آئین نامه قانون ابطال اسناد فروش رقبات ، آب و اراضی موقوفه
شماره 61622 23/9/1363
سازمان اوقاف
هیئت وزیران در جلسه مورخ 7/9/1363 بنا به پیشنهاد شماره 2255 ـ 230 مورخ 16/7/1362 سازمان اوقاف و باستناد تبصره 5 قانون ابطال اسناد و فروش رقبات ، آب و اراضی موقوفه مصوب 28/1/1363 مجلس شورای اسلامی آئیننامه قانون مزبور را در 16 ماده و 11 تبصره بشرح زیر تصویب نمودند.
فصل اول
ماده 1 ـ تعاریف و اصطلاحات مربوط به این آئیننامه
1ـ مصلحت وقف ـ عبارتست از تأمین نظر واقف تأمین منافع موقوفه و موقوف علیهم و کلا رعایت غبطه وقف .
2 ـ متصرف ـ از نظر مقررات این آئیننامه به اختلاف مورد عبارت خواهد بود از زارعین صاحب نسق یا قائم مقام آنان مالکین اعیان و یا اشخاصی که به نحوی از انحاء عرصه و یا عرصه موقوفه تبدیل و یا فروخته شده را در ید و تحت اختیار دارند.
3 ـ حقوق مکتسبه متصرف ـ عبارتست از هر نوع حقی که به نحوی از انحاء برای متصرف تحت شرایط قانونی معینی حاصل شده باشد از قبیل مالکیت اعیان تحجیر حقوق کسب و پیشه نسق زارعانه حفرچاه غرس اشجار و غیره.
4 ـ مجوز شرعی ـ عبارتست ا زگواهی که بر اساس ضوابط شرع مقدس اسلام در مورد تبدیل به احسن و فروش اموال موقوفه که توسط مجتهد جامع الشرایط صادر شده یا بشود.
5 ـ زارع صاحب نسق کسی است که مالک زمین نبوده و با دارا بودن یک یا چند هامل زراعتی شخصاً و یا با کمک خانوار خود در اراضی معینی از موقوفه زراعت می نماید و مقداری از محصول را بصورتنقدی یا جنسی به موقوفه می دهد.
6 ـ زراعت ـ عبارتست از تولید محصول بوسیله عملیات زراعتی و یا باغداری.
7 ـ مرتع ـ زمینی است اعم از کوه و دامنه یا زمینیمسطح که در آن نباتات علوفه ای بطور طبیعی روئیده و در هر هکتار آن می توان حداقل سه رأس گوسفند یا معادل آن دام دیگر در یک فصل چرا تعلیف نمود.
8 ـ بیشه یا قلمستان زمینی است که در آن درختان غیر مثمربوسیله اشخاص غرس شده و تعداد درخت در هر هکتار آن از هزار اصله تجاوز نماید.
9 ـ باغ میوه ـ زمینی است که در آن درختان میوه یا مو بوسیله اشخاص غرس و تعداد درخت میوه در هر هکتار آن از یکصد اصله کمتر نباشد و در مورد درختان خرما و زیتون تعداد در هر هکتار از پنجاه اصله کمتر نباشد.
فصل دوم
ماده 2 ـ ادارات اوقاف ( در مورد موقوفات بدون متولی) و متولیان ( در مورد موقوفات تحت تولیت خود ) مکلفند با توجه به سوابق ومراجعه به ادارات ثبت و ملاحظه دفتر توزیع اظهارنامه و سایر سوابق ثبتی موقوفاتی را که به فروش رسیده یا به صورتی به ملکیت اشخاص درآمده باشند صورت برداری و همراه یا مستندات و دلایل به سازمان مرکزی اوقاف ارسال دارند تا موضوع در کمیسیونی مرکب از افراد صاحبنظر که با انتخاب و زیر نظر نماینده ولی فقیه در سازمان اوقاف تشکیل می شود و بترتیب زیر اقدام شود:
الف ـ در صورتیکه کمیسیون تشخیص دهد فروش رقبات با مجوز شرعی انجام پذیرفته یا بر اساس موازین شرعی قابل تأیید است نظر خود را اعلام خواهد نمود.
ب ـ هر گاه کمیسیون تشخیص دهد که فروش یا تبدیل موقوفات به ملکیت بدون مجوز شرعی بوده نظر خود را در این باره اعلام می نماید. چنانچه طرف به نظر کمیسیون تمکین نماید مراتب به اداره ثبت جهت بطلان سند در دفاتر مربوطه و صدور سند بنام موقوفه اعلام می گردد و در صورتیکه نظر کمیسیون مورد اعتراض طرف واقع شود موضوع در دادگاه مدنی خاص مطرح و طبق حکم صادره تعیین تکلیف خواهد شد.
ماده 3 ـ پس از ابطال انتقالات بعد زا وقف نسبت به تنظیم سند اجاره با متصرف متقاضی با رعایت مفاد این آئیننامه و صرفه و صلاح وقف اقدام خواهد شد.
تبصره ـ در صورتیکه اعیانی موجود در موقوفات ملک اشخاص باشد سند اجاره با مالک اعیانی تنظیم خواهد گردید.
ماده 4 ـ موقوفات مشمول این آئیننامه که بنحوی از انحاء در رهن یا وثیقه یا تأمین و بازداشت اشخاص ثالث قرارگرفته بتبع ابطال اسناد مالکیت آزاد خواهد گردید و ادارات اوقاف هنگام تنظیم سند اجاره با استعلام ا ز اداره ثبت محل مراتب را به اطلاع اشخاص ذینفع خواهد رسانید تا نسبت به استیفای حقوق خود اقدام نمایند.
ماده 5 ـ در مورد موقوفات مزروعی مشمول قانون اجاره تبدیل به احسن و واگذاری دهات و مزارع موقوفات عام مصوب
2/2/50 بترتیب زیر عمل خواهد شد.
الف ـ در صورتیکه موقوفات مذکور به دولت ( وزارت کشاورزی) واگذار شده ولی تاکنون اسناد فروش آن با زارعین تنظیم نگردیده اداره اوقاف و اداره کشاورزی محل و متولیان مربوط در دفتر تنظیم کننده سند حاضر و بطلان سند را اعلام و مراتب را در دفاتر وهامش سند قید و بوسیله دفترخانه موضوع به اداره ثبت محل اعلام خواهد شد.
ب ـ هرگاه موقوفه مزروعی پس از انتقال به دولت با تنظیم سند رسمی به زارعین مربوطه واگذار شده باشد ادارات اوقاف و متولیان صورت مشخصات و مستندات اسنگونه موقوفات مزروعی را به ادارات ثبت محل ارسال و درخواست می نمایند که انتقالات مذکور کان لم یکن تلقی و پس از اصلاح دفاتر و سوابق ثبتی نسبت به صدور اسناد مالکیت به نام موقوفه اقدام و مراتب را به کلیه دفاتر اسناد رسمی اعلام دارند.
تبصره 1 ـ پس از انجام موارد مندرج در بندهای الف و ب ادارات اوقاف نسبت به موقوفات متصرفی و متولیان نسبت به موقوفات تحت تولیت خود مطابق مفاد این آئیننامه با متصرفین و زارعین سند اجاره تنظیم خواهد نمود بدیهی است ملاک عمل میزان اراضی زراعتی این گونه زارعین و متصرفین آمار و اسناد تهیه شده در اجرای ماده 8 آئین نامه اصلاحات ارضی مصوب 13/5/43 می باشد. و در صورت اعتراض طبق نظر کارشناس یا خبره محلی مساحت مورد اجاره تعیین خواهد شد.
تبصره 2 ـ چنانچه بعضی از زارعین صاحب نسق که اسامی آنان در فرمها و اسناد ذکر شده باشد ول یبعلت فوت یا انتقال یا بنا بعلل دیگری در حال حاضر در اراضی مذکور زراعت ننمایند بایستی با وارث قانونی یا متصرفین فعلی قرارداد اجاره تنظیم شود بدیهی این اینگونه متصرفین مشمول بند 3 از ماده 1 این آئیننامه شناخته خواهند شد.
تبصره 3 ـ اگر زارعین صاحب نسق در اینگونه اراضی چاه حفر نموده باشند ( تبدیل اراضی زراعتی دیم به آبی) بایستی ادارات اوقاف یا متولیان میزان مال الاجاره را بر اساس اراضی دیم محاسبه نمایند در صورتی که در مورد قیمت چاه دو طرف قرارداد اجاره نمایند اداره اوقاف یا متولی می تواند چاه حفر شده را خریداری و اسناد را بر اساس اراضی آبی محاسبه نماید.
تبصره 4 ـ چنانچه زارعین صاحب نسق مقداری یا کلیه اراضی نسق زراعتی خود را به باغ یا قلمستان و بیشه تبدیل نموده باشند در اینصورت اداره اوقاف یا متولی بایستی با توجه به تعاریف ذکر شده درماده یک از فصل اول این آئیننامه نسبت به عرصه با آنان سند اجاره تنظیم نماید.
ماده 6 ـ در صورتی که زارعین صاحب نسق ( اعم از اینکه سند انتقال بنام آنان صادر شده یا نشده باشد) اراضی مورد نسق خود را به دیگری واگذار مرده باشند با رعایت حقوق مکتسبه متصرفین مطابق بند 3 از ماده 1 این آئیننامه اسناد اجاره با متصرفین فعلی تنظیم خواهد شد.
ماده 7 ـ کلیه اعیانی و مستحدثاتی که زارعین صاحب نسق شخصاً احداث نموده باشند با توجه به مدارک و اسناد مثبته و همچنین تأیید معتمدین محل متعلق به زارعین مزبور خواهد بود و سند اجاره نسبت به عرصه با آنان تنظیم خواهد شد.
تبصره 1ـ چنانچه در اجرای قوانین مختلف اراضی زارعین در اختیار اشخاص حقیقی و یا حقوقی قرار گرفته و در اینگونه اراضی مستحدثاتی ایجاد شده باشد مستحدثات مزبور متعلق به آنان بوده و نسبت به عرصه سند اجاره تنظیم خواهد شد.
تبصره 2 ـ در صورتیکه مستحدثاتی متعلق به موقوفه بوده و در اجرای قانون اجازه تبدیل به احسن و واگذاری دهات و مزارع موقوفات عام به زارعین صاحب نسق واگذار شده باشد ( مقصود منازل مسکونی زارعین و محوطه مربوط به آن می باشد) و در حال حاضر نیز قابل بهره برداری باشد حفظ و حراست آن به عهده متصرفین بوده و به همین جهت اجاره بهاء اینگونه رقبات ( عرصه و اعیان) با رعایت عرف محل دریافت نخواهد شد.
تبصره 3 ـ کلیه مستحدثاتی که در دهات و مزارع موقوفه توسط خوش نشین ها و یا اشخاص غیر احداث شده و با تأیید معتمدین محل اعیان متعلق به آنان شناخته شده باشد سند اجاره بر اساس نظر کارشناس رسمی یا خبره محلی منحصراً در مورد عرصه مستحدثات به صاحبان اعیان تنظیم خواهد شد.
ماده 8 ـ از تاریخ تصویب این آئیننامه احداث هر گونه اعیانی بدون مجوز قانونی در اراضی نسق زراعتی ممنوع بوده و در صورت تخلف اعیانی احداثی متعلق به موقوفه خواهد بود.
تبصره ـ ادارات اوقاف و متولیان مکلفند صورت کلیه اعیانیهای احداثی در دهات و مزارع موقوفه را تهیه و به سازمان اوقاف ارسال نمایند.
ماده 9 ـ میزان مال الاجاره اراضی زراعتی با توجه به فرمها و اسناد اجاره که طبق ماده 8 آئیننامه اصلاحات ارضی مصوب
13/5/43 تنظیم گردیده است با نظر کارشناس رسمی یا خبره محلی تعیین و اسناد اجاره تنظیم خواهد شد بدیهی است در مواقع لزوم کارشناس یا خبره محلی مذکور برای تعیین مال الجاره می تواند از دهات و مزارع مجاور مشابه گه قبلاً تعیین اجاره شده استفاده نماید.
تبصره 1 ـ اسناد و فرمهائی که در اجرای ماده 8 آئیننامه اصلاحات ارضی مصوب 13/5/43 بر اساس جنسی تنظیم شده باشد همان مأخذ قرارداده خواهد شد.
ماده 10 ـ موقوفاتی که در اجرای ماده 56 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع مصوب شهریور 1342 به عنوان مراتع ملی شده اعلام گردیده از تاریخ تصویب قانون ابطال فروش رقبات آب و اراضی موقوفه در اختیار سازمان اوقاف و متولیان مربوط قرار می گیرد.
تبصره ـ چنانچه اینگونه اراضی از طریق دولت به اشخاص حقیقی یا حقوقی به صورت اجاره یا فروش واگذار شده باشد اسناد تنظیمی با اطلاع دستگاه دولتی ذیربط به اختلاف مورد باطل و یا اصلاح و با متصرف به عرصه سند اجاره تنظیم خواهد شد. بدیهی است کلیه مستحدثاتی که در این گونه اراضی توسط متصرفین احداث شده باشد متعلق به آنان خواهد بود.
ماده 11 ـ وجوه حاصل از فروش مزروعی که در حساب شماره 5557 بانک تعاون کشاورزی تودیع گردیده و اهدائی دولت به موقوفه تلقی شده به نسبت دستور پرداختهای وصولی مربوط به هر موقوفه بحساب همان موقوفه منظور و واریز خواهد شد. تا عنداللزوم صرف عمران و آبادی موقوفه شود.
ماده 12 ـ به منظور رسیدگی به حساب بدهی معوقه زارعین از تاریخ فروش تا تاریخ تنظیم سند اجازه جدید با توجه به مفاد ماده 9 این آئیننامه اجاره بهاء تعیین و تا میزان پرداختهای زارعین بحساب دولت با ارائه مدارک پرداخت اقساط آنان تهاتر و در صورتیکه زارعین بدهکار شوند مابه التفاوت محاسبه و به صورت نقد یا اقساط از زارعین وصول و به حساب موقوفه واریز خواهد شد.
ماده 13 ـ آبهای موقوفه ای که بدون مجوز شرعی فروخته شده باشند اسناد فروش باطل و کان لم یکن تلقی و طبق نیت واقفین خواهد شد و کلیه مقررات این آئیننامه در مورد رقبات آب نیز مجری است.
فصل سوم
ماده 14 ـ چنانچه وضعیت موقوفه ای از صورت مورد نظر واقف تغییر یافته باشد و اعاده آن به وضع اول موجب عسر و حرج و قلت درآمد فاحش و عدم نیاز موقوف علیهم و امثال ن باشد ابقاء آن بحالت فعلی یا اجازه ولی فقیه و یا نماینده ایشان بلااشکال است در غیر این صورت ادارات اوقاف و متولیان موظفند موجبات برگشت وضع موقوفه را به همان صورت مورد نظر واقف فراهم آورند.
ماده 15 ـ در مواردی که نحوه استفاده از موقوفه برخلاف نظر واقف تغییر یافته باشد به جهت اصلی خود اعاده می گردد.
ماده 16 ـ مقررات این آئیننامه شامل موقوفات آستان قدس رضوی و حضرت معصومه و حضرت احمد بن موسی علیهم السلام و سایر موقوفاتیکه متولی آنها منصوب از طرف ولی فقیه باشند نیز می گردد. متولیان و امناء این موقوفات راساً امور اجرائی را طبق ماده واحده و این آئیننامه به عهده خواهند داشت.
نخست وزیر ـ میر حسین موسوی
نوع : آیین نامه
شماره انتشار : 11601
تاریخ تصویب : 1363/09/07
تاریخ ابلاغ : 1363/10/03
دستگاه اجرایی : سازمان حج و اوقاف و امور خیریه -
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
تصویبنامه راجع به اعتبارات مصوب برای پرداخت حقوق ومزایای کارکنان شاغل ، بازنشستگان و وظیفه ومستمری بگیران اصلاح آئین نامه اجرائی تشکیلات ، انتخابات داخلی ، امور مالی و وظایف و اختیارات شوراهای اسلامی شهرک
