یکسان سازی پوشش دانشجویان، قانون یا سلیقه؟
یکسان سازی پوشش دانشجویان، قانون یا سلیقه؟
سال تحصیلی جدید در حالی شروع میشود که بار دیگر مقررات و ضوابط مربوط به دانشجویان و بایدها و نبایدهایی که باید رعایت کنند مورد توجه رسانهها قرار گرفته است.
خشی از مقررات دانشجویی در باره ضوابط مربوط به عفاف و حجاب است. دانشگاه ها بایدها و نبایدهایی را با توجه به عرف و فرهنگ جامعه ما برای دانشجویان وضع میکنند که باید از سوی آنها رعایت شود در غیر این صورت با ضمانتاجراهای انضباطی با آنان برخورد خواهد شد. این بایدها و نبایدها بر اساس قوانین و مقررات بالادستی و مقررات مبنای تصویب آنها محسوب میشوند. مبنای اصلی وضع ضوابط مربوط به حجاب در دانشگاهها، مقررات مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است. یکی از موضوعاتی که در روزهای اخیر در رسانه ها بازتاب خبری داشت موضوع ابلاغ دستورالعملی برای متحد الشکل کردن پوشش دانشجویان است. در ادامه در گفتوگو با کارشناسان حقوق فرهنگی و نمایندگان مجلس به بررسی ابعاد حقوقی این موضوع میپردازیم.
یکسانسازی پوشش امکان پذیر نیست
یک کارشناس حقوق فرهنگی درباره مقرراتی که درباره نحو پوشش در دانشگاهها وضع میشود میگوید: در خود اصل پوشش دانشجویان یک سری محدودیتهایی هست، اما آنچه که به نظر من میآید این است که یکدست شدن لباس در دانشجویان ممکن نیست.
محسن داوری به «حمایت» میگوید: استفاده از پوشش باید بر طبق قوانین باشد. اما متحد کردن پوشش لباس در دانشجویان ممکن نیست و متحد کردن پوشش برای محیطهای دانشجویی امکان ندارد. قانونگذاری باید براساس اصول شرعی باشد وگرنه ایجاد مشکل میکند.
وی خاطرنشان میکند: این مسایل باید با توجه به اصول کلی صورت بگیرد تا با روحیات بشر منطبق باشد. برای مثال گشت امنیت اخلاقی در جامعه دارای پشتوانه است. در دانشگاه هم باید قوانینی وضع شود تا مسایل هم عرفی و هم شرعی اجرا شود و با روح اخلاقی جامعه هم سازگار باشد.
داوری همچنین در ادامه بیان میکند، یکپارچه کردن پوشش در قوانین نیست بلکه در حد رعایت اصول امکانپذیر است. این که باید در جامعه فرهنگسازی صورت بگیرد درست است، اما در مورد پوشش باید محدودیتهایی وجود داشته باشد که از لحاظ شرعی رعایت شود. در واقع ضوابطی وجود داشته باشد که پوشش شرعی باشد.
در حال حاضر ما در دانشگاهها پوششهایی که براساس شرع و اصول قانونی باشند بسیار کم داریم. باید به موازات این محدودیتها فرهنگسازی هم صورت بگیرد، به این شکل نیست که همه چیز خود به خود درست شود. فرهنگسازی هم باید در کنار محدودیتها و ممانعتها باشد.این مدرس دانشگاه در ادامه صحبتهای خود میافزاید: همانطور که گفتم گشت امنیت اخلاقی خوب و جامع است که البته متاسفانه به خوبی اجرا نمیشود. به دلیل این که در دولت دیدگاههایی وجود دارد که با این گونه موارد مغایر است. این کار باید با همکاری همه ارگانهای مربوطه انجام شود. اگر در کنار این گشتها صداوسیما و دانشگاهها همکاری میکردند و برنامهها و همایشهایی در حمایت و تبلیغ پوشش اسلامی، ایرانی صورت میگرفت، این کار بسیار خوب به اجرا در میآمد. اما متاسفانه امروز که تصمیم به اجرای گشت امنیت اخلاقی گرفته میشود از فردا ما به کرات در روزنامهها انتقادهای شدیدی در مورد این قضیه میخوانیم. در صورتی که چنین اقدامی بسیار لازم و ضروری است.
ضرورت همکاری و هماهنگی همه دستگاهها
این کارشناس حقوق فرهنگی تصریح میکند: موضوعی که در این زمینه لازمالاجرا به نظر میرسد همکاری همه دستگاههای کشور برای حرکت یک سو در این زمینه است. برای رعایت صحیح حجاب اسلامی باید همه با هم یکدست شوند و در تمامی ارگانها این موضوع رعایت شود، مثلا در فیلمها پوششی که مناسب و در چارچوب شرع اسلام است تبلیغ و حمایت کنند.
داوری اشاره میکند: در مورد بحثهای دانشگاهی همانطور که قبلا گفتهام وضعیت پوششهایی که وجود دارد مورد تایید شرع و قانون ما نیست. البته با توجه به این که نوع دانشگاههای ما اسلامی است به نظر من برای ایجاد پوششهای اسلامی در دانشگاهها هم باید در بحث ورود دانشجویان بدحجاب دقت نظر داشته باشند و هم در دانشگاه بعد از ورود، فریضه امربه معروف و نهی از منکر انجام شود.
این کارشناس حقوق فرهنگی تاکید میکند: اگر قرار باشد نسبت به این موضوع بیتوجه باشیم و حتی در مواردی، چنین پوششهایی را به شکلهای مختلف مورد تشویق قرار دهیم. هیچ گاه نمیتوانیم دانشگاههایی در حد و اندازه کشورمان و با توجه به قوانین و شرع داشته باشیم و همچنان مشکلاتی که میبینیم وجود خواهد داشت و حتی با گذشت زمان بر این مشکلات افزوده خواهد شد.
یکسانسازی پوشش مبنای قانونی ندارد
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز در گفت وگو با « حمایت » درباره دستورالعملهای مربوط به یکدست کردن پوشش دانشجویان بیان میکند: هر بخشنامه و دستورالعملی که از طریق سازمانها و نهادهای دولتی ارائه میشود و الزام و اجبار به اجرای آن وجود دارد باید یک منبع قانونی داشته باشد.
وحید احمدی تاکید میکند: چنین دستورالعملهایی که از مراکز و سازمانهای دولتی صادر میشود باید مستند به یک منبع قانونی باشد و بدون استناد به قانون و مصوبه قابلیت و شایستگی اجرایی شدن ندارد.
این نماینده مجلس در ادامه تصریح میکند مباحث قانونی که در حال حاضر وجود دارد و در شورای انقلاب فرهنگی هم به آن تاکید شده است در مورد پوشش زنان و مردان است که لازم الاجرا در اذهان عمومی است.
در شورای انقلاب فرهنگی قوانین در مورد پوشش با تاکید بر حفظ عفاف و حجاب وجود دارد اما چنین دستورالعملی مبنی بر یکدست کردن پوشش در هیچ جا وجود ندارد و بر عکس به رواج تنوع تاکید شده است.
این عضو کمیسیون امنیت ملی تاکید میکند مباحث اخیر که منشای یک مصاحبه یا اظهار نظر یک مسئول در یک سازمان دولتی، یا ارگان یا موسسهای است قانونی نیست. وی بار دیگر به تاکید بر این موضوع میپردازد که بیان چنین صحبتهایی باید مستند باشد.
اینکه کدام قانون است و اینکه زمینه اجرای آن برای افراد وجود دارد و یا اینکه به آن تن میدهند، و برای چه کسانی قابل اجراست؛ که البته اگر قانونی تصویب شود باید زمینههای اجرایی شدن و پذیرفتن آن وجود داشته باشد. با وجود اینکه در جامعه ما زمینههای حجاب پذیرفته است البته نوع پوشش و رنگ پوشش را قانونگذار تاکید نکرده و الزامی در این خصوص وجود ندارد. تنها به عنوان حجاب برتر تاکید شده است و آنچه الزامی است فقط حجاب و عفاف است.
تاکید بر ترویج فرهنگ حجاب
عضو کمیسیون امنیت ملی اضافه میکند: جامعه ما به عنوان جامعه اسلامی به حجاب تاکید دارد و یک جامعه متکی به سنت های خودش است.
وحید احمدی میگوید: ممکن است کسانی با سنتشکنی و تبعیت از فرهنگ غربی به عناد با فرهنگ حجاب و عفاف بپردازد که در صورتی که رفتار او مصداق جرمی باشد با او برخورد میشود. اما در جامعهای که پایه اعتقادی دارد و از باور قوی برخوردار هست نباید نسبت به حجاب سست بود. حجاب حفاظت و مصونیت است چه برای خانمها و چه برای آقایان.
وی در مورد فرهنگسازی در زمینه حجاب و عفاف اشاره میکند: متحدالشکل کردن پوشش نیاز به آموزش و فرهنگسازی دارد و نمیتوان بدون زمینهسازی آن را اجرا کرد. اگر کسی در یک سازمان کار میکند و ملزم به پوشیدن یک فرم است، این کار قابل اجراست اما کلا در جامعه بدون زمینهسازی امکان ندارد. احمدی ادامه میدهد: اگر قرار باشد یک طیف وسیعی بخواهند به سمت یک کار پیش بروند باید زمینهسازی شود و حتی شاید در حال حاضر توانایی آن در جامعه وجود ندارد.
باید بررسی صورت گیرد، و نقاط ضعف و قوت طرح بررسی و تبیین شوند.این موضوع در حال حاضر در حد گمانه و ایده است و در قالب قانون نیست و اگر هم روزی امکانپذیر بشود ابتدا باید زمینههای اجرای آن در مجموعه مهیا باشد. جامعه ما روی پوشش حساس است اما روی تنوع و نوع پوشش چنین حساسیتی نیست.
وی در خاتمه اظهار داشت: آنچه میشود از قوانین و مقررات موجود در کشور استنباط کرد و در شورای انقلاب فرهنگی آمده است، حجاب و عفاف است و تنوع و نوع آن نیز پذیرفته شده است.
ممکن است در جامعه از نظر فرهنگی سعی کنند که کشور دارای یک الگو باشد، و دنبال طرح یک مدل یا مدلهایی باشند اما موضوع فرهنگسازی با اجبار که باید مبنای قانونی نداشته باشد متفاوت است. این عضو کمیسیون امنیت ملی معتقد است: بد نیست اگر جامعه مدل داشته باشد و این مدل قابل قبول باشد و براساس فرهنگها و اعتقادات جامعه و کشور خودمان باشد؛ اما این چیزی نیست که با یک بخشنامه امکانپذیر باشد باید پیشینهسازی، تبلیغ و فرهنگسازی شود. الگوسازی در صورتی که مبتنی بر الگوها و اصول ایرانی اسلامی و هماهنگ با باورها و اعتقادات مردم کشور و جامعه باشد قابل قبول است در صورتی که بررسی شده باشد و فرهنگسازی نیز صورت پذیرد موفق خواهد بود.
سخن آخر
آنچه کارشناسان در مورد تاکید قرار دادند این بود که تصویب مصوبهای که در آن دانشجویان ملزم به استفاده از لباسهاس متحدالشکل شوند نه جنبه قانونی دارد و نه منطقا پذیرفته است.
کارشناسان تاکید داشتند که اگر چه مقرراتی در رابطه با حجاب به تصویب رسیده و الزام به رعایت حجاب و عفاف در دانشگاهها امری ضروری است که باید برای آن ضمانتاجرا تعیین شود اما موضوع متحدالشکل کردن لباسها امر دیگری است که تکلیفی به دانشجویان بار میکند که نیاز به تصویب قانون دارد و چنین قانونی در حال حاضر وجود ندارد.
آنها بر این اعتقاد هستند که ترویج نوع خاصی از پوشش که بر معیارهای فرهنگی و بومی ما تاکید داشته باشد امری پسندیده است اما چنین کاری نیاز به فرهنگسازی و اقدامات فرهنگی دارد و از طریق اجبار به استفاده از نوع و رنگ خاصی از پوشش نمیتواند راه به جایی ببرد.
حمایت
ویژهنامه حقوقی فناوری نانو آسیب شناسی وکالت دادگستری-قسمت چهارم