براساس ماده واحده قانون ابطال اسناد فروش رقبات آب واراضی موقوفه سند مالکیت صادر شده باطل و از درجه اعتبار ساقط است
تاریخ رسیدگی 30/7/1373
شماره دادنامه 73/432/18
شعبه 18 دیوان عالی کشور
خلاصه جریان پرونده
در تاریخ 19/12/69 تجدیدنظرخوانده بطرفیت تجدیدنظرخواه بخواسته مطالبه اجرت المثل دو جریب زمین و مقدار ده قفیز آب از قنات و وزوان خوره از سال 1360 تا بحال جمعا" بمبلغ 14 ... 0 ریال و نیز اجرت المثل مدتی که پرونده در جریان رسیدگی قرار خواهد داشت دادخواستی بدادگاه حقوقی یک محلات تسلیم داشته که بکلاسه 69/610 ثبت شده و ضمن دادخواست مزبور توضیح داده مقدار زمین وآب مزبور تحت پلاک 401 فرعی از4275 اصلی که حسب وصیتنامه مرحومه (الف ) صبیه مرحوم (ب ) وقف روضه خوانی حضرت سیدالشهداء(ع ) درقریه خورهه گردیده که تا تاریخ 1360 عواید موقوفه توسط پدرخوانده بمصرف روضه خوانی می رسیده که پس از فوت پدر خوانده وتصرف ملک بوسیله خوانده دعوی از تاریخ 1360 تا بحال حاضر به تنظیم تعهد واجرای نظر موصیه فوق الذکر نگردیده است که با ارسال اظهارنامه رسمی شماره 386 مورخ 7/11/69 تا کنون نسبت به پرداخت اجرت المثل سنوات قریه مذکور که بایستی صرف روضه خوانی در محل خورهه گردد اقدامی بعمل نیاورده است نظر باینکه ملک مذکور به ثبت رسیده وبایستی بمصرف روضه خوانی حسب نظر واقفه برسد و خوانده امتناع از این امرداردناچار بتقدیم دادخواست مبادرت تقاضای رسیدگی و امر به احضار خوانده و همچنین ارجاع امربکارشناس به جهت تعیین میزان واقعی درآمدموقوفه مذکور که براساس نظر کارشناس محکومیت خوانده را بپرداخت اجور معوقه در مدت زمانی که پرونده در جراین رسیدگی قرار می گیردمورد استدعا است مستندات دعوی خواهان فتوکپی سند مالکیت ملک موقوفه و وقفنامه و اهظارنامه شمراه فوق و تحقیق و معاینه محلی وعنداللزوم جلب نظر کارشناس اعلام و معرفی شده است وقت رسیدگی بپرونده بروز 22/4/70 موکول شده و در جلسه مزبور که طرفین حضورداشته اندابتدا خواهان مطالبی در تایید مندرجات دادخواست بیان کرده واضافه نموده ملک مورد ادعا قبلا" از طرف اصلاحات ارضی بعنوان موقوفه به خوانده دعوی واگذار گردیده که براساس ماده واحده قانون ابطال اسناد فروش رقبات آب و اراضی موقوفه سند مالکیت صادر شده باطل و از درجه اعبتار ساقط و سند مالکیت آن بشرح مستند مدرکیه بنام اداره اوقاف شهرستان محلات صادر گردیده است اگرچه سند ملک پس از ابطال سند اصلاحات ارضی در تاریخ 27/5/1365 بنام اوقاف گردیده لیکن خوانده نسبت به مقررات اوقافی تمکین نداشته است تقاضای رسیدگی و صدور حکم بشرح خواسته دارد سپس خوانده اظهار داشته در پلاک 401/4275اصلی نه ادعائی دارد و نه مالکیتی این پلاک 401 فرعی از اصلی مروقم تحویل وی نیست و آنچه را ارثا" بوی رسیده پلاکهای 402و403 فرعی از اصلی مروقم است و مورد وصیت طبق وصیتنامه مستند مدرکیه در زیر پلاکهای اخیرالذکر است که آنهم بصورت وصیت تدوین یفاته نه بصورت وقفیت و چنانچه مورد وصیت بصورت وقف درآید و قانون اوقاف بر آن اطلاق گردد و عطف بماسبق هم بشود نه وی و نه اولادش عهده دار ملک بصورت تولیت نخواهند شد ومسئولیت بعهده اداره حج واوقاف خواهد بود آنگاه خواهان اظهار داشته با انطباق سند مالیکت زمین مورد ادعا و حدود آن با زمین و آنچه در وصیتنامه مرقوم بر دادگاه مشخص خواهد شد که مورد وقف در پلاک 401/4275 اصلی خواهد بود و بطوریکه خوانده دعوی اظهار میدارد وصیتنامه (الف ) را تنفیذوعمل می نموده اند منظور روضه خوانی حضرت سیدالشهداء بوده که هم اکنون نیز بمصرف می رساند حسب اقرار خودش چون شرعا" برابر وصیتنامه خوانده متولی می باشد و تقاضای حکم تولیت نموده برابر اقراری که کرده صورت هزینه های سنوات گذشته را باداره حج و اوقاف تحویل تا نسبت بصدور مفاصا حساب اقدام گردد واز مقررات اوقاف تمکین کرده و عمل بوصیت نماید در این موقع خوانده اظهار داشته تا کنون عمل بوصیت کرده ولی مفاصا حساب به اداره اوقاف نداده است چنانچه موضوع بعنوان وصیت تلقی گردد بعنوان وصی ونسلا بعد نسل عمل خواهد کرد و کرده است ولی چنانچه نظراداره اوقاف بر وقفیت ملک باشد حاضر به قبول تولیت آن نیست و مسئولیت شرعی آن را عهده دار نخواهد شد و بار مسئولیت بعهده اداره حج و اوقاف خواهد بود و در پایان جلسه فوق دادگاه پس ازاستماع آخرین اظهارات نمانیده خواهان مبنی بر اینکه مدارکی وجود دارد که ملک موردادعا وقف شخصی شده است و خوانده تمکین نموده و عمل بوقف انجام گردیده و رونوشت آنها ظرف یک هفته تقدیم خواهد شد ملاحظه پرونده های ثبتی پلاکهای 401و402و403و4275 اصلی واقع در خورهه پشتگلدارونیزملاحظه مدارک مربوط به وقفیت ملک مورد ادعا و نیز مدارکی را که عنوان شده خوانده تمکین نموده و حسب مقررات اداره حج و اوقاف محلات عمل بوقف کرده لازم تشخیص داده و مقرر داشته طرفین برای ملاحظه پرونده های مزبور دعوت شوند اداره حج و اوقاف محلات طی لایحه ثبت شده بشماره 253488/4/70 فتوکپی مدارکی را در17 برگ بمنظور اثبات وقفیت موقوفه مریم خانم خورهه تسلیم دادگاه نموده که ضمیمه پرونده شده است و مشخصات مدارک تسلیمی را در متن لایحه ذکر کرده است در جلسه رسیدگی مورخ 13/7/70 که پرونده های ثبتی بدادگاه آورده شده وضعیت ثبتی پلاک 401/4275 در صورتجلسه منعکس شده و نسبت به وضعیت ثبتی پلاکهای 402و403/4275 توسط نماینده اداره ثبت فتوکپی نامه شماره 293367/4/70 اداره ثبت اسناد و املاک محلات بعنوان اداره حج و اوقاف محلات تسلیم شده که پیوست پرونده شده است سپس نماینده اداره خواهان اظهار داشته دعوی بشرح دادخواست تقدیمی است و ملک مورد دعوی نبام اداره حج و اوقافل و بصورت وقف سند مالکیت صادر شده ادعای اداره اوقاف بر اینست که خوانده در صورتی که بر حسب وصیتنامه بدون نظارت عمل نماید عمل نامبرده وفق مقررات اوقافی نمباشد و ایشان باید عمل بوقفیت و وصیت نماید و هرساله مفاصا حساب خود را بعنوان اینکه متولی است باداره حج و اوقاف تسلیم و تحویل نماید و استدلال نامبدره دایر باینکه وصی است وهر طور دلش میخواهد بوصیت عمل می نماید صحیح نیست زیار چنین وصیت نامه هائی که در آ; ملک وقف شده باشد طبق مدارک اعلام وقف محسوب و می بایست برایش متولی منظور و خود وصی متولی محسوب گردد که حکم تولیت از طرف سازمان حج و ا وقاف و اداره تحقیق آن سازمان صادر خواهد شد و با توجه باینکه نامبرده از سال 1360 تا کنون مفاصا حساب خود را باین اداره تسلیم ننموده موظف است در صورتی که عمل بوصیتنامه یا وقف کره مفصا حساب خبود را باداره حج تسلیم کند و عدم ارائه صورتجلسا بمنزله اینست که نامبرده عمل بوقف ننموده است و ادعای این اداره دایر به مطالبه اجرت المثل همانست که عرض شد و چنانچه ایشان مفاصا حساب را تسلمی کند و به مقررات اوقافی در چهارچوب آئین نامه تمکین کند این اداره ادعائی خواهد داشت در پایان جلسه فوق دادگاه مقرر داشته بخوانده اخطار گردد صورت هزینه های روضه خوانی سنوات 1361 لغایت 1369 مربوطه به پلاک 401/4275 را که در تصرف دارد ظرف مدت یک هفته بدادگاه ارائه دهدعدم ارائه در ظرف فرجه مقرره موجب اتخاذ تصمیم شایسته از طرف دادگاه خواهد شد و چون با ابلاغ اخطاریه یک هفته ای بخوانده نامبرده اقدامی در تمکین نظر دادگاه بعمل نیاورده وب شرح لایحه تقدیمی در خارج از فرجه مقرر و ثبت شده بشماره 76805/8/70 بدون ارائه صورت حساب خواسته شده همان مدافعات قبلی را تکرار کرده دادگاه در جلسه رسیدگی فوق العاده مورخ 27/8/70 حسب درخواست خواهان قرار معاینه و تحقیقات محلی وکارشناسی صادر کرده و کارشناس انتخاب نموده است قرار صادره پس از تجدید جلسات مکرر بعلل منعکس در پرونده درجلسه رسیدگی مورخ 1/7/71 بمورد اجرا گذاشته شده و در همان جلسه کارشناس مطابقت اراضی معرفی شده را با سندمالکیت پیوست پرونده گواهی کرده و اجرت المثل آنرا از سال 61 لغایت سال 66 بمدت پنجسال بطور متوسط سالیانه 1200 تومان و از سال 66 لغایت سال زراعی 1369 قرار سالیانه 1800 تومان و در مورد سالهای زراعی 70و71 سالیانه سه هزار تعیین کرده است در جلسه رسیدگی مورخ 28/9/71 که طرفین برای رسیدگی و ملاحظه نظریه کاشناس دعوت شده اند ولی در جلسه حضور نیافته اند دادگاه با این استدلال که دعوی معنونه توجها" بمقررات مندرج در قانون دادگاه مدنی خاص و همچنین بشرح رای وحدت رویه هیئت عمومی دیوانعالی کشور بشماره 21599/3/70 از دعاوی مربوط به دادگاه مدنی خاص است مقرر داشته پرونده از موجودی حقوقی خارج و ثبت مدنی خاص شود و پس از اقدام دفتر دراین زمینه دادگاه در جلسه فوق العاده مورخ 2/10/71 اخذ توضیح از خواهان را در خصوص اینکه با توجه به متن وصیتنامه مطالبه اجرت المثل بر چند اساس و مبنائی است واصولا" اگر بفرض صحت ملک وقف باشد سند اداره اوقاف در سال 1364 صادر گردیده و مطالبه اجرت المثل قبل از صدور سند مالیکت چرا عنوان شده است لازم دانسته و درجلسه 2/2/72 رئیس اداره اوقاف محلات در مقام توضیح مطالب عنوان شده در جلسات قبلی را تکرار کرده وسرانجام دادگاه در جلسه رسیدگی مورخ 5/5/72 با اعلام ختم رسیدگی مبادرت بصدور رای بخلاصه زیر کرده است (( ... نظرباینکه وفق سند ابرازی می باشد که قانونا" می بایستی تولیت آنرا نیز به عهده داشته یا به افراد واجد صلاحیت تفویض نماید و با توجه به انجام قرار معاینه و تحقیقات محلی توام با جلب نظرکارشناس و ترسیم کروکی و تعیین حدود اربعه اراضی مورد بحث و با عنایت به لوایح واصله از سوی خوانده که اعتراض به وقفیت محل نداشته لکن از ارائه صورت هزینه یا مراجعه به اداره اوقفا از حیث تعیین تولیت خودداری می نماید و صرفنظر از اینکه جلسه جهت اخذ توضیح از خوانده تجدید لکن وی رد جلسه حضور نیافته بلحاظ احراز مالیکت و وظیفه تولیت از سوی اداره خواهان ادعای بعمل آمده مقرون به صحت تلقی گردیده وفق نظریه کارشناس خوانده محکوم بپرداخت مبلغ یکصد و هفتاد و چهارهزار ریال بعنوان اجرت المثل سنوات 1360 تا پایان سال 1371 در حق اداره خواهان صادر می گردد دادنامه شماره 72/91 5/5/72 موضوع رای مذکور صادره از دادگاه حقوقی یک محلات به قائم مقامی دادگاه مدنی خاص مورد تجدیدنظرخواهی خوانده بدوی قرار گرفته و ضمن آن با این استدلال که زمین پلاک 401 مورد ادعای اوقاف محلات با آب آنرا در تصرف ندارد و اجرت المثلی به اداره مزبور بدهکار نیست فقط مقداری آب و زمین طبق وصیتنامه (الف ) مادربزرگ خود در تصرف دارد که مدتهاست درآمد آنرا همه ساله صرف روضه خوانی در مساجد می نماید و دیناری نزد وی نمی ماند سرانجام نقض دادنامه صادره را درخواست کرده است پس از تکمیل تبادل لوایح تجدیدنظری پرونده که تجدیدنظرخوانده بشرح لایحه جوابیه ابرام دادنامه مورد تجدیدنظر را درخواست نموده پرونده حسب تصمیم مورخ 1/9/72دادگاه صادر کننده حکم مذکور که اعلام کرده به رای صادره باقی می باشد بدیوانعالی کشور ارسال گردیده و پس از وصول و ثبت بکلاسه 2/7624 باین شعبه ارجاع شده است.
هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس ازقرائت گزارش آقای ... عضو ممیز و بررسی اوراق پرونده نسبت به دادنامه شماره 72/591/5/72 تجدیدنظرخواسته مشاوره نموده چنین رای می دهند:
بسمه تعالی
از ناحیه تجدیدنظرخوانده در این مرحله از رسیدگی ایراد و اعتراض موثر و موجهی که با یکی از شقوق ماده 10 قانون تجدیدنظر آراء دادگاهها مصوب مرداد ماه 1372 منطبق بوده و نقض دادنامه مورد تجدیدنظر را ایجاب نماید بعمل نیامده است نظر باینکه دادنامه تجدیدنظرخواسته موجها" ومستدلا" اصدار یافته و از جهت رعایت اصول و قواعد دادرسی هم فاقد اشکال موثر است لهذادادنامه مزبورمستندا" به ماده 3 و بند یک ماده 5 قانون مذکورابرام می شود.
مرجع :
کتاب منتخب آراء دیوانعالی کشور پیرامون مسائل اراضی وآب
تالیف یداله بازگیر
انتشارات فردوسی ، چاپ گیتی / 78 ، چاپ اول
154
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 432
تاریخ تصویب : 1373/07/30
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
مقررات خاصی نسبت به اراضی موقوفه تدوین و تنظیم شده است اداره زمین شهری موظف به رعایت آنهاست نظر به اینکه کل پلاک بعنوان زمین مزروعی دائر و بایر موقوفه به ثبت رسیده است با توجه به اعتبار مندرجات سند مالکیت حتی نسبت به اشخاص ثالث رای کممیسیون ماده 12 که مغایربا مندرجات سند مالکیت است فسخ می گردد
