بی‌طرفانه! در میان اعضای هیأت رئیسه های پیشین که عنان اداره امور را صرفاً به دست ریاست اتحادیه داده بود موجبات بدل شدن وی به متکلم وحده را فراهم کرده بود که این امر نیز ناشی از مطالبی است که پیشتر به صورت سوالی مطرح نمودیم! بسیاری از دوستان با توجه به فضای دوستانه بسیار نزدیک حاکم بر مجامع اداره کننده اتحادیه از باب احترام نیز که شده گاهی مخالفتی نمی کردند و بسیاری از امور اتحادیه بدون اظهارنظر کارشناسانه اعضای و صرفاً با اعلام رأی موافق یا ندرتاً مخالف ایشان همراه بود به گونه ای که یکبار حضور در جلسات اتحادیه این مهم را به اثبات می رساند و در واقع وضع اداره جلسات به گونه ای است که کوچکترین شباهتی به انتظارات اولیه از آن ندارد. در عمل اعضای اسکودا صرفاً میهمانانی هستند که در جلسات حضور به هم می رسانند و به تعبیری جلسات اتحادیه بزمی است و دیگر هیچ![*] حتی برگزاری جلسات شورای اجرایی هزینه های سرسام آوری بر کانون ها تحمیل می کند چه رسد به همایش هایی که به صورت شش ماهه برگزار می شود و غالباً نیز به تکرار مکررات و مباحث بی حاصل در کنار ضیافت های غیرضرور و پر زرق و برق می گذرد و این در حالی است که کانون ها برای تامین هزینه های خویش از حداقل ها هم چشم پوشی نمی کنند و چه بسیار کارآموزان و وکلای جوانی که در پرداخت هزینه های تمدید سالانه دچار مشکل‌اند و هیچ فریادرسی ندارند. این درحالی است که کانون ها به بهانه ناتوانی در تأمین منبع پرداخت 4٪سهم کانون از بیمه صندوق حمایت این مبالغ را که می بایست به موجب قانون خود پرداخت کنند از اعضای خویش می ستانند! وا عجبا! که اگر از بسیاری ظاهربینی ها و اسراف ها پرهیز شود، اوضاع جامعه وکالت بسیار بهتر از این وضع ناگوار فعلی خواهد بود.
دوم) اتحادیه: بایدها
حال که از هست ها گفتیم، لازم است از بایدها نیز سخن به میان آوریم. از خواست ها و آمال خویش برای آینده اتحادیه، به این امید که روزی شاهد نهادی پویا و تأثیرگذار باشیم.
اولین مصاحبه اعضای هیأت رئیسه جدید اتحادیه به صورت جمعی و با اظهارنظر غالب دوستان عضو بود که جای بسی امیدواری است و امید آن می رود که این روش ادامه داشته و نواب رئیس و بازرسان کانون نیز همواره احساس مسئولیت کرده پاسخگوی اعضای جامعه وکالت باشند و صرفاً به حضور فیزیکی به نحو "من در میان جمع و دلم جای دیگر است!" نباشند.
به راستی هدف غایی و فلسفه بنیادی اتحادیه سراسری کانون های وکلای دادگستری چه بوده است؟ به نظر می رسد که هدف تشکیل نهادی است که عهده دار امورات کانون های عضو در تعاملات اجتماعی، سیاسی، رسانه ای، آموزشی و... باشد تا بلکه موجبات اتحاد و اقتدار هرچه بیشتر کانون های وکلای دادگستری را فراهم آورد و به صورت متمرکز به تبیین راهکارها و رفع محدودیت های پیش پای اعضا بپردازد که این مهم تا حد زیادی همچنان در محدوده بایدها قرار گرفته است.
این مهم که اتحادیه می بایست زمینه رشد و بالندگی جمیع کانون ها را فراهم آورد و در ترسیم چهارچوب های مدیریتی آنان، روش های اداره امورات کانون، چگونگی برگزاری دوره های کارآموزی و اختبار، تعامل با دادگستری های سطح کشور، آموزش جامعه وکالت، حمایت از صنف وکالت و... اقدام نماید؛ لکن کدامیک از این موارد در حد معقول انجام پذیرفته و عملی گشته است؟
به جرأت می توان گفت که هیچ یک از موارد فوق در حد انتظار از سوی اتحادیه محقق نشده و این مهم را می توان منبعث از دو عامل دانست:
1- فقدان ضمانت اجرای واقعی برای پیروی کانون ها از تصمیمات اتحادیه و به تعبیری نقش ارشادی داشتن اتحادیه و وجود الزامات اخلاقی صرف برای کانون ها؛
2- حضور اتحادیه در حواشی غیرضرور و فاصله گرفتن آن از وظایف اصلی آن و تبدیل شدن آن به یک نهاد تشریفاتی و به تعبیر نگارنده لوکس! که بیشتر به درد ظریف کاری می خورد تا انجام کارهای بنیادین!
به راستی که جامعه وکالت از تکرار مکرراتی که بسیاری و از جمله نگارنده سطور حاضر بارها و بارها آن را تکرار نموده اند خسته شده و نیازمند اندکی عمل است چرا که "دو صد گفته چون نیم کردار نیست"
با این وصف به نظر می رسد که اتحادیه که نهادی برآمده از دل قانون نیست و صرفاً تشکیلاتی است که با اراده کانون ها به وجود آمده، می بایست در ساختار خویش بازنگری نماید.
تعیین حداقل های سنی برای حضور در اتحادیه و عضویت در شورای اجرایی در حال حاضر چندان صحیح به نظر نمی رسد و به گونه ای است که در حال حاضر با وضعیت پیری اتحادیه مواجه شده ایم به گونه ای که اگر یکبار در جلسات اتحادیه یا شورای اجرایی آن حضور داشته باشید کاملاً این دیدگاه را تصدیق می نمائید. لذا به منظور پویایی هرچه بیشتر اتحادیه ضروری است تا امکانات حضور اعضای جوان در اتحادیه و ارکان آن فراهم شود.
از سوی دیگر تشکیل کمیسیون هایی در اتحادیه اقدام موثری بود که هرچند تا حد بسیاری صرفاً عنوان هستند و عملاً اقدامی در راستای اداره امورات کانون ها ندارند و البته به درد بی هویتی که کمیسیون های کانون ها نیز با آن مواجه هستند دچار هستند و از خود اختیاری ندارند و صرفاً نظر مشورتی می دهند که آن هم غالباً بی اعتنا رها می شود. با این وصف اصل ایده خوب است و بسیار بهتر خواهد بود که اگر کمیسیون های بیشتر و تاثیرگذارتری تشکیل شوند و حیطه فعالیت های آنها نیز ترسیم شده و دارای حدود اختیارات باشند که از پیش مشخص و با پشتوانه اجرایی باشد. به عنوان مثال کمیسیون آموزش اگر به نحو فوق تشکیل شود و بر ساختار آموزشی وکلا در سرتاسر ایران نیز نظارت داشته باشد و در معرفی و ارائه اساتید طراز اول کشور که غالباً نیز عضو کانون های وکلا هستند اقدام نماید و به صورت جامع و منسجم کمیسیون های آموزش کانون ها را تحت حمایت خود قرار دهد به بهترین شکل موجبات بالندگی بیش از پیش جامعه وکالت را موجب خواهد شد.
سوای موارد فوق تبیین و تقویت جایگاه اتحادیه نیز در آینده جامعه وکالت نقش به سزایی خواهد داشت. موضع گیری های موازی از سوی کانون های عضو و علی الخصوص کانون مرکز که گاهاً همراه با اشتباهاتی است! از جمله اظهار نظر اخیر که با پاسخ وزیر دادگستری مواجه گردید! اظهارات اینچنینی که تمامی جامعه وکالت را زیر سوال می برد و در اذهان مخاطبان ضعف بنیه علمی صنف وکیل را متبادر می کند حال آنکه این اظهارات صرفاً اظهار نظر دوستان هیأت مدیره کانون مرکز و یا صرفاً رئیس آن است و هیچ ارتباطی به سایرین ندارد. اما به هرحال اظهار نظرهایی از این دست نباید از سوی کانون های وکلا صورت پذیرد و می بایست از سوی اتحادیه و پس از بررسی های لازم باشد تا هم فاقد ایرادات علمی باشد و هم از طریق مجرای اصلی اعلان نظر یا همانا اتحادیه صورت پذیرفته باشد.
با این وصف به سبب پرهیز از اطاله کلام به همین مختصر بسنده کرده و این گونه جمع بندی می نمایم که امید است هیأت رئیسه جدید اتحادیه با انسجام فکری و عملی به اداره امورات اتحادیه بپردازند و از تک بُعدی شدن و تمرکز امور بر رئیس اتحادیه دوری نمایند و از سوی دیگر با تقویت کمیسیون های نوپا و گسترش آنها و نیز اعطای اختیارات اجرایی به آنها موجبات تعالی روز افزون جامعه وکالت را فراهم آورند.
[*] تعبیری است از دوست بزرگوارم آقای پرویز علی پناه
منبع: نشریه مدرسه حقوق
آراء نویسندگان ، لزوماً دیدگاه " کنگره ملی وکلا " نیست.
مشکلات وکلای دادگستری جنبه های حقوقی ثبت الکترونیکی
