اساسنامه دیوان بین المللی دادگستری
ماده 1- دیوان بین المللی دادگستری که به موجب منشور ملل متحد بعنوان رکن مهم قضائی سازمان تأسیس شده بر طبق مقررات این اساسنامه تشکیل یافته و انجام وظیفه خواهد نمود .
فصل اول ـ در تشکیل دیوان
ماده 2- دیوان بین الملی دادگستری عبارت است از یک هیئت قضات مستقل که بدون توجه به ملیت آنها از میان کسانی انتخاب میگردند که عالی ترین مقام اخلاقی را دارا بوده و هر یک واجد شرایطی باشند که برای انجام مشاغل عالی قضائی در کشور خود لازم می باشند و یا از جمله متبحرین در علم حقوق باشند که تخصص آنها در حقوق بین المللی شهرت بسزائی دارد .
ماده 3-1- دیوان مزبور مرکب است از پانزده عضو بدون اینکه در میان آنها بیش از یک نفر تبعه همان دولت باشد .
2- در این مورد کسی که ممکن است بتعه بیش از یک دولت محسوب گردد تبعه کشوری محسوب خواهد شد که معمولا در آنجا حقوق مدنی و سیاسی خود را به موقع اجرا میگذارد .
ماده 4-1- اعضاء دیوان بین المللی دادگستری را مجمع عمومی و شورای امنیت از میان صورت اشخاصی که بوسیله دستجات ملی مربوط بدیوان دائمی داوری پیشنهاد میگردند بر طبق مقررات زیر انتخاب مینمایند .
2- د رمورد اعضاء ملل متحد که در دیوان ائمیداوری نماینده ندارند داوطلبان بوسیله دستجات ملی پیشنهاد خواهندشد که دولتهای آن اعضاء برای این منظور و بر طبق شرایطی که به موجب ماده 44 قرار داد لاهه مورخ 1907 راجع به تسویه مسالمت آمیز اختلافات بین المللی برای اعضاء دیوان دائمی داوری مقرر است معین می نمایند .
ماده 5-1- سه ماه قبل از تاریخ انتخابات رئیس کل دبیر خانه ملل متحد اعضاء دیوان دائمی داوری را که بتعه دولتهای امضاء کننده این اساسنامه می باشند و همچنین اعضاء دستجات ملی را که بر طبق فقره دوم ماده 4 معین شده اند کتبا" دعوت مینماید تا د ر مدت معینی به معرفی اشخاصی که موقعیت اشغال مقام عضویت دیوان بین المللی دادگستری را حائز می باشند مبادرت کنند .
2- هیچ دسته ای نمی تواند در هیچ مورد بیش از چهار نفر که منتها دو نفر آنها از ملیت خود ان دسته باشد معرفی کند و در هیچ موقع ممکن نیست بیش از دو برابر عده جاهای خالی پیشنهاد نمود .
ماده 6- بهر دسته ملی توصیه میشود که قبل از اقدام به تعیین داوطلبان از عالیترین دیوانقضایئ و از دانشکده های حقوق و فرهنگستان های ملی و شعبات ملی فرهنگستانهای بین المللی که مخصوص مطالعات د رعلم حقوق می باشند استشاره نماید .
ماده 7-1- رئیس کل دبیر خانه صورتی از اسامی کسانی را که باین طریق معرفی شده اند به ترتیب حروف تهجی تنظیم مینماید فقط این اشخاص قابل انتخاب خواهند بودمگر در موردیکه به موجب فقره دوم از ماده 12 پیش بینی شده است .
2- رئیس کل دبیر خانه اینصورت را باطلاع مجمع عمومی وشورای امنیت میرساند .
ماده 8- مجمع عمومی و شورای امنیت هر یک مستقلا اعضاء دیوان را انتخاب مینمایند .
ماده 9- در هر انتخاب ، انتخاب کنندگان باید در مد نظر بگیرند که اشخاصی که برای عضویت دیوان بین المللی دادگستری معین می شوند نه فقط باید شخصا" دارای شرایط مقرر باشند بلکه مجموعا" بتوانند نماینده اقسام بزرگ تمدنها و مهمترین اسلوب های قضائی جهان نیز باشند .
ماده 10-1- کسانی منتخب محسوب میگردند که هم د رمجمع عمومی و هم در شورای امنیت دارای اکثریت تام بوده اند .
2- در رأی شورای امنیت خواه برای انتخاب قضات و خواه برای تعیین اعضاء کمیسیون مقرر در ماده 12 هیچ فرقی بین اعضای دائم و غیر دائم شورای امنیت گذاشته نخواهد شد .
3 - هرگاه آراء مجمع عمومی و شورای امنیت به بیش از یکنفر از اتباع یک دولت داده شود فقط مسن ترین آنها انتخاب میگردد.
ماده 11- هرگاه پس از جلسه اول انتخابات باز صندلیهای خالی باقی بماند بطریق مذکور فوق به انتخا بات دوم و در صورت لزوم بانتخابات سوم نیز مبادرت میگردد.
ماده 12-1- هرگاه پس از سومین جلسه انتخابات باز صندلی خالی بماند ممکن است د رهر موقع خواه به در خواست مجمع عمومی و خواه به درخواست شورای امنیت کمیسیون میانجی مرکب از شش عضو که سه نفر از آنها را مجمع عمومی و سه نفر دیگر را شورای امنیت معین میکند تشکیل شود تا برای هر صندلی خالی اسم یکنفر را به اکثریت تام معین و آن را به منظور انتخاب جداگانه به مجمع عمومی و بشورای امنیت پیشنهاد کند .
2- کمیسیون میانجی می تواند اسم هر شخصی را که دارای شرایط مقرر بوده وحائز اتفاق آراء اعضاء کمیسیون باشد در صورت اسامی خود منظور دارد ولو اینکه اسم آن شخص در صورت امسامی اشخاصی که به موجب ماده هفت معرفی شده موجود نباشد .
3 - هرگاه کمیسیون میانجی تشخیص دهد که نمی تواند به تامین انتخاب موفق گردد اعضاء دیوان بین المللی دادگستری که قبلا معین شده اند جاهای خالی را در مدتیکه از طرف شورای امنیت معین میشود از میان اشخاصی که در مجمع عمومی و در شورای امنیت دارای رأی بوده اند پر می کنند .
4 - هر گاه آراء قضات متساویا " تقسیم شود رأی مسن ترین آن ها قاطع خواهد بود .
ماده 13-1- اعضاء دیوان بین المللی دادگستری برای مدت 9 سال انتخاب شده و قابل تجدید انتخاب نیز خواهند بود معذلک د ر مورد قضاتیکه در انتخاب اولی اعضاء دیوان معین میگردند مأموریت 5 نفر از آن ها در انقضای 3 سال و مأموریت پنج نفر دیگر در آخر شش سا ل خاتمه پذیر می شود .
1 - قضاتی را که مأموریت آن ها باید در دوره اولی سه ساله و شش ساله خاتمه یابد رئیس کل دبیر خانه فورا" پس از ختم اولین انتخابات بوسیله قرعه معین میکند .
2 - اعضاء دیوان مادام که جانشین آن ها معین نشده است در شغل خود باقی خواهند بود و پس از تعیین جانشین نیز بکار هائیکه قبلا" به آنها رجوع شده است رسیدگی خواهند کرد .
3 - در صورت استعفای یکی از اعضاء دیوان بین المللی دادگستری آن استعفا بر ئیس دیوان مزبور داده میشود تا بر ئیس کل دبیرخانه ابلاغ گردد به محض این ابلاغ صندلی عضو مستعفی خالی می شود .
ماده 14- پر کردن صندلیهای خالی با قید رعایت ترتیب ذیل بهمان طریقی بعمل میاید که برای انتخابات اولی مقرر است رئیس کل دبیر خانه باید ظرف یکماه از تاریخ خالی شدن صندلی دعوتی را که موجب ماده 5 مقرر شده بعمل آورد و تاریخ انتخابات بوسیله شورای امنیت معین خواهد شد .
ماده 15- مدت مأموریت عضو منتخب بجای عضو دیگری که هنوز مدت مأموریت اوتمام نشده است همان بقیه مدت سلف او خواهد بود .
ماده 16- 1- اعضاء دیوان نمیتوانند هیچ مأموریت سیاسی یا اداری بعهده بگیرند و یا به شغلی مشتغل گردند که جنبه حرفه ای داشته باشد .
2 - در صورت تردید حکم دیوان قطعی است .
ماده 17-1- اعضاء دیوان نمی توانند در هیچ کاری سمت نمایندگی یا مشاوری و یا وکالت داشته باشند .
2- انها نمیتوانند د رتسویه هیچ کاری که سابقا" در آن کار بسمت نمایندگی یا مشاوری و یا وکالت یکی از طرفین و یا بسمت
عضو یت یک محکمه ملی و یا بین المللی و یا یک هیئت تحقیقی و یا بهر عنوان دیگری مداخله داشته اند شرکت کنند .
3 - در صورت تردید حکم دیوان قاطع خواهد بود .
ماده 18-1- اعضاء دیوان را نمی توان از شغل خود منفصل نمود مگر در صورتی که سایر اعضاء متفقا" رای دهند که دیگر آن عضو واجد شرایط مقرر نمی باشد .
2 - دفتر دار دیوان مراتب را رسما" برئیس کل دبیر خانه اطلاع میدهد .
3 - بمحض این ابلاغ صندلی عضو منفصل خالی محسوب میشود .
ماده 19- اعضاء دیوان در اجراء وظایف خود دارای مزایا و مصونیت های سیاسی خواهندبود .
ماده 20- هر عضو دیوان باید قبل از تصدی شغل خود در جلسه علنی رسما" تعهد نماید که مشاغل خود را در کمال بیطرفی و از روی نهایت وجدان انجام خواهد داد .
ماده 21-1- دیوان بین المللی دادگستری رئیس و نایب رئیس خود را برای مدت سه سال معین می نماید تجدید انتخاب آن ها جایز است .
2 - دیوان دفتر دارو هر کارمند دیگری را که لازم باشد معین مینماید .
ماده 22-1- مقر دیوان بین المللی دادگستری در لاهه خواهد بود معذلک دیوان مزبور میتواند در صورتی که مناسب بداند در جای دیگر منعقد گشته و اجرای وظیفه نماید .
2 - رئی و دفتر دار دیوان در مقر دیوان مقیم خواهند بود.
ماده 23-1- دیوان بین المللی دادگستری همیشه د رحال اشتغال خواهدبود مگر هنگام تعطیلات قضایی که اوقات و مدت آنرا خود دیوان معین مینماید .
2- اعضاء دیوان حق گرفتن مرخصی های مرتب دارند تاریخ و مدت این مرخصی ها را خود دیوان با در نظر گرفتن مسافت بین لاهه و خانه اصلی اعضاء معین خواهدنمود .
3- جزء در موارد مرخصی و یا عدم امکان حضور بعلت نا خوشی یا بهر علت مهم دیگری که صحت آنرا رئیس دیوان تشخیص میدهد اعضاء دیوان بین المللی دادگستری باید همیشه تحت اختیار دیوان مزبور باشند .
ماده 24-1- هرگاه نظر بعلت خاصی یکی از اعضاء دیوان تشخیص دهد که نباید در رسیدگی بیک کار معینی شرکت نماید مراتب را باطلاع رئیس میرساند .
2- هرگاه در چنین مواردی بین رئیس و عضو دیوان اختلاف نظر باشد رأی خود دیوان قاطع خواهد بود .
ماده 25-1- دیوان بین المللی دادگستری باید اختیارات خود را در جلسه علنی انجام دهد مگر اینکه به موجب این اساسنامه استثنای صریح شده باشد .
2- با قید اینکه عده قضات حاضر برای تشکیل دیوان بین المللی دادگستری به کمتر از دوازده نرسد نظامنامه دیوان مزبور میتواند مقرر دارد که یک یا چندنفر از قضاة بنوبت و بر حسب اوضاع ممکنست از شرکت در جلسات معاف گردند .
3- برای اینکه دیوان بتواند تشکیل گردد حدنصاب نه نفر کافی خواهد بود .
ماده 26-1- دیوان بین المللی دادگستری میتواند در هر موقع بنا به تشخیص خود یک یا چند شعبه که لااقل مرکب از سه نفر باشد تشکیل دهد تا بدعاوی از یک طبقه معین مثلا بدعاوی راجع بکار و یا راجع به ترانزیت و ارتباطات رسیدگی نماید .
2- دیوان مزبور می تواند در هرموقع برای رسیدگی بیک کار معین شعبه ای تشکیل دهد عده قضات این شعبه را خود دیوان با رضایت طرفین دعوی معین می نماید .
3- شعبه های مذکور در این ماده در صورتی که طرفین تقاضا نمایند حکم خواهند داد .
ماده 27- هر حکمی که بوسیله شعبه های مذکور در ماده 26و29 داده شود به منزله حکمی خواهد بود که خود دیوان داده باشد.
ماده 28- شعبه های مذکور در ماده 26و29 می توانند با رضایت طرفین در خارج از لاهه منعقد گشته و اجرای وظیفه نمایند .
ماده 29- به منظور پیشرفت سریع امور همه ساله دیوان بین المللی دادگستری یک شعبه مرکب از پنج قاضی تشکیل خواهد داد تا در صورت در خواست طرفین رسیدگی اختصاری نماید بعلاوه دو نفر قاضی نیز معین خواهند شد تا جای هر قاضی را که نتواند در محاکمه شرکت کند بگیرند :
ماده 30-1- دیوان بین المللی دادگستری به موجب آئین نامه طرز انجام وظایف و اختیارات و مخصوصا" آئین دادرسی خود را معین مینماید .
2- آئین نامه دیوان مزبور میتواند وجود معاونینی را پیش بینی نماید که در خود دیوان یا در شعبه های آن بدون داشتن حق رأی حضور بهم رسانند .
ماده 31-1- قضاتیکه ملیت هریک از طرفین دعوی را دارند حق خواهند داشت در رسیدگی بدعوائی که دردیوان بین المللی دادگستری مطرح است شرکت نمایند .
2- اگر در دیوان مزبور یک قاضی از ملیت یکی از اطراف دعوی باشد هر طرف دیگر می تواند شخصی را بانتخاب خود معین نماید تا بعنوان قاضی شرکت در محاکمه کند .
این شخص باید حتی الامکان از میان کسانی انتخاب گردد که بر طبق ماده 4و5 معرفی شده اند .
3- هرگاه درمیان قضات دیوان هیچکس از ملیت اطراف دعوی وجود نداشته باشد هر یک از انها می تواند یکنفر قاضی بطریقی که د ر فقره پیش مذکور است معین کند .
4- مفاد این ماده در مورد ماده 26و29 نیز رعایت خواهد شد .
در این موارد رئیس دیوان از یک وعند الاقتضاء از 2 نفر از اعضاء دسوان که شعبه را تشکیل میدهند تمنا خواهدکرد که جای خود را به اعضائیکه ملیت اطراف ذینفع را دارند واگذار کنند و اگر در میان اعضاء عضوی از ملیت اطراف دعوی نباشد و یا در صورت بودن آن عضو نتواند در محاکمه شرکت کند جای خود را به قضاتی واگذار کنند که اطراف دعوی مخصوصا" معین کرده اند .
5- هرگاه در یک محکمه چندین طرف مشترک المنفعه باشند تمام آنها از حیث اجرای مقررات فوق درحکم یک طرف خواهند بود.
در صورت تردید حکم دیوان قاطع است .
5- قضاتی که بنحو مذکور در فقره 2و3و4و این ماده معین میشوند باید مقررات ماده 2 فقره دوم از ماده 17 و همچنین مقررات ماده 20و24 این اساسنامه درباره آنها رعایت گردد قضات مزبور در پایه تساوی کامل با همقطاران خود شرکت در رأی خواهند داد .
ماده 32-1- اعضاء دیوان مقرری سالیانه دریافت خواهند نمود
2- برئیس دیوان فوق العاده مخصوص سالیانه پرداخت میشود .
3 - نایب رئیس دیوان برای هر روزیکه شغل ریاست را انجام میدهد فوق العاده مخصوص دریافت خواهد داشت .
4- قضات غیر از اعضاء دیوان که به موجب ماده 31 معین میشوند برای هر روز که انجام وظیفه می نمایند حق الزحمه دریافت خواهند نمود .
5- مقرری وفوق العاد و حق الزحمه های مذکور در فوق را مجمع عمومی معین می نماید میزان آنها را نمی توان در مدت مأموریت قضات پائین آورد .
6- مقرری دفتردار را مجمع عمومی بنا به پیشنهاد دیوان معین خواهد کرد .
7- شرایطی را که به موجب آن درباره قضات دیوان بین المللی دادگستری و دفتر دار آن مبلغی بعنوان وظیفه بر قرار میگرد د و همچنین شرایطی را که بر طبق آن باید مختارج سفر قضات و دفتر داری بآنها مسترد گردد آئین نامه ای معین خواهد نمود که بتصویب مجمع عمومی میرسد .
8- مقرری و فوق العاده و حق الزحمه ها از هر مالیات معاف می باشند .
ماده 33- مخارج دیوان بین المللی دادگستری به نحویکه از طرف مجمع عمومی معین میشود بعهده ملل متحد خواهد بود .
فصل دوم
در صلاحیت دیوان بین المللی دادگستری
ماده 34-1- فقط دولتها می توانند به دیوان بین المللی دادگستری رجوع کنند .
2- دیوان مزبور می تواند بر طبق شرایط مقرر در ائین نامه خود د رمورد دعاوی که بدیوان رجو ع شده است از مؤسسه های بین المللی عمومی اطلاعات بخواهد و نیز اطلاعاتی را که این مؤسسات مبتکرا" به دیوان میدهد دریافت خواهد داشت.
3- هر گاه در ضمن دعوائی که به دیوان رجوع گردیده تفسیر سند تأسیس یک مؤسسه بین المللی عمومی و یا تفسیر قرار داد بین المللی که به موجب آن سند قبول شده است مطرح مباحثه گردد دفتر دیوان باید مراتب را باتمام قسمتهای کتبی محاکمه باطلاع آن موسسه برساند .
ماده 35-1- دولت های امضاء کننده این اساسنامه حق رجوع به دیوان بین المللی دادگستری دارند .
2- شرایطی که به موجب آن سایر دولتها می توانند با رعایت مقررات خاص عهدنامه های جاری به دیوان مزبور رجوع کنند از طرف شورای امنیت معین خواهد شد بدون اینکه در هیچ مورد درآن شرایط برای اطراف دعوی یک عدم تساوی در مقابل دیوان تولید گردد.
3- هر گاه دولتی که عضو ملل متحد نمیباشد طرف دعوی واقع گردد دیوان بین المللی دادگستری سهمیه ای را که باید آن دولت در مخارج دیوان متحمل گردد معین خواهد نمود . معذالک اگر آن دولت در مخارج دیوان شرکت داشته باشد دیگر اجرای این حکم مورد نخواهد داشت.
ماده 36- 1- دیوان بین المللی دادگستری نسبت به کلیه اموری که اطراف دعوی باو رجوع می کنند و همچنین نسبت بموارد خاصی که بموجب منشور ملل متحد یا بموجب عهد نامه و قراردادهای جاری پیش بینی شده است صلاحیت رسیدگی دارد.
2- دولتهای امضاء کننده این اساسنامه میتوانند در هر موقع اعلام دارند که قضاوت اجباری دیوان بین المللی دادگستری را نسبت به تمام اختلافاتی که جنبه قضائی داشته و مربوط به موضوعات ذیل باشد در مقابل هر دولت دیگری که این تعهد را متقبل گردد بخودی خود و بدون قرارداد خاصی قبول مینمایند.
الف- تفسیر یک عهدنامه.
ب- هر مسئله که موضوع حقوق بین المللی باشد.
ج- حقیقت هر امری که در صورت ثبوت نقض یک تعهد بین المللی محسوب می گردد.
د- نوع و میزان غرامتی که باید برای نقض یک تعهد بین المللی داده شود.
3- اعلامیه های مذکور در بالا ممکن است بدون هیچ قید و یا بشرط معامله متقابله با چند دولت و یا با بعضی از آنها و یا برای مدت معینی بعمل آید.
4- این اعلامیه ها به رئیس کل دبیرخانه ملل متحد تسلیم میگردند و مشارالیه رونوشت آنرا به امضاء کنندگان این اساسنامه و همچنین به دفتردار دیوان بین المللی دادگستری ارسال میدارد .
5- اعلامیه هائیکه بموجب ماده 36 اساسنامه دیوان دائمی دادگستری بین المللی برای مدت معینی بعمل آمده و هنوز آن مدت منقضی نگشته است در روابط بین امضا کنندگان این اساسنامه در حکم آن خواهد بود که قضاوت اجباری بین المللی دادگستری برای بقیه مدت مذکور در آن اعلامیه ها و بر طبق مقررات آنها قبول شده است.
6- در صورت اختلاف راجع بصلاحیت دیوان حکم دیوان قاطع است.
ماده 37- هرگاه بموجب یک عهدنامه یا قراردادی که هنوز معتبر است ارجاع اختلاف به هیئت قضائی پیش بینی شده باشد که بایستی از طرف جامعه ملل یا دیوان دائمی دادگستری بین المللی تشکیل گردد نسبت به امضاءکنندگان این اساسنامه آن هیئت قضاوت عبارت خواهد بود از دیوان بین المللی دادگستری .
ماده 38- 1- دیوان بین المللی دادگستری که مأموریت دارد اختلافاتی را که باو رجوع میشود بر طبق حقوق بین المللی قطع و فصل نماید موازین زیر را اجرا خواهد کرد.
الف- عهدنامه های بین المللی را اعم از عمومی و خصوصی که بموجب آن قواعدی معین شده است که طرفین اختلاف آن قواعد را صریحا" شناخته اند.
ح- رسوم بین المللی را بمنزله دلیل یک معمول به عمومی که مثل یک اصل حقوقی قبول شده است.
ج- اصول عمومی حقوقی که مقبول ملل متمدن است.
د- با رعایت حکم ماده 59 تصمیمات قضائی و عقاید برجسته ترین مؤلفین ملل مختلف را بمنزله وسائل فرعی برای تعیین قواعد حقوقی.
2- مقررات این ماده به حقی که دیوان دادگستری بین المللی دارد و بموجب آن میتواند در صورت تقاضای طرفین در باره آنها بنحو تساوی بر طبق قانونی حکم دهد خللی وارد نمیآورد.
فصل سوم - در آئین دادرسی
ماده 39-1- زبانهای رسمی دیوان بین المللی دادگستری فرانسه و انگلیسی است. هرگاه اطراف دعوی موافقت نمایند که تمام جریان کار به زبان فرانسه بعمل آید حکم نیز بزبان فرانسه امضاء خواهد شد هر گاه اطراف دعوی توافق نمایند بر اینکه تمام جریان کار به زبان انگلیسی بعمل آید حکم نیز بزبان انگلیسی داده میشود.
2- در صورت نبودن موافقتی برای تعیین زبانی که باید استعمال شود اطراف دعوی میتوانند در تقریرات خود هر یک از این دو زبان را که ترجیح میدهند بکار برند و حکم دیوان نیز به فرانسه و انگلیسی داده خواهد شد. در اینصورت خود دیوان معین میکند که کدامیک از این دو نص معتبر خواهد بود.
3- دیوان بدرخواست هر طرفی اجازه خواهد داد که آن طرف زبانی غیر از فرانسه یا انگلیسی بکار برد.
ماده40- 1- دعاوی به اقتضاء مورد یا یوسیله ابلاغ توافق اطراف دعوی و یا بوسیله دادخواستی که بدفتردار داده میشود به دیوان رجوع میشوددر هر دو صورت باید موضوع اختلاف و اطراف دعوی معین گردند.
2- دفتردار فورا" عرضحال را بهر ذینفعی ابلاغ میکند.
3- ونیز نامبرده موضوع را بوسیله رئیس کل دبیرخانه به اطلاع اعضاء ملل متحد و همچنین به اطلاع سایر دولتهائی که حق رجوع بدیوان دارند میرساند.
ماده41- 1- دیوان بین المللی دادگستری اختیار دارد در صورتیکه تشخیص دهد که اوضاع و احوال آنرا ایجاب میکند تعیین نماید که چه اقداماتی برای حفظ حقوق طرفین باید موقتا" بعمل آید.
2- تا صدور حکم قطعی تعیین این اقدامات باید فورا" بطرفین اختلاف و به شورای امنیت ابلاغ گردد.
ماده42-1- نمایندگی طرفین در دیوان بین المللی دادگستری بعهده کسانی است که از طرف آنها معین میشوند .
2- طرفین میتوانند در محضر دیوان از مشاورین حقوقی و یا وکلای دادگستری کمک بگیرند.
3- نمایندگان و مشاورین و وکلای طرفین در محضر دیوان دارای مزایا و مصونیت هائی خواهندبود که برای انجام آزادانه وظائف آنها لازم می باشد.
ماده 43-1- آئین رسیدگی دو مرحله دارد یک کتبی و دیگری شفاهی .
2- آئین کتبی عبارت است از ابلاغ لوایح متقابل و عند الاقتضاء جواب آنها بناضی و بطرف و همچنین از ابلاغ اوراق و مدارک مربوط بدعوی .
3- ابلاغ بوسیله دفتر دار و بترتیب در مدتی که از طرف دیوان معین می شود بعمل میاید .
4- رونوشت مصدق هر قسم اوراق که یکی از طرفین میدهد باید به طرف دیگر ابلاغ شود .
5- آئین شفاهی عبارت است از استماع اظهارات شهود و کارشناسان و نمایندگان و مشاورین حقوق و وکلای دعوی .
ماد ه 44-1- برای ابلاغ بهر کسی غیر از نمایندگان و مشاورین و موکلای طرفین دیوان بین الملی دادگستری باید مستقیما" بدولتی مراجعه کند که ابلاغ در خاک آن دولت تولید اثر خواهد کرد .
2- همین ترتیب در صورتی نیز مقرر است که امر راجع باشد با ینکه در محل به جمع آوری هر گونه وسائل اثبات اقدام گردد.
ماده 45- رسیدگی د رتحت ریاست رئیس و در صورت غیبت او تحت ریاست نایب رئیس بعمل میاید .
در صورتی که نه رئیس باشد و نه نایب رئیس ریاست بعهده قدیمی ترین قاضی از میان قضات حاضر خواهد بود .
ماده 46- جلسه رسیدگی علنی است مگر اینکه خود دیوان تصمیم دیگری بگیرد یا اینکه طرفین در خواست نمایند که جلسه بدون حضور تماشاجی منعقد گردد.
ماده 47-1- در جلسه صورت جلسه ای مرتب خواهد شد که به امضاء رئیس و دفتر دار میرسد .
2- فقط این صورت جلسه اعتبار سند رسمی خواهد داشت .
ماده 48- دیوان بین المللی دادگستری برای اداره کردن جریان دعوی و تعیین ترتیبات و مهلت هائی که باید هر یک از طرفین بر طبق آن آخرین تقاضای خود را از دیوان بنمایند قرار هائی صادر و هر اقدامی را که برای اقامه ادله مقتضی باشد بعمل می آورد .
ماده 49- دیوان بین المللی دادگستری میتواند حتی قبل از شروع به بیانات دفاعی طرفین از نمایندگان آنها بخواهد که تمام مدارک را تقدیم وکلیه توضیحات خودشان را بدهند . در صورت امتناع این نکته را دیوان مزبور منظور نظر خواهد داشت .
ماده 50- در هرموقع دیوان می تواند یک تحقیق ویا یک کارشناسی را بهر شخص یا هیئت یا دفتر یا کمیسیون و یا مؤسسه ا ی که خوددیوان انتخاب می کند رجوع نماید.
ماده 51- در جریان محاکمه کلیه سئوالات مقتضی از شهود و کارشناسان بر طبق ترتیباتی بعمل میاید که دیوان بین المللی دادگستری در آئین نامه مذکور در ماده 30 مقرر خواهد داشت .
ماده 52- پس از آنکه د ر مواعد مقرر اسناد ومدارک دریافت و اظهارات شهود استماع گردید دیوان میتواند هر شهادت و یا مدارک جدیدی را که یکی از طرقین بخواهد بدون رضایت طرف دیگر باو بدهد رد نماید .
ماده 53-1- اگر یکی از طرفین در جلسه رسیدگی حاضر نشود یا از ابراز دلائل خود داری نماید طرف دیگر میتواند از دیوان تقاضا نماید که بر طبق در خواست های او حکم بدهد .
2- قبل از اینکه دیوان این تقاضا را بپذیرد باید مطمئن گردد که نه فقط بر طبق ماده 36و37 صلاحیت رسیدگی دارد بلکه در خواست های مزبور هم از نقطه نظر حقوقی و هم از نقطه نظر عملی صحیح و با اساس میباشد .
ماده 54-1- وقتی که نمایندگان و مشاورین و وکلای طرفین تمام وسائلی را که مفید میدانند تحت نظر دیوان بکار بردند رئیس ختم محاکمه را اعلام مینماید .
2- سپس هیئت دیوان برای مشورت به اطاق مشاوره میرود .
3 - مشاوره دیوان باید سری بعمل آمده و سری هم بماند .
ماده 55-1- احکام دیوان باکثریت قضات حاضر صادر میشود .
2- در صورت تساوی آراء رأی رئیس و یا کسی که جانشین او می باشد قاطع خواهد بود .
ماده 56-1 حکم باید موجه باشد .
3- اسامی قضاتی که در دادن حکم شرکت کرده اند باید در حکم قیدگردد.
ماده 57- هرگاه حکم کلا یا جزئا " به اتقاق آراء قضات صادر نشده باشد هر قاضی حق خواهد داشت شرح عقیده شخصی خود را ضمیمه حکم کند.
ماده 58- حکم به امضاء رئیس و دفتردار رسیده در جلسه علنی که نمایندگان طرف حسب المقرر به انجا دعوت شده باشند خوانده می شود .
ماده 59- احکام دیوان فقط درباره طرفین اختلاف و د ر مورد ی که موضوع حکم بوده الزام آور است .
ماده 60- احکام دیوان قطعی و غیرقابل شکایت است در صورت اختلاف راجع به معنی و در حدود حکم خود دیوان میتواند نظر بدرخواست هر طرفی آنرا تفسیر نماید .
ماده 61-1 - تجدید نظر از حکم را نمیتوان از دیوان تقاضا نموده مگر در صورت کشف یک امریکه در قضیه اثر قطعی داشته و قبل از صدور حکم خود دیوان و طرفی که تقاضای تجدید نظر می نماید از وجود آن امر اطلاع نداشته اند و از ناحیه طرف مزبور هم تقصیری برای این عدم اطلاع نبوده است .
2- آئین تجدید نظر بر طبق حکمی شروع میشود که از طرف دیوان صادر شده و به موجب آن صراحتا" وجود امر جدیدی را که دارای کیفیات لازم برای امکان تجدید نظر می باشد اشهاد کرده و از این حیث د ر خواست تجدید نظر را قابل قبول اعلام میدارد
3- دیوان می تواند شروع آئین تجدید نظر را باجرای قبلی حکم متوقف سازد .
4- در خواست تجدید نظر باید منتها در ظرف 6 ماه از تاریخ کشف امر جدید بعمل آید .
5- پس از انقضای ده سال از تاریخ حکم هیچ در خواست تجدید نظر امکان پذیر نخواهد بود .
ماده 62-1- هر گاه دولتی تشخیص دهد که در مورد اختلافی برای ا و یک منفعثی که جنبه قضائی دارد مورد بحث میباشد میتواند برای ورود بعنوان سوم شخص بدیوان عرضحال بدهد .
4- در مورد این تقاضا رأی دیوان قاطع است .
ماده 63-1- هرگاه امر مربوط به تفسیر قرار دادی باشد که در آن قرار داد دولتهای دیگر غیر از اطراف اختلاف شرکت داشته اند دفتردار باید بدون در نگ مراتب را باطلاع آن دولتها برساند .
2- هر یک از آنها حق دارد که وارد محاکمه شود و در صورت اعمال این حق تفسیری که به موجب حکم دیوان بعمل میاید در باره او نیز الزام آور خواهد بود .
ماده 64- هر یک از اطراف دعوی مخارج محاکمه مربوط بخود را منحصل خواهد شد مگر اینکه دیوان ترتیب دیگری مقرر دارد.
فصل چهارم ـ در آراء مشورتی
ماده 65-1- دیوان میتواند در مورد هر مسئله قضائی به تقاضای هر بنگاه یا مؤسسه ای که منشور ملل متحد باو اجازه چنین تقاضا را میدهد و یا بر طبق مقررات آن منشور می تواند این اقدام را بعمل آورد رأی مشورتی بدهد .
2- مسائلی که د رمورد آن رأی مشورتی دیوان خواسته میشود باید ضمن عرضحال کتبی بیان و در عرضحال مزبور آن مسائل باید با عبارات صریح شرح داده شود هر قسم مدارکی که ممکن است موجب روشن کردن مسئله باشد بعرضحال ضمیمه میگردد.
ماده 66-1- دفتر دار فورا" عرضحالی راکه موجب آن درخواست رای مشورتی میشود به تمام دولتهائی که حق اقامه دعوی در دیوان دارند ابلاغ می نمایند .
2- بعلاوه دفتردار باید به موجب ابلاغ مخصوص و مستقیم بهر دولتی که حق اقامه دعوی در دیوان دارد و بهر مؤسسه ای که بتشخیص دیوان و یا رئیس آن در صورتی که دیوان دایر نباشد می تواند در مورد مسئله موضوع رأی مشورتی معلوماتی بدهد اطلاع دهد که دیوان حاضراست در موعدی که رئیس معین می نماید لوایح کتبی دریافت و یا بیانات شفاهی آنها را در جلسه علنی که برای این منظور تشکیل مییابد استماع کند .
3- هرگاه یکی از این دولتها که ابلاغ مخصوص منظور در فقره دوم این ماده نسبت باو بعمل نیامده است بدادن لایحه کتبی و یا به بیان توضیحات شفاهی اظهار میل کند در مورد این تقاضا رأی دیوان قاطع خواهد بود .
4- بدولتها یا مؤسسه هائی که لوایح کتبی یا توضیحات شفاهی داده اند اجازه داده میشود که لوایح و توضیحات دولتها یا موسسات دیگر را بطریق و در مدتی که در هر مورد بخصوص از طرف دیوان و در صورت دایر نبودن آن از طرف رئیس معین میشود تحت مباحثه در اورند و برای این منظور دفتر دار در موعد مقتضی لوایح کتبی را بدولتها و مؤسساتی که خود آنها نیز لوایح تقدیم داشته اند ارسال میدارند .
ماده 67- دیوان رأی مشورتی خود را در جلسه علنی اعلام میدارد مراتب قبلا بر ئیس کل دبیر خانه و به نمایندگان اعضاء ملل متحد و دولتهای دیگر و به نمایندگان تأسیسات بین المللی که مستقیما" ذینفع میباشد اطلاع داده میشود .
ماده 68- دیوان باید در حین اعمال وظایف مشورتی خود مقررات این منشور را نیز که در مورد اختلافات مطروحه قابل اجرا میباشد در حدودیکه آنها را در رأی مشورتی قابل اعمال بداند د رمد نظربگیرد .
فصل پنجم ـ اصلاحات
ماده 69- اصلاحات این اساسنامه بهمان طریقی بعمل میاید که برای اصلاحات منشور ملل متحد مقرر است ولی مقرراتیکه مجمع عمومی بنا به توصیه شورای امنیت برای شرکت دولتهائی اتخاذ می نماید که این اساسنامه را امضاء کرده ولی عضو ملل متحد نمی باشند باید رعایت گردد.
ماده 70- دیوان میتواند اصلاحاتی را که به تشخیص او لازم است در این اساسنامه بعمل آید بوسیله ابلاغ کتبی برئیس کل دبیر خانه پیشنهاد نماید تا طبق مقررات ماده 69 مورد رسیدگی واقع شود .
نوع : اساس نامه
شماره انتشار :
تاریخ تصویب :
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
منشور ملل متحد اعلامیه جهانی حقوق بشر
