در صورتیکه زمین قبلا توسط شهرداری تصرف شده باشد بایستی برای تعیین بهای زمین و قیمت اعیانی و خسارت طبق مقررات ماده 4 قانون نحوه خرید وتملک اراضی اقدام شود
تاریخ رسیدگی 3/9/73
شماره دادنامه 73/495/18
شعبه 18 دیوان عالی کشور
خلاصه جریان پرونده
در تاریخ 18/5/1369 آقای (الف )وکیل دادگستری بوکالت مع الواسطه از آقای (ب ) دادخواستی بطرفیت شهرداری مشهدتسلیم و از حیث نصاب بمبلغ دو میلیون و یکصد هزار ریال ارزیابی نموده وبشرح دادخواست توضیح داده است که : (قطعه زمین محصور شده شماره 2269 از اراضی مزرعه آبکوه طبق سند شماره 36813 مورخ 18/6/1355 در اجاره موکل بوده با مراجعه به آستان قدس جهت تجدیداجاره و استعلام قدس رضوی از شهرداری طبق نامه شماره 26992/10/130 مورخ 2/5/68 شهرداری محترم منطقه 2 مشهد طی نامه شماره 14200/2 مورخ 11/5/68 باداره اراضی آستان قدس نیز طی شماره 34663/10/4130/6/68 بموکل اخطار نموده نظر باینکه زمین در طرح شهرداری قرار گرفته اعلام نموده که قطعه زمین مذکور در مسیر خیابان شصت متری واقع گردیده و آستان قدس رضوی در این مورد هیچگونه تعهدی ندارد با عنایت باینکه بر طبق مقررات بقانون شهرداری و سایر قوانین شهرداری مکل است که در اینگونه موارد جوابگوی خسارات وارد شده بمالکیت و مستاجرین اراضی مذکور باشد و با بهای آنرا بپردازد و یا آنکه زمینی که از نظر کمی و کیفی منطبق با زمین مورد تصرف باشد بمالک ومتصرف اینگونه اراضی در عوض واگذار و منتقل نماید و چون باوجودمراجعات مکرری که تا این زمان بشهرداری داشته و نتیجه ای نگرفته ناگزیر بوکالت از طرف آقای خواهان باقامه این دادخواست مبادرت و فعلا" از نظر نصاب دادرسی تا میزان دو میلیون و یکصد هزارریال هزینه دادرسی پرداخت می گردد و هزینه دادرسی پس از جلب نظر کارشناس در مورد تعیین بهای حقیقی قطعه زمین مذکور و هنگام صدور حکم تقدیم خواهد شد مستندات دادخواهی فتوپی از سند رسمی و نامه های آستان قدس و شهرداری به پیوست تقدیم است و همچنین بمعاینه محل و جلب نظر کارشناس تمسک می جوید)) رسیدگی به شعبه پنجم دادگاه حقوقی یک مشهد ارجاع و بکلاسه 69/277 ثبت گردیده است و دادگاه مرجوع الیه ضمن تعیین وقت طرفین را برای رسیدگی دعوت نموده است و آقای (ج ) با تسلیم لایحه ای که بشماره 17/6/69 ثبت و با ضمیمه کردن فتوکپی وکالتنامه شماره 9043 خود را بسمت وکیل شهرداری مشهد معرفی کرده است وسپس وکیل مرقوم لایحه ای داده که بشماره 71343/12/69ثبت شده و بشرح آن تقاضای صدور حکم برد دعوی خواهان نموده است و توضیح داده است اولا" زمین خواهان (مورد اجاره ) بطور کامل در طرح توسعه است ولی طرح هنوز اجرا نشده و زمین از تصرف خواهان خراج نشد و دعوی فاقد وجاهت قانونی است ثانیا" خواهان اقدام باحداث بنا و احیاء نکرده است با توجه بماده 13 آئین نامه نحوه واگذاری املاک بشرکت ها و موسسات مصوب 1/4/1348 بهای عرصه بمالک تعلق می گیردکه خواهان مستاجر زمین است و در تاریخ 7/12/1369 جلسه دادگاه با حضور وکیل خواهان تشکیل شده و پس از استماع اظهارات او وملاحظه لایحه وکیل خوانده که وکیل خواهان گفته شهرداری تصریح نموده که قطعه فوق در مسیر خیابان 60 متری دنباله بلوار فردوسی اراضی کوی زیباشهر قرار گرفته و سلب تصرفات موکل شده و شهرداری بایستی بابت حق سرقفلی یا حق تقدیمی و یا امتیازمنافع زمین بشرح عادله روز بپردازد وتقاضای جلب نظر کارشناس نموده ام دادگاه استعلام از شهرداری منطقه 2 درباره اینکه تا کنون موضوع طرح نامه شماره 14200/112/5/68 اجرا شده یا خیر و از متصرف رفع تصرف شده یا خیر یا هنوز زمین در تصرف متصرف باقی است را ضروری دانسته و پس از استعلام و وصول پاسخ بشماره وارده 2311/255/12/69 اجرا شده یا خیر و از متصرف رفع تصرف شده یا خیر یا هنوز زمین درتصرف متصرف باقی است را ضروری دانسته و پس از استعلام و وصول پاسخ بشماره وارده 2311/255/12/69 مبنی بر اینکه پرونده بدایره حقوقی شهرداری فرستاده شده و تا کنون برگشت نشده دادگاه طرفین را برای رسیدگی دعوت نموه است وکیل خواهان بشرح لایحه وارده بشماره 28882/7/70 اعلام کرده شهرداری در نامه شماره 127128/3/70 اذعان کرده قطعه زمین موکل در مسیر خیابان 60 متری واقع و به کسی هم اجازه اسکان از طرف شهرداری داده نشده بنابراین سرتاسر درتصرف شهرداری بوده ثانیا" در نامه مذکور اعلام شده از موکل عوارضی دریافت نگردیده این قسمت کذب محض است برابر قبض شماره 136477 عوارض نوسازی تا آخر سال 1368 دریافت شده که فتوکپی آن تقدیم می شودآقای (د)مجددا" با ضمیمه کردن فتوکپی وکالتنامه شماره 9043 ضمن لایحه ای که بشماره 28888/7/70 ثبت شده پس از ادای توضیحاتی تقاضای رد دعوی خواهان را نموده است و در تاریخ 29/7/70 جلسه دادگاه باحضوروکیل خواهان دعوت کرده است آقای (د) وکیل شهرداری بشرح لایحه ای که شماره 1507 21/11/70 ثبت شده پس از توضیحاتی رد درخواست خواهان را تقاضا کرده است و در روز23/11/1370 جلسه دادگاه اب حضور وکیل خواهان دادگاه برای تشخیص وضعیت محل قرار معاینه محلی صادر نموده و در روز17/4/1371 با حضور وکیل خواهان و نماینه شهرداری منطقه ده شهرداری قرار صادره توسط دادرس دادگاه اجرا شده سپس دادگاه وکلای طرفین را برای رسیدگی و ملاحظه صورتمجلس معاینه محل و دعوت نموده و روز17/9/1371 جلسه دادگا با حضور وکیل خواهان تشکیل شده و با ملاحظه لایحه وکیل خوانده بوارده شماره 161294/9/1371 و استماع اظهارات وکیل خواهان دادگاه برای تعیین ارزش منافع زمین مورد اجاره متعلق بخواهان جلب نظر کارشناس را ضروری دانسته و باصدور قرار ارجاع امر بکارشناس و اجرای قرار کارشناسی آقای کارشناس را ضروری دانسته و با صدور قرار ارجاع امر بکارشناس و اجرای قرار کارشناسی آقای کارشناسی منتخب نظریه خود را بشرح گزارش وارده بشماه 16269/2/72 ثبت شده نسبت بنظریه کارشناسی اعتراض نموده خود را بشرح گزارش وارده بشماره 16269/2/72 ثبت شده نسبت بنظریه کارشناسی اعتراض نموده دادگاه ضمن تعیین وقت وکلای طرفین وکارشناس را برای اخذ توضیح از کارشناس و نظریه تکمیلی دعوت نموده وکیل شهرداری لایحه ای داده که بشماره 91388/9/72 ثبت شده و بشرح آن تقاضای ابطال نیز کارشناس و انتخاب کارشناس دیگر نموده است ودر روز91388/9/72 ثبت شده و بشرح آن تقاضای ابطال نظرکارشناس و انتخاب کارشناس دیگر نموده است و در روز10/9/72 جلسه دادگاه با حضور وکیل خواهان و کارشناس تشکیل شده آقای کارشناس درخواست نموده پانزرده روز به او مهلت داده شود تا نظریه تکمیلی خود را اعلغام نماید و دادگاه بااین درخواست موافقت نموده است وکارشناس نظریه تکمیلی خود بشرح وارده بشرح 241463/9/72 اعلام نموده است با ابلاغ نظریه وکیل خواهان بشرح وارده بشماره 81528/10/72 و بنظریه اعتراض نموده وکیل خوانده بشرح وارده 101913/12/1372 اعلام کرده است اعتراض وکیل خواهان خارج از مهلت است و اعتباری ندارد و دادگاه ضمن تعیین وقت طرفین و کارشناس را برای رسیدگی و اخذ توضیح ازا کارشناس دعوت کرده است و روز12/12/1373 جلسه دادگاه با حضور آقای وکیل خواهان و کارشناس تشکیل شده باملاحظه وکیل خوانده و استماع توضیحات حاضرین ختم رسیدگی را اعلام و رای تجدیدنظرخواسته را بشرح زیر صادر نموده است (در موردی دعوی آقای (الف ) بوکالت از آقای (ب ) بطرفیت شهرداری با وکالت آقای (ج ) که پس از استعفای وی آقای ( وکالت شهرداری را بعهده گرفته است.دایر بر مطالبه زمین معوض و با بهای منافع عرصه زمین موردتصرف خواهان که مبلغ دو گرفته است. دایر بر مطالبه زمین معوض و با بهای منافع عرصه زمین مورد تصرف خواهان که مبلغ دو میلوین ویکصدهزار ریال تقویم و تقاضای جلب نظرکارشناس شده است و با توجه بمحتوتات پرونده واینکه تصرف و مالکیت منافع عرصه خواهان طبق اجاره خط رسمی شماره 1039288/3/1349 و صلح حقوقی شماره 1836153/6/55 تنظیمی در دفترخانه 23 مشهد زمین بشماره 2269 بمساحت پانصد متر مرعب سری 2 که بین استان قدس و خواهان تنظیم گردیده به زمین مورد نزاع مسلم است با عنایت بقبوض ارائه شده از طرف خواهان که عوارض زمین مورد نزاع را به شهدرای پرداخت کرده است نتیجه بنظردادگاه خواهان مالک منافع عرصه بوده است با عنایت باینکه در طرح توسعه خیابان شصت متری و معابر ایجاد بلوار فردوسی زمین خواهان را شهرداری تصرف کرده است و دادگاه ارجاع امربکارشناس مربوطه را ضروری دانسته وکارشناس منتخب پس از ملاحظه زمین مورد نزاع نظریه خودرا طی لایحه 16185/2/72تقدیم که پس از اعتراض خوانده واخذ توضیح از کارشناس نظریه تکمیلی خود را بشماره 241463/9/1372به دادگاه تقدیم داشته و قیمت هر مترمربع را یکصد و شانزده هزار ریال تعیین کرده است که این نظریه را وکیل خوانده طی لایحه شماره 101913/12/1372 مورد قبول وکیل خواهان نیز در محضر دادگاه در جلسه 12/12/72 بالحصراحه موافقت خود با نظریه تقدیمی اعلام کرده است نظر باینکه متراژ زمین خواهان پانصد مترمرعب بوده است لذا دادگاه دعوی خواهان را در باب بهای خواسته بمیزان تعیین شده در نظریه کارشناس واردتشخیص وخوانده رامحکوم بپرداخت مبلغ ... / ... /58 ریال از بابت بهای زمین خواهان در حق وی صادر و اعلام می دارد رای ظرف مدت بیست روز قابل تجدیدنظر در دیوانعلای کشور است )) پس از ابلاغ رای وکیل شهرداری مشهد در مهلت مقرر نسبت به آن تجدید نظرخواهی نموده و پساز توضیحاتی نقض دادنامه صادره را خواستار شده است با ارسال نسخه دوم دادخواست جهت تجدیدنظرخوانده مشارالیه بشرح لایحه وارد بشماره 2297/3/73 تقاضای ابرام دادنامه رانموده است و سپس سرپرست اداره حقوقی شهرداری مشهد بشرح لایحه ای که به شماره 4316/3/73 ثبت شده با ضمیمه کردن فتوکپی دادنامه شماره 211568/10/71 شعبه چهارم دیوان عدالت اداری تقاضای ابطال دادنامه صادره را نموده است با وصول پرونده بدیوانعالی کشور به کلاسه بالا ثبت و چهت رسیدگی باین شعبه ارجاع گردیده است ودادخواست و لایحه جوابیه هنگام شور قرائت خواهد شد.
هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس ازقرائت گزارش آقای ... عضو ممیز وبررسی اوراق پرونده نسبت به دادنامه شماره 984/43/12/1372 تجدیدنظرخواسته مشاوره نموده چنین رای می دهد:
بسمه تعالی
نسبت به دادنامه تجدیدنظرخواسته ایرادوارداست زیرادرصورتیکه زمین موردادعای خواهان قبلا" توسط شهرداری تصرف شده باشد بایستی برای تعیین بهای زمین و اعیانی و خسارت طبق مقررات ماده 4قانون نحوه خرید و تملک اراضی و املاک برای اجرای برنامه های عمومی ، عمرانی و نظامی دولت مصوب 17/11/1358 شورای انقلاب اسلامی اقدام شود و در صورتکیه تصرف بعدا" صورت گرفته باشد(از تاریخ تصویب قانون نحوه تقویم ابنیه املاک واراضی مورد نیاز شهرداری ها) طبق ماده واحده اخیرالذکر دادگاه می بایستی اقدام به تعیین بهامی نمود لذا رسیدگی ناقص تشخیص داده می شود و مستندا" بمواد سه و بند(ب ) ماده شش قانون تجدیدنظرآراء دادگاهها مصوب مرداد1372 دادنامه تجدیدنظرخواسته نقض و رسیدگی مجدد بهمان دادگاه صادرکننده حکم منقوض ارجاع می شود تا با توجه بمراتب بالا رسیدگی و حکم مقتضی صادر نمایند.
مرجع :
کتاب منتخب آراء دیوانعالی کشور پیرامون مسائل اراضی وآب
تالیف یداله بازگیر
انتشارات فردوسی ، چاپ گیتی / 78 ، چاپ اول
154
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 495
تاریخ تصویب : 1373/09/03
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
با توجه به اینکه در سندمالکی پلاک مورد دعوی نوع ملک خانه قید شده و حسب معاینه محل خانه مزبوردارای درب ودیوار و آب و برق بوده است ادعای خواهانها دائر بر دایر بودن پلاک ملکی است چنانچه در رسیدگی دادگاه نوع زمین بدایر یا بایر تغییریابد سند مالکیت باطل نخواهد شد بلکه صاحب زمین فقط مستحق دریافت بهای آن می باشد
