زمین موات زمینی است که سابقه احیاء و بهره برداری نداشته وبصورت طبیعی باقی مانده باشد در حالیکه زمین متنازع فیه بصورت جاده برای بهره برداری از معدن استفاده شده دارای تاسیسات است و بصورت معدن گچی و آهک مورد بهره برداری قرارگرفته است
تاریخ رسیدگی : 27/2/1372
شماره دادنامه : 72/88/87/18
شعبه 18 دیوان عالی کشور
خلاصه جریان پرونده
بحکایت پرونده در سال 1367 عده ای از جمله آقای (الف ) دادخواستی بطرفیت هیئت 7 نفره واگذاری و احیاء اراضی استان تهران تسلیم و تقاضای ابطال رای هیئت واگذاری زمین استان تهران مندرج درروزنامه جمهوری اسالمی بشماره 102733/8/67 را نموده اند که بکلاسه 67/308 در شعبه دهم دادگاه حقوقی یک قم ثبت و تحت رسیدگی قرار گرفته و دادگاه طرفین را برای روز102/1367 جهت رسیدگی دعوت نموده ودر تاریخ یاد شده پس از استماع توضیحات برخی از خواهانها ونماینده خوانده بلحاظ اینکه هر یک از خواهانها دارای سندمالکیت جداگانه بوده اند دادگاه مقرر می دارد هریک از خواهانها دادخواست جداگانه تنظیم وتسلیم نمایند و در تاریخ 14/1/1368خواهانهابشرح صورتجلسه تنظیم در دفتر دادگاه مبادرت بر فسخ نقض وتسلیم دادخواستهای مستقل و جداگانه نموده اند که دادخواست آقای (الف ) بکلاسه 68/19 شعبه دهم ثبت گردیده بشرح دادخواست خواهان توضیح داده است که ((همانطوری که پرونده شماره 2732/10/101367/8/1367و262747/8/67 قسمتی از اراضی پلاک 185 اصلی بخش 35 مزرعه زنگ آباد را موات اعلام کرده که در حقیقت پلاک 185 اصلی وجود ندارد ملک پلاک 185باقیمانده می باشد که در تاریخ 23/1/1352 بنابر صورتمجلس مورخ 23/1/1352 و اصلاحی شماره 161082/2/1352 موات و سند مالکیت بنام دولت صادر شده که در نقشه ترسیمی زیر آگهی مذکور و عمران شده و کشت وزرع و چاه و آب و آیش اینجانب را داخل در اراضی موات معرفی نموده است که برخلاف حقیقت بوده و موات نمی باشد بنابراین دادخواست تقاضای ابطال رای هیئت مذکور را تقاضا دارد)) دادگاه مرجوع الیه باتعیین وقت بروز23/3/68 طرفین را برای رسیدگی دعوت کرده و در روزمذکور جلسه دادگاه با حضور خوهان تشکیل شده نماینده خوانده لایحه ای داده که بشماره 23835/3/68ثبت دفتر گردیده و بشرح آن اعلام کرده خواهان هیچگونه سندی دال بر مالکیت خود ارائه نکرده وچون مالکیتی ندارد تقاضای ابطال دادخواست او را دارد دفتر دادگاه توضیح داده که قبل از تفکیک و جدا شدن پرونده تصاویر اسناد برای خوانده ارسال گردیده است خواهان اظهار داشته فتوکپی اسناد مالکیت پلاکهای یاد شده را ضمیمه کرده ام و همانطوری که توضیح داده ام کلیه پلاکها را مالک هستم و زمین زراعتی بوده و کشت می شده ودارای آثار کشت می باشد درخواست تحقیق و معاینه محل و جلب نظرکارشناس دارم سپس دادگاه ملاحظه سوباق موجود در دفتر هیئت واگذاری احیاء واراضی را ضروری دانسته و با تعیین وقت دعوی طرفین و دستور ارسال تصاویر اسناد مالکیت برای خوانده را صادر نموده ودرتاریخ 11/5/68 جلسه دادگاه با حضور خواهان تشکیل شده و سوابق مربوطه آورده نشده است خواهان اظهار داشته سوابق زمینهای زنگ آباد قبلا" بنظر شما رسیده است سپس دادگاه برای مشخص نمودن اینکه اراضی محیات بوده و یا موات بوده جلب نظر هیئت کارشناسی ومعاینه محلی را ضروری دانسته و پس از انتخاب سه نفر کارشناس واجرای قرارهای صادره در تاریخ 19/7/68 نسبت به مقداری از پلاکهای تجدیدوقت به روز6/20/68و اجرای آن هیئت کارشناسان اعلام کرده اند ظرف یک ماه نظر خود را تسلیم خواهند نمود و هیئت کارشناسان نظریه خود رابه شرح لایحه وارده بشماره 83509/11/68 اعلام کرده اند و پس از ابلاغ نظریه کارشناسان بطرفین نماینده خوانده بشرح لایه ای بشماره 3603 18/11/68 ثبت شده نسبت بنظریه کارشناسی اعتراض کرده و خواهان نیز بشرح لایحه ثبت شده بشماره 233635/11/68 اعتراض نموده است و دادگاه اخذ توضیح از نماینده خوانده را ضروری دانسته و باتعیین وقت بروز30/2/69 طرفین را برای رسیدگی واخذ توضیح دعوت نموده و در تاریخ اخیرالذکر جلسه دادرسی با حضور خواهان و نمانیده هیئت واگذاری زمین تشکیل شده و دادگاه پس از استماع اظهارات طرفین و کسب عقیده آقای مشاور نظریه خود را بشرح زیر اعلام نموده است ((درصخوص دادخواست آقای (الف ) بطرفیت هیئت واگذاری زمین استان تهران بخواسته ابطال رای هیئت مذکور در مورد پلاکهای 346و389و 400و422و444 و126و381و 118و462و468 و555و556و557 و667و680و 681و696و 27و632 و386و387 و321و342 و347و358 و359 و510و204 و678و636و265فرعی از 185 اصلی بخش پنج قم و باقمیانده پالک یک فرعی از اصلی مذکور بنحو مسطور در برگ دادخواست با توجه بمحتویات پرونده و اسناد و مدارک پیوست والتفات بصورت مجلس اجرای اقرار معاینه محلی و مخصوصا" با عنایت بنظریه هیئت کارسناسی منتخب دادگاه که بشماره 83509/11/68 ثبت و ضمیمه پرونده گردیده است و مصون از ایراد موجه قانونی است در مجموع دعوی خواهانها درپلاکهای 346و400و442 و 444و نیز13 از پلاک 126و23 و پلاک 388 فرعی ها از یک فرعی از 185 اصلی بخش 5 قم معروف به زنگ آباد ثابت و محرز بوده با کسب عقیده مشاور محترم بابطال رای هیئت واگذاری زمین در موردپلاکهای مزبور بلحاظ دائر مزروعی بودن این پلاکها اعلام نظر می شود ولکن دعوی خواهان درمورد سایر پلاکهای با توجه بنظریه کارشناسان و اظهارات دفاعیات نماینده هیئت واگذاری زمین غیرموجه بوده و بطلان دعوی خواهان نسبت به سایر پلاکها اظهار نظر می شود و پس از ابلاغ خوانده طی لایحه ای که 6503/3/69 ثبت شده و خواهان نیز بشرح لایحه وارده بشماره 565 نسبت به قسمتی از نظریه که علیه آنان صادرشده نسبت بنظریه اعتراض نموده اند و با ارسال پرونده بدیوانعالی کشورشعبه 18دیوانعالی کشور بشرح رای شماره 69/410/3118/9/69 نظریه دادگاه را تنفیذ نموده و با اعاده پرونده دادگاه مربوطه رای تجدیدنظر خواسته را بشرح زیر صادر نموده است : ((در خصوص دادخواست آقای (الف ) بطرفیت هیئت واگذاری زمین استان تهران بخواسته ابطال رای هیئت مذکور در مورد پلاکهای 388126444442400346389و118و66 و468و555 و556و557و677 و680و681و696و627 و632و386و387 و321و342و347 و358و359 و510و204و 678و265 فرعی ها از یک فرعی از185 اصلی بخش 5 قم و نیز باقیمانده پلاک یک فرعی از صالی مذکور بنحو مسطور در برگ دادخواست با توجه عنایت بنظریه هیئت کارشناسان منتخب دادگاه که بشماره 83509/11/68 ثبت و ضمیمه پرونده گردیده است و مصون از ایراد موجه قانونی است در مجموع دعوی در پلاکهای 346و389و400و442 و444 و نیز13 از پلاکهای 126و 23 از پلاکهای 388 فرعی خطا از یک فرعی از185 اصلی بخش 5 قم معروف به زنگ آباد محرز علیهذا بنا به رمابت معنونه با کسب عقیده مشاور محترم و لحاظ اینکه برابرماده یک از آئین نامه اجرائی قانون مرجع تشخیص اراضی موات و ابطال اسناد آن مصوب جلسه 8/7/66هیئت وزیران زمین موات عبارت از زمین است که سابقه احیاء و بهره برداری نداشته وبصورت طبیعی باقیمانده باشد حسب نظریه کارشناسان پلاکهای مذکور سابقه احیاء دارند و با توجه بتایید نظریه مورخ 30/2/69این دادگاه توسط شعبه محترم هیجدهم دیوانعالی کشور رای به ابطال تصمیم هیئت واگذاری زمین در مورد پلاکهای فوق الذکر صادر می گردد لکن دعوی خواهان در خصوص سایر پلاکها با توجه بنظریه کارشناسان و عدم ثبوت سبق احیاء در آنها غیر موجه تشخیص داده رای ببطلان دعوی خواهان در مورد آنها صادر می گردد)) و پس از ابلاغ رای هیئت واگذاری زمین واحد قم درتاریخ 6/8/1371 نسبت برای صادره در قسمتی که بنفع آقای (الف ) صادر گردیده درخواست تجدیدنظرخواهی و پس از ادای توضیحاتی بشرح زیر: 1 اعلام اینکه پس از تقدیم دادخواست حقوقی توسط خواهان هیئت علیه مشارالیه شکایت کیفری مطرح نموده است که دادگاه حقوقی می بایستی منظر رسیدگی دادگاه کیفری وصدورحکم نهائی نیشه 2نظریه کارشناسان متکی بدلیل نبوده است 3 کارشناسان برای اعلام نظراینکه زمین قبل از سال 65 احیابوده دلیلی ارائه نکرده اند سپس درخاتمه تقاضای نقض رای صادره نموده است که بکلاسه 71/47 شعبه دوم دادگاه حقوقی یک قم ثبت شده و دفتر دادگاه نسخه دوم دادخواست ضمائم را در جهت تجدیدنظرخوانده فرستاده است و رئیس دادگاه وقت نیز بشرح تصمیم مورخ 6/8/71 اعلام کرده است چون قاضی صادرکننده حکم بجای دیگری منتقل شده است و ازطرفی اعتراض موجه نیست پرونده بدیوانعالی کشور ارسال شود و آقای (الف ) طی لایحه ای که شماره 43470/9/71 ثبت شده با ضمیمه کردن تعدادی فتوکپی مدارک خود وتوضیحاتی تقاضای تایید رای صادره را نموده است و در تاریخ 4/9/1371 آقای (الف )نیز نسبت به آن قسمت از رای که دعوی مشارالیه رد شده است درخواست تجدیدنظرخواهی نموده وتوضیح داده است که اولا" تمام اراضی را قبل از سال 1349 بموجب اسناد انتقالی رسمی بعنوان اراضی زراعتی خریداری نموده که بعلت تکافوی نزولات آسمانی و کاهش آب چاه امکان کشت تمامی زمین مقدرو نبودهاست و در سندمالکیت چهار رشته قنات و چاه آب منصوبه در چاه واستخرو باغ و حصار و اراضی دایر دیمکار همگی دلالت بر احیاء بودن اراضی دارد و بند3 نظریه کارشناسی هم موید این مطلب است و در پلاک باقیمانده یک فرعی از185 اصلی بصورت معدن سنگ گچ و آهک حودد سی سال مورد بهره برداری قرار گرفته و اطاقهای کارگری وانبارهای باروت محل نگهداری لودر کمپرسور تراکتور و دیگر ماشین آلات جاده سازی طولانی است و مورد تایید کارشناسان نیز قرار گرفته است و اشتباها" پلاک مزبور نیز موات اعلام شده است واضافه کرده است فرم اعلام وضعیتی که طی شماره 3654 11/9/69 از جنگلداری بدفترخانه ارسال شده موید و خود مستحدثات و باغات و زمینهای مزروعی و آیش در مزرعه زنگ آباد بوده است ودر نتیجه نقض رای صادره را در این قسمت خواستار شده است که درتاریخ 7/9/71 دادگاه اعلام کرده ریاست دادگاه که رای تجدیدنظرخواسته را صادر نموده منتقل گردیده پرونده بدیوانعالی کشور فرستاده شود دفتر دادگاه با ارسال نسخه و دادخواست و ضمائم را جهت تجدیدنظر خواسه را ارسال داشته است و هیئت واگذاری زمین واحد قم بکلاسه 6811849 و موضوع تجدیدنظرخواهی آقای (الف ) بکلاسه 69661812ثبت گردیه و جهت رسیدگی باین شعبه ارجاع شده است دادخواستهای تجدید نظرخواهی و لوایح جوابیه هنگام شور قرائت خواهد شد.
هیئت شعهب در تاریخ بالا تشکیل گردید پس ازقرائت گزارش آقای ... عضو ممیز و بررسی اوراق پرونده نسبت برای 23365/8/1369تجدید نظر خواسته مشاوره نموده چنین رای می دهد.
بسمه تعالی
اولا" اعتراضات هیئت واگذاری زمیه واحد قم ( استان تهران )نسبت به آن قسمت از رای دادگاه که پلاکهای 346و389و400و442و نیز13از پلاک 126و 23 از پلاک 388 فرعی ها از یک فرعی از185 اصلی بخش 5قم معروف بزنگ آباد دایر اعلام گردیده است با هیچیک از شقوق سه گانه ماده شش قانون تعیین مواردتجدیدنظراحکام دادگاههاونحوه رسیدگی آنها انطباق ندارد ومستند بماده سه قانون فوق الذکر رای تجدید نظرخواسته در این قسمت تایید و ابرام می گردد ثانیا" اعتراضات آقای (الف ) نسبت به بقیه موارد رای صادره که حکم بر موات بودن اراضی صادر گردیده است وارد بنظر می رسد زیرا با توجه باینکه حسب مندرجات ماده یک آئین نامه اجرائی قانون مرجع تشخیص اراضی موات و ابطال اسناد آن مصوب جلسه مورخ 8/7/1366 هیئت وزیران ((زمین موات عبارت از زمینی است که سابقه احیاء و بهره برداری نداشته و بصورت طبیعی باقی مانده باشد و برابر مندرجات پرونده و نظریه هیئت کارشناسان باقیمانده پلاک یک فرعی از185 اصلی بصورت معدن گچی و آه ک مورد بهره برداری قرار گرفته و دارای تاسیساتی نیز می باشد و قسمتی از آن نیز بصورت جاده برای بهره برداری ازمعدن مورد استفاده قرار گرفته است و با توجه به تعریف مندرج در ماده 76 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع کشور اجرا شده و مقداری از آنها جزء مستثنیات مالک یا مالکین تشخیص داده شده است صرفنظر از اینکه در مورد تشخیص و رای کمیسیون ماده 56 مزبور نیز مشخص نیست که مقررات قانون تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع ماده 56 یاد شده را مطالبه و مندرجات آنرا در پرونده منعکس می نمود و با توجه بمواردمذکور و با اخذ توضیح از هیئت کارشناسان در مورد بقیه پلاکهای که در نظریه آنان اشاره به آثار کشت و وجود منبع آب عمل می آورد تا حقیقت کاملا" روشن گردد مخصوصا" آقای (الف ) مدعی کشت دیم درمحل بوده است که دادگاه می توانسته با اجازه حاصله از ماده تشکیل دادگاههای عمومی و ماده 8 قانون اصلاح پاره ای از قوانین دادگستری هرگونه رسیدگی و تحقیقی را که برای روشن شدن موضوع ضرورت داشته باشد انجام بدهد که انجام نداده است لذا رای تجدیدنظرخواسته در قسمتی که مورد اعتراض آقای (الف ) بوده مستندا" بمواد سه پنج قانون تعیین مواردتجدیدنظراحکام دادگاههای و نحوه رسیدگی آنهغا نقض و رسیدگی مجدد بشعبه دیگردادگاه حقوقی یک قم ارجاع می گردد که با توجه بموراد بالا رسیدگی و رای مقتضی صادر نمایند.
مرجع :
کتاب منتخب آراء دیوانعالی کشور پیرامون مسائل اراضی وآب
تالیف یداله بازگیر
انتشارات فردوسی ، چاپ گیتی / 78 ، چاپ اول
154
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 88
تاریخ تصویب : 1372/02/27
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
نظر به اینکه کل پلاک بعنوان زمین مزروعی دائر و بایر موقوفه به ثبت رسیده است با توجه به اعتبار مندرجات سند مالکیت حتی نسبت به اشخاص ثالث رای کممیسیون ماده 12 که مغایربا مندرجات سند مالکیت است فسخ می گردد قبل از موات اعلام شدن پلاک متنازع فیه مرجع صالح پلاک ثبتی مورد دعوی را ملی ومرتع اعلام نموده ومادام که این تشخیص از طرف مراجع صالح ابطال و بی اعتبار اعلام نگردد معتبر بوده و واجد اثر قضیه محکوم بهاست
