آئین نامه جلوگیری از آلودگی هوا
فصل اول - تعاریف
ماده 1 - از نظر این آیین نامه تعاریف کلمات و اصطلاحاتی که به کار رفته به شرح ذیل است :
1 - مواد آلوده کننده هوا - که اختصارا آلوده کننده نامیده می شود عبارت است از هر نوع ماده گازی ، بخار، مایع و جامد یا مجموعه و ترکیبی از آنها که در هوای آزاد پخش و باعث آلودگی هوا شده و یا به آلودگی آن بیفزاید یا تولید بوهای نامطبوع کند از قبیل :
دود، دوده، ذرات معلق ، ذرات رسوب کننده ،اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای ازت ،
اکسیدهای کربن ، اکسیدکننده ها، هیدروکاربورها، اسیدها، مواد رادیواکتیو، آمونیاک .
2 - آلودگی هوا - عبارت است از وجود یک یا چند آلوده کننده در هوای آزاد به مقدار و مدتی که کیفیت آن را به طوری که مضر به حال انسان و یا سایر موجودات زنده و یا گیاهان و یا آثار و ابنیه باشد تغییر دهد.
3 - هوای آزاد - عبارت است از جو طبیعی زمین و شامل هوای داخل یک محدوده سرپوشیده نمی باشد.
4 - منابع مولد آلودگی - که اختصار منابع نامیده می شوند به سه طبقه به شرح زیر تقسیم می گردند.
الف - کارخانجات و کارگاهها: عبارت است از محل مشخصی که در آن یک یا چند دستگاه و یا وسیله به منظور تولید فرآورده ها یا عرضه خدمات مورد استفاده قرار می گیرد و بهره برداری از آن سبب ایجاد یک یا چند آلوده کننده می باشد.
ب - وسایل نقلیه موتوری : عبارت است از هر نوع وسیله ای که با موتورهای درون سوز و یا برون سوز حرکت می کند و برای حمل و نقل مورد استفاده قرار می گیرد و در صورت به کار انداختن منشا ایجاد یک یا چند نوع آلوده کننده می گردد.
ج - منابع متفرقه : عبارت است از منابعی غیر از کارخانجات و کارگاهها و وسایل نقلیه موتوری و هر عمل یا ترک عملی که موجب آلودگی هوا می گردد.
5 - منابع موجود: عبارت از منابعی است که تا تاریخ لازم الاجرا شدن این آیین نامه بر طبق مقررات مربوط سفارش ، وارد، تاسیس ، ساخته و یا به کار انداخته شده اند.
6 - منابع جدید: عبارت از منابعی است که بعد از تاریخ مذکور در بند 5 سفارش ، وارد، تاسیس ، ساخته و یا به کار انداخته می شوند.
7 - میزانها و معیارها: که در آیین نامه استاندارد نامیده می شود عبارت است از حدود مجاز و مشخصات ویژه ای که با توجه به اصول حفاظت و بهسازی محیط زیست برای هوای آزاد، منابع و آلوده کننده ها تعیین می شود.
8 - مسئول : عبارت از هر شخص حقیقی است که اداره یا تصدی کارخانه و یا کارگاه را خواه برای خود و خواه به نمایندگی از طرف شخص یا اشخاص دیگر به عهده دارد و یا شخصا عامل ایجاد آلودگی از طریق وسایل نقلیه موتوری و یا منابع متفرقه می باشد.
9 - وسایل و روشهای مناسب : عبارت از مناسبترین وسایل یا روشها و یا استفاده از سوختهایی است که کاربرد آن با توجه به شرایط محلی ، درجه پیشرفت و امکانات علمی و فنی و هزینه های مربوط، کاهش موثر یا جلوگیری از انتشار آلوده کننده ها را امکان پذیر می سازد.
10 - سوخت مجاز: عبارت از سوختی است که تحت شرایط و ضوابطی مصرف آن آزاد می باشد.
فصل دوم - وظایف و اختیارات
ماده 2 - استانداردهای هوای آزاد هر منطقه و همچنین استانداردهای آلوده کننده های حاصل از منابع که به هر طریق وارد هوای آزاد می گردند و مشخصات هر نوع دستگاه تخلیه کننده مربوط به این منابع با توجه به کیفیت هوای هر منطقه و وضع حفظ مناسبات محیط زیست (آکولوژیک ) توسط سازمان با همکاری سازمانهای ذیربط تهیه و پس از تصویب شورای عالی به موقع اجرا گذارده می شود.
ماده 3 - انواع سوختهای مجاز و شرایط و ضوابط و مصرف آن توسط سازمان با همکاری شرکت ملی نفت ایران و وزارت نیرو تعیین و پس از تصویب شورای عالی به مرحله اجرا گذارده خواهد شد.
ماده 4 - سازمان مکلف است نسبت به شناسایی کلیه کارخانجات و کارگاهها و در صورت لزوم سایر منابع از طریق پرسشنامه های مخصوص در حدود مسائل مربوط به ایجاد آلودگی هوا و اخذ اسناد و مدارک مربوط اقدام نماید.
مسئولین موظفند اطلاعات و مدارک مورد نیاز را در صورت درخواست در اختیار سازمان قرار دهند.
انواع پرسشنامه های مذکور در این ماده و مفاد آن توسط سازمان تهیه خواهد شد.
تبصره 1 - وزارتخانه های صنایع و معادن و کار و امور اجتماعی و اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاقهای اصناف و سایر سازمانهای ذیربط در اجرای مفاد این ماده با سازمان همکاری خواهند نمود.
تبصره 2 - اطلاعات و مدارکی که از نظر مسئولین جنبه محرمانه دارد و در اختیار سازمان گذارده می شود صرفا برای انجام وظایف سازمان مورد استفاده قرار گرفته و در دسترس غیر گذارده نخواهد شد.
ماده 5 - سازمان با توجه به اهمیت منابع به پرسشنامه ها و مدارک هر یک از این منابع رسیدگی و نوع و میزان آلودگی حاصل را مشخص و مراتب را کتبا به مسئول مربوط اخطار خواهد نمود. در این اخطاریه باید نوع آلودگی و میزان آن و راهنماییهای لازم برای جلوگیری از آلودگی هوا با توجه به استانداردهای تعیین شده همچنین مهلت رفع آلودگی صریحا قید شود.
تبصره - روشهای نمونه برداری و سنجش میزان آلوده کننده ها و شرایط ارائه نتایج و محاسبات مربوط توسط سازمان تعیین و اعلام ملاک عمل خواهد بود.
ماده 6 - مهلت مذکور در ماده 5 در مورد کارخانجات و کارگاهها با توافق وزارت صنایع و معادن تعیین خواهد شد. در صورتی که صاحب یا مسئول کارخانه و یا کارگاهی که موجبات آلودگی محیط زیست را فراهم می نماید با دلائل و مدارک قابل قبول سازمان اثبات نماید که ظرف مهلت مقرر در اخطاریه سازمان رفع آلودگی عملی نمی باشد، سازمان مجاز است فقط برای یک بار مهلت اضافی مناسب برای اینگونه کارخانجات و کارگاهها قائل شود.
ماده 7 - مسئولین مکلفند ظرف مهلت مذکور در اخطاریه نسبت به رفع موجبات آلودگی اقدام و در غیر این صورت تا رفع موجبات آلودگی مذکور در اخطاریه از به کار انداختن منبع خودداری نمایند.
ماده 8 - در صورتی که به علت کیفیت خاص جوی آلودگی هوا بر اساس استانداردهای مقرر به حدی برسد که سلامت انسان و محیط زیست را به مخاطره بیاندازد سازمان با سریع ترین وسیله موجود از قبیل رادیو و تلویزیون به مسئولین منابع موثر در آلودگی دستور خواهد داد تا موقتا با تقلیل یا قطع فعالیت یا هر طریق دیگری که در دستور سازمان مشخص خواهد شد به رفع خطر کمک نمایند.
ماده 9 - در مواردی که سازمان بر مبنای دلائل کافی تشخیص دهد که کاهش یا از بین بردن آلودگی هوا ناشی از منابع موجود از طریق دیگر به جز انتقال برخی از آنها به نقاط مناسب امکان پذیر نمی باشد، طرحی در این مورد با همکاری و کسب نظر سازمانها و موسسات ذیربط تهیه و با تایید شورای عالی پس از تصویب هیات وزیران به مورد اجرا خواهد گذاشت .
ماده 10 - سازمان به منظور کاهش یا جلوگیری از آلودگی هوا ناشی از منابع استفاده از وسایل و روشهای مناسب را پس از کسب نظر سازمانهای ذیربط و تصویب شورای عالی الزامی خواهد کرد.
تبصره - در مواردی که مسئولین اثبات نمایند که با استفاده از طرق دیگری به جانشینی وسایل و روشهای مناسب موضوع این ماده ، منظور سازمان تامین گردیده است از شمول ماده مزبور مستثنی می باشند.
ماده 11 - سازمان مجاز است در اجرای وظایف قانونی محول و اطمینان از
رعایت مفاد قانون و مقررات مربوط به حفاظت و بهسازی محیط زیست در هر زمان
که لازم است هر یک از منابع را با اعزام مامورین مربوط بازرسی نماید. در صورتی که بازرسی هر یک از این منابع به موجب قوانین دیگر مستلزم کسب اجازه از دادستان باشد، نسبت به اخذ نمایندگی دادستان اقدام خواهد شد. ولی در موارد اضطراری مامورین سازمان اقدام و ظرف 48 ساعت مراتب را به دادستان محل یا جانشین نامبرده کتبا اطلاع خواهند داد.
تبصره - منازل مسکونی مشمول موارد اضطراری مذکور در این ماده نمی باشد. ماده 12 - مامورین سازمان می توانند هنگام بازرسی منابع مذکور در ماده قبل از مواردی که مصرف یا پخش آنها در هوای آزاد موثر در آلودگی هوا می باشد نمونه برداری نمایند.
ماده 13 - مسئول و یا هر شخص دیگری که به طور مستقیم یا غیر مستقیم به نحوی از انحا مانع از انجام وظایف مامورین سازمان گردد طبق مقررات قانونی تحت تعقیب قرار خواهد گرفت .
ماده 14 - مامورین سازمان در موارد زیر از بازرسی منابع ممنوع می باشند.
1 - وقتی که مامور یا همسر او با مسئول یا صاحب منابع قرابت نسبی یا سببی تا درجه سوم از طبقه دوم دارد.
2 - وقتی که مامور قیم یا وکیل امور یکی از صاحبان یا مسئولین منابع باشد.
3 - وقتی که مامور یا همسر او وارث مسئول یا یکی از صاحبان منابع باشد.
4 - وقتی که مابین مامور و یکی از صاحبان یا مسئول منابع یا همسر او دعوای مدنی یا کیفری در یکی از مراجع قانونی مطرح باشد.
5 - وقتی که مامور یا همسر او یا اولاد وی به نحوی در منابع مورد بازرسی سهیم باشد.
در صورتی که مامور سازمان بدون توجه به ممنوعیت خود بازرسی نموده و گزارش دهد پس از احراز ممنوعیت ، گزارش امر بلااثر تلقی خواهد شد.
ماده 15 - هرگاه مامور سازمان به تکالیف قانونی خود در بازرسی عمل ننماید و یا به طور کلی در انجام وظایف محول تخلف کند پس از ثبوت علاوه بر مجازات اداری در صورتی که عمل مامور طبق یکی از قوانین مستلزم تعقیب جزایی باشد مراتب به مراجع صالح قضایی اعلام خواهد شد.
ماده 16 - مامورین سازمان که برای بازرسی اعزام می گردند باید دارای برگ شناسایی و حکم کتبی ماموریت بوده و آن را به هر شخص ذینفعی که درخواست نماید ارائه دهند.
فصل سوم - منابع مولد آلودگی
بخش اول - کارخانجات و کارگاهها
ماده 17 - صدور پروانه تاسیس هر نوع کارخانه و کارگاه جدید و توسعه و تغییر کارخانجات و کارگاههای موجود، مستلزم رعایت مقررات و ضوابط حفاظت و بهسازی محیط زیست می باشد.
تبصره 1 - انواع کارخانجات و کارگاههای مشمول مقررات این آیین نامه و طبقه بندی آنها توسط سازمان و وزارتخانه های صنایع و معادن و کار و امور اجتماعی تعیین خواهد شد.
تبصره 2 - وزارت صنایع و معادن رونوشتی از کلیه پروانه هایی که برای تاسیس کارخانجات و کارگاهها صادر می نماید، جهت اطلاع به سازمان ارسال خواهد داشت .
ماده 18 - سازمان مکلف است مقررات و ضوابط موضوع ماده 17 این آیین نامه را تهیه و پس از تصویب شورای عالی جهت اجرا به مراجع ذیربط اعلام نماید.
بخش دوم - وسایل نقلیه موتوری
ماده 19 - به کار انداختن و سایل نقلیه موتوری که بیش از استانداردهای مقرر دود و آلوده کننده های دیگر وارد هوای آزاد می نمایند ممنوع است .
ماده 20 - تولیدکنندگان وسایل نقلیه موتوری و موتورهای مربوط به این وسایل ملزم به رعایت استانداردهای مقرر می باشد.
تاریخ اجرای استانداردهای مربوط توسط سازمان و وزارت صنایع و معادن تعیین خواهد شد.
ماده 21 - وزارت بازرگانی و سایر سازمانهای ذیربط دولتی مکلفند در مقررات صادرات و واردات کشور، ورود هر نوع وسایل نقلیه موتوری و موتورهای این وسایل که مغایر با استانداردهای مقرر باشند غیر مجاز اعلام نمایند.
ماده 22 - سازمان به منظور کاهش یا از بین بردن آلوده کننده های حاصل از وسایل نقلیه موتوری موجود و وسایل نقلیه و موتورهای این وسایل که قبل از اجرا استانداردهای مذکور در مواد 20 و 21 تولید یا وارد می شوند، استفاده از وسایل و روشهای مناسب را پس از تصویب شورای عالی الزامی خواهد نمود.
ماده 23 - شماره گذاری هر نوع وسیله نقلیه موتوری مستلزم رعایت استانداردهای مقرر می باشد.
ماده 24 - هر وسیله نقلیه موتوری که به کار انداخته می شود باید دارای گواهینامه مخصوص مبنی بر رعایت استانداردهای آلودگی هوا باشد.
از حرکت وسایل نقلیه موتوری فاقد گواهینامه مزبور در شهرها توسط مامورین راهنمایی و رانندگی و در خارج از شهرها توسط پلیس راه جلوگیری به عمل خواهد آمد.
ماده 25 - از تاریخ لازم الاجرا شدن مفاد ماده 24 که به پیشنهاد سازمان و تصویب شورای عالی تعیین خواهد شد فقط مراکزی می توانند گواهینامه مذکور در ماده 24 را صادر نمایند که صلاحیت آنها از طرف سازمان تایید شده باشد.
ماده 26 - اجرای مفاد مواد 19 و 24 و 25 طبق مصوبات شورای عالی تعیین خواهد شد.
ماده 27 - سازمان می تواند مراکز نمونه ای به منظور ارائه روشهای جلوگیری از آلوده کننده های حاصل از وسایل نقلیه موتوری همچنین اندازه گیری و طرق تقلیل یا رفع این آلوده کننده ها ایجاد نماید و به علاقمندان تاسیس اینگونه مراکز راهنماییهای علمی و فنی لازم را معمول دارد.
بخش سوم - منافع متفرقه
ماده 28 - پخش هر نوع آلوده کننده از منابع متفرقه در هوای آزاد بیش از استانداردهای مقرر ممنوع است .
ماده 29 - انواع منابع متفرقه توسط سازمان تعیین و طبقه بندی خواهد شد.
سازمان مجاز است با تصویب شورای عالی محدودیت و ممنوعیتهای زمانی و مکانی و نوعی برای منابع متفرقه برقرار همچنین استفاده از مناسبترین روشها و وسایل را در مورد این منابع الزامی نماید.
فصل چهارم - مجازاتها
ماده 30 - کسانی که استانداردهای موضوع ماده 2 و یا دستورات سازمان مذکور در ماده 8 و یا روشها و وسایل الزامی شده موضوع ماده 10 این آیین نامه را رعایت و اجرا ننمایند بر حسب مورد به شرح زیر به جزای نقدی محکوم خواهند شد.
الف - مسئولین کارخانجات و کارگاهها از سی هزار ریال تا پنجاه هزار ریال .
ب - مسئولین وسایل تولید حرارت در منازل مسکونی از قبیل بخاری - آبگرمکن ، حرارت مرکزی از پانصد ریال تا پنج هزار ریال .
پ - مسئولین اماکن عمومی همچنین سایر منابع متفرقه از پنج هزار و یک ریال تا پنجاه هزار ریال .
ت - مسئولین وسایل نقلیه موتوری از دو هزار ریال تا پنج هزار ریال .
ماده 31 - کسانی که اسناد و مدارک و اطلاعات مورد نیاز سازمان (موضوع ماده 4 این آیین نامه ) را در اختیار نگذارند و یا اسناد و مدارک و اطلاعات خلاف واقع ارائه نمایند به جزای نقدی از سی هزار ریال تا پنجاه هزار ریال محکوم خواهند شد.
ماده 32 - کسانی که بر خلاف مفاد ماده 19 این آیین نامه وسایل نقلیه موتوری به کار بیاندازند به جزای نقدی از دو هزار ریال تا پنج هزار ریال محکوم خواهند شد.
فصل پنجم - مقررات مختلف
ماده 33 - کارخانجات و کارگاهها مکلفند پس از اعلام سازمان مسئول مربوط را کتبا با قید اقامتگاه قانونی وی معرفی نمایند.
تبصره 1 - در مورد کارخانجات و کارگاههای متعلق به اشخاص حقوقی تا زمانی که مسئول معرفی نشده است مدیر عامل یا رییس شخص حقوقی مربوط بر حسب مورد مسئول شناخته می شود.
تبصره 2 - در مورد کارخانجات و کارگاههایی که بدون تشکیل شرکت بر اساس قانون تجارت متعلق به یک یا چند نفر می باشند، تا زمانی که مسئولی معرفی نشده است صاحب پروانه مسئول شناخته می شود.
ماده 34 - مسئولین مذکور در ماده 33 مکلفند در صورت تغییر محل یا نام کارخانه و یا کارگاه همچنین تغییر محل اقامت قانونی خود بلافاصله مراتب را کتبا به سازمان اعلام دارند و در غیر این صورت آخرین مدارک موجود در سازمان مناط اعتبار خواهد بود.
ماده 35 - هر گونه اختیاراتی که به موجب این آیین نامه درباره تهیه و تنظیم ضوابط مقررات فهرستها، استانداردها و مشخصات که به سازمان تفویض گردیده است همچنین مواردی که اجرا آن به تایید یا تصویب شورای عالی موکول گردیده است 20 روز پس از انتشار در روزنامه رسمی کشور و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار مرکز لازم الاجرا است مگر آن که در مصوبه تاریخ دیگری مقرر شده باشد.
ماده 36 - در مواردی که به استناد ماده 11 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست و تبصره ذیل آن دستور ممانعت از کار و فعالیت کارخانه یا کارگاهی صادر می شود، مراتب به دادستان حوزه قضایی مربوط اعلام و بلافاصله مفاد آن به دستور دادستان توسط مامورین انتظامی ذیربط به مرحله اجرا گذارده می شود.
ماده 37 - سازمان به منظور پیشگیری از آلودگی هوا و تشویق کلیه مسئولین منابع به رفع آلودگی و ایجاد انگیزه جهت یافتن وسایل و روشهای مناسب و تحقیق در این زمینه تدابیر لازم را با تایید شورای عالی اتخاذ و پس از تصویب مراجع صلاحیتدار به مرحله اجرا خواهد گذاشت .
ماده 38 - وزارتخانه ها و سازمانهای دولتی ذیربط و شهرداریها برای ایجاد هر گونه شهر و شهرک و مجتمعهای مسکونی و صنعتی همچنین بررسی و تصویب نقشه جامع شهرها، نظر سازمان را از لحاظ پیش بینی ضوابط و مقررات مربوط به حفاظت و بهسازی محیط زیست جلب خواهند نمود.
آیین نامه فوق مشتمل بر سی و هشت ماده و نه تبصره به استناد ماده 10 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست پس از تصویب کمیسیونهای دادگستری ، بهداری و کشاورزی و منابع طبیعی مجلس سنا در جلسات 18/3/1354 و 11/4/1354، در جلسات روز یکشنبه بیست و نهم تیر ماه یک هزار و سیصد و پنجاه و چهار شمسی به تصویب کمیسیونهای دادگستری ، کشاورزی و منابع طبیعی و بهداری مجلس شورای ملی رسید.
رییس مجلس شورای ملی - عبدالله ریاضی
نوع : آیین نامه
شماره انتشار : 8922
تاریخ تصویب : 1354/04/29
تاریخ ابلاغ : 1354/05/29
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
آئین نامه بخشودگی بدهیهای شهرداریها به سازمان برنامه و بودجه موضوع ماده 4 قانون برنامه عمرانی پنجساله پنجم آئین نامه پرداخت حق صف به درجه داران کادر ثابت ژاندارمری موضوع قانون شمول اصلاح قانون اجازه پرداخت مزایای ویژه افسران و درجه داران ارتش شاهنشاهی به افسران و درجه داران ژاندارمری کشور مصوب بیست و سوم اردیبهشت ماه 1353
